This is Sparta: Fierce warriors of the ancient world - Craig Zimmer

Translator: zhila aziz Reviewer: mabbast chato

In ancient Greece, violent internal conflict between bordering neighbors

لە یۆنانی کۆندا، توندوتیژی ناوەکی ناکۆکی لە نێوان دراوسێکانی هاوسنوور

and war with foreign invaders was a way of life,

و جەنگ لەگەڵ داگیرکەری بیانی بووبووە بە شێک لە ژیان،

and Greeks were considered premier warriors.

و یۆنانیاکان وەک دیارترین جەنگاوەرەکان سەیر دەکران.

Most Greek city-states surrounded themselves with massive defensive walls

زۆربەی شارەکانی یۆنان دیواری بەرگری گەورەیان لە دەوری خۆیان دروست کردبوو

for added protection.

بۆ پاراستنی زیاتری خۆیان.

Sparta in its prime was a different story,

هەر لە سەرەتاوە سپارتا چیرۆکێکی جیاواز بوو،

finding walls unnecessary

دانانی دیوارەکانی بە پێویست نەدەزانی

when it had an army of the most feared warriors in the ancient world.

کاتێک سوپایەکەی ترسناکترین جەنگاوەرەکانی جیهانی کۆن بوون.

So what was Sparta doing differently than everyone else

کەواتە سپارتا چ شتێکی جیاوازتر بوو لە کەسانی تر

to produce such fierce soldiers?

تا جەنگاوەری وا چاونەترس بەرهەم بهێنێت؟

بۆ وڵامی ئەم پرسیارە دەگەڕێینەوە بۆئەو تۆمارانەی کە لەو سەردەمەدا نووسراون.

To answer that question, we turn to the written accounts of that time.

There are no surviving written accounts from Spartans themselves,

هیچ تۆمارێکی نووسراوی ڕزگابوو لە خودی سپارتاییەکانەوە نییە،

as it was forbidden for Spartans to keep records,

هەروەک قەدەغەش بوو بۆ سپارتاییەکان بۆ هێشتنەوەی تۆمارەکان،

so we have to rely on those of non-Spartan ancient historians,

بۆیە دەبێت پشت بە و کەسانە ببەستین کە مێژوونووسی کۆنی خەڵکی سپارتا نەبوون،

like Herodotus, Thucydides, and Plutarch.

وەک هێرۆدۆ، تاوسیدی و، پلوتارچ.

These stories may be embellished

ئەم چیرۆکانە لەوانیە سپارتا بەرجەستە

and depict Sparta at the apex of its power,

و وێنا بکەن لە بەرزایی هێزیدا،

so take them with a grain of salt.

کەواتە کەمێک بە گومانەوە سەیریان بکە.

For Spartans, the purpose for their existence was simple:

بۆ سپارتاییەکان، هۆکاری ژیان کردنیان سادە بوو:

بۆ خزمەتکردنی سپارتا بوو.

to serve Sparta.

لە یەکەم رۆژی لەدایک بوونیان دا، سەرکردە

On the day of their birth,

سپارتاییە بەتەمەنەکان هەموو مندالە تازە لەدایک بووەکانیان تاقیدەکردەوە . وا بڕوا

elder Spartan leaders examined every newborn.

The strong healthy babies were considered capable of fulfilling this purpose,

دەکرا کە منداڵی ساوای بەهێز و تەندروست دەتوانێت بۆ ئەم مەبەستە خزمەت بکات،

and the others may have been left on Mount Taygetus to die.

و هەروەها ئەوانی تریش لە چیای تایگێس بەجێدەهێلدران بۆ مردن .

Every Spartan, boy or girl, was expected to be physically strong,

هەموو سپارتاییەک، کوڕ یان کچ، وا چاوەڕوان دەکرا کە لە باری جەستەییەوە بە هێز بن ،

mentally sharp,

لەباری دەروونیەوە تیژ بن،

and emotionally resilient.

و لەبارەی هەستەوە بەسۆز و نەرم بێت.

And it was their absolute duty to defend and promote Sparta at all costs.

و ئەمە ئەرکی ئەوان بوو کە سپارتا بەهێز بکەن و بەرگری لێ بکەن بە هەموو نرخێک .

So in the first years of their lives,

بۆیە لە یەکەم ساڵەکانی ژیانیان دا،

children were raised to understand that their loyalty belonged first to Sparta,

مندالەکان گەورە دەکران بۆ ئەوەی تێبگەن لەوەی کە سەرەتا وەفایان بۆ سپارتا هەبێت،

and then to family.

و دواتر بۆ خێزانەکانیان.

This mindset probably made it easier for the Spartan boys,

ئەم ئەقڵیەتە لەوانەیە بۆ کوڕانی سپارتا ئاسانتر بووبێت،

who upon turning seven, were sent to the agoge,

کە کاتێک دەگەنە تەمەنی حەوت، ساڵ ڕەوانەی ئاگۆج دەکران،

a place with one main purpose:

ئەو شوێنەی کە یەک مەبەستی سەرەکی هەیە:

to turn a boy into a Spartan warrior

بۆ ئەوەی کوڕێک بکات بە جەنگاوەرێکی سپارتا

through thirteen years of relentless, harsh, and often brutal training.

بە درێژایی سێزدە ساڵ، مەشقی توند، و زۆر جاریش دڕندانە.

The Spartans prized physical perfection above all else,

سپارتاییەکان کامڵی جەستەیی لە سەرووی هەموو شتێکی ترەوە دادەنێن،

and so the students spent a great deal of their time learning how to fight.

