Can loud music damage your hearing? - Heather Malyuk

Translator: Hoàng Nam Nguyễn Reviewer: Thu Ha Tran

After a three-hour concert by her favorite Norwegian metal band,

Sau buổi hòa nhạc dài ba tiếng của ban nhạc metal yêu thích từ Na Uy,

Anja finds it difficult to hear her friend rave about the show.

Anja cảm thấy khó mà nghe được bạn mình khen buổi diễn.

It sounds like he's speaking from across the room,

Nghe như thể bạn cô đứng bên kia phòng nói với sang,

and it’s tough to make out his muted voice over the ringing in her ears.

và cô thấy có tiếng ù trong tai che lấp tiếng nói của bạn mình.

By the next morning, the effect has mostly worn off,

Đến sáng hôm sau, tình trạng này chấm dứt,

but Anja still has questions.

nhưng Anja vẫn thắc mắc.

What caused the symptoms? Is her hearing going to fully recover?

Điều gì gây ra triệu chứng này? Thính lực của cô có hồi phục hoàn toàn không?

And can she still go to concerts without damaging her ears?

Và cô có thể tiếp tục tham gia hòa nhạc mà không làm hại tai không?

To answer these questions,

Để trả lời những câu hỏi này,

we first need to understand what sound is and how we hear it.

trước hết chúng ta cần hiểu âm thanh là gì và làm sao ta nghe được âm thanh.

Like a pebble creating ripples in water,

Giống như đá cuội tạo nên các gợn sóng trên mặt nước,

sound is created when displaced molecules vibrate through space.

âm thanh được tạo nên khi các phân tử bị thế chỗ rung động trong không gian.

While sound vibrations can travel through solids and liquids,

Vì rung động âm thanh có thể truyền qua môi trường rắn và lỏng,

our ears have evolved to process vibrations in the air.

tai của ta đã tiến hóa để xử lý rung động trong không khí.

These waves of air pressure enter our ear canals and bounce off the eardrum.

Những áp lực không khí này đi vào tai và dội vào màng nhĩ.

A trio of bones called the ossicular chain

Một bộ ba xương gọi là chuỗi xương con

then carries those vibrations into the cochlea,

chuyển rung động vào ốc tai,

transforming waves of air pressure into waves of cochlear fluid.

biến đổi sóng do áp lực không khí thành sóng của dịch ốc tai.

Here, our perception of sound begins to take form.

Tại đây, khái niệm của ta về âm thanh bắt đầu hình thành.

The waves of fluid move the basilar membrane,

Sóng của dịch làm di chuyển màng đáy.

a tissue lined with tens of thousands of hair cells.

Màng đáy được phủ bởi hàng vạn tế bào lông.

The specific vibration of these hair cells and the stereocilia on top of each one

Sự chuyển động đặc thù của tế bào lông và lông bất động trên mỗi tế bào

determine the auditory signal our brain perceives.

quyết định tín hiệu âm thanh mà não tiếp nhận.

Unfortunately, these essential cells are also quite vulnerable.

Thật không may, những tế bào thiết yếu ấy lại rất dễ bị tổn thương.

There are two properties of sound that can damage these cells.

Có hai thuộc tính của âm thanh có thể gây tổn thương các tế bào này.

The first is volume.

Đầu tiên là âm lượng.

The louder a sound is, the greater the pressure of its vibrations.

Âm thanh càng to, áp suất của rung động càng lớn.

While the ear’s upper limits vary from person to person,

Vì ngưỡng chịu đựng của tai mỗi người khác nhau,

close range exposure to sound exceeding 120 decibels

tiếp xúc ở cự ly gần với âm thanh vượt mức 120 decibels

can instantly bend or blow out hair cells, resulting in permanent hearing damage.

có thể ngay lập tức làm cong hay làm văng tế bào lông, gây điếc vĩnh viễn.

The pressure of more powerful sounds can even dislocate the ossicular chain

Áp lực âm thanh quá cao thậm chí có thể làm trật khớp của chuỗi xương con

or burst an eardrum.

hoặc làm thủng màng nhĩ.

The other side of this equation is the sound’s duration.

Yếu tố thứ hai là thời gian tiếp xúc âm thanh.

While dangerously loud sounds can injure ears almost instantly,

Trong khi âm thanh lớn tới mức nguy hiểm có thể gây tổn thương tai ngay lập tức,

hair cells can also be damaged

tế bào lông cũng có thể bị tổn hại

by exposure to lower sound pressure for long periods.

khi tiếp xúc với áp suất âm thanh thấp trong thời gian dài.

For example, hearing a hand dryer is safe for the 20 seconds you’re using it.

Ví dụ, nghe tiếng máy sấy tay khi sử dụng trong 20 giây là an toàn.

