A tale of mental illness | Elyn Saks

Elyn Saks: Một câu chuyện về bệnh lý thần kinh -- cái nhìn từ người trong cuộc

Translator: Morton Bast Reviewer: Thu-Huong Ha

Translator: Hạnh Nguyễn Reviewer: Trang Tran-Do

So I'm a woman with chronic schizophrenia.

Tôi là một người phụ nữ mắc chứng tâm thần phân liệt mãn tính.

I've spent hundreds of days

Tôi đã phải dành một thời gian dài cho việc điều trị

in psychiatric hospitals.

trong bệnh viện tâm thần.

I might have ended up spending

Tôi có lẽ đã kết thúc việc mất

most of my life on the back ward of a hospital,

phần lớn thời gian của cuộc đời trong buồng bệnh phía sau của một bệnh viện,

but that isn't how my life turned out.

nhưng đó không phải là cách mà cuộc đời tôi rẽ sang một hướng khác.

In fact, I've managed to stay clear of hospitals

Thực tế, tôi đã có thể sống cách biệt với những bệnh viện đó

for almost three decades,

trong suốt gần ba thập kỉ,

perhaps my proudest accomplishment.

và đây có lẽ là thành công đáng tự hào nhất của tôi.

That's not to say that I've remained clear

Nhưng điều đó không có nghĩa là tôi đã hoàn toàn thoát khỏi

of all psychiatric struggles.

những rắc rối về triệu chứng tâm thần.

After I graduated from the Yale Law School and

Sau khi tôi tốt nghiệp Viện Luật học Yale và

got my first law job, my New Haven analyst, Dr. White,

có được việc làm trong ngành luật đầu tiên, chuyên gia New Haven của tôi, tiến sĩ White

announced to me that he was going to close his practice

đã thông báo với tôi rằng ông ấy sẽ đóng cửa văn phòng luật

in three months, several years

vào ba tháng tới, nhiều năm

before I had planned to leave New Haven.

trước khi tôi có ý định rời khỏi New Haven.

White had been enormously helpful to me,

Ông White đã giúp đỡ tôi rất nhiều,

and the thought of his leaving

và suy nghĩ về sự rời bỏ của ông ấy

shattered me.

đã khiến tôi rất buồn.

My best friend Steve,

Người bạn thân nhất của tôi Steve,

sensing that something was terribly wrong,

cảm thấy rằng có gì đó không ổn một cách khủng khiếp ở đây,

flew out to New Haven to be with me.

đã bay tới New Haven để ở bên cạnh tôi trong thời khắc đó.

Now I'm going to quote from some of my writings:

Giờ tôi xin phép được trích dẫn một vài ghi chép của mình:

"I opened the door to my studio apartment.

"Tôi mở cửa bước vào căn hộ của mình.

Steve would later tell me that,

Steve sau đó đã nói với tôi rằng,

for all the times he had seen me psychotic, nothing

trong tất cả những lần nhìn thấy tôi trong trạng thái bất ổn thần kinh, không gì

could have prepared him for what he saw that day.

có thể khiến anh ấy sẵn sàng cho những gì được chứng kiến ngày hôm đó.

For a week or more, I had barely eaten.

Trong khoảng thời gian một tuần hay hơn sau đó tôi đã ăn rất ít.

I was gaunt. I walked

Tôi đã suy sụp. Tôi đi bộ

as though my legs were wooden.

như thể đôi chân tôi đã hóa thành gỗ.

My face looked and felt like a mask.

Khuôn mặt trông giống và có cảm giác như một chiếc mặt nạ.

I had closed all the curtains in the apartment, so

Tôi đã kéo tất cả rèm cửa trong căn hộ của mình lại,

in the middle of the day

do vậy ngay cả khi đang giữa ban ngày

the apartment was in near total darkness.

thì căn hộ của tôi cũng ngập chìm trong bóng tối.

The air was fetid, the room a shambles.

Không khí có mùi khó chịu, căn phòng như đang đảo lộn.

Steve, both a lawyer and a psychologist, has treated

Steve, một luật sư và cũng là một nhà tâm lý học, đã từng điều trị

many patients with severe mental illness, and to this day

cho rất nhiều bệnh nhân mắc phải triệu chứng rối loạn tâm thần, và cho đến tận bây giờ

he'll say I was as bad as any he had ever seen.

anh ấy vẫn nói rằng tình trạng của tôi tồi tệ giống như một vài trường hợp anh ta đã gặp trước đó.

'Hi,' I said, and then I returned to the couch,

"Chào", tôi nói, và sau đó quay trở lại chiếc ghế bành,

where I sat in silence for several moments.

nơi mà ở đó tôi đã ngồi yên lặng trong một vài khoảnh khắc.

'Thank you for coming, Steve.

'Cảm ơn anh đã đến, Steve.

Crumbling world, word, voice.

Thế giới, từ ngữ, thanh âm vỡ vụn.

Tell the clocks to stop.

Hãy yêu cầu những chiếc đồng hồ kia ngừng lại.

Time is. Time has come.'

Thời gian. Đã đến lúc.'

'White is leaving,' Steve said somberly.

'White sẽ rời đi,' Steve đã nói một cách buồn rầu.

'I'm being pushed into a grave. The situation is grave,' I moan.

