Can loud music damage your hearing? - Heather Malyuk

Çeviri: Can Boysan Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

After a three-hour concert by her favorite Norwegian metal band,

Anja en sevdiği Norveçli metal grubunun üç saatlik konserini dinledikten sonra

Anja finds it difficult to hear her friend rave about the show.

arkadaşı konsere bayıldığını söylerken onu duymakta zorlanıyor.

It sounds like he's speaking from across the room,

Arkadaşı karşıdaki odada konuşuyor gibi geliyor

and it’s tough to make out his muted voice over the ringing in her ears.

ve kulakları çınladığı için onun boğuk sesini duymakta oldukça zorlanıyor.

By the next morning, the effect has mostly worn off,

Ertesi sabah çınlama neredeyse kayboluyor.

but Anja still has questions.

Fakat Anja’nın hâlâ bazı soruları var.

Bu semptomlara yol açan neydi?

What caused the symptoms? Is her hearing going to fully recover?

İşitme duyusu tamamen düzelecek mi?

And can she still go to concerts without damaging her ears?

Bundan sonra kulaklarına zarar vermeden konser dinleyebilecek mi?

To answer these questions,

Bu soruları yanıtlamak için

we first need to understand what sound is and how we hear it.

önce sesin ne olduğunu ve sesi nasıl duyduğumuzu anlamamız gerek.

Like a pebble creating ripples in water,

Tıpkı bir çakıl taşının suda dalgacıklar yaratması gibi

sound is created when displaced molecules vibrate through space.

yer değiştirmiş moleküller boşlukta titrediği zaman ses oluşur.

While sound vibrations can travel through solids and liquids,

Ses titreşimleri katılar ve sıvılar üzerinden yol alırken

our ears have evolved to process vibrations in the air.

kulaklarımız havadaki titreşimleri işlemek için yavaş yavaş gelişir.

These waves of air pressure enter our ear canals and bounce off the eardrum.

Bu hava basıncı dalgaları kulak yolumuza girer

ve kulak zarımıza çarpıp sıçrar.

A trio of bones called the ossicular chain

Ardından kemikçik zinciri denen üç kemikli yapı

then carries those vibrations into the cochlea,

bu titreşimleri salyangoza taşır

transforming waves of air pressure into waves of cochlear fluid.

ve hava basıncı dalgalarını koklear sıvısı dalgalarına dönüştürür.

Here, our perception of sound begins to take form.

Burada ses algımız şekillenmeye başlar.

The waves of fluid move the basilar membrane,

Sıvı dalgaları baziler zara hareket eder,

a tissue lined with tens of thousands of hair cells.

baziler zar on binlerce işitme hücresinden oluşan bir dokudur.

The specific vibration of these hair cells and the stereocilia on top of each one

Bu işitme hücrelerinin kendilerine özgü titreşimi

ve her birinin üzerindeki stereocilia

determine the auditory signal our brain perceives.

beynimizin algıladığı işitsel sinyali ortaya çıkarır.

Unfortunately, these essential cells are also quite vulnerable.

Maalesef bu önemli hücreler aynı zamanda çok kolay zedelenebilir.

There are two properties of sound that can damage these cells.

Bu hücrelere zarar verebilecek iki tür ses vardır.

The first is volume.

İlki ses yüksekliği.

The louder a sound is, the greater the pressure of its vibrations.

Ses ne kadar yüksekse ses titreşimlerinin basıncı da o kadar yüksek olur.

While the ear’s upper limits vary from person to person,

Kulağın üst sınırları kişiden kişiye değişse de

close range exposure to sound exceeding 120 decibels

120 desibeli aşan ve yakın mesafeden gelen ses

can instantly bend or blow out hair cells, resulting in permanent hearing damage.

işitme hücrelerini anında zorlayıp patlatabilir

ve bu da kalıcı işitme hasarıyla sonuçlanır.

The pressure of more powerful sounds can even dislocate the ossicular chain

Daha güçlü seslerin basınçları kemikçik zincirini bile yerinden oynatabilir

or burst an eardrum.

ya da kulak zarını patlatabilir.

The other side of this equation is the sound’s duration.

Zarar veren ikinci ses türü ise sese maruz kalma süresidir.

While dangerously loud sounds can injure ears almost instantly,

Tehlikeli derecede yüksek sesler kulaklara birdenbire zarar verebilir,

hair cells can also be damaged

düşük basınçlı seslere uzun süre maruz kalmak

by exposure to lower sound pressure for long periods.

işitme hücrelerine de zarar verebilir.

For example, hearing a hand dryer is safe for the 20 seconds you’re using it.

Örneğin, saç kurutma makinesi sesine 20 saniye maruz kalmakta sorun yok.

