Gary Haugen: The hidden reason for poverty the world needs to address now

Translator: Ha Hoang Reviewer: Rose Huong Nguyen

To be honest, by personality,

Nói thật lòng, tính cách của tôi,

I'm just not much of a crier.

không phải là người hay than vãn.

But I think in my career that's been a good thing.

Tôi nghĩ tôi đang làm 1 công việc có ích.

I'm a civil rights lawyer,

Đó là luật sư về quyền công dân,

and I've seen some horrible things in the world.

và tôi đã thấy nhiều điều kinh khủng trên đời.

I began my career working police abuse cases in the United States.

Tôi bắt đầu xử lý các trường hợp bị cảnh sát lạm dụng ở Mỹ.

And then in 1994, I was sent to Rwanda

Cho đến năm 1994, thì tôi sang Rwanda

to be the director of the U.N.'s genocide investigation.

với vị trí giám đốc điều tra tội diệt chủng của Liên Hiệp Quốc.

It turns out that tears just aren't much help

Và tôi nhận ra rằng những giọt nước mắt cũng không giúp được nhiều

when you're trying to investigate a genocide.

khi điều tra tội diệt chủng.

The things I had to see, and feel and touch

Những điều tôi thấy, cảm nhận và chạm tới

were pretty unspeakable.

thật là khó diễn tả.

What I can tell you is this:

Tôi có thể kết luận rằng:

that the Rwandan genocide

Tội diệt chủng ở Rwanda là 1 trong những

was one of the world's greatest failures of simple compassion.

sai lầm lớn nhất của lòng trắc ẩn.

That word, compassion, actually comes from two Latin words:

Từ lòng trắc ẩn có nguồn gốc từ 2 từ Latinh

cum passio, which simply mean "to suffer with."

là "cum passio" có nghĩa là chịu đau khổ.

And the things that I saw and experienced

Và những gì tôi chứng kiến ở Rwanda

in Rwanda as I got up close to human suffering,

đã cho tôi được hiểu cặn kẽ về nó,

it did, in moments, move me to tears.

mà có những lúc phải bật khóc.

But I just wish that I, and the rest of the world,

Tôi chỉ ước rằng, mọi người trên đời này,

had been moved earlier.

và cả tôi nữa, có thể hành động sớm hơn.

And not just to tears,

Không chỉ ngồi khóc,

but to actually stop the genocide.

mà có thể thực sự ngăn chặn được nạn diệt chủng.

Now by contrast, I've also been involved

Giờ thì ngược lại, tôi cũng đã được tham gia vào

with one of the world's greatest successes of compassion.

1 trong những thành công của lòng trắc ẩn.

And that's the fight against global poverty.

Đó là việc chống đói nghèo trên toàn cầu.

It's a cause that probably has involved all of us here.

Một vấn đề liên quan đến tất cả chúng ta

I don't know if your first introduction

Bạn sẽ nghĩ gì khi nghĩ về đói nghèo?

might have been choruses of "We Are the World,"

Có lẽ là điệp khúc bài "We are the World",

or maybe the picture of a sponsored child on your refrigerator door,

tấm hình của 1 đứa bé trên cửa tủ lạnh,

or maybe the birthday you donated for fresh water.

hoặc là dịp bạn quyên góp nước sạch.

I don't really remember what my first introduction to poverty was

Tôi không nhớ rõ lần đầu tiên tôi biết nghèo đói là gì

but I do remember the most jarring.

nhưng có 1 dịp làm tôi choáng váng nhất.

It was when I met Venus --

Đó là lúc tôi gặp Venus

she's a mom from Zambia.

Cô ấy là 1 người mẹ ở Zambia.

She's got three kids and she's a widow.

Có 3 đứa con và là 1 góa phụ.

When I met her, she had walked about 12 miles

Lúc đó, cô ấy đã đi bộ 12 dặm đến gặp tôi

in the only garments she owned,

trong 1 bộ quần áo duy nhất mà cô ấy có,

to come to the capital city and to share her story.

tìm tôi ở thủ đô để kể câu chuyện của cô ấy.

She sat down with me for hours,

Cô ngồi bên tôi hàng giờ đồng hồ,

just ushered me in to the world of poverty.

và mở mắt cho tôi về thế giới của đói nghèo.

She described what it was like when the coals on the cooking fire

Nghèo đói, là khi những viên than trong lò

finally just went completely cold.

cuối cùng trở nên lạnh ngắt.

When that last drop of cooking oil finally ran out.

Khi những giọt dầu ăn cuối cùng cạn kiệt

When the last of the food, despite her best efforts,

Và dù cô ấy có cố gắng đến mấy,

ran out.

lương thực cũng không còn.