'Tôi như đang bị đẩy xuống nấm mồ. Tình cảnh hiện tại đang rất nghiêm trọng,' tôi rên rỉ.

'Gravity is pulling me down.

'Trọng lực đang kéo tôi xuống.

I'm scared. Tell them to get away.'"

Tôi thấy sợ. Hãy bảo chúng đi đi.'"

As a young woman, I was in a psychiatric hospital

Là một người phụ nữ trẻ, tôi đã từng ở trong một bệnh viện tâm thần

on three different occasions for lengthy periods.

vào ba lần khác nhau trong những khoảng thời gian dài đằng đẵng.

My doctors diagnosed me with chronic schizophrenia,

Các bác sĩ chẩn đoán tôi mắc chứng tâm thần phân liệt mãn tính,

and gave me a prognosis of "grave."

và đưa ra tiên đoán (căn bệnh của tôi) "nghiêm trọng".

That is, at best, I was expected to live in a board and care,

Đó là, tốt hơn hết, tôi nên sống bình thường và hết sức thận trọng,

and work at menial jobs.

và làm những công việc dành cho lao động phổ thông.

Fortunately, I did not actually

Thật may mắn, tôi thực tế đã không

enact that grave prognosis.

sống theo tiên đoán khủng khiếp đó.

Instead, I'm a chaired Professor of Law, Psychology

Thay vào đó, tôi đã là một giáo sư Luật học, Tâm lý học

and Psychiatry at the USC Gould School of Law,

và Bệnh học tâm thần tại Viện Luật học trường đại học Nam California,

I have many close friends

Tôi có rất nhiều những người bạn thân

and I have a beloved husband, Will, who's here with us today.

và một người chồng mà tôi rất mực yêu thương, Will, người mà đang ở đây với chúng ta ngày hôm nay.

(Applause) Thank you.

(Vỗ tay) Xin cảm ơn.

He's definitely the star of my show.

Anh ấy thực sự là điểm sáng trong buổi nói chuyện của tôi.

I'd like to share with you how that happened, and also

Tôi rất muốn được chia sẻ với bạn về cách mà mọi việc đã diễn ra, và đồng thời

describe my experience of being psychotic.

mô tả những trải nghiệm của bản thân khi còn là một bệnh nhân tâm thần.

I hasten to add that it's my experience,

Tôi cũng xin phép được nói thêm rằng đó là những trải nghiệm của riêng cá nhân tôi,

because everyone becomes psychotic in his or her own way.

bởi lẽ mọi người có thể gặp phải vấn đề này theo những cách riêng không giống nhau.

Let's start with the definition of schizophrenia.

Hãy bắt đầu với những lý giải về chứng tâm thần phân liệt.

Schizophrenia is a brain disease.

Tâm thần phân liệt là một bệnh lý của não bộ.

Its defining feature is psychosis, or being

Triệu chứng của nó là chứng loạn tâm thần, hoặc là

out of touch with reality.

hoang tưởng.

Delusions and hallucinations

Nhận thức sai lầm về bản thân hay có cảm giác nhìn hoặc nghe thấy thứ gì đó mặc dù nó không tồn tại

are hallmarks of the illness.

đều là những dấu hiệu điển hình của căn bệnh này.

Delusions are fixed and false beliefs that aren't responsive

Hiện tượng hoang tưởng là những niềm tin sai lầm cố hữu mà không hề có căn cứ,

to evidence, and hallucinations are false sensory experiences.

còn hiện tượng ảo giác là những trải nghiệm khi mà những cảm nhận bằng giác quan không còn chính xác.

For example, when I'm psychotic I often have

Ví dụ, khi tôi là một người mắc chứng rối loạn tâm thần, tôi thường có

the delusion that I've killed hundreds of thousands

ảo tưởng rằng tôi đã từng giết hàng trăm ngàn

of people with my thoughts.

người (chỉ) với ý nghĩ của tôi.

I sometimes have the idea that

Tôi thỉnh thoảng cũng cho rằng

nuclear explosions are about to be set off in my brain.

những vụ nổ hạt nhân sẽ sắp phát nổ trong bộ não của tôi.

Occasionally, I have hallucinations,

Thi thoảng, tôi cũng có những ảo giác,

like one time I turned around and saw a man

giống như một lần tôi nhìn xung quanh và nhình thấy một người đàn ông

with a raised knife.

với một con dao giơ lên.

Imagine having a nightmare while you're awake.

Sự tưởng tượng đó giống như một cơn ác mộng trong khi bạn còn đang thức.

Often, speech and thinking become disorganized

Thường thường, tiếng nói và suy nghĩ sẽ trở nên hỗn loạn

to the point of incoherence.

tới mức không còn có thể diễn tả được cảm xúc, ý nghĩ nữa.

Loose associations involves putting together words

Sự liên kết không chặt chẽ sẽ ảnh hưởng đến việc sắp xếp các từ ngữ

that may sound a lot alike but don't make sense,

mà nghe có vẻ giống nhau nhưng thật ra không hề logic,

and if the words get jumbled up enough, it's called "word salad."

và nếu những từ ngữ này hỗn loạn đến một mức nào đó, sẽ được gọi là "tình trạng rối loạn ngôn ngữ".

