Why you should make useless things | Simone Giertz

Translator: Akiko Kato Reviewer: Nhi Ho

Xin chào.

Hello.

My name is Simone.

Tôi là Simone.

You know how people tell you if you get nervous when onstage,

Bạn biết khi người ta hay nói rằng nếu thấy lo lắng trên sân khấu,

picture people in the audience naked?

hãy tưởng tượng khán giả đang khỏa thân phải không?

Like it's this thing that's supposed to make you feel better.

Như thể nó sẽ giúp bạn cảm thấy tốt hơn.

But I was thinking --

Nhưng tôi cho rằng

picturing all of you naked in 2018 feels kind of weird and wrong.

tưởng tượng tất cả các bạn khỏa thân vào năm 2018 là rất sai và kì lạ.

Chúng ta đang nỗ lực vượt qua những thứ như thế,

Like, we're working really hard on moving past stuff like that,

so we need a new method of dealing with

nên ta cần một phương pháp mới để đối mặt

if you get nervous onstage.

với nỗi lo khi đứng trên sân khấu.

And I realized that what I'd really like

Và tôi đã nhận ra thứ mà mình rất thích

is that I can look at you as much as you're looking at me --

là có thể nhìn bạn nhiều như bạn nhìn tôi --

just to even things out a little bit.

chỉ "san bằng tỉ số".

So if I had way more eyeballs,

Vậy nên, nếu tôi có nhiều nhãn cầu hơn,

then we'd all be really comfortable, right?

chúng ta đều sẽ rất thoải mái, đúng không?

So in preparation for this talk, I made myself a shirt.

Thế nên trong khi chuẩn bị cho bài nói này tôi đã tự làm cho mình một cái áo.

(Rattling)

(Tiếng lộp độp)

(Tiếng cười)

(Laughter)

It's googly eyes.

Đó là những con mắt đồ chơi.

It took me 14 hours

Nó ngốn của tôi 14 giờ

and 227 googly eyes to make this shirt.

và 227 mắt bóng để làm cái áo này.

And being able to look at you as much as you're looking at me

Và việc có thể nhìn các bạn nhiều như các bạn nhìn tôi,

is actually only half of the reason I made this.

thật ra, chỉ là một nửa lí do để tôi làm ra nó.

The other half is being able to do this.

Một nửa còn lại là để làm việc này.

(Googly eyes rattle)

(Tiếng lộp độp)

(Laughter)

(Tiếng cười)

So I do a lot of things like this.

Tôi làm rất nhiều thứ thế này.

I see a problem and I invent some sort of solution to it.

Tôi nhìn thấy vấn đề và nghĩ một vài cách giải quyết cho nó.

For example, brushing your teeth.

Ví dụ như đánh răng.

Like, it's this thing we all have to do, it's kind of boring,

Việc chúng ta phải làm, rất nhạt nhẽo,

and nobody really likes it.

và không ai thật sự thích nó cả.

If there were any seven-year-olds in the audience,

Nếu như có khán giả nhí nào ở đây,

they'd be like, "Yes!"

các em sẽ gào lên: " Đúng rồi".

So what about if you had a machine that could do it for you?

Nếu bạn có một cái máy làm việc đó cho mình thì sao ?

(Laughter)

(Tiếng cười)

I call it ...

Tôi gọi nó là ...

I call it "The Toothbrush Helmet."

Tôi gọi nó : "Nón bảo hiểm chải răng".

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Robot arm buzzing)

(Tiếng cánh tay robot)

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

So my toothbrush helmet is recommended by zero out of 10 dentists,

Vậy nên nón bảo hiểm chải răng không được nha sĩ nào khuyên dùng,

and it definitely did not revolutionize the world of dentistry,

và chắc chắn không thể cách mạng hóa giới nha khoa,

but it did completely change my life.

nhưng nó thay đổi cuộc đời tôi hoàn toàn.