She had to watch her youngest son, Peter,

Cô phải chứng kiến đứa con bé nhất, Peter

suffer from malnutrition,

bị chứng suy dinh dưỡng,

as his legs just slowly bowed into uselessness.

rồi đôi chân của bé từ từ bị liệt.

As his eyes grew cloudy and dim.

Đôi mắt thì từ từ mờ dần.

And then as Peter finally grew cold.

Và sau cùng thì cơ thể Peter lạnh ngắt.

For over 50 years, stories like this have been moving us to compassion.

50 năm qua, những câu chuyện tương tự thức dậy nơi chúng ta lòng trắc ẩn

We whose kids have plenty to eat.

Con cái của chúng ta thì luôn được ăn uống quá no đủ.

And we're moved not only to care about global poverty,

Và chúng ta được kêu gọi không chỉ đơn thuần quan tâm đến nạn đói

but to actually try to do our part to stop the suffering.

mà còn cần hành động để góp phần chấm dứt sự đau khổ.

Now there's plenty of room for critique that we haven't done enough,

Có rất nhiều thực tế cho thấy rằng chúng ta hành động chưa đủ

and what it is that we've done hasn't been effective enough,

rằng những việc ta đã làm cũng chưa mang lại tác động nhiều

but the truth is this:

nhưng sự thật là:

The fight against global poverty is probably the broadest,

Cuộc chiến chống đói nghèo trên toàn cầu có lẽ sẽ là lâu nhất,

longest running manifestation of the human phenomenon of compassion

lớn nhất trong việc thực thi lòng trắc ẩn giữa người với người

in the history of our species.

trong lịch sử nhân loại.

And so I'd like to share a pretty shattering insight

Vì thế tôi muốn chia sẻ 1 điều khá đau lòng

that might forever change the way you think about that struggle.

mà có thể thay đổi mãi mãi cách các bạn nghĩ về vấn đề này

But first, let me begin with what you probably already know.

Trước hết, tôi sẽ bắt đầu với một điều chắc là bạn biết.

Thirty-five years ago, when I would have been graduating from high school,

Cách đây 35 năm, khi tôi tốt nghiệp trung học,

they told us that 40,000 kids every day died because of poverty.

người ta nói rằng có 40,000 trẻ em chết mỗi ngày do nghèo đói.

That number, today, is now down to 17,000.

Con số đó bây giờ chỉ còn là 17,000.

Way too many, of course,

Tất nhiên, vậy vẫn là quá nhiều,

but it does mean that every year,

nhưng nó đồng nghĩa rằng,

there's eight million kids who don't have to die from poverty.

có 8 triệu trẻ em không phải chết vì nghèo đói.

Moreover, the number of people in our world

Hơn nữa, số người trên thế giới

who are living in extreme poverty,

đang sống cực kỳ nghèo khổ,

which is defined as living off about a dollar and a quarter a day,

được cho là kiếm ít hơn 1,25 đô la mỗi ngày.

that has fallen from 50 percent,

đã giảm từ 50% ,

to only 15 percent.

xuống còn 15%.

This is massive progress,

Đó là bước tiến vĩ đại,

and this exceeds everybody's expectations about what is possible.

và vượt ngoài mong đợi của mọi người.

And I think you and I,

Và tôi nghĩ rằng, cả tôi và bạn

I think, honestly, that we can feel proud and encouraged

đều có thể tự hào và phấn khởi

to see the way that compassion actually has the power

khi thấy lòng trắc ẩn thực sự có sức mạnh lớn lao

to succeed in stopping the suffering of millions.

giúp hàng triệu người thoát khỏi khổ sở.

But here's the part that you might not hear very much about.

Nhưng đây sẽ là một điều bạn ít khi nghe

If you move that poverty mark just up to two dollars a day,

Nếu tôi nâng mức định nghĩa đói nghèo lên 2 US$/ngày.

it turns out that virtually the same two billion people

thì gần như 2 tỉ con người

who were stuck in that harsh poverty when I was in high school,

đã sống trong đói nghèo lúc tôi đang học trung học,

are still stuck there,

vẫn đang khổ sở loay hoay ở nhóm đó,

35 years later.

sau 35 năm.

So why, why are so many billions still stuck in such harsh poverty?

Vậy thì tại sao lại có hàng tỉ người vẫn sống trong đói nghèo như vậy?

Well, let's think about Venus for a moment.

Uhm, hãy quay lại câu chuyện của Venus.