Contrary to what many people think, schizophrenia is not

Trái ngược với suy nghĩ của nhiều người, chứng tâm thần phân liệt

the same as multiple personality disorder or split personality.

không giống như rối loạn đa nhân cách hay chứng tâm thần phân lập.

The schizophrenic mind is not split, but shattered.

Tâm trí của người mắc chứng tâm thần phân liệt không hề bị phân tán, nhưng nó luôn trong trạng thái rất dễ bị kích động.

Everyone has seen a street person,

Chắc hẳn trong số chúng ta ai cũng đã từng một lần nhìn thấy những người lang thang trên phố,

unkempt, probably ill-fed,

ăn mặc rách rưới, có lẽ thiếu ăn,

standing outside of an office building muttering

đứng bên ngoài một tòa nhà văn phòng tự than thở

to himself or shouting.

với chính mình hoặc hét lên.

This person is likely to have some form of schizophrenia.

Người này chắc chắn mắc phải một trong số những dạng của chứng tâm thần phân liệt.

But schizophrenia presents itself across a wide array

Nhưng chứng tâm thần phân liệt xuất hiện ở một phạm vi rộng

of socioeconomic status, and there are people

các đối tượng có địa vị kinh tế xã hội khác nhau, và cũng đã có những người

with the illness who are full-time professionals

mắc phải chứng bệnh này là những người làm việc chuyên nghiệp toàn thời gian

with major responsibilities.

đang giữ những trọng trách quan trọng trong công việc đảm nhận.

Several years ago, I decided

Một vài năm trước đây, tôi đã quyết định

to write down my experiences and my personal journey,

sẽ ghi chép lại những trải nghiệm của mình và cả chuyến đi cá nhân của tôi nữa,

and I want to share some more of that story with you today

và tôi muốn chia sẻ một vài trong số những câu chuyện đó với bạn ngày hôm nay

to convey the inside view.

để chúng ta có thể có được cái nhìn từ bên trong.

So the following episode happened the seventh week

Và phần tiếp theo của câu chuyện xảy ra vào tuần thứ bảy

of my first semester of my first year at Yale Law School.

của kì đầu tiên trong năm thứ nhất của tôi tại Viện Luật học Yale.

Quoting from my writings:

Trích từ những ghi chép của tôi:

"My two classmates, Rebel and Val, and I had made the date

"Hai người bạn cùng lớp, Rebel, Val và tôi đã có một cuộc hẹn

to meet in the law school library on Friday night

gặp ở thư viện của trường luật vào tối thứ sáu

to work on our memo assignment together.

để làm bài tập ghi nhớ cùng nhau.

But we didn't get far before I was talking in ways

Nhưng chúng tôi đã không đi quá xa trước khi tôi nói chuyện theo cách

that made no sense.

thật ngớ ngẩn.

'Memos are visitations,' I informed them.

'Những bản ghi nhớ là các cuộc thanh tra,' tôi khẳng định với họ.

'They make certain points. The point is on your head.

'Chúng đưa ra những quan điểm rất rõ ràng. Quan điểm đó ở trong đầu bạn.

Pat used to say that. Have you killed you anyone?'

Pat từng nói như vậy. Bạn đã từng giết ai đó chưa?'

Rebel and Val looked at me

Rebel và Val đã nhìn tôi

as if they or I had been

như thể họ hoặc tôi

splashed in the face with cold water.

vừa bị dội một gáo nước lạnh vào mặt

'What are you talking about, Elyn?'

'Bạn đang nói gì thế, Elyn?'

'Oh, you know, the usual. Who's what, what's who,

'Oh, bạn biết đấy, những điều rất bình thường thôi mà. Cho dù có là gì đi chăng nữa,

heaven and hell. Let's go out on the roof.

kể cả thiên đường và địa ngục. Hãy ra ngoài và trèo lên mái nhà.

It's a flat surface. It's safe.'

Nó là một bề mặt phẳng. Nơi đó rất an toàn'

Rebel and Val followed

Rebel và Val đã đi theo

and they asked what had gotten into me.

và họ cũng thắc mắc rằng điều gì đang xảy đến với tôi.

'This is the real me,' I announced,

'Đó mới chính là con người thật của tôi,' tôi thông báo,

waving my arms above my head.

vẫy tay trên đầu.

And then, late on a Friday night, on the roof

Và sau đó, vào đêm muộn ngày thứ sáu, trên mái nhà

of the Yale Law School,

của Học viện Luật học Yale,

I began to sing, and not quietly either.

tôi bắt đầu hát, hoặc ít nhất là đã làm náo động xung quanh.

'Come to the Florida sunshine bush.

'Hãy đến với những bụi cây Florida đầy nắng.

Do you want to dance?'

Bạn có muốn nhảy không?'

'Are you on drugs?' one asked. 'Are you high?'

'Bạn có sử dụng ma túy không vậy?' một người hỏi. 'Bạn đang phê thuốc phải không?'

'High? Me? No way, no drugs.

'Phê thuốc? Tôi ư? Không thể nào, không phải ma túy.

Come to the Florida sunshine bush,

Hãy đến với những bụi cây Florida đầy nắng,

where there are lemons, where they make demons.'

nơi mà có những cây chanh, nơi mà họ tạo ra những con quái vật.'