و خوێندکارەکان بەشی زۆری کاتەکەیان بە چۆنییەتی فێربوونی شەڕ کردن بەسەر دەبەن.

To ensure resilience in battle,

بۆ دڵنیابوون لە خۆڕاگریان لە جەنگ دا،

boys were encouraged to fight among themselves,

هانی کوڕان دەدرا بۆ شەڕ کردن لە نێوان خۆیاندا،

and bullying, unlike today, was acceptable.

و هێزی جیاوازتر، لە ئەمڕۆ، قەبوڵکراو بوو.

In order to better prepare the boys for the conditions of war,

بۆ ئەوەی کوڕەکان باشتر ئامادە بکرێن بۆ مەرجەکانی جەنگ،

the boys were poorly fed,

کوڕەکان خواردنێکی کەمیان دەدرایە،

sometimes even going days without eating.

تەنانەت هاندێک جار ڕۆژەکانیان بەبێ خواردن بەسەر دەبرد.

They also were given little in the way of clothing

هەروەها جل و بەرگیشیان بە کەمی بۆ دابین دەکرا

so that they could learn to deal with different temperatures.

بۆ ئەوەی کە فێربن بتوانن مامەڵە لەگەل بارودۆخی جیاوازدا بکەن.

Spartan boys were encouraged to steal in order to survive,

کوڕانی سپارتا هان دەدران بۆئەوەی دزی بکەن تا بتوانن بەردەوام بن لە ژیان،

but if they were caught,

بەڵام ئەگەرگیرابان،

they would be disciplined,

تەمبێی دەکران،

not because they stole, but because they were caught in the act.

نەک لەبەر ئەوەی کە دزیان کردووە، بەڵکو لەبەر ئەوەی کە لەکاتی دزیەکە گیراوە.

During the annual contest of endurance

لە ماوەی پێشبڕکێی ساڵانەی خۆڕاگریدا

in a religious ritual known as the diamastigosis,

لە نەریتە ئایینییەکاندا ناسراوە بە دیماتاگۆسیس،

teenage boys were whipped in front of an altar

کوڕە گەنجەکان قامچیان لێدەدرا لەبەردەم میحرابێکی

at the Sanctuary of Artemis Orthia.

پەرستگای ئارتەمیس ئۆرتیا.

It was common for boys to die on the altar of the goddess.

وا باو بووە کە کوڕەکان بمرن لەسەر ئەلقەراتی خواوەندەکە.

Fortunately, not everything was as brutal as that.

خۆشبەختانە، هەموو شتێک بەم شێوەیە دڕندانە نەبووە.

Young Spartans were also taught how to read,

گەنجە سپارتاییەکان فێردەکران کە چۆن بخوێننەوە،

write,

بنووسن،

and dance,

و سەما بکەن،

which taught them graceful control of their movements

کە بە جوانی فێردەکران جوڵەکانیان کۆنتڕۆڵ بکەن

و یارمەتیدەریان بوو لە شەڕکردن.

and helped them in combat.

While the responsibilities for the girls of Sparta were different,

ئەمە لە کاتێک دا کە بەرپرسیاریاتی کچان لە سپارتا جیاواز بوو ،

the high standards of excellence

بەرزترین ستانداردی خاونشکۆیی

and expectation to serve Sparta with their lives remained the same.

و چاوەڕێیان لێ دەکرا باقی ژیانیان بە هەمان شێوە خزمەت بکەن.

Spartan girls lived at home with their mothers as they attended school.

کچانی سپارتا لەگەڵ دایکیان لە ماڵەوە دەژیان وەک ئەوەی لە قوتابخانە بن.

Their curriculum included the arts,

بەرنەماکانیان هونەرەکانی لەخۆ دەگرت،

music,

مۆسیقا،

dance,

سەما،

reading,

خویندنەوە،

and writing.

و نووسین.

And to stay in peak physical condition, they learned a variety of sports,

و بۆ مانەوەیان لە لەوتکەی باری جەستەیی فێری چەندین جۆری وەرزش دەبوون ،

such as discus,

وەک پەپکە،

javelin,

تیر هاوێژی،

and horseback riding.

و ئەسپ سواری.

In Sparta, it was believed that only strong and capable women

لە سپارتا، بڕوا وا بوو کە تەنها ژنانی بەهێز و بەتوانا دەتوانن ئەو

could bear children that would one day become strong and capable warriors.

منداڵانە بهێننە دونیاوە کە لەوانەیە رۆژێک ببیتە جەنگاوەرێکی بەهێز و بەتوانا.

To all Spartans, men and women,

بۆ هەموو سپارتاییەکان، پیاوان و ژنان،

perhaps the most important lesson from Spartan school

لەوانەیە گرینگترین وانە لە قوتابجانەی سپارتا

was allegiance to Sparta.

دڵسۆزی بوون بوو بۆ سپارتا.

To die for their city-state was seen as the completion of one's duty to Sparta.

مردن لە پێناو شارەکەیان وەک تەواو کردنی ئەرکەکەیان بوو بۆ سپارتا.

لە مردنیاندا، تەنها ئەو پیاوانەی کە

Upon their death,

only men who died in battle and women who died in childbirth

کە لە جەنگدا دەمردن و ئەو ژنانەی کە لە کاتی منداڵبووندا گیانیان لە دەست

were given tombstones.

کێلی گۆڕیان پێ دەبەخشرا.

In the eyes of their countrymen, both died so that Sparta could live.

لە چاوی هاونیشتمانیان، ئەوان دەمرن بۆ ئەوەی سپارتا بژی.