Now for decades, my wife and I have been moved by common compassion

Hàng chục năm qua, vợ chồng tôi cùng chia sẻ mối quan tâm này

to sponsor kids, to fund microloans,

chúng tôi tài trợ cho trẻ em, cho các quỹ từ thiện,

to support generous levels of foreign aid.

cho các tổ chức cứu trợ.

But until I had actually talked to Venus,

Nhưng cho đến khi tôi được nói chuyện với Venus,

I would have had no idea that none of those approaches

tôi mới biết rằng tất cả các cách làm đó

actually addressed why she had to watch her son die.

không thể ngăn chặn cái chết của con trai cô.

"We were doing fine," Venus told me,

"Chúng tôi vẫn ổn" Venus nói,

"until Brutus started to cause trouble."

"cho đến khi Brutus bắt đầu bắt đầu gây sự".

Now, Brutus is Venus' neighbor and "cause trouble"

Brutus là hàng xóm của Venus,

is what happened the day after Venus' husband died,

và mọi chuyện bắt đầu sau khi chồng của Venus qua đời,

when Brutus just came and threw Venus and the kids out of the house,

Brutus ngang nhiên đến đuổi mẹ con Venus ra khỏi nhà,

stole all their land, and robbed their market stall.

cướp hết đất, và lấy luôn sạp bán hàng của cô.

You see, Venus was thrown into destitution by violence.

Và Venus phải chịu cảnh cơ cực do bạo lực gây ra.

And then it occurred to me, of course,

Chuyện này làm tôi hiểu rằng,

that none of my child sponsorships, none of the microloans,

tất nhiên không có quỹ tài trợ nào,

none of the traditional anti-poverty programs

hay các chương trình chống đói nghèo

were going to stop Brutus,

có thể ngăn chặn Brutus,

because they weren't meant to.

bởi vì đó không phải là mục đích của họ.

This became even more clear to me when I met Griselda.

Mọi chuyện sáng tỏ hơn khi tôi gặp Griselda.

She's a marvelous young girl living in a very poor community

Đó là 1 cô gái trẻ sống ở 1 khu rất nghèo

in Guatemala.

ở Guatemala.

And one of the things we've learned over the years

Và điều tôi thấy qua nhiều năm,

is that perhaps the most powerful thing

là có lẽ là điều mạnh mẽ nhất

that Griselda and her family can do

mà Griselda và gia đình có thể làm

to get Griselda and her family out of poverty

để đưa họ thoát khỏi đói nghèo

is to make sure that she goes to school.

chính là đảm bảo cho cô bé ấy được đi học.

The experts call this the Girl Effect.

Các chuyện gia gọi là Hiệu Ứng Các Cô Gái.

But when we met Griselda, she wasn't going to school.

Nhưng khi tôi gặp Griselda thì cô ấy không được đi học.

In fact, she was rarely ever leaving her home.

Thậm chí hiếm khi ra khỏi nhà.

Days before we met her,

Vài ngày trước khi tôi gặp cô ấy,

while she was walking home from church with her family,

trên đường về từ nhà thờ cùng với gia đình,

in broad daylight,

giữa ban ngày ban mặt,

men from her community just snatched her off the street,

những người đàn ông ở khu đó

and violently raped her.

đã hãm hiếp cô ngay bên đường.

See, Griselda had every opportunity to go to school,

Bạn thấy đấy, Griselda hoàn toàn có thể đến trường,

it just wasn't safe for her to get there.

nhưng bản thân việc đó là quá nguy hiểm.

And Griselda's not the only one.

Và Griselda không phải là cá biệt.

Around the world, poor women and girls

Trên khắp thế giới này, phụ nữ và các cô gái nghèo,

between the ages of 15 and 44,

trong độ tuổi từ 15 đến 44,

they are -- when victims of the everyday violence

là nạn nhân của các hành động bạo lực gồm

of domestic abuse and sexual violence --

các hủ tục truyền thống và bạo lực tình dục.

those two forms of violence account for more death and disability

2 dạng này gây ra tử vong và thương tổn

than malaria, than car accidents, than war combined.

hơn cả sốt rét, tai nạn giao thông và chiến tranh cộng lại.

The truth is, the poor of our world are trapped in whole systems of violence.

Sự thật là, đói nghèo trên trái đất này bị kìm hãm trong bạo lực.

In South Asia, for instance, I could drive past this rice mill

Tôi từng đi qua 1 cánh đồng lúa ở Nam Á

and see this man hoisting these 100-pound sacks

và thấy 1 người đàn ông vác bao gạo

of rice upon his thin back.

100 pound trên lưng (khoảng 45 kg).