'You're frightening me,' one of them said, and Rebel and Val

'Bạn đang làm tôi thấy sợ đấy,' một trong số họ đã nói như vậy, và Rebel và Val

headed back into the library.

đã quay đầu trở lại thư viện.

I shrugged and followed them.

Tôi đã nhún vai và đi theo.

Back inside, I asked my classmates if they were

Trong thâm tâm, tôi đã tự hỏi không biết những người bạn cùng lớp liệu họ

having the same experience of words jumping around

có những trải nghiệm tương tự về việc rối loạn ngôn ngữ

our cases as I was.

giống như trường hợp của tôi hay không.

'I think someone's infiltrated my copies of the cases,' I said.

'Tôi nghĩ có ai đó đã ngấm ngầm tạo ra những bản sao của những chiếc hộp,' Tôi nói.

'We've got to case the joint.

'Chúng ta phải rình để bắt được chúng.

I don't believe in joints, but

Tôi không hề tin tưởng vào những khớp xương, nhưng

they do hold your body together.'" --

chúng khiến cho các bộ phận trên cơ thể liên kết chặt chẽ lại với nhau.

It's an example of loose associations. --

Đó là một ví dụ về sự liên kết ngôn ngữ không chặt chẽ.

"Eventually I made my way back to my dorm room,

"Sau cùng tôi trở về phòng kí túc,

and once there, I couldn't settle down.

và tại đây, một lần nữa, tôi đã không thể tự trấn tĩnh bản thân.

My head was too full of noise,

Trong đầu tôi tràn ngập những tiếng động,

too full of orange trees and law memos I could not write

rất nhiều những cây cam, những ghi nhớ ngành luật mà tôi không thể hoàn thành

and mass murders I knew I would be responsible for.

và cả những kẻ giết người hàng loạt mà tôi biết là mình sẽ phải chịu trách nhiệm (bào chữa cho họ).

Sitting on my bed, I rocked back and forth,

Ngồi trên giường, tôi lăn qua lăn lại,

moaning in fear and isolation."

rên rỉ trong nỗi sợ hãi mà sự chịu đựng đến tột cùng."

This episode led to my first hospitalization in America.

Sự việc nghiêm trọng này đã dẫn đến những tháng ngày trong đợt điều trị đầu tiên của tôi tại nước Mỹ.

I had two earlier in England.

Tôi đã có hai đợt điều trị ở Anh trước đó .

Continuing with the writings:

Tiếp tục với những gì mà tôi đã ghi chép:

"The next morning I went to my professor's office to ask

"Sáng hôm sau tôi tới văn phòng giáo sư để hỏi

for an extension on the memo assignment,

xin được gia hạn cho bài tập của mình,

and I began gibbering unintelligably

và tôi đã bắt đầu nói những câu ai khó hiểu

as I had the night before,

giống như trong đêm trước đó,

and he eventually brought me to the emergency room.

và giáo sư ngay lập tức đã đưa tôi đến phòng cấp cứu.

Once there, someone I'll just call 'The Doctor'

Một lần nữa ở đây, những người mà tôi sẽ gọi là 'Bác sĩ'

and his whole team of goons swooped down,

cùng với những tên đồng bọn đáng sợ đã bất ngờ túm lấy tôi,

lifted me high into the air,

nhấc bổng tôi lên,

and slammed me down on a metal bed

rồi ném xuống một chiếc giường kim loại

with such force that I saw stars.

với một sức mạnh đủ để khiến cho tôi cảm thấy choáng váng.

Then they strapped my legs and arms to the metal bed

Sau đó họ buộc chặt chân và tay tôi vào chiếc giường kim loại đó

with thick leather straps.

bằng một chiếc đai bằng da rất dày.

A sound came out of my mouth that I'd never heard before:

Một âm thanh phát ra từ miệng tôi mà tôi chưa từng được nghe trước đó:

half groan, half scream,

nửa rên rỉ, nửa la hét,

barely human and pure terror.

vô nhân đạo, bạo lực thuần túy.

Then the sound came again,

Sau đó, âm thanh này lại tiếp tục được lặp lại,

forced from somewhere deep inside my belly

bị ép ra từ đâu đó sâu trong bụng tôi

and scraping my throat raw."

và như đang cứa vào cổ họng đau rát, nóng đỏ."

This incident resulted in my involuntary hospitalization.

Tất cả những điều xảy ra không mong muốn đó đã khiến tôi phải tham gia đợt điều trị bắt buộc.

One of the reasons the doctors gave for hospitalizing me

Một trong số những lý do mà bác sĩ đưa ra cho đợt điều trị

against my will was that I was

không hề tự nguyện này là do tôi đã

"gravely disabled."

"gần như bị tàn tật."

To support this view, they wrote in my chart that I was unable

Để củng cố cho quan điểm đó, họ đã viết vào biểu đồ của tôi rằng tôi không còn có đủ khả năng

to do my Yale Law School homework.

để có thể hoàn thành bài tập tại Viện Luật học Yale.

I wondered what that meant about much of the rest of New Haven.

Tôi tự hỏi rằng điều đó có ý nghĩa gì đối với phần đông còn lại của New Heaven.

(Laughter)

(Cười lớn)

During the next year, I would

Trong năm tiếp theo, tôi đã

spend five months in a psychiatric hospital.

mất 5 tháng trong một bệnh viện tâm thần.

