Can loud music damage your hearing? - Heather Malyuk

Translator: chnar kamal Reviewer: Daban Q. Jaff

After a three-hour concert by her favorite Norwegian metal band,

دوای سێ کاتژمێر لە کۆنسێرت لە لایەن باندە مێتاڵە دڵخوازەکانی نەوریجی،

Anja finds it difficult to hear her friend rave about the show.

ئەنجا زانی بە قورسی دەتوانت گوێ لە هاوڕێکەی بێت دەربارەی نمایشەکە.

It sounds like he's speaking from across the room,

وا دیارە لەو بەری ژورەکەوە قسە دەکات،

and it’s tough to make out his muted voice over the ringing in her ears.

و زۆر قورسە لەو دەنگە کپکراوەیە تێبگەی لە سەر زەنگی ناو گوێکانی.

By the next morning, the effect has mostly worn off,

و بۆ بەیانی داهاتوو، کاریگەری یەکەی نامێنێت،

but Anja still has questions.

بەڵان ئەنجا هێشتا پرسیاری هەبوو.

What caused the symptoms? Is her hearing going to fully recover?

چی بووە هۆی نیشانەکان؟ ئایا بیستنەکەی بە تەواوی چاک دەبێتەوە؟

And can she still go to concerts without damaging her ears?

و هێشتا دەتوانێ بچێ بۆ ئاهەنگەکە بە بێ ئەوەی ببێتە هۆی زیان بۆ گوێچکەکانی؟

To answer these questions,

بۆ وەڵام دانەوەی ئەم پرسیارانە،

we first need to understand what sound is and how we hear it.

ئێمە یەکەم جار پێویستە لەوە تێ بگەینن کە دەنگ چییە و چۆن دەیبیستین.

Like a pebble creating ripples in water,

وەک لمێک کە لە ئاودا شەپۆل دروست دەکات،

sound is created when displaced molecules vibrate through space.

دەنگەکە دروست دەبێت کاتێک گەردێک لەرینەوەکەی لادەدا لە ناو بۆشایەکە.

While sound vibrations can travel through solids and liquids,

لە کاتێکدا لەرەلەری ئەو دەنگەکە دەتوانێت بڕوا بە ناو ڕەق و شلەوە،

our ears have evolved to process vibrations in the air.

گوێکانمان بە پڕۆسەی گەشەکردنی لەرینەوە لە هەوادا.

These waves of air pressure enter our ear canals and bounce off the eardrum.

پەستانی شەپۆلەکانی هەوا دەچنە ناو کەناڵی گوێچکە و لە ناو پەردەی گوێ دەیلەرێنێتەوە.

A trio of bones called the ossicular chain

سێگۆشەیەک لە ئێسکەکان پێ دەوترێت زنجیرەی ئۆسیکولار

then carries those vibrations into the cochlea,

پاشان ئەو لەرانە دەبردرێنە ناو کۆکلیا،

transforming waves of air pressure into waves of cochlear fluid.

لە شەپۆلێکی هەواییەوە دەگۆڕێت بۆ شەپۆلی شلەی کۆکلاری.

Here, our perception of sound begins to take form.

لێرەوە، تێڕوانینی ئێمە دەست پێ دەکات بۆ وەرگرتنی دەنگ.

The waves of fluid move the basilar membrane,

پاشان شەپۆلەکانی شلەکە دەجوڵێن بۆ پەردەی بازیلار،

a tissue lined with tens of thousands of hair cells.

دەستەیەک کە هەزاران خانەی مووی لە سەرە.

The specific vibration of these hair cells and the stereocilia on top of each one

لەرەیەکی تایبەتی لە خانەکانی سەر لەگەڵ ستێریۆسیلیا لە لوتکەی هەر یەکەیان

determine the auditory signal our brain perceives.

پاشان دەست نیشان کردنی دەنگ یان نیشانەی بیستن هەیە لە مێشکمان.

Unfortunately, these essential cells are also quite vulnerable.

بە داخەوە، خانە سەرەکیەکان بە تەواوی بێهێزن.

There are two properties of sound that can damage these cells.