But I would have no idea, until later,

Nhưng cho đến mãi sau này

that he was actually a slave,

tôi mới biết rằng ông ấy đã là 1 nô lệ,

held by violence in that rice mill since I was in high school.

phải chịu áp bức từ khi tôi còn học trung học.

Decades of anti-poverty programs right in his community

Những chương trình chống đòi nghèo

were never able to rescue him or any of the hundred other slaves

trong suốt nhiều thập kỷ cũng không thể cứu ông ấy,

from the beatings and the rapes and the torture

và hàng trăm người nô lệ khác khỏi sự đánh đập, hãm hiếp

of violence inside the rice mill.

và hành hạ trên cánh đồng lúa đó.

In fact, half a century of anti-poverty programs

Thực tế, chương trình chống nghèo đói trong nửa thế kỷ qua

have left more poor people in slavery

đã để lại số người nghèo trong chế độ nô lệ

than in any other time in human history.

hơn trong bất kỳ thời điểm nào của lịch sử nhân loại.

Experts tell us that there's about 35 million people in slavery today.

Các chuyên gia thì nói rằng có khoảng

That's about the population of the entire nation of Canada,

35 triệu người đang sống như nô lệ.

where we're sitting today.

Con số đó tương đương dân số Canada.

This is why, over time, I have come to call this epidemic of violence

Đó là lý do tại sao tôi luôn gọi tình trạng bạo lực này

the Locust Effect.

là Đại dịch Châu chấu.

Because in the lives of the poor, it just descends like a plague

Vì nó tàn phá cuộc sống của người nghèo

and it destroys everything.

như một căn bệnh dịch hạch.

In fact, now when you survey very, very poor communities,

Khi đi khảo sát các khu dân cư cực nghèo,

residents will tell you that their greatest fear is violence.

họ đều nói bạo lực là nỗi sợ lớn nhất.

But notice the violence that they fear

Nhưng cái họ nhắc tới

is not the violence of genocide or the wars,

không phải là bạo lực của diệt chủng hay chiến tranh,

it's everyday violence.

mà là bạo lực xảy ra hàng ngày.

So for me, as a lawyer, of course, my first reaction was to think,

Là một luật sư, tôi đã nghĩ ngay rắng

well, of course we've got to change all the laws.

chúng ta phải thay đổi luật.

We've got to make all this violence against the poor illegal.

Bạo lực đối với người nghèo phải được công nhận là phạm pháp.

But then I found out, it already is.

Nhưng sau đó tôi thấy rằng

The problem is not that the poor don't get laws,

vấn đề không phải người nghèo không hiểu luật,

it's that they don't get law enforcement.

mà là luật pháp không được thực thi với họ.

In the developing world,

Ở các nước đang phát triển,

basic law enforcement systems are so broken

hệ thống thực thi pháp luật cơ bản không được vận hành

that recently the U.N. issued a report that found

mà trong 1 báo cáo của Liên Hiệp Quốc gần đây chỉ ra,

that "most poor people live outside the protection of the law."

rằng "hầu hết người nghèo không được pháp luật bảo vệ.

Now honestly, you and I have just about no idea

Phải thú nhận, rằng tôi và bạn cũng không hiểu hết

of what that would mean

điều đó có nghĩa là gì

because we have no first-hand experience of it.

nếu không được trực tiếp chứng kiến.

Functioning law enforcement for us is just a total assumption.

Chúng ta mặc định rằng pháp luật phải được thực thi.

In fact, nothing expresses that assumption more clearly than three simple numbers:

Niềm tin này biểu hiện rõ ràng qua ba con số đơn giản

9-1-1,

9-1-1

which, of course, is the number for the emergency police operator

vâng, là số cứu trợ khẩn cấp của cảnh sát

here in Canada and in the United States,

ở Canada và Mỹ,

where the average response time to a police 911 emergency call

nơi mà thời gian phản hồi trung bình cho một cuộc gọi khẩn cấp

is about 10 minutes.

là khoảng 10 phút.

So we take this just completely for granted.

Nên chúng ta nghĩ đó là điều hiển nhiên.

But what if there was no law enforcement to protect you?

Nhưng thử nghĩ xem nếu không có luật pháp bảo vệ thì chuyện gì sẽ xảy ra?

A woman in Oregon recently experienced what this would be like.

1 phụ nữ ở Oregon vừa mới trải qua 1 chuyện như vậy

She was home alone in her dark house on a Saturday night,

Một buỗi tối thứ bảy, cô ấy đang ở nhà 1 mình

when a man started to tear his way into her home.

thì có 1 người đang ông xông vào nhà.