At times, I spent up to 20 hours in mechanical restraints,

Tại thời điểm đó, tôi mất đến 20 tiếng cho sự khống chế bằng những máy móc,

arms tied, arms and legs tied down,

hai cánh tay tôi bị giữ chặt, cả chân cũng thế,

arms and legs tied down with a net tied

chúng bị buộc lại bằng một cái lưới

tightly across my chest.

siết chặt quanh ngực.

I never struck anyone.

Tôi chưa bao giờ dùng vũ lực với bất kì ai.

I never harmed anyone. I never made any direct threats.

Tôi chưa bao giờ làm hại ai cả. Tôi cũng chưa từng gây ra bất cứ sự đe dọa nào.

If you've never been restrained yourself, you may have

Nếu bạn chưa bao giờ tự mình trải qua cảm giác bị khống chế, bạn sẽ có thể có

a benign image of the experience.

một cái nhìn thiện cảm về cái trải nghiệm tưởng chừng như vô hại ấy.

There's nothing benign about it.

Sự thật là nó không hề tốt đẹp chút nào.

Every week in the United States,

Mỗi tuần ở Hoa Kì,

it's been estimated that one to three people die in restraints.

ước tính có từ 1 đến 3 người chết bởi sự kìm kẹp, ức chế.

They strangle, they aspirate their vomit,

Họ siết cổ, họ nôn mửa,

they suffocate, they have a heart attack.

họ nghẹt thở, họ đau tim.

It's unclear whether using mechanical restraints

Thật không rõ ràng giữa liệu việc sử dụng máy móc để khống chế bệnh nhân tâm thần

is actually saving lives or costing lives.

thực sự có thể cứu sống con người hay thực tế là làm mất đi cuộc sống của họ.

While I was preparing to write my student note

Trong khi đang chuẩn bị để viết bài khảo cứu của mình

for the Yale Law Journal on mechanical restraints,

cho tạp chí luật Yale về sự khống chế bệnh nhân tâm thần bằng máy móc,

I consulted an eminent law professor who was also

tôi đã tham khảo ý kiến một giáo sư luật nổi tiếng, đồng thời

a psychiatrist,

là một nhà tâm thần học,

and said surely he would agree

và cho rằng chắc chắn giáo sư sẽ đồng ý với quan điểm của tôi

that restraints must be degrading,

rằng những sự khống chế để điều trị như vậy thật hèn hạ,

painful and frightening.

đau đớn và đáng sợ.

He looked at me in a knowing way, and said,

Ông nhìn tôi với vẻ thấu hiểu, và nói

"Elyn, you don't really understand:

"Elyn, bạn thực sự không hiểu:

These people are psychotic.

Những người này đều mắc phải những vấn đề về thần kinh.

They're different from me and you.

Họ khác tôi và bạn.

They wouldn't experience restraints as we would."

Họ sẽ không cảm nhận sự khống chế theo cách giống như chúng ta."

I didn't have the courage to tell him in that moment that,

Tôi đã không có đủ động lực để nói với ông vào lúc đó rằng,

no, we're not that different from him.

không, họ và chúng ta không hề có sự khác biệt nào cả.

We don't like to be strapped down to a bed

Họ không hề cảm thấy thoải mái khi bị trói vào một chiếc giường

and left to suffer for hours any more than he would.

và phải chịu đựng những nỗi đau đớn trong hàng giờ đồng hồ hơn ông ấy chút nào.

In fact, until very recently,

Thực tế là, cho đến nay,

and I'm sure some people still hold it as a view,

tôi chắc rằng một vài người vẫn giữ quan điểm đó,

that restraints help psychiatric patients feel safe.

rằng sự ức chế sẽ giúp cho bệnh nhân tâm thần cảm thấy an toàn hơn.

I've never met a psychiatric patient

Nhưng tôi chưa từng gặp một bệnh nhân tâm thần nào

who agreed with that view.

đồng ý với quan điểm này.

Today, I'd like to say I'm very pro-psychiatry

Hôm nay, tôi muốn nói rằng tôi là một nhà nghiên cứu tâm thần học chuyên nghiệp

but very anti-force.

nhưng rất phản đối việc sử dụng bạo lực (trong điều trị).

I don't think force is effective as treatment, and I think

Tôi không nghĩ bạo lực là phương pháp trị liệu hiệu quả, và tôi cho rằng

using force is a terrible thing to do to another person

việc sử dụng nó là một điều vô cùng tồi tệ đối với những người

with a terrible illness.

mang trong mình căn bệnh hiểm nghèo.

Eventually, I came to Los Angeles

Sau đó, tôi đã tới Los Angeles

to teach at the University of Southern California Law School.

để giảng dạy tại Viện Luật đại học Nam California.

For years, I had resisted medication,

Tôi đã kháng cự lại việc điều trị bằng thuốc trong một thời gian dài

making many, many efforts to get off.

và cũng đã nỗ lực rất rất nhiều để có thể từ bỏ nó.

I felt that if I could manage without medication,

Tôi cảm thấy rằng nếu có thể không sử dụng thuốc,

I could prove that, after all,

tôi sẽ chứng tỏ được rằng, sau tất cả mọi chuyện,

I wasn't really mentally ill, it was some terrible mistake.

tôi không hề bị tổn thương về thần kinh, đó thực sự là một sai lầm khủng khiếp.

