Kees Moeliker: How a dead duck changed my life

Kees Moeliker: Một con vịt chết đã thay đổi đời tôi

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Hang Nguyen Reviewer: Trà Giang Lê

This is the Natural History Museum in Rotterdam,

Đây là bảo tàng Lịch sử tự nhiên ở Rotterdam,

where I work as a curator.

nơi tôi làm người trông coi bảo tàng.

It's my job to make sure the collection stays okay,

Công việc của tôi là đảm bảo bộ sưu tập ổn

and that it grows,

và phát triển,

and basically it means I collect dead animals.

về cơ bản công việc của tôi là thu thập xác động vật chết.

Back in 1995,

Năm 1995,

we got a new wing next to the museum.

chúng tôi có thêm một gian nhà cạnh bảo tàng.

It was made of glass,

Nó được làm bằng kính.

and this building really helped me to do my job good.

Tòa nhà này thực sự đã giúp ích cho công việc của tôi.

The building was a true bird-killer.

Nó là kẻ giết chim thực thụ.

You may know that birds don't understand

Bạn có thể biết rằng loài chim không hiểu

the concept of glass. They don't see it,

khái niệm kính. Chúng không thể nhìn ra kính

so they fly into the windows and get killed.

nên bay vào cửa sổ và chết.

The only thing I had to do was go out,

Điều duy nhất mà tôi là là chạy ra

pick them up, and have them stuffed for the collection.

nhặt xác và nhồi bông chúng cho bộ sưu tập.

(Laughter)

(Cười)

And in those days,

Trong thời gian đó,

I developed an ear to identify birds

tôi phát triển khả năng nhận biết chim

just by the sound of the bangs they made against the glass.

chỉ bởi tiếng "bang" khi chúng tạo ra khi đập vào kính.

And it was on June 5, 1995,

Vào ngày mùng 5 tháng 6 năm 1995,

that I heard a loud bang against the glass

tôi nghe thấy một tiếng đập lớn vào cửa

that changed my life and ended that of a duck.

tiếng đập đó đã thay đổi cuộc đời tôi và cũng gây ra cái chết của một con vịt.

And this is what I saw when I looked out of the window.

Và đây là cái tôi nhìn thấy khi tôi dòm ra cửa sổ.

This is the dead duck. It flew against the window.

Đó là một con vịt chết. Nó đâm sầm vào cửa kính.

It's laying dead on its belly.

Nó nằm chết ngửa ra.

But next to the dead duck is a live duck,

Nhưng bên cạnh con vịt chết là một con vịt sống,

and please pay attention.

chú ý rằng

Both are of the male sex.

cả 2 con đều là vịt đực.

And then this happened.

Và rồi điều này xảy ra.

The live duck mounted the dead duck,

Con vịt sống nhảy chồm lên con vịt chết

and started to copulate.

và bắt đầu giao hợp.

Well, I'm a biologist. I'm an ornithologist.

Tôi là một nhà sinh vật học. Tôi là một nhà nghiên cứu chim.

I said, "Something's wrong here."

Tôi nói, "Có điều gì đó không đúng."

One is dead, one is alive. That must be necrophilia.

Một con đã chết, một con còn sống. Nó hẳn phải là hội chứng tình dục tử thi.

I look. Both are of the male sex.

Tôi nhìn lại. Cả hai đúng là loài đực.

Homosexual necrophilia.

Hội chứng tình dục tử thi đồng tính.

So I -- (Laughter)

Nên tôi -- (Cười)

I took my camera, I took my notebook,

Tôi lấy máy ảnh và quyển sổ ghi chú,

took a chair, and started to observe this behavior.

lấy ghế, và bắt đầu theo dõi hành vi này.

After 75 minutes — (Laughter) —

Sau 75 phút -- (Cười) --

I had seen enough, and I got hungry,

Tôi đã thấy đủ, và tôi thấy đói

and I wanted to go home.

và tôi muốn về nhà.

So I went out, collected the duck,

Nên tôi đi ra ngoài, nhặt con vịt,

and before I put it in the freezer,

và trước khi tôi đặt nó vào trong ngăn lạnh,

I checked if the victim was indeed of the male sex.

tôi kiểm ra lại xem liệu nạn nhân có thực sự là con đực.

And here's a rare picture of a duck's penis,

Và đây là một bức ảnh hiểm có về dương vật của một con vịt,

so it was indeed of the male sex.

vậy chắc chắn nó là con đực.