But if you listened for 8 consecutive hours,

Fakat aralıksız 8 saat boyunca maruz kalırsanız

this relatively low-pressure sound would overwork the stereocilia

nispeten düşük basınçlı bu sesle stereocilia çok fazla çalışıp

and swell the hair cell’s supporting tissue.

işitme hücresinin destek dokusunu şişirir.

Swollen hair cells are unable to vibrate with the appropriate speed and accuracy,

Şişen işitme hücreleri gerekli hız ve hassasiyetle titreyemez,

making hearing muffled.

bu da işitmeyi boğuk hale getirir.

This kind of hearing loss is known as a temporary threshold shift,

Bu tür bir işitme kaybı geçici eşik kayması olarak bilinir

and many people will experience it at least once in their lifetime.

ve birçok insan hayatında en az bir kez bu durumu yaşar.

In Anja’s case, the loud sounds of the concert

Anja’nın deneyiminde ise konserde yüksek sese maruz kalmak

only took three hours to cause this condition.

sadece üç saatte bu duruma yol açtı.

Fortunately, it's a temporary ailment that usually resolves

Neyse ki bu ortadan kalkan geçici bir rahatsızlık

as swelling decreases over time.

çünkü şişlik zamanla azalıyor.

In most cases,

Birçok durumda zararlı seslerden kaçınmak

simply avoiding hazardous sounds gives hair cells all they need to recover.

işitme hücrelerinin kendilerini onarmalarına fırsat tanıyor.

One temporary threshold shift isn’t likely to cause permanent hearing loss.

Bir kez yaşanan geçici eşik kayması

kalıcı işitme kaybına genellikle yol açmaz.

But frequent exposure to dangerous sound levels

Fakat tehlikeli seviyedeki seslere sıklıkla maruz kalmak,

can lead to a wide range of hearing disorders,

sürekli kulak çınlaması

ya da gürültülü ortamlarda konuşulanları anlamakta zorluk gibi

such as the constant buzz of tinnitus

or difficulty understanding speech in loud environments.

çok çeşitli işitme rahatsızlıklarına yol açabilir.

Overworked hair cells can also generate dangerous molecules

Ayrıca, çok çalışan işitme hücreleri

reaktif oksijen türleri denen tehlikeli moleküller üretebilirler.

called reactive oxygen species.

These molecules have unpaired electrons,

Bu moleküllerde çiftleşmemiş elektronlar bulunur

ve bu moleküller, elektronları yakındaki hücrelerden elektron kaçırmaya zorlar.

driving them to steal electrons from nearby cells

and cause permanent damage to the inner ear.

Bu da iç kulağa kalıcı hasar verir.

There are numerous strategies you can adopt for preventing hearing loss.

İşitme kaybını önlemek için

uygulayabileceğiniz çok sayıda strateji var.

Current research around earbud headphone use suggests keeping your volume

Kulak içi kulaklıklar üzerine yapılan son çalışmalar,

gün içinde 90 dakikadan fazla müzik dinliyorsanız

at 80% or less if you’ll be listening for more than 90 minutes throughout the day.

ses yüksekliğini %80 ve daha aşağısında tutmanızı öneriyor.

Noise-isolating headphones can also help you listen at lower volumes.

Ses geçirmeyen kulaklıklar da

müziği daha az sesli dinlemenize yardımcı olabilir.

Getting a baseline understanding of your hearing

İşitmenize dair genel bir bilgi sahibi olmak

is essential to protecting your auditory system.

işitme sisteminizi korumak için çok önemli.

Just like our eyes and teeth, our ears also need annual check-ups.

Tıpkı gözlerimiz ve dişlerimiz gibi

kulaklarımız için de yılda bir kez sağlık kontrolü gerekiyor.

Not all communities have access to audiologists,

Her yerde bir odyoloğa ulaşmak mümkün değil

but organizations around the world are developing portable hearing tests

fakat dünya çapındaki bazı kuruluşlar hem taşınabilir işitme testleri,

hem de kullanımı kolay olan uygulamalar geliştiriyorlar.

and easy-to-use apps to bring these vital resources to remote regions.

Böylece çok önemli olan bu kaynakları uzak bölgelere ulaştırabiliyorlar.

Finally, wear earplugs when you’re knowingly exposing yourself

Son olarak, yüksek sese uzun süre boyunca

maruz kalacağınızdan haberdarsanız kulak tıkacı kullanın.

to loud sounds for extended periods.

An earplug’s effectiveness depends on how well you’ve inserted it,

Kulak tıkacının etkililiği onu kulağınıza ne kadar iyi yerleştirdiğinize bağlı,

so be careful to read the instructions.

bu yüzden kullanım talimatlarını dikkatlice okuyun.

But when worn correctly,

Fakat kulak tıkacını doğru kullandığınızda

they can ensure you'll be able to hear your favorite band

en sevdiğiniz grubu

ilerleyen gecelerde de dinleyebileceğinize emin olabilirsiniz.

for many nights to come.