Because I finished making this toothbrush helmet three years ago

Bởi tôi hoàn thành cái máy này ba năm trước

and after I finished making it,

và sau khi làm xong,

tôi vào phòng khách, đặt máy quay,

I went into my living room and I put up a camera,

and I filmed a seven-second clip of it working.

và ghi lại một đoạn phim bảy giây cảnh nó hoạt động.

And by now,

Cho đến lúc này,

đó chính là chuẩn mực của cổ tích thời hiện đại

this is a pretty standard modern-day fairy tale

of girl posting on the internet,

về một cô gái đã đăng nó lên Internet,

the internet takes the girl by storm,

Internet biến cô thành tâm điểm,

thousands of men voyage into the comment sections

hàng nghìn người đàn ông vào phần bình luận

to ask for her hand in marriage --

để cầu hôn cô --

(Laughter)

(Tiếng cười)

She ignores all of them, starts a YouTube channel

Cô đã phớt lờ tất cả, lập ra một kênh Youtube

and keeps on building robots.

và tiếp tục chế tạo robot.

Since then, I've carved out this little niche for myself on the internet

Kể từ ấy, tôi đã tìm ra thứ thích hợp cho bản thân trên Internet

as an inventor of useless machines,

một nhà phát minh của những máy móc vô dụng,

because as we all know,

bởi ta đều biết,

the easiest way to be at the top of your field

cách dễ nhất để đứng đầu trong lĩnh vực của bạn

is to choose a very small field.

chính là chọn một lĩnh vực siêu nhỏ.

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

So I run a YouTube channel about my machines,

Vậy nên, tôi tạo một kênh Youtube về máy móc của mình,

and I've done things like cutting hair with drones --

và làm những việc như cắt tóc bằng máy bay không người lái --

(Drone buzzes)

(Tiếng ù)

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Drone crashes)

(Tiếng máy bay rơi)

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Drone buzzes)

(Tiếng ù)

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

To a machine that helps me wake up in the morning --

Cho đến chiếc máy đánh thức vào buổi sáng --

(Alarm)

(Tiếng máy báo thức)

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Tiếng video) Đau!

(Video) Simone: Ow!

To this machine that helps me chop vegetables.

Chiếc máy giúp tôi gọt rau củ.

(Knives chop)

(Tiếng dao)

Tôi không phải là một kĩ sư.

I'm not an engineer.

I did not study engineering in school.

Tôi không học kỹ thuật ở trường.

But I was a super ambitious student growing up.

Nhưng tôi là một sinh viên có tham vọng cực kì lớn.

In middle school and high school, I had straight A's,

Khi học cấp hai và cấp ba, tôi luôn đạt điểm A,

and I graduated at the top of my year.

và là thủ khoa tốt nghiệp.

On the flip side of that,

Mặt khác, tôi đã rất chật vật với những biểu hiện lo âu.

I struggled with very severe performance anxiety.

Đây là thư tôi đã gửi cho em trai vào khoảng thời gian đó.

Here's an email I sent to my brother around that time.

"You won't understand how difficult it is for me to tell you,

"Em sẽ không hiểu việc thú nhận điều này

khó khăn với chị đến mức nào.

to confess this.

I'm so freaking embarrassed.

Chị thật sự rất xấu hổ. Chị không muốn ai nghĩ rằng mình ngốc.

I don't want people to think that I'm stupid.

Chị đang bắt đầu khóc. Chết tiệt."

Now I'm starting to cry too.

Damn."

And no, I did not accidentally burn our parents' house down.

Và không, tôi không vô tình đốt nhà của ba mẹ mình.

The thing I'm writing about in the email and the thing I'm so upset about

Thứ mà tôi đang viết trong thư và thứ khiến tôi buồn phiền

chính là việc bị điểm B trong bài kiểm tra môn Toán.

is that I got a B on a math test.

So something obviously happened between here and here.

Có những thứ hiển nhiên xảy ra giữa đây và đây.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Một trong những thứ đó chính là dậy thì.