This was her worst nightmare,

Đó là cơn ác mộng tồi tệ nhất

because this man had actually put her in the hospital from an assault

vì chính người đó đã hành hung cô đến mức phải nhập viện

just two weeks before.

chỉ vừa cách đó 2 tuần.

So terrified, she picks up that phone and does what any of us would do:

Quá hoảng sợ, cô nhấc điện thoại lên

She calls 911 --

và như một phản xạ, gọi 911,

but only to learn that because of budget cuts in her county,

nhưng trớ trêu là ngân sách ở đó bị cắt giảm,

law enforcement wasn't available on the weekends.

nên luật pháp không được thực thi vào cuối tuần.

Listen.

Mời mọi người nghe.

Dispatcher: I don't have anybody to send out there.

Nhân viên: Chúng tôi không có ai để cử đến đó.

Woman: OK

Người phụ nữ: Ok.

Dispatcher: Um, obviously if he comes inside the residence and assaults you,

NV: nhưng nếu anh ta vẫn tiến tới và hành hung cô,

can you ask him to go away?

cô có thể bảo anh ta đi đi không?

Or do you know if he is intoxicated or anything?

Hay liệu anh ta có bị xỉn hay phê thuốc gì không?

Woman: I've already asked him. I've already told him I was calling you.

PN: Tôi đã đuổi rồi, tôi có nói là tôi đang gọi 911.

He's broken in before, busted down my door, assaulted me.

Anh ta cũng vẫn đập cửa vào nhà và hành hung tôi.

Dispatcher: Uh-huh.

NV: À vâng.

Woman: Um, yeah, so ...

PN: Um, cho nên..

Dispatcher: Is there any way you could safely leave the residence?

NV: Có cách nào để chị thoát khỏi chỗ đó 1 cách an toàn không?

Woman: No, I can't, because he's blocking pretty much my only way out.

PN: Không, vì anh ta đã chặn con đường duy nhất rồi.

Dispatcher: Well, the only thing I can do is give you some advice,

NV: Ồ, vậy tôi chỉ có thể đưa ra vài lời khuyên

and call the sheriff's office tomorrow.

và gọi cho cảnh sát trưởng sáng mai.

Obviously, if he comes in and unfortunately has a weapon

Nếu xui xẻo mà chị thấy anh ta có vũ khí

or is trying to cause you physical harm, that's a different story.

hoặc cố tình đánh chị thì là câu chuyện khác.

You know, the sheriff's office doesn't work up there.

Cảnh sát trưởng thì không có ở đây, chị biết đấy

I don't have anybody to send."

Và giờ cũng không có ai khác để cử đi."

Gary Haugen: Tragically, the woman inside that house

Gary Haugen: Thật đau lòng, người phụ nữ đó

was violently assaulted, choked and raped

đã bị hành hung, bóp cổ và hãm hiếp

because this is what it means to live outside the rule of law.

bởi vì luật pháp không bảo vệ được cô ấy.

And this is where billions of our poorest live.

Và đó là tình trạng của hàng tỉ người nghèo hiện nay.

What does that look like?

Cụ thể là thế nào?

In Bolivia, for example, if a man sexually assaults a poor child,

Ở Bolivia, khi 1 người đàn ông hãm hiếp 1 đứa trẻ nghèo,

statistically, he's at greater risk of slipping in the shower and dying

thì khả năng anh ta trượt chân té chết trong nhà tắm,

than he is of ever going to jail for that crime.

còn cao hơn khả năng phải vào tù vì tội hãm hiếp.

In South Asia, if you enslave a poor person,

Ở Nam Á, nếu bạn bắt người khác làm nô lệ,

you're at greater risk of being struck by lightning

thì nguy cơ bị sét đánh

than ever being sent to jail for that crime.

cao hơn là nguy cơ bị bắt bỏ tù.

And so the epidemic of everyday violence, it just rages on.

Và cứ thế, nạn bạo lực hoành hành mỗi ngày.

And it devastates our efforts to try to help billions of people

Và nó phá hủy mọi nỗ lực của chúng ta

out of their two-dollar-a-day hell.

nhằm giúp đỡ hàng tỷ người thoái khỏi địa ngục 2-đô-la-1-ngày

Because the data just doesn't lie.

Vì số liệu thì không gian dối, và chúng cho thấy rắng

It turns out that you can give all manner of goods and services

Chúng ta có thể tập trung của cài sức lực

to the poor,

để giúp người nghèo,

but if you don't restrain the hands of the violent bullies

nhưng nếu không ngăn chặn bàn tay của bạo lực

from taking it all away,

phá hủy chúng,

you're going to be very disappointed in the long-term impact of your efforts.

thì cũng không thể tạo ra được tác động lâu dài nào cả.