دوو تایبەتمەندی دەنگ کە دەتوانێت زیان بە خانەکان بگەیەنێت.

The first is volume.

یەکەمیان قەبارەیە.

The louder a sound is, the greater the pressure of its vibrations.

تا دەنگەکە بەرزتر بێت، پەستان و لەرینەوەکەی زیاترە.

While the ear’s upper limits vary from person to person,

لە کاتێکدا سنوری سەرەوەی گوێکان لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر جیاوازە،

close range exposure to sound exceeding 120 decibels

داخستنی مەودای بیستن بۆ سەد و بیست دێسەبێڵ

can instantly bend or blow out hair cells, resulting in permanent hearing damage.

دەتوانێت لە هەمان کاتدا خانە قژەکان بتەقێنێ لە ئەنجامی هەمیشەیی بیستن.

The pressure of more powerful sounds can even dislocate the ossicular chain

پەستانی زیاتری بیستن ئێمە ناتوانین گوێمان لە دەنگەکە بێت

or burst an eardrum.

یان پەردەی گوێ بتەقێنێ.

The other side of this equation is the sound’s duration.

لە لایەکی ترەوەی ئەم هاوسەنگییە ماوەی دەنگەکانە.

While dangerously loud sounds can injure ears almost instantly,

لە کاتێکدا دەنگی بەرز مەترسیدارە دەتوانێت بە نزیکەیی دەست بەجێ گوێ بریندار بکات،

hair cells can also be damaged

و خانە قژەکانیش زیانیان پێ گەیشتووە

by exposure to lower sound pressure for long periods.

بە پیشاندانی پەستانی دەنگی نزمتر بۆ ماوەی درێژتر.

For example, hearing a hand dryer is safe for the 20 seconds you’re using it.

بۆ نمونە، بیستنی وشکەرەوی دەست پارێزراوە بۆ ماوەی بیست چرکە کە بەکاری دێنێ.

But if you listened for 8 consecutive hours,

بەڵام ئەگەر بۆ ماوەی هەشت کاتژمێر لە دوای یەک گوێت لێ بوو،

this relatively low-pressure sound would overwork the stereocilia

ئەو دەنگە نزمەی پەستانی زۆر کار لە سەر ستێریۆسیلیا بکات

and swell the hair cell’s supporting tissue.

یان دەبێتە هۆی ئاوسان لە خانە مووە پاڵپشت کراوەکان.

Swollen hair cells are unable to vibrate with the appropriate speed and accuracy,

خانەکانی مووە هەڵمژراوەکان ناتوانن بە خێرایی و دروستی بگونجێنن،

making hearing muffled.

دەبێتە هۆی بەستنی دەنگ.

This kind of hearing loss is known as a temporary threshold shift,

ئەو جۆرە نابیستی وەکو شتێکی کاتی بەهێزی دەنگەکە دەناسرێت،

and many people will experience it at least once in their lifetime.

و زۆر کەس یەک جار بە لایەنی کەمەوە ئەزمون وەردەگرێ لە ژیانی دا.

In Anja’s case, the loud sounds of the concert

لە حاڵەتی ئەنجا، دەنگی بەرزی کۆنسێرتەکە

only took three hours to cause this condition.

تەنها سێ کاتژمێری خایاند بەو مەرجەی.

Fortunately, it's a temporary ailment that usually resolves

خۆشبەختانە، ئەوە دەردێکی کاتییە کە چارەسەر دەکرێت بە شێوەیەکی ئاسایی

as swelling decreases over time.

هەڵئاوسانی کەم بێتەوە بە تێپەڕ بوونی کات.

In most cases,

لە زۆربەی حاڵەتەکاندا،

simply avoiding hazardous sounds gives hair cells all they need to recover.

بە سادەیی خۆ لادان لە دەنگە مەترسیدار وا لە خانەی قژ دەکا پێوستیەتی بۆ چاک بوونەوە.

One temporary threshold shift isn’t likely to cause permanent hearing loss.

یەک بەهێزی کاتی دەنگەکە نابێتە هۆی ئەوەی هەمیشە کەسەکە بیستن لە دەست دا.