One of those things was puberty.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Beautiful time indeed.

Khoảng thời gian thật sự đẹp.

But moreover,

Nhưng hơn thế, tôi hứng thú trong việc chế tạo robot,

I got interested in building robots,

and I wanted to teach myself about hardware.

và muốn tự học về phần cứng.

But building things with hardware, especially if you're teaching yourself,

Nhưng tự chế tạo mọi thứ với phần cứng, đặc biệt là tự học,

thì rất khó khăn.

is something that's really difficult to do.

It has a high likelihood of failure

Khả năng thất bại rất cao và hơn thế,

and moreover,

it has a high likelihood of making you feel stupid.

khả năng cao là tôi biến mình thành một con ngốc.

And that was my biggest fear at the time.

Đó là nỗi sợ lớn nhất của tôi lúc bấy giờ.

So I came up with a setup that would guarantee success 100 percent of the time.

Thế nên, tôi chỉ làm thứ có khả năng thành công 100%.

With my setup, it would be nearly impossible to fail.

Như vậy, tôi sẽ không bao giờ thất bại.

And that was that instead of trying to succeed,

Thay vì cố gắng để thành công,

I was going to try to build things that would fail.

tôi lại cố gắng xây dựng những thứ không bao giờ sai.

And even though I didn't realize it at the time,

Kể cả khi không nhận ra vào thời điểm đó,

building stupid things was actually quite smart,

làm những thứ ngu ngốc thật ra rất thông minh,

because as I kept on learning about hardware,

bởi càng học về phần cứng,

for the first time in my life,

lần đầu tiên trong đời.

I did not have to deal with my performance anxiety.

tôi không phải đối mặt với những biểu hiện lo âu của mình.

And as soon as I removed all pressure and expectations from myself,

Và ngay khi tôi loại bỏ hết áp lực và kì vọng của bản thân,

that pressure quickly got replaced by enthusiasm,

áp lực nhanh chóng được thay thế bằng sự hào hứng

and it allowed me to just play.

và giúp tôi tiếp tục điều mình làm.

So as an inventor,

Là một nhà phát minh,

I'm interested in things that people struggle with.

tôi hứng thú với những thứ mà mọi người đang đối mặt.

It can be small things or big things or medium-sized things

Có thể là những việc nhỏ hay to hay trung bình

and something like giving a TED talk presents this whole new set of problems

và những việc như diễn thuyết tại TED đã đặt ra nhiều vấn đề mới

that I can solve.

mà tôi có thể giải quyết.

And identifying a problem is the first step in my process

Và việc xác định vấn đề chính là bước đầu tiên trong quá trình

of building a useless machine.

tạo ra một cái máy vô dụng.

So before I came here,

Thế nên, trước khi tới đây,

I sat down and I thought of some of the potential problems I might have

tôi đã ngồi xuống, nghĩ về những vấn đề có thể gặp phải khi diễn thuyết.

in giving this talk.

Forgetting what to say.

Quên những việc cần nói,

That people won't laugh --

mọi người sẽ không cười --

that's you.

chính là các bạn đó.

Tệ hơn nữa,

Or even worse,

that you'll laugh at the wrong things --

các bạn cười sai chỗ,

that was an OK part to laugh at,

đó là chỗ gây cười đấy,

Xin cám ơn.

thank you.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Or that when I get nervous, my hands start shaking

Hay khi tôi lo lắng, tay bắt đầu run, và tôi ý thức được nó.

and I'm really self-conscious about it.

Or that my fly has been open this entire time

Hay việc khóa quần tôi mở từ nãy đến giờ

và tất cả các bạn đều chú ý ngoại trừ tôi,

and all of you noticed but I didn't,

but it's closed so we're all good on that one.

nhưng vì nó đang đóng nên mọi thứ đều ổn.

But one thing I'm actually really nervous about is my hands shaking.

Nhưng một thứ làm tôi cực kì lo lắng là việc run tay.