So you would think that the disintegration of basic law enforcement

Vậy, bạn sẽ nghĩ việc thực thi các luật cơ bản

in the developing world would be a huge priority

ở các nước đang phát triển sẽ được ưu tiên hàng đầu

for the global fight against poverty.

trong việc chống đói nghèo.

But it's not.

Nhưng không phải.

Auditors of international assistance recently couldn't find

Các số liệu của các tổ chức quốc tể

even one percent of aid going to protect the poor

không chỉ ra được 1% nào của quỹ cứu trợ

from the lawless chaos of everyday violence.

được dành để bảo vệ người nghèo khỏi hỗn loạn của xã hội vô luật.

And honestly, when we do talk about violence against the poor,

Nhưng đôi khi chúng ta nói về bạo lực chống lại người nghèo

sometimes it's in the weirdest of ways.

bằng những cách kỳ khôi nhất có thể.

A fresh water organization tells a heart-wrenching story

1 tổ chức nước sạch kể về 1 trường hợp đau lòng

of girls who are raped on the way to fetching water,

của những cô gái bị hãm hiếp trên đường đi lấy nước

and then celebrates the solution of a new well

và đưa ra cách giải quyết là xây 1 cái giếng mới

that drastically shortens their walk.

giúp quãng đường đi của họ ngắn lại.

End of story.

Câu chuyện là như thế.

But not a word about the rapists who are still right there in the community.

Không ai nhắc 1 từ nào đến kẻ hãm hiếp vẫn tồn tại trong xã hội đó.

If a young woman on one of our college campuses

Giả sử có 1 sinh viên trong trường

was raped on her walk to the library,

bị hãm hiếp trên đường đến thư viện,

we would never celebrate the solution of moving the library closer to the dorm.

chúng ta không giải quyết bằng cách dời thư viện gần ký túc xá.

And yet, for some reason, this is okay for poor people.

Nhưng không hiểu sao người ta lại cư xử như vậy với người nghèo.

Now the truth is, the traditional experts

Sự thật là những chuyên gia nổi tiếng

in economic development and poverty alleviation,

trong việc phát triển kinh tế và xóa đói giảm nghèo

they don't know how to fix this problem.

cũng không biết cách giải quyết.

And so what happens?

Vậy chuyện gì sẽ xảy ra?

They don't talk about it.

Họ không nhắc đến chuyện đó.

But the more fundamental reason

Nguyên nhân cơ bản hơn khiến cho

that law enforcement for the poor in the developing world

việc thực thi pháp luật ở thế giới thứ ba

is so neglected,

bị bỏ mặc,

is because the people inside the developing world, with money,

là vì những người có tiền ở đó,

don't need it.

thì lại không cần đến pháp luật.

I was at the World Economic Forum not long ago

Tôi vừa tham dự diễn đàn kinh tế thế giới

talking to corporate executives who have massive businesses in the developing world

và nói chuyện với các doanh nhân thành công

and I was just asking them,

ở các nước đang phát triển và hỏi họ rằng,

"How do you guys protect all your people and property from all the violence?"

"Các bạn làm gì để bảo vệ nhân lực và tài sản của mình được an toàn?"

And they looked at each other, and they said, practically in unison,

Họ nhìn nhau và nói, gần như cùng lúc,

"We buy it."

"Chúng tôi bỏ tiền ra mua".

Indeed, private security forces in the developing world

Thật vậy, lực lượng bảo vệ tư nhân ở đó

are now, four, five and seven times larger than the public police force.

đông gấp 4, 5, có khi 7 lần lực lượng cảnh sát.

In Africa, the largest employer on the continent now is private security.

Ở châu Phi bây giờ, tỉ lệ người làm bảo vệ tư nhân là lớn nhất.

But see, the rich can pay for safety and can keep getting richer,

Vậy, người giàu thì trả tiền để được an toàn và càng giàu hơn,

but the poor can't pay for it and they're left totally unprotected

nhưng người nghèo thì không có tiền và phải chịu nguy hiểm

and they keep getting thrown to the ground.

và họ ngày càng lún sâu xuống bùn.

This is a massive and scandalous outrage.

Đây là 1 thực tế khủng khiếp

And it doesn't have to be this way.

Mà đáng lẽ không nên có.

Broken law enforcement can be fixed.

Việc coi thường pháp luật có thể thay đổi.

Violence can be stopped.

Bạo lực có thể chấm dứt.

Almost all criminal justice systems,

Hầu hết hệ thống tư pháp hình sự,

they start out broken and corrupt,

đều từng bị vi phạm,

but they can be transformed by fierce effort and commitment.

nhưng đều có thể được biến đổi bằng những tâm huyết và nỗ lực vượt bậc.