But frequent exposure to dangerous sound levels

هەر بەرکەوتنی بەردەوام بۆ ئاستی دەنگی مەترسیدار

can lead to a wide range of hearing disorders,

دەتوانێ ببتە مەودایەکی فراوان لە ناڕێکی بیستن،

such as the constant buzz of tinnitus

وەک ئەوەی کە ئەوان هەمیشە حاڵەتی گرژی بگوازنەوە

or difficulty understanding speech in loud environments.

یان ئاستەنگی تێگەیشتن لە قسە کردن لە ژینگەی بەرزدا.

Overworked hair cells can also generate dangerous molecules

و خانەکانی قژی زۆر بەکارهێنراو دەتوانن گەردیلەی مەترسیدار دروست بکەن

called reactive oxygen species.

پێ دەوترێت پۆلی ئۆکسجینی بەرپەچەدەرەوە.

These molecules have unpaired electrons,

ئەو گەردانە ئەلیکترۆنی نەکراویان هەیە،

driving them to steal electrons from nearby cells

وە چونیان بۆ دزینی شێوەی ئەلیکترۆنەکان لە نزیک خانەکان

and cause permanent damage to the inner ear.

و دەبێتە هۆی زیانێکی هەمیشەیی بە گوێی ناوەکیدا.

There are numerous strategies you can adopt for preventing hearing loss.

ستراتیجێکی گەورە هەیە دەتوانیت هەڵیگریت بۆ نەهێشتن لە لەدەستدانی بیستن.

Current research around earbud headphone use suggests keeping your volume

توێژینەوەی پێشوو لە دەوروبەری بەکارهێنانی هێدفۆن پێشنیار دەکا بۆ هێشتنەوەی قەبارە

at 80% or less if you’ll be listening for more than 90 minutes throughout the day.

لە سەدا هەشتا یان کەمتر یان زیاتر لە نەوەت خولەک گوێ بگرێ بە درێژایی رۆژێک.

Noise-isolating headphones can also help you listen at lower volumes.

هەروەها هێدفۆنی جیاکەرەوی دەنگ دەتوانێت یارمەتیت بدا بۆ گوێ گرتن بە قەبارەی نزمتر.

Getting a baseline understanding of your hearing

تێگەیشتنی هێڵی سەرەکی بە دەست دێن ئەگەر بیستنەکەت

is essential to protecting your auditory system.

ببێتە پاراستنی سیستەمەکە بە شێوەیەکی بنەڕەتی.

Just like our eyes and teeth, our ears also need annual check-ups.

وەک چاو و ددانەکانمان، گوێشمان پێویستی بە پشکنینی ساڵانە هەیە.

Not all communities have access to audiologists,

هەموو کۆمەڵگاکان دەست گەیشتنیان نییە بۆ دەنگ ناسەکان،

but organizations around the world are developing portable hearing tests

بەڵام ڕێکخراوی دەوروبەری جیهان تاقیکردنەوە بۆ بیستن گەشە پێ دەدات

and easy-to-use apps to bring these vital resources to remote regions.

و بەکارهێنانی ئەو بەرنامانە ئاسانە بۆ ئەو سەرچاوە گرینگانە بۆناوچە دورەکان.

Finally, wear earplugs when you’re knowingly exposing yourself

لە کۆتاییدا، کاتێک ئێوە بە زانایی خۆت ئاشکرای دەکەین

to loud sounds for extended periods.

دەنگە بەرزەکان بۆ مەودایەکی فراوان.

An earplug’s effectiveness depends on how well you’ve inserted it,

وە کاریگەری گوێچکە پشت دەبەستێت کە چۆن ئەو دەنگە بە باشی دەباتە ژورەوە،

so be careful to read the instructions.

بۆیە وریابە لە خوێندنەوەی ڕێنماییەکان.

But when worn correctly,

کاتێک بە ڕاستی لە گوێی دەکەی،

they can ensure you'll be able to hear your favorite band

تۆ دەتوانیت دڵنیا ببیەوە بۆ گوێگرتن لە باندی دڵخوازت

for many nights to come.

بۆ چەند شەوێک دێت.