It's a rare picture because there are 10,000 species of birds

Nó là một bức ảnh hiểm bởi có 10.000 loài chim

and only 300 possess a penis.

và chỉ có 300 loài có dương vật.

[The first case of homosexual necrophilia in the mallard Anas platyrhynchos (Aves:Anatidae)]

[Trường hợp đầu tiên về chứng tình dục tử thi đồng tính là loài vị trời Anas platyrhynchos (Aves:Anatidae)]

I knew I'd seen something special,

Tôi biết tôi đã bắt gặp một điều đặc biệt,

but it took me six years to decide to publish it.

nhưng phải mất 6 năm sau tôi mới quyết định xuất bản nó.

(Laughter)

(Cười)

I mean, it's a nice topic for a birthday party

Ý tôi là, đó là một chủ đề thú vị cho một bữa tiệc sinh nhật

or at the coffee machine,

hoặc tại máy pha cafe,

but to share this among your peers is something different.

nhưng chuyện chia sẻ nó với đồng nghiệp bạn thì lại là chuyện khác.

I didn't have the framework.

Tôi không biết quy trình.

So after six years, my friends and colleagues urged me to publish,

Sau 6 năm, bạn bè và đồng nghiệp thúc tôi xuất bản,

so I published "The first case of homosexual necrophilia

nên tôi xuất bản "Trường hợp đầu tiên của chứng tình dục tử thi đồng tính

in the mallard."

của loài vịt trời."

And here's the situation again.

Và tình huống lại bắt đầu.

A is my office,

A là văn phòng của tôi,

B is the place where the duck hit the glass,

B là nơi mà con vịt đâm và kính,

and C is from where I watched it.

và C là nơi tôi quan sát nó.

And here are the ducks again.

Và đây là lại là những con vịt.

As you probably know, in science,

Các bạn có thể đã biết, trong khoa học,

when you write a kind of special paper,

khi bạn viết một loại bài luận đặc biệt nào đó,

only six or seven people read it.

chỉ 6 hay 7 người đọc nó.

(Laughter)

(Cười)

But then something good happened.

Nhưng rồi điều may mắn xảy ra.

I got a phone call from a person called Marc Abrahams,

Tôi đã nhận được một cuộc gọi từ một người tên là Marc Abrahams,

and he told me, "You've won a prize with your duck paper:

và anh ta bảo tôi, "Anh đã giành được giải thưởng với bài báo về con vịt:

the Ig Nobel Prize."

giải thường Ig Nobel."

And the Ig Nobel Prize —

Và giải thưởng Ig Nobel ---

(Laughter) (Applause) —

(Cười) (Vỗ tay) ---

the Ig Nobel Prize honors research

giải thưởng Ig Nobel vinh danh những nghiên cứu

that first makes people laugh, and then makes them think,

mà đầu tiên khiến người đọc cười, và rồi khiến họ phải suy nghĩ,

with the ultimate goal to make more people

với mục đích chủ yếu là khiến cho thêm nhiều người

interested in science.

quan tâm đến khoa học.

That's a good thing, so I accepted the prize.

Đó là một điều tốt, nên tôi chấp nhận giải thưởng.

(Laughter)

(Cười)

I went -- let me remind you that Marc Abrahams

Tôi đi đến - để tôi nhắc các bạn ;à Marc Abrahams

didn't call me from Stockholm.

đã không gọi tôi từ Stockholm.

He called me from Cambridge, Massachusetts.

Anh ta gọi cho tôi từ Cambrigde, Massachusetts.

So I traveled to Boston, to Cambridge,

Nên tôi đã đi đến Boston, đến Cambridge,

and I went to this wonderful Ig Nobel Prize ceremony

và đến dự buổi lễ trao giải Ig Nobel tuyệt vời này

held at Harvard University, and this ceremony

được tổ chức tại Đại học Havard, và buổi lễ này

is a very nice experience.

thực sự là một kỉ niệm đẹp.

Real Nobel laureates hand you the prize.

Những người được giải thưởng Nobel thật sẽ trao giải cho bạn.

That's the first thing.

Đó là chuyện thứ nhất,

And there are nine other winners who get prizes.

Và có 9 người nữa nhận giải thưởng.

Here's one of my fellow winners. That's Charles Paxton

Đây là một trong số người nhận giải cùng tôi. Anh ta là Charles Paxton

who won the 2000 biology prize for his paper,

người đã thắng giải thường sinh vật học năm 2000 cho bài viết của anh,

"Courtship behavior of ostriches towards humans

"Hành vi tán tỉnh của loài đà điểu với con người

under farming conditions in Britain."

dưới điều kiện chăn nuôi ở Anh."