I remember when I was a kid,

Tôi nhớ khi còn nhỏ,

giving presentations in school,

khi thuyết trình ở trường,

I would have my notes on a piece of paper,

tôi sẽ viết hết ghi chú vào một mảnh giấy,

and I would put a notebook behind the paper

và tôi sẽ để một cuốn tập sau tờ giấy đó

so that people wouldn't be able to see the paper quivering.

để mọi người không thấy tờ giấy đang run.

And I give a lot of talks.

Và tôi đã diễn thuyết rất nhiều.

I know that about half of you in the audience are probably like,

Tôi biết phân nửa các bạn đang nghĩ thế này,

"Building useless machines is really fun,

"Làm những thứ vô dụng rất vui,

but how is this in any way or form a business?"

nhưng làm sao có thể kiếm tiền từ nó?"

And giving talks is a part of it.

Diễn thuyết là một cách.

And the arrangers always put out a glass of water for you onstage

Và ban tổ chức luôn để một ly nước trên sân khấu

so you have something to drink if you get thirsty,

để bạn có thể uống khi khát,

and I always so badly want to drink that water,

và tôi rất muốn uống, nhưng không dám nhấc nó lên

but I don't dare to pick the glass up

because then people might be able to see that my hands are shaking.

vì khi đó, mọi người sẽ thấy tay tôi run rẩy.

So what about a machine that hands you a glass of water?

Vậy một cái máy giúp bạn uống nước thì sao?

Sold to the nervous girl in the googly-eye shirt.

Bán cho cô gái đang mặc một cái áo mắt bóng.

Actually, I need to take this off because I have a thing --

Tôi cần cởi nó ra bởi tôi có một thứ

(Googly eyes rattle)

(Tiếng mắt bóng)

Oh.

Ồ.

(Clanking)

(Tiếng leng keng)

(Laughter)

(Tiếng cười)

I still don't know what to call this,

Tôi vẫn không biết nên gọi nó là gì,

but I think some sort of "head orbit device,"

nhưng tôi nghĩ nó là một loại máy "Quỹ đạo đầu" ,

do nó quay cái vòng này xung quanh và bạn có thể đặt mọi thứ lên đó.

because it rotates this platform around you

and you can put anything on it.

You can have a camera; you can get photos of your entire head.

Nếu có một máy ảnh; nó giúp bạn chụp những thứ quanh đầu.

Like it's really -- it's a very versatile machine.

Đây là một cái máy rất linh hoạt.

(Laughter)

(Tiếng cười)

OK, and I have --

Được rồi, và tôi có --

Bạn có thể để ít đồ ăn vặt lên trên, nếu muốn.

I mean, you can put some snacks on it, for example,

if you want to.

I have some popcorn here.

Ở đây, tôi có bỏng ngô.

And you just put a little bit like that.

Bạn chỉ cần để một ít như vậy.

Và nếu muốn --

And then you want to --

there's some sacrifices for science --

Có một vài hi sinh cho khoa học --

just some popcorn falling on the floor.

chỉ một ít bỏng ngô rơi trên sàn.

Let's do the long way around.

Hãy để nó quay vòng.

(Robot buzzes)

(Tiếng robot)

(Laughter)

(Tiếng cười)

And then you have a little hand.

Và bạn có một cái tay nhỏ.

You need to adjust the height of it,

điều chỉnh chiều cao bằng cách nhún vai.

and you just do it by shrugging.

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

It has a little hand.

Và cái tay nhỏ.

(Hand thwacks)

(Tiếng va đập)

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

I just bumped my mic off,

Tôi vừa mới đập tắt micro,

but I think we're all good.

nhưng tôi nghĩ mọi thứ đều ổn.

OK, also I need to chew this popcorn,

Giờ thì tôi phải nhai bỏng ngô,

so if you guys could just clap your hands a little bit more --

nên các bạn có thể vỗ tay lớn hơn một tí --

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

OK, so it's like your own little personal solar system,

Nó giống như hệ mặt trời của riêng bạn,

because I'm a millennial,

vì là người thuộc thế hệ trẻ,

so I want everything to revolve around me.

nên tôi muốn cải tiến mọi thứ xung quanh mình.

