The Arctic vs. the Antarctic - Camille Seaman

Аудармашы: Temirlan Nursoltanov Редактор: Askhat Yerkimbay

Жер шарының екі полюсі бар, олар:

On our planet,

we have two polar regions:

the Arctic, whose name comes from

Арктика, грекше “Arktikos” солтүстік деген сөз

the Greek Arktikos, of the North,

and the Antarctic

және Антарктида, грекше “Antarktikos” оған қарама-қарсы бағытты білдіреді.

from Antarktikos,

opposite of the North.

But there's an easier way to remember them

Егер ол жерлерді не қоршайтынын білсеңіз

if you just remember what surrounds them.

полюстерді жаттау анағұрлым оңайға түседі.

The Arctic, situated in the Northern hemisphere of our planet,

Планетамыздың солтүстік жарты шарында орналасқан

is an ocean entirely surrounded by land.

Арктиканың айналасы толығымен құрлықпен қоршалған.

Ал әлемнің басқа жағында орналасқан Антарктида айналасын

On the other side of the world,

the Antarctic is a continent

entirely surrounded by ocean.

мұхиттар шайып, жеке материк болып саналады

So, the Arctic has polar bears but no penguins,

Сонымен, Арктиканы ақ аюлар мекендейді, пингвиндер емес.

and the Antarctic has penguins but no polar bears.

Ал Антарктиданы пингвиндер мекендейді, ақ аюлар емес.

Let's talk about the Arctic first.

Алдымен Арктика жайлы сөйлесейік.

The Arctic region consists of a vast, ice-covered ocean

Арктика аймағы мұзды мұхиттан тұрады,

ол жерлерді ағашсыз мәңгі тоң басқан.

surrounded by treeless permafrost.

The area can be defined

Бұл аумақ Арктика шеңбері мен Солтүстік полюс арасындағы

as the region between the Arctic Circle

and the North Pole.

аймақ ретінде белгілі.

If you were to stand at the North Pole,

Егер адам Солтүстік полюсте тұрып,

everywhere you looked, in all directions,

жүзін қай жаққа бағыттаса да

would be south.

оңтүстікке қарайды.

But standing at the North Pole

Бірақ Солтүстік полюсте көп уақыт тұру қиын,

is difficult to do for very long

because it's in the middle of an ocean,

себебі ол мұхиттың дәл ортасында орналасқан

covered by constantly shifting, frozen sea ice.

және үздіксіз жылжымалы теңіз мұзымен қапталған.

If you were to fall into the water at the North Pole,

Егер адам Солтүстік полюстің тура астындағы суға құласа,

you'd fall into water that's 13,980 feet deep.

ол 13 980 метр тереңдікке дейін түсетін еді.

Above the water, average winter temperatures

Су бетіндегі температура қыста

can be as low as -40 degrees Celsius,

-40 градус Цельсийге дейін төмен болуы мүмкін.

and the coldest recorded temperature

Сол аймақтағы ең төмен температура

is approximately -68 degrees Celsius.

шамамен -68 градус Цельсий деп тіркелген.

Despite these incredibly harsh conditions,

Қиын жағдайға қарамастан

humans have populated areas in the Arctic

адамдар Арктикада мыңдаған жылдан бері өмір сүреді.

for thousands of years.

Life in the Arctic includes organisms living in the ice,

Арктикадағы өмір мұзда тіршілік ететін ағзалардан тұрады:

zooplankton and phytoplankton,

зоопланктон мен фитоплактон,

fish and marine mammals,

балықтар мен сүтқоректілер,

құстар,

birds,

land animals,

құрлық жануарлары,

plants,

and human societies.

өсімдіктер,

және адамдар.

Okay, what about Antarctica?

Жақсы, Антарктида ше?

Antarctica is Earth's southernmost continent,

Антарктида – Оңтүстік полюс орналасқан

and it contains the geographic South Pole.

жердің ең оңтүстігіндегі континент.

It's the fifth largest continent on the planet

Ол әлемдегі ең үлкен материктерден бесінші орында.

at nearly twice the size of Australia.

Ол Аустралия аумағынан шамамен екі есе үлкен.

Almost 98% of Anarctica is covered by ice

Антарктиданың 98%-ын қалыңдығы кем дегенде

at least one mile in thickness.

бір миль болатын мұз басқан.