(Laughter)

(Cười)

And I think there are one or two more

Và tôi nghĩ còn một hoặc hai

Ig Nobel Prize winners in this room.

người chiến thắng giải Ig Nobel in căn phòng này.

Dan, where are you? Dan Ariely?

Dan, anh ở đâu? Dan Ariely?

Applause for Dan.

Xin một tràng pháo tay cho Dan.

(Applause)

(Vỗ tay)

Dan won his prize in medicine

Dan giành giải thưởng về lĩnh vực y tế

for demonstrating that high-priced fake medicine

khi chứng minh rằng các loại thuốc giả đắt tiền

works better than low-priced fake medicine.

công dụng cao hơn thuốc dởm rẻ tiền.

(Laughter)

(Cười)

So here's my one minute of fame,

Và đây là một phút nổi tiếng của tôi,

my acceptance speech,

bài phát biểu của tôi,

and here's the duck.

và đây là con vịt.

This is its first time on the U.S. West Coast.

Đây là lần đầu tiên trên bờ biển phía Tây Hoa Kỳ.

I'm going to pass it around.

Tôi sẽ cho mọi người lần lượt chuyền xem con vịt.

(Laughter)

(Cười)

Yeah?

Vâng?

You can pass it around.

Bạn có thể chuyền nó đi.

Please note it's a museum specimen,

Để ý rằng đây là mẫu vật của bảo tàng,

but there's no chance you'll get the avian flu.

nên không có chuyện các bạn bị dính cúm gia cầm đâu.

After winning this prize, my life changed.

Sau khi nhận được giải thưởng này, đời tôi thay đổi.

In the first place, people started to send me

Đầu tiên, mọi người bắt đầu gửi cho tôi

all kinds of duck-related things,

tất cả những thứ liên quan đến vịt,

and I got a real nice collection.

và tôi thu được một bộ sưu tầm khá.

(Laughter)

(Cười)

More importantly,

Quan trọng hơn,

people started to send me their observations

mọi người bắt đầu chia sẻ với tôi những quan sát của họ

of remarkable animal behavior,

về hành vi đặc biệt của các loài động vật,

and believe me, if there's an animal misbehaving on this planet,

và tin tôi đi, nếu có bất cứ hành vị kì quặc nào của bất cứ con vật nào trên hành tinh này,

I know about it.

tôi đều biết hết.

(Laughter)

(Cười)

This is a moose.

Đây là một con hươu.

It's a moose trying to copulate

Một con hươu đang tìm cách để giao hợp

with a bronze statue of a bison.

với một bức tượng con bò rừng bằng đồng.

This is in Montana, 2008.

Đây là tại Montana, 2008.

This is a frog that tries to copulate with a goldfish.

Đây là một con ếch đang tìm cách giao hợp với một con cá vàng.

This is the Netherlands, 2011.

Đây là Hà Lan, 2011.

These are cane toads in Australia.

Đây là loài cóc mía ở Úc.

This is roadkill.

Đây là chết trên đường.

Please note that this is necrophilia.

Hãy để ý rằng đây là chứng tình dục tử thi.

It's remarkable: the position.

Nó thật đáng chú ý: tư thế đó.

The missionary position is very rare in the animal kingdom.

Vị trí truyền giáo rắt hiếm xảy ra trong vương quốc động vật.

These are pigeons in Rotterdam.

Đây là những con chim cánh cụt ở Rotterdam.

Barn swallows in Hong Kong, 2004.

Những con én ở Hồng kong, 2004.

This is a turkey in Wisconsin

Đây là một con gà tây ở Wisconsin

on the premises of the Ethan Allen juvenile correctional institution.

tại cơ sở của tổ chức cải huấn trẻ vị thành niên Ethan Allen.

It took all day,

Nó diễn ra cả ngày,

and the prisoners had a great time.

và những người tù đã thực sự có thời gian tuyệt vời.

So what does this mean?

Vậy điều này có ý nghĩa gì?

I mean, the question I ask myself,

Ý tôi là câu hỏi tôi tự hỏi bản thân

why does this happen in nature?

tại sao những điều này lại xảy ra ở tự nhiên?