The path forward is really pretty clear.

Cách giải quyết đã rất rõ ràng.

Number one: We have to start making

Thứ nhất: chúng ta cần bắt đầu

stopping violence indispensable to the fight against poverty.

chấm dứt bạo lực để chấm dứt đói nghèo.

In fact, any conversation about global poverty

Những cuộc đối thoại để giải quyết đói nghèo

that doesn't include the problem of violence must be deemed not serious.

mà không bao gồm giải quyết bạo lực là chưa đủ.

And secondly, we have to begin to seriously invest resources

Thứ 2, phải đầu tư nguồn lực

and share expertise to support the developing world

và chia sẻ các chuyên môn để hỗ trợ thế giới thứ ba

as they fashion new, public systems of justice,

Chính hệ thống công lý chung,

not private security,

chứ không phải là sự bảo vệ tư nhân,

that give everybody a chance to be safe.

mới bảo đảm quyền được an toàn của mọi người.

These transformations are actually possible

Những sự đổi thay này là khả thi

and they're happening today.

và nó đang được thực hiện.

Recently, the Gates Foundation funded a project

Gần đây, quỹ Gates tài trợ cho 1 kế hoạch

in the second largest city of the Philippines,

ở thành phố lớn thứ 2 Philippines,

where local advocates and local law enforcement

được người dân ủng hộ, và pháp luật được thực thi

were able to transform corrupt police and broken courts so drastically,

đã thay đổi tình trạng tham nhũng trong ngành tòa án và cảnh sát

that in just four short years,

rồi chỉ trong vòng 4 năm,

they were able to measurably reduce

họ đã có thể giảm được

the commercial sexual violence against poor kids by 79 percent.

số vụ tấn công tình dục trẻ em đến 79%

You know, from the hindsight of history,

Từ kinh nghiệm quá khứ,

what's always most inexplicable and inexcusable

có một điều gì không thể giải thích, không rõ nguyên nhân

are the simple failures of compassion.

là sự thất bại của lòng trắc ẩn.

Because I think history convenes a tribunal of our grandchildren

Bởi tôi nghĩ rằng lịch sử sẽ do con cháu chúng ta phán quyết

and they just ask us,

khi nó hỏi rằng,

"Grandma, Grandpa, where were you?

"Ông bà đã ở đâu?"

Where were you, Grandpa, when the Jews were fleeing Nazi Germany

Khi mà người Do Thái chạy trốn Đức Quốc Xã

and were being rejected from our shores?

và bị từ chối nhập cảnh?

Where were you?

Mọi người đã ở đâu?

And Grandma, where were you when they were marching

Khi người Mỹ gốc Nhật bị giải đến các trại giam,

our Japanese-American neighbors off to internment camps?

bà đã ở đâu?

And Grandpa, where were you when they were beating

Còn ông đã ở đâu, khi họ hành hạ

our African-American neighbors

những người Mỹ gốc Phi

just because they were trying to register to vote?"

chỉ vì họ cũng muốn được bầu cử?

Likewise, when our grandchildren ask us,

Tương tự, nếu con cháu chúng ta hỏi,

"Grandma, Grandpa, where were you

"Ông bà đã ở đâu

when two billion of the world's poorest were drowning in a lawless chaos

khi 2 tỉ người nghèo nhất thế giới

of everyday violence?"

đắm chìm trong hỗn loạn của sự vô pháp?"

I hope we can say that we had compassion, that we raised our voice,

Tôi mong chúng ta có thể trả lời rằng,

and as a generation, we were moved to make the violence stop.

chúng ta đã lên tiếng, đã hành động để góp phần chấm dứt bạo lực.

Thank you very much.

Cám ơn rất nhiều.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

Chris Anderson: Really powerfully argued.

Chris Anderson: 1 câu chuyện rất lay động.

Talk to us a bit about some of the things

Xin vui lòng kể cho mọi người nghe

that have actually been happening to, for example, boost police training.

những hoạt động đã được làm, ví dụ như tăng cường đào tạo cảnh sát.

How hard a process is that?

Quá trình đó khó như thế nào?

GH: Well, one of the glorious things that's starting to happen now

GH: 1 trong những kết quả rõ ràng nhất

is that the collapse of these systems and the consequences are becoming obvious.

là những hệ thống mục ruỗng này sẽ bị xóa sổ.

There's actually, now, political will to do that.

Và chính quyền cũng đang bắt tay hành động.

But it just requires now an investment of resources and transfer of expertise.