But if you listened for 8 consecutive hours,

Nhưng nếu bạn nghe âm thanh này trong tám giờ liên tục,

this relatively low-pressure sound would overwork the stereocilia

âm thanh với áp suất khá thấp này có thể làm lông bất động quá tải

and swell the hair cell’s supporting tissue.

và gây phù lớp mô hỗ trợ tế bào lông.

Swollen hair cells are unable to vibrate with the appropriate speed and accuracy,

Tế bào lông bị phù không thể rung với tốc độ và độ chính xác thích hợp,

making hearing muffled.

khiến tai bị ù.

This kind of hearing loss is known as a temporary threshold shift,

Loại mất thính lực này được biết đến như một sự dịch chuyển ngưỡng tạm thời,

and many people will experience it at least once in their lifetime.

và nhiều người từng trải qua ít nhất một lần trong đời.

In Anja’s case, the loud sounds of the concert

Trong trường hợp của Anja, âm thanh to tại buổi hòa nhạc

only took three hours to cause this condition.

chỉ cần ba giờ để gây ra tình trạng này.

Fortunately, it's a temporary ailment that usually resolves

May thay, đây là một tình trạng tạm thời thường tự hồi phục

as swelling decreases over time.

khi tình trạng phù nề tự giảm.

In most cases,

Trong đa số trường hợp,

simply avoiding hazardous sounds gives hair cells all they need to recover.

đơn giản chỉ cần tránh âm thanh gây hại để tế bào lông có thời gian phục hồi.

One temporary threshold shift isn’t likely to cause permanent hearing loss.

Một sự dịch chuyển ngưỡng tạm thời hầu như không gây ra mất thính lực vĩnh viễn.

But frequent exposure to dangerous sound levels

Nhưng tiếp xúc thường xuyên với ngưỡng âm thanh nguy hiểm

can lead to a wide range of hearing disorders,

có thể dẫn đến nhiều tình trạng bệnh lý tai,

such as the constant buzz of tinnitus

như tiếng vo ve trong chứng ù tai

or difficulty understanding speech in loud environments.

hoặc khó hiểu giọng nói trong môi trường ồn ào.

Overworked hair cells can also generate dangerous molecules

Tế bào lông quá tải cũng có thể tạo nên các phân tử nguy hiểm

called reactive oxygen species.

gọi là các gốc tự do.

These molecules have unpaired electrons,

Những phân tử này có các electron không ghép đôi,

driving them to steal electrons from nearby cells

khiến chúng ăn cắp electron của các tế bào lân cận

and cause permanent damage to the inner ear.

và gây tổn thương vĩnh viễn lên tai trong.

There are numerous strategies you can adopt for preventing hearing loss.

Có nhiều chiến lược bạn có thể áp dụng để ngăn ngừa mất thính lực.

Current research around earbud headphone use suggests keeping your volume

Nghiên cứu hiện thời về sử dụng tai nghe nhét trong khuyến nghị chỉnh âm lượng

at 80% or less if you’ll be listening for more than 90 minutes throughout the day.

ở mức 80% hoặc thấp hơn nếu bạn nghe nhiều hơn 90 phút mỗi ngày.

Noise-isolating headphones can also help you listen at lower volumes.

Tai nghe ngăn tiếng ồn có thể giúp bạn nghe ở âm lượng nhỏ hơn.

Getting a baseline understanding of your hearing

Có được những kiến thức nền tảng về âm thanh và cơ chế nghe

is essential to protecting your auditory system.

là điều tối cần thiết để bảo vệ thính lực.

Just like our eyes and teeth, our ears also need annual check-ups.

Cũng như mắt và răng, tai cũng cần khám định kỳ hàng năm.

Not all communities have access to audiologists,

Không phải ở đâu bạn cũng có thể gặp chuyên gia thính học,

but organizations around the world are developing portable hearing tests

nhưng các tổ chức trên thế giới đang phát triển các test thính lực di động

and easy-to-use apps to bring these vital resources to remote regions.

và các app dễ dùng để đưa các nguồn lực thiết yếu này đến các khu vực hẻo lánh.

Finally, wear earplugs when you’re knowingly exposing yourself

Cuối cùng, hãy đeo nút tai khi bạn biết mình phải tiếp xúc

to loud sounds for extended periods.

với âm thanh lớn trong thời gian dài.

An earplug’s effectiveness depends on how well you’ve inserted it,

Hiệu quả bảo vệ của nút tai phụ thuộc vào việc bạn đeo đúng hay sai,

so be careful to read the instructions.

nên hãy đọc kỹ hướng dẫn sử dụng.

But when worn correctly,

Nếu được đeo đúng,

they can ensure you'll be able to hear your favorite band

nút tai có thể giúp bạn nghe được ban nhạc yêu thích của mình

for many nights to come.

trong nhiều đêm nhạc sắp tới.