(Tiếng cười)

(Laughter)

Back to the glass of water, that's what we're here for.

Trở lại cốc nước chúng ta đang nói đến.

So, I promise -- I mean, it still has --

Tôi cam đoan không có nước trong đó,

it doesn't have any water in it,

xin lỗi nhé.

I'm sorry.

But I still need to work on this machine a little bit

Tôi vẫn cần cải tiến cái máy này một tí

because I still need to pick up the glass and put it on the platform,

vì tôi vẫn phải đặt cốc nước lên đó

but if your hands are shaking a little bit,

nhưng nếu tay bạn đang run, sẽ chẳng ai chú ý đâu,

nobody's going to notice

do họ đang mê mẩn vì cái máy rồi.

because you're wearing a very mesmerizing piece of equipment.

So, we're all good.

Mọi thứ đều ổn.

OK.

Được rồi.

(Tiếng robot)

(Robot buzzes)

(Singing)

(Tiếng hát)

Oh no, it got stuck.

Ôi không, nó bị kẹt rồi.

Isn't it comforting that even robots sometimes get stage fright?

Điều an ủi là robot đôi khi cũng lo lắng trên sân khấu.

Chỉ kẹt một chút thôi.

It just gets stuck a little bit.

It's very human of them.

Rất giống con người.

Oh wait, let's go back a little bit,

Đợi tí, quay lại một chút,

and then --

và rồi --

(Glass falls)

(Li rơi)

(Tiếng cười)

(Laughter)

Isn't it a beautiful time to be alive?

May là tôi vẫn còn sống đúng không?

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

So as much as my machines can seem like simple engineering slapstick,

Máy móc của tôi càng bị xem như trò hề,

tôi càng nhận ra mình đã vô tình sa vào những thứ còn lớn hơn nữa.

I realize that I stumbled on something bigger than that.

It's this expression of joy and humility that often gets lost in engineering,

Đó là biểu đạt của niềm vui và sự khiêm tốn

thường bị đánh mất trong ngành kỹ thuật

and for me it was a way to learn about hardware

và với tôi, là cách học về phần cứng

without having my performance anxiety get in the way.

mà không cần lo lắng về biểu hiện lo âu của mình.

Tôi thường được hỏi liệu đã tạo được cái nào hữu ích,

I often get asked if I think I'm ever going to build something useful,

and maybe someday I will.

có lẽ một ngày nào đó, tôi sẽ làm.

But the way I see it,

Nhưng theo tôi, tôi đã làm được

I already have

because I've built myself this job

vì đã tự tạo cho mình công việc này

and it's something that I could never have planned for,

và có những thứ tôi không thể nào lên kế hoạch được

or that I could --

hoặc là có thể --

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

Có những thứ tôi không sắp đặt được.

It's something that I could never have planned for.

Instead it happened just because I was enthusiastic about what I was doing,

Thay vào đó, nó xảy ra chỉ vì tôi nhiệt tình với việc mình đang làm,

và chia sẻ sự nhiệt tình đó với người khác.

and I was sharing that enthusiasm with other people.

To me that's the true beauty of making useless things,

Với tôi, đó là cái đẹp thật sự của việc phát minh những thứ vô dụng,

because it's this acknowledgment

Đó là sự thừa nhận

that you don't always know what the best answer is.

rằng bạn không biết câu trả lời hoàn hảo là gì.

And it turns off that voice in your head

Nó dập tắt giọng nói trong đầu

that tells you that you know exactly how the world works.

nói rằng bạn biết tuốt về thế giới.

Có thể nón bảo hiểm chải răng không phải là đáp án,

And maybe a toothbrush helmet isn't the answer,

but at least you're asking the question.

nhưng ít ra thì bạn vẫn không ngừng kiếm tìm.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)