Well, what I concluded

Vâng, những gì tôi kết luận được

from reviewing all these cases

từ việc xem xét tất cả các trường hợp trên là

is that it is important that this happens

điều quan trọng nhất khiến chúng xảy ra

only when death is instant

chỉ khi cái chết cận kề

and in a dramatic way

và theo cách kịch tính

and in the right position for copulation.

và đúng trường hợp để giao hợp.

At least, I thought it was till I got these slides.

Cuối cùng, tôi nghĩ đến điều đó chỉ khi tôi làm ra những slide này.

And here you see a dead duck.

Và bạn có thể thấy một con vịt chết.

It's been there for three days,

Nó ở đó 3 ngày,

and it's laying on its back.

và nằm ngửa.

So there goes my theory of necrophilia.

Đây là lý thuyết của tôi về chứng tình dục tử thi.

Another example of the impact

Một ví dụ khác về ảnh hưởng

of glass buildings on the life of birds.

của những tòa nhà có cửa kính lên mạng sống của chim.

This is Mad Max, a blackbird who lives in Rotterdam.

Đây là Mad Max, một con vịt đen sống ở Rotterdam.

The only thing this bird did was fly against this window

Điều duy nhất mà con chim này làm là bay đập vào cửa sổ

from 2004 to 2008, day in and day out.

từ năm 2004 đến 2008, hết ngày lại ngày.

Here he goes, and here's a short video.

Và đây là một đoạn băng ngắn về chú chim này.

(Music) (Clunk)

(Âm nhạc) (Bing)

(Clunk)

(Bing)

(Clunk)

(Bing)

(Clunk)

(Bing)

So what this bird does

Điều mà con chim làm

is fight his own image.

là chiến đấu với chính hình ảnh của nó.

He sees an intruder in his territory,

Nó thấy có kẻ xâm nhậm vào lãnh địa của mình,

and it's coming all the time and he's there,

và kẻ đó đến mọi lúc và ờ ngay đấy,

so there is no end to it.

và không có sự kết thúc.

And I thought, in the beginning -- I studied this bird for a couple of years --

Và tôi nghĩ, lúc đầu -- Tôi đã nghiên cứu về con chim này khoảng vài năm -

that, well, shouldn't the brain of this bird be damaged?

rằng, chà, liệu não của chim có bị tổn thương?

It's not. I show you here some slides,

Nó không bị. Để tôi cho bạn xem vài hình ảnh,

some frames from the video,

một vài khung hình từ đoạn băng,

and at the last moment before he hits the glass,

và thời điểm trước khi nó đập vào kính,

he puts his feet in front,

nó đưa chân lên phía trước,

and then he bangs against the glass.

rồi đập vào kính.

So I'll conclude to invite you all to Dead Duck Day.

Vì thế tôi kết thúc bằng việc mời tất cả các vị đến ngày Vịt Chết.

That's on June 5 every year.

Mùng 5 tháng 6 hàng năm.

At five minutes to six in the afternoon,

Tầm 6 giờ kém 5 phút buổi chiều,

we come together at the Natural History Museum in Rotterdam,

chúng tôi cùng nhau đến bảo tàng tự nhiên ở Rotterdam,

the duck comes out of the museum,

con vịt đi ra ngoài bảo tàng,

and we try to discuss new ways

và chúng tôi bàn luận về những phương thức mới

to prevent birds from colliding with windows.

để giúp ngăn chặn việc chim bay vào cửa sổ.

And as you know, or as you may not know,

Và có thể các bạn đã biết hoặc chưa biết,

this is one of the major causes of death

đây là một trong những nguyên nhân chính gây ra cái chết

for birds in the world.

của các loài chim trên thế giới.

In the U.S. alone, a billion birds die

Riêng ở Mỹ, 1 tỷ con chim đã chết

in collision with glass buildings.

vì bay đập vào những tòa nhà kính.

And when it's over, we go to a Chinese restaurant

Và khi kết thúc, chúng ta hãy đến một nhà hàng trung hoa

and we have a six-course duck dinner.

và chúng ta sẽ có một bữa tối với vịt 6 món.

So I hope to see you

Nên tôi hi vọng có thể gặp lại các bạn

next year in Rotterdam, the Netherlands,

vào năm tới ở Rotterdam, Hà Lan,

for Dead Duck Day.

vào ngày Vịt Chết.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Oh, sorry.

À, xin lỗi.

May I have my duck back, please?

Có thể cho tôi xin lại con vịt được không?

(Laughter) (Applause)

(Cười) (Vỗ tay)

Thank you.

Cảm ơn.