This is Sparta: Fierce warriors of the ancient world - Craig Zimmer

Энэ бол Спарта: Эртний ертөнцийн аймшиггүй дайчид - Крайг Зиммэр

Translator: Zuluha Zul Reviewer: Sundari Enkhtugs

In ancient Greece, violent internal conflict between bordering neighbors

Эртний Грект хөрш орнуудын хоорондын ширүүн зөрчил болон

and war with foreign invaders was a way of life,

гадны түрэмгийлэгчтэй хийх дайн нь амьдралын хэв маяг байсан бөгөөд

and Greeks were considered premier warriors.

Грекчүүд гол дайчдад тооцогддог байсан.

Most Greek city-states surrounded themselves with massive defensive walls

Ихэнх Грекийн хот-улсууд нэмэлт хамгаалалт бүхий аварга том хануудаар

for added protection.

хүрээлэгдсэн байдаг.

Sparta in its prime was a different story,

Спартачууд хамгийн оргил үедээ дайсны хананыг тоолгүй дайрдаг

finding walls unnecessary

эртний хамгийн хүчирхэг арми байлаа.

when it had an army of the most feared warriors in the ancient world.

So what was Sparta doing differently than everyone else

Тэгэхээр Спартачууд бусад бүх хүмүүсээс илүү тийм догшин дайчдыг

to produce such fierce soldiers?

бүтээхийн тулд юуг өөрөөр хийдэг байв?

To answer that question, we turn to the written accounts of that time.

Энэ асуултанд хариулахын тулд тэр цаг үед бичигдсэн бүртгэл рүү буцъя.

There are no surviving written accounts from Spartans themselves,

Спартачуудын өөрсдийн үлдээсэн баримт бичиг байдаггүй нь

as it was forbidden for Spartans to keep records,

тэдний бичгэн хэлбэрээр түүхэн баримт үлдээхийг хориглож байснаас үүдэлтэй.

so we have to rely on those of non-Spartan ancient historians,

Иймд бид Геродот, Фукидид, Плутарх зэрэг

like Herodotus, Thucydides, and Plutarch.

Спартагийн бус эртний түүхчдэд найдах хэрэгтэй болно.

These stories may be embellished

Эдгээр түүх магадгүй хачирласан,

and depict Sparta at the apex of its power,

Спартагийн сүр хүч оргил үедээ байхыг дүрсэлсэн байж мэднэ.

so take them with a grain of salt.

Тиймээс аль болох дэгсдүүлэхгүй хүлээж аваарай.

For Spartans, the purpose for their existence was simple:

Спартачуудын оршин тогтох зорилго нь энгийн байсан:

to serve Sparta.

Спартат үйлчлэх.

On the day of their birth,

Спартад хүүхэд мэндлэх өдөр

elder Spartan leaders examined every newborn.

Спартын ахмад удирдагч нь шинэ төрсөн хүүхдийг шинждэг.

The strong healthy babies were considered capable of fulfilling this purpose,

Хүчтэй эрүүл хүүдүүд энэхүү зорилгоо биелүүлэх чадалтайд тооцогддог бол

and the others may have been left on Mount Taygetus to die.

бусдыг нь Тайгет ууланд үхүүлэхээр үлдээдэг байжээ.

Every Spartan, boy or girl, was expected to be physically strong,

Хүү, охин аль ч бай Спартачууд бие бялдрын хувьд хүчирхэг,

оюун санааны хувьд хурц,

mentally sharp,

and emotionally resilient.

мөн сэтгэлийн өндөр хаттай байдаг.

And it was their absolute duty to defend and promote Sparta at all costs.

Тэдний туйлын үүрэг нь Спартаг бүх хүчээрээ хамгаалж, дэмжих явдал юм.

So in the first years of their lives,

Иймд хүүхдүүд хамгийн эхэнд Спартад хүчин зүтгэхийг,

children were raised to understand that their loyalty belonged first to Sparta,

дараа нь гэр бүлдээ үнэнч байхад суралцдаг байжээ.

and then to family.

This mindset probably made it easier for the Spartan boys,

Магадгүй энэ сэтгэлгээ нь хүүхэд 7 нас хүрмэгцээ нэгдэж ордог

who upon turning seven, were sent to the agoge,

13 жилийн чанга, хатуу, хааяа хэрцгий гэмээр сургалттай

a place with one main purpose:

Спартын дайчин болгох ганцхан зорилготой газар болох

to turn a boy into a Spartan warrior

Спартын дэглэмд хүмүүжихэд дэм болгодог байх.

through thirteen years of relentless, harsh, and often brutal training.

The Spartans prized physical perfection above all else,

Спартачууд биеийн төгс хөгжилтэй болохоос гадна

and so the students spent a great deal of their time learning how to fight.