Cái còn thiếu bây giờ là sự đầu tư về vật chất và trí tuệ.

There's a political will struggle that's going to take place as well,

Tất nhiên là có những khó khăn đặt ra cho chính phủ,

but those are winnable fights,

nhưng đó là chuyện có thể giải quyết,

because we've done some examples around the world

vì đã có những tiền lệ trên thế giới

at International Justice Mission that are very encouraging.

đã được thực thi rất khả quan.

CA: So just tell us in one country, how much it costs

CA: Vậy sẽ tốn khoảng bao nhiêu tiền

to make a material difference to police, for example --

để tạo ra sự thay đổi tại một nước, trong ngành cảnh sát chẳng hạn

I know that's only one piece of it.

Tôi biết đó cũng chỉ là một phần nhỏ

GH: In Guatemala, for instance, we've started a project there

GH: Ví dụ, ở Gatemala, khi tôi bắt đầu làm việc

with the local police and court system, prosecutors,

với cảnh sát, thẩm phán hay công tố viên,

to retrain them so that they can actually effectively bring these cases.

để hướng dẫn họ cách xử lý các trường hợp đó.

And we've seen prosecutions against perpetrators of sexual violence

Thì tôi đã thấy tỉ lệ công tố viên phản đối xâm hại tình dục

increase by more than 1,000 percent.

tăng lên 1000%.

This project has been very modestly funded at about a million dollars a year,

Chương trình được hỗ trợ chỉ khoảng 1 triệu đô/năm,

and the kind of bang you can get for your buck

1 hành động nhỏ có thể tạo ra tiếng vang lớn

in terms of leveraging a criminal justice system

Việc thúc đẩy hoàn thiện hệ thống luật hình sự

that could function if it were properly trained and motivated and led,

sẽ có hiệu quả nếu như chúng ta được huấn luyện và hướng dẫn đúng đắn

and these countries, especially a middle class

Và đặc biệt là, giới trung lưu ở những nước đó

that is seeing that there's really no future

đã từng nghĩ rằng không có tương lai gì

with this total instability and total privatization of security

với 1 xã hội bất ổn và không an toàn

I think there's an opportunity, a window for change.

thì đây là cơ hội để thay đổi.

CA: But to make this happen, you have to look at each part in the chain --

CA: Nhưng để làm được thì phải có tác động đến từng bộ phận của hệ thống

the police, who else?

như cảnh sát, ngoài ra còn gì nữa?

GH: So that's the thing about law enforcement,

GH: Về việc thực thi luật pháp

it starts out with the police,

thì sẽ bắt đầu từ công an,

they're the front end of the pipeline of justice,

họ là điểm bắt đầu của sợi dây công lý,

but they hand if off to the prosecutors,

nhưng họ giao cho công tố viên,

and the prosecutors hand it off to the courts,

rồi công tố viên chuyển cho quan tòa,

and the survivors of violence have to be supported by social services

và các nạn nhân phải được ủng hộ

all the way through that.

bởi tất cả các lực lượng đó.

So you have to do an approach that pulls that all together.

Nên ta phải tìm cách tụ họp họ lại.

In the past, there's been a little bit of training of the courts,

Đôi khi người ở tòa án được học 1 chút,

but they get crappy evidence from the police,

nhưng cảnh sát lại đưa ra bằng chứng sai lạc

or a little police intervention that has to do with narcotics or terrorism

hoặc cảnh sát đã dính líu tới ma túy hoặc khủng bố

but nothing to do with treating the common poor person

và không mảy may cho rằng những người nghèo cũng cần

with excellent law enforcement,

một hệ thống luật nghiêm túc,

so it's about pulling that all together,

Vậy nên, vấn đề là tập trung mọi nguồn lực

and you can actually have people in very poor communities

và ta có thể giúp người nghèo khó ấy

experience law enforcement like us,

được hưởng hệ thống luật như chúng ta,

which is imperfect in our own experience, for sure,

mặc dù đôi khi không phải hoàn hảo,

but boy, is it a great thing to sense that you can call 911

nhưng riêng chuyện có thể gọi 911

and maybe someone will protect you.

và tin rằng mình sẽ được bảo vệ, là đã quý lắm rồi.

CA: Gary, I think you've done a spectacular job

CA: Gary, tôi nghĩ anh đã làm 1 việc tuyệt vời

of bringing this to the world's attention

là làm cho vấn đề này được chú ý trên toàn thế giới

in your book and right here today.

qua cuốn sách của anh, và ngay tại đây hôm nay.

Thanks so much.

Cám ơn anh rất nhiều.

Gary Haugen.

Gary Haugen.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)