My motto was the less medicine, the less defective.

Phương châm của tôi là càng sử dụng thuốc ít hơn, khiếm khuyết gây ra sẽ càng ít hơn.

My L.A. analyst, Dr. Kaplan, was urging me

Chuyên gia Los Angeles của tôi, tiến sĩ Kaplan, đã khuyến khích

just to stay on medication and get on with my life,

chỉ cần tiếp tục điều trị bằng thuốc và tôi sẽ dần thích nghi với cuộc sống này,

but I decided I wanted to make one last college try to get off.

nhưng tôi vẫn quyết định rằng tôi muốn làm một điều gì đó vào năm cuối đại học, nỗ lực để có thể từ bỏ được nó.

Quoting from the text:

Tríc từ đoạn ghi chép:

"I started the reduction of my meds, and within a short time

"Tôi bắt đầu giảm thiểu việc sử dụng thuốc, và trong một thời gian ngắn

I began feeling the effects.

tôi đã bắt đầu cảm nhận được những ảnh hưởng (của việc làm này.)

After returning from a trip to Oxford, I marched into

Sau khi trở về từ một chuyến đi ngắn tới Oxford, tôi đã tới thẳng

Kaplan's office, headed straight for the corner, crouched down,

văn phòng của Kaplan, đi thẳng tới góc phòng, cúi người,

covered my face, and began shaking.

che mặt, và bắt đầu lắc lư.

All around me I sensed evil beings poised with daggers.

Tôi cảm thấy xung quanh mình như có những con quỷ tay cầm dao găm.

They'd slice me up in thin slices

Chúng sẽ chém tôi thành hàng trăm hàng nghìn mảnh nhỏ

or make me swallow hot coals.

hoặc là bắt tôi phải nuốt những cục than nóng đỏ.

Kaplan would later describe me as 'writhing in agony.'

Kaplan sau đó đã miêu tả tôi giống như là đang 'lăn lộn trong cơn đau đớn đến tột cùng'.

Even in this state, what he accurately described as

Mặc dù ngay cả khi ở trong tình trạng đó, điều mà ông ta miêu tả lại một cách chính xác là

acutely and forwardly psychotic,

người bệnh tâm thần với những hành động mạnh trong trạng thái vô ý thức,

I refused to take more medication.

Tôi từ chối việc uống nhiều thuốc hơn.

The mission is not yet complete.

Nhiệm vụ đặt ra đã chưa được hoàn thành.

Immediately after the appointment with Kaplan,

Ngay sau cuộc hẹn với Kaplan,

I went to see Dr. Marder, a schizophrenia expert

tôi đã tới gặp Tiến sĩ Marder, một chuyên gia về chứng tâm thần phân liệt

who was following me for medication side effects.

người mà đã theo sát tôi để theo dõi những phản ứng phụ trong quá trình sử dụng thuốc.

He was under the impression that I had a mild psychotic illness.

Ông đã không còn ấn tượng rằng tôi căn bệnh tâm thần của tôi chỉ ở mức độ nhẹ.

Once in his office, I sat on his couch, folded over,

Một lần trong văn phòng của ông ấy, tôi ngồi trên chiếc ghế chờ, chân vắt chéo lại,

and began muttering.

và bắt đầu lẩm bẩm.

'Head explosions and people trying to kill.

'Những vụ nổ trong đầu và người ta đang cố gắng giết chúng.

Is it okay if I totally trash your office?'

Nếu tôi phá hủy hoàn toàn văn phòng của ông, điều đó sẽ không vấn đề gì chứ?'

'You need to leave if you think you're going to do that,'

'Bạn nên rời đi nếu bạn nghĩ là mình có thể sẽ làm điều đó,'

said Marder.

Marder nói.

'Okay. Small. Fire on ice. Tell them not to kill me.

'Được thôi. Rất nhỏ. Lửa đang cháy âm ỉ. Nói với họ đừng giết tôi.

Tell them not to kill me. What have I done wrong?

Nói với họ đừng giết tôi. Tôi đã làm gì sai chứ?

Hundreds of thousands with thoughts, interdiction.'

Hàng trăm ngàn người với những suy nghĩ như vậy, ngăn lại.'

'Elyn, do you feel like you're

' Elyn, bạn có cảm thấy như bạn đang

dangerous to yourself or others?

gây nguy hiểm cho chính mình hoặc người khác không?

I think you need to be in the hospital.

Tôi nghĩ là bạn nên ở trong bệnh viện.

I could get you admitted right away, and the whole thing

Tôi có thể khiến bạn phải thừa nhận điều đó ngay lập tức, và tất cả

could be very discrete.'

có thể là rất rời rạc.'

'Ha, ha, ha.

'Ha, ha, ha.

You're offering to put me in hospitals?

Ô vừa nói là tôi nên ở trong bệnh viện?

Hospitals are bad, they're mad, they're sad.

Bệnh viện thật tồi tệ, chúng điên khùng, chúng buồn tẻ.

One must stay away. I'm God, or I used to be.'"

Chúng ta nên tránh xa nó. Tôi là Chúa, hoặc đã từng là như vậy.'"