Conditions in Antarctica are some of the most extreme

Антарктидадағы ауа-райы жер бетіндегі ең суықтардың бірі.

in the entire world.

On average, it's the coldest,

Орташа алғанда, бұл ең суық,

windiest,

driest continent

ең желді,

ең құрғақ,

and has the highest average elevation

және барлық континенттерден

of all the continents.

ең биікте орналасқан.

You might think that it snows all the time at the Poles,

Сіз полюстерде қар жиі жауады деп ойлайтын шығарсыз.

but Antarctica is so dry,

Бірақ Антарктида соншалықты құрғақ,

it's considered a desert

тіпті ол шөл деп саналады.

with annual precipitation

Ондағы жылдық жауын-шашын мөлшері жағалауы бойында небәрі 200 миллиметр,

of only 200 millimeters along the coast

and far less inland.

ішкі құрлықта әлдеқайда аз.

The temperature in Antarctica

Антарктидадағы температура

has reached -89 degrees Celsius.

-89 градус Цельсийге дейін жеткен.

Because it's so harsh and hard to get to,

Антарктидаға жету қиын болғандықтан

there are no permanent human residents on Antarctica,

ол жерде тұрғылықты тұрғындар жоқ.

but anywhere from 1,000 to 5,000 people

Бірақ 1000-нан 5000 дейін адам

reside throughout the year

жыл бойы континент бойынша

at the research stations scattered across the continent.

әртүрлі жерлерде салынған зерттеу станцияларында тұрады.

Even the most extreme animals fight for survival,

Тіпті суыққа шыдамды жануарлардың өздері де өмір үшін күреседі.

and only cold-adapted organisms survive there,

Тек суыққа төзімді ағзалар өмір сүреді.

including many types of algae,

Балдырлардың көптеген түрін қоса алғанда,

animals,

жануарлар,

bacteria,

бактерия,

fungi,

саңырауқұлақтар,

plants,

өсімдіктер,

and protista.

және протиста.

But why is Antarctica colder than its northern cousin?

Бірақ неге Антарктида өзінің солтүстік бауырласына қарағанда суығырақ?

Well, first, much of the continent

Біріншіден, континенттің көп бөлігі теңіз деңгейінен үш шақырымнан астам биіктікте.

is more than three kilometers above sea level,

and temperature decreases with elevation.

Биіктік жоғарылаған сайын температура төмендейді.

That's why mountaintops have snow on them.

Сондықтан да тау шыңдарында қар жатады.

Second, remember that the Arctic

Екіншіден, Арктика – мұзды мұхит екенін ұмытпаңыз.

is really a frozen ocean.

The water in the ocean beneath it

Бұл мұхиттың түбіндегі су

is warmer than the frozen ground in the Antarctic,

Антарктиданың мұзды бетінен жылырақ.

and that warmth is transferred through the ice pack.

Сол жылу мұз арқылы беріледі.

This prevents temperatures in the Arctic regions

Сондықтан да Арктика өлкесіндегі температура

from reaching the extremes

Антарктида құрлығындағы температураға жетпейді.

typical of the land surface of Antarctica.

Third, the seasons are conspiring against the Antarctic.

Үшіншіден, жыл мезгілдері Антарктидаға әмірін жүргізуде.

During the aphelion in July,

Шілде айындағы апогелийде,

when the Earth is the farthest away from the Sun,

жер күннен ең алыс қашықтықта болған кезде,

it also happens to be winter in the Antarctic,

Антарктидада сол уақытта қыс болады.

which creates a double-whammy of cold

Бұл Оңтүстік полюстегі суықты екі еселейді.

for the southern pole.

But despite being inhospitable,

Бірақ қолайсыз болғанына қарамастан

the North and South Pole are a big reason

Солтүстік пен Оңтүстік полюстер планетамыздың

why our planet is the way it is.

осындай болуына себеп.

Both of our polar regions

Екі полюс аймағы да

are very important climate controllers.

өте маңызды климат-реттеушілер.

They help moderate the temperature

Олар қоңыржай аймақтардағы климатты

in our temperate zones

қалыпқа келтіруге көмектеседі

and give us stable weather.

және ауа-райын тұрақтандырады.

As sea ice in the Arctic declines

Климаттың өзгеруі мен ғаламдық жылыну

due to climate change and global warming,

салдарынан Арктикадағы мұздардың еруімен

weather around the globe

жер шарындағы ауа-райы

becomes increasing more unstable.

өзгере бастады.