сурагчид цагийг ихэнхдээ хэрхэн сайн тулалдахад суралцдаг байсан.

To ensure resilience in battle,

Чадмаг дайчид бэлтгэхийн тулд

boys were encouraged to fight among themselves,

хөвгүүдийг хоорондоо байлдахыг хөхүүлэн дэмжиж,

and bullying, unlike today, was acceptable.

биенээ дээрэлхэх зэргийг хориглодоггүй байсан.

In order to better prepare the boys for the conditions of war,

Хөвгүүдийг дайны нөхцөлд илүү сайн бэлтгэхийн тулд

the boys were poorly fed,

маш бага хооллож,

sometimes even going days without eating.

заримдаа хэдэн өдөр ч хоол өгөхгүй байх үе байж.

They also were given little in the way of clothing

Тэдэнд хувцас бараг өгдөггүй байсан нь тэднийг ямар ч уур амьсгалыг

so that they could learn to deal with different temperatures.

даван туулахад сургадаг.

Spartan boys were encouraged to steal in order to survive,

Спарт хөвгүүд амьд үлдэхийн тулд хулгай хийхэд суралцдаг байсан ба

but if they were caught,

хэрэв тэд баригдвал тэднийг хулгай хийсний төлөө биш,

they would be disciplined,

not because they stole, but because they were caught in the act.

үйлдэл дээрээ баригдсанаас болж шийтгэдэг аж.

During the annual contest of endurance

Тэсвэр тэвчээрийн жил бүрийн тэмцээний үеэр

in a religious ritual known as the diamastigosis,

шашны зан үйлийн дагуу өсвөр үеийн хөвгүүдийг

teenage boys were whipped in front of an altar

at the Sanctuary of Artemis Orthia.

Артемис Орфиагийн ариун газрын өмнө ташуурддаг байсан.

It was common for boys to die on the altar of the goddess.

Хөвгүүд бурхдын сүмд үхэх нь хэвийн үзэгдэл байлаа.

Fortunately, not everything was as brutal as that.

Азаар бүх зүйл тийм ч харгис биш байсан.

Young Spartans were also taught how to read,

Залуу Спартачууд хөдөлгөөнөө хянах болон

write,

тулалдахад хэрэг болох үүднээс

and dance,

which taught them graceful control of their movements

унших, бичих, бүжиглэхэд мөн суралцдаг байжээ.

and helped them in combat.

While the responsibilities for the girls of Sparta were different,

Хэдийгээр Спартын охидын үүрэг хариуцлага өөр өөр байсан ч

the high standards of excellence

төгс байх өндөр шаардлага,

and expectation to serve Sparta with their lives remained the same.

амьдралаараа Спартад үйлчлэх хүлээлт хөвгүүдийнхтэй адил байлаа.

Spartan girls lived at home with their mothers as they attended school.

Охид эхийнхээ хамт гэртээ, сургуульд сурангаа амьдардаг байсан.

Their curriculum included the arts,

Тэд урлаг, хөгжим,

music,

dance,

бүжиг, уншиж, бичихэд суралцана.

reading,

and writing.

And to stay in peak physical condition, they learned a variety of sports,

Бие махбодийн хувьд оргилд хүрэхийн тулд тэд

such as discus,

зээрэнцэг, жад, морин уралдаан зэрэг

javelin,

and horseback riding.

төрөл бүрийн спортоор хичээллэдэг байжээ.

In Sparta, it was believed that only strong and capable women

Спартад зөвхөн хүчтэй, мэдлэгтэй бүсгүй л

could bear children that would one day become strong and capable warriors.

хүчирхэг, чадварлаг дайчин төрүүлнэ хэмээн итгэдэг байсан.

To all Spartans, men and women,

Эрэгтэй, эмэгтэй бүх Спартачуудын хувьд

perhaps the most important lesson from Spartan school

Спартын сургуулиас суралцах хамгийн гол хичээл нь

was allegiance to Sparta.

Спартад үнэнч байх явдал байсан.

To die for their city-state was seen as the completion of one's duty to Sparta.

Өөрийн хот оршин байгаан төлөө үхнэ гэдэг Спарт хүний үүрэг биелснийг илтгэнэ.

Upon their death,

Зөвхөн тулаанд амь эрсэдсэн дайчин,

only men who died in battle and women who died in childbirth

эсвэл төрөхийн хүндрэлээр өөд болсон бүсгүйд л

were given tombstones.

булшны чулууг босгоно.

In the eyes of their countrymen, both died so that Sparta could live.

Элэг нэгтний хувьд тэд Спартыг оршин байхын төлөө үхсэн гэж үздэг байжээ.