At that point in the text,

Tại thời điểm đó trong ghi chép,

where I said "I'm God, or I used to be," my husband

chỗ mà tôi đã nói "Tôi là Chúa, hoặc đã từng là như vậy," chồng của tôi

made a marginal note.

đã viết chú thích bên lề.

He said, "Did you quit or were you fired?"

Anh nói, "Bạn đã từ bỏ hay bị buộc phải làm như vậy?"

(Laughter)

(Cười lớn)

"'I give life and I take it away.

"' Tôi tạo ra sự sống và cũng mang nó đi.

Forgive me, for I know not what I do.'

Xin hãy tha thứ, vì tôi không thể nhận thức được những việc mình làm khi đó.'

Eventually, I broke down in front of friends, and

Cuối cùng, tôi đã hoàn toàn thất bại trước mặt bạn bè, và

everybody convinced me to take more medication.

tất cả đã thuyết phục tôi sử dụng nhiều hơn thuốc đặc trị.

I could no longer deny the truth,

Tôi đã không còn có thể chối cãi sự thật thêm được nữa,

and I could not change it.

và tôi cũng không thể thay đổi nó.

The wall that kept me, Elyn, Professor Saks,

Các bức tường giữ tôi, Elyn, giáo sư Saks,

separate from that insane woman hospitalized years past,

tách biệt với người phụ nữ điên nhập viện hàng năm trước,

lay smashed and in ruins."

nằm giữa những thứ đã vỡ vụn, trong đống đổ nát."

Everything about this illness says I shouldn't be here,

Tất cả mọi thứ về căn bệnh này rằng tôi không nên ở đây,

but I am. And I am, I think, for three reasons:

nhưng tôi đã ở lại. Và tôi đã làm như vậy, tôi nghĩ rằng, vì ba lý do:

First, I've had excellent treatment.

Đầu tiên, tôi đã có được sự điều trị phù hợp tuyệt vời.

Four- to five-day-a-week psychoanalytic psychotherapy

Bốn đến năm ngày một tuần cho mỗi đợt tâm lý trị liệu

for decades and continuing, and excellent psychopharmacology.

trong hàng chục năm và hiện vẫn đang được tiếp tục, và những nghiên cứu về thuốc trị bệnh tâm thần tuyệt vời.

Second, I have many close family members and friends who know me

Thứ hai, tôi có những người thân trong gia đình và những người bạn hiểu tôi

and know my illness.

và cũng hiểu rõ căn bệnh của tôi.

These relationships have given my life a meaning

Những mối quan hệ này mang đến cho cuộc sống của tôi một ý nghĩa

and a depth, and they also helped me navigate

và sự sâu sắc, và họ cũng đã giúp tôi định hướng được

my life in the face of symptoms.

cuộc đời của mình trong cuộc chiến chống lại bệnh tật.

Third, I work at an enormously supportive workplace

Thứ ba, nơi làm việc của tôi là một nơi mà ở đó tôi nhận được những sự cảm thông sâu sắc

at USC Law School.

đó là Viện Luật trường đại học Nam California.

This is a place that not only accommodates my needs

Đây là nơi không chỉ chứa đựng những nhu cầu của tôi

but actually embraces them.

mà hơn thế nữa còn là nơi nuôi dưỡng chúng.

It's also a very intellectually stimulating place,

Nó cũng là một nơi rất khuyến khích sự phát triển tư duy,

and occupying my mind with complex problems

và chiếm hữu toàn bộ tâm trí của tôi bằng vấn đề phức tạp

has been my best and most powerful and most reliable

đó là sự bảo vệ tốt nhất, mạnh mẽ nhất và đáng tin cậy nhất

defense against my mental illness.

của tôi trong cuộc chiến chống lại bệnh tật.

Even with all that — excellent treatment, wonderful family and

Mặc dù với tất cả những điều đó - sự điều trị tuyệt vời, những người thân gia đình bạn bè,

friends, supportive work environment —

bạn bè, môi trường làm việc hỗ trợ-

I did not make my illness public

thì tôi vẫn không hề tiết lộ về bệnh tình của mình rộng rãi

until relatively late in life,

cho đến khi vào giai đoạn gần như đã khá muộn,

and that's because the stigma against mental illness

vì đó do sự kỳ thị đối với bệnh tâm thần

is so powerful that I didn't feel safe with people knowing.

quá mạnh đến tôi đã không thể cảm thấy có thể được an toàn ngay cả đối với những người thân.

If you hear nothing else today,

Nếu bạn không nghe thấy gì trong buổi nói chuyện ngày hôm nay

please hear this: There are not "schizophrenics."

thì xin hãy nhớ rằng: Không hề có người tâm thần phân liệt.

There are people with schizophrenia, and these people

Chỉ có những con người không may mắc phải chứng bệnh này, và những người đó

may be your spouse, they may be your child,

có thể là vợ hoặc chồng của bạn, có thể là con cái bạn,

they may be your neighbor, they may be your friend,

họ có thể là hàng xóm, là bạn bè

they may be your coworker.

hay đồng nghiệp của bạn.

So let me share some final thoughts.

Vì vậy cho nên hãy để tôi được chia sẻ những suy nghĩ cuối cùng của mình.

We need to invest more resources into research and treatment

Chúng ta cần đầu tư nhiều nguồn lực hơn cho công cuộc nghiên cứu và chữa trị

of mental illness.

về bệnh thần kinh.

The better we understand these illnesses, the better

Chúng ta càng hiểu rõ về những căn bệnh này bao nhiêu,

the treatments we can provide, and the better the treatments

thì những phác đồ điều trị sẽ càng hiệu quả bấy nhiêu, và sự chữa trị càng hiệu quả,

we can provide, the more we can offer people care,

chúng ta sẽ càng đưa ra được nhiều sự chăm sóc sức khỏe cộng đồng tốt hơn

and not have to use force.

và aẽ không còn phải sử dụng bạo lực.

Also, we must stop criminalizing mental illness.

Ngoài ra, cũng cần phải ngăn chặn sự kì thị đối với những bệnh lý thần kinh.

It's a national tragedy and scandal that the L.A. County Jail

Đó là một bi kịch quốc gia và các vụ bê bối mà nhà tù Los Angeles

is the biggest psychiatric facility in the United States.

là trại tâm thần lớn nhất tại Mỹ.

American prisons and jails are filled with people who suffer

Những nhà tù và trại tạm giam như vậy đầy ắp những phạm nhân

from severe mental illness, and many of them are there

người mà đã từng trải qua một vài căn bệnh về thần kinh, và cũng rất nhiều trong số họ đã ở đó

because they never received adequate treatment.

chỉ vì họ không bao giờ có thể nhận được sự điều trị phù hợp.

I could have easily ended up there or on the streets myself.

Tôi đã có thể tìm lại chính mình một cách dễ dàng ở đây hoặc trên đường phố.

A message to the entertainment industry and to the press:

Và một lời nhắn gửi tới ngành công nghiệp giải trí và cả giới truyền thông:

On the whole, you've done a wonderful job fighting stigma

Về tổng thể, bạn đã thực hiện một công việc tuyệt vời chống kỳ thị

and prejudice of many kinds.

và phán đoán nhìn nhận về tất cả.

Please, continue to let us see characters in your movies,

Làm ơn, hãy tiếp tục cho chúng tôi thấy các nhân vật trong các bộ phim của bạn,

your plays, your columns,

những vở kịch, bài viết chuyên đề của bạn,

who suffer with severe mental illness.

những người đã từng phải đối chọi với căn bệnh tâm thần hay những vấn đề thần kinh khác.

Portray them sympathetically,

Miêu tả họ với sự cảm thông,

and portray them in all the richness and depth

và hình dung họ bằng tất cả sự phong phú và sâu sắc

of their experience as people and not as diagnoses.

trong trải nghiệm như là con người chứ không đơn thuần chỉ là những chẩn đoán bệnh tật.

Recently, a friend posed a question:

Gần đây, một người bạn của tôi đã đặt ra một câu hỏi:

If there were a pill I could take

Nếu có một viên thuốc mà tôi có thể sử dụng

that would instantly cure me, would I take it?

mà ngay lập tức sẽ chữa khỏi bệnh cho tôi, liệu tôi có uống nó không?

The poet Rainer Maria Rilke

Nhà thơ Rainer Maria Rilke

was offered psychoanalysis.

đã được điều trị bằng phương pháp phân tích tâm lý.

He declined, saying, "Don't take my devils away,

Nhưng ông đã từ chối, và nói, "không đừng mang những con quỷ của tôi đi,

because my angels may flee too."

bởi vì những thiên thần cũng có thể theo đó mà biến mất."

My psychosis, on the other hand,

Chứng rối loạn tâm thần của tôi, mặt khác,

is a waking nightmare in which my devils are so terrifying

là một cơn ác mộng khi đang còn thức mà ở đó những con quỷ của tôi thật đáng sợ

that all my angels have already fled.

đến nỗi mà tất cả các thiên thần của tôi đã phải chạy trốn đi mất.

So would I take the pill? In an instant.

Vì vậy tôi sẽ uống viên thuốc kia? Ngay lập tức.

That said, I don't wish to be seen as regretting

Điều đó nói rằng, tôi không muốn được cho là đã hối tiếc

the life I could have had if I'd not been mentally ill,

cuộc sống tôi có thể có nếu tôi không bị bệnh tâm thần,

nor am I asking anyone for their pity.

cũng không phải tôi đang yêu cầu sự đồng cảm của bất cứ một ai khác.

What I rather wish to say is that the humanity we all share

Điều mà tôi mong muốn nhất chính là tình đồng loại tất cả chúng ta chia sẻ với nhau

is more important than the mental illness we may not.

nó quan trọng hơn căn bệnh rất nhiều mặc dù không phải ai trong chúng ta cũng mắc phải căn bệnh đó.

What those of us who suffer with mental illness want

Điều mà trong số chúng ta những người đã từng trải qua bệnh lý tâm thần mong muốn

is what everybody wants:

là tất cả những gì mọi người muốn:

in the words of Sigmund Freud, "to work and to love."

theo như Sigmund Freud, "làm việc và yêu thương."

Thank you. (Applause)

Cảm ơn bạn. (Vỗ tay)

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you. Thank you. You're very kind. (Applause)

Cảm ơn bạn. Cảm ơn bạn. Bạn thật tuyệt. (Vỗ tay)

Thank you. (Applause)

Cảm ơn bạn. (Vỗ tay)