The secret to effective nonviolent resistance | Jamila Raqib

Translator: Vi Phan Reviewer: Anh Pham

War has been a part of my life since I can remember.

Chiến tranh là 1 phần cuộc sống của tôi khi tôi còn nhớ được.

I was born in Afghanistan, just six months after the Soviets invaded,

Tôi sinh ra ở Afganistan, chỉ 6 tháng sau khi Xô Viết xâm lược,

and even though I was too young to understand what was happening,

mặc dù lúc đó tôi còn quá nhỏ để hiểu chuyện gì đang diễn ra,

I had a deep sense of the suffering and the fear around me.

Tôi có ý niệm về sự chịu đựng và nỗi sợ quanh mình.

Those early experiences had a major impact on how I now think about war and conflict.

Những trải nghiệm đầu đời ảnh hưởng lớn đến cách tôi nghĩ

về chiến tranh và xung đột.

I learned that when people have a fundamental issue at stake,

Tôi biết rằng khi con người có vấn đề cơ bản về quyền lợi

for most of them,

đối với hầu hết bọn họ,

giving in is not an option.

đầu hàng không phải là lựa chọn.

For these types conflicts --

Đối với những loại xung đột này--

when people's rights are violated,

khi quyền con người bị xâm phạm,

when their countries are occupied,

khi đất nước họ bị chiếm đóng,

when they're oppressed and humiliated --

khi họ bị áp bức và làm nhục --

they need a powerful way to resist and to fight back.

họ cần có cách để phản kháng và chống trả lại.

Which means that no matter how destructive and terrible violence is,

Có nghĩa là bất kể bạo lực kinh khủng và tàn khốc đến thế nào,

if people see it as their only choice,

nếu người ta thấy rằng đó là lựa chọn duy nhất

they will use it.

họ sẽ dùng nó.

Most of us are concerned with the level of violence in the world.

Đa số chúng ta quan tâm đến mức độ bạo lực trên thế giới.

But we're not going to end war

Nhưng chúng ta không thể kết thúc chiến tranh

by telling people that violence is morally wrong.

bằng cách nói rằng bạo lực là trái đạo đức.

Instead, we must offer them a tool

Thay vào đó, ta cần cho bọn họ một công cụ

that's at least as powerful and as effective as violence.

ít nhất cũng mạnh mẽ và hiệu quả bằng bạo lực.

This is the work I do.

Đây là công việc tôi làm.

For the past 13 years,

Trong 13 năm qua,

I've been teaching people

tôi dạy mọi người

in some of the most difficult situations around the world

ở trong một vài tình huống khó khăn nhất trên thế giới

how they can use nonviolent struggle to conduct conflict.

làm sao để sử dụng đấu tranh bất bạo động để xử lý xung đột.

Most people associate this type of action with Gandhi and Martin Luther King.

Hầu hết mọi người khi nghe đều liên tưởng tới Gandhi và Martin Luther King.

But people have been using nonviolent action for thousands of years.

Nhưng con người đã sử dụng biện pháp bất bạo động hàng ngàn năm rồi.

In fact, most of the rights that we have today in this country --

Thực ra hầu hết các quyền mà chúng ta có ngày nay trên đất nước này

as women,

là phụ nữ

as minorities,

là người dân tộc thiểu số

as workers,

là công nhân,

as people of different sexual orientations

là người có xu hướng tình dục khác nhau

and citizens concerned with the environment --

và công dân quan tâm tới môi trường -

these rights weren't handed to us.

chúng ta không được trao những quyền này.

They were won by people who fought for them

Những quyền này dành được

do người ta chiến đấu vì chúng

and who sacrificed for them.

và hi sinh vì chúng.

But because we haven't learned from this history,

Nhưng vì chúng ta không học được từ lịch sử này,

nonviolent struggle as a technique is widely misunderstood.

đấu tranh bất bạo động là kỹ thuật luôn bị hiểu lầm.

I met recently with a group of Ethiopian activists,

Vừa đây tôi có gặp 1 nhóm nhà hoạt động người Etiopia,

and they told me something that I hear a lot.

họ kể cho tôi nghe vài điều mà tôi được nghe rất nhiều.

They said they'd already tried nonviolent action,

Nói rằng họ đã cố gắng thực hiện hành vi bất bạo động

and it hadn't worked.

nhưng nó không có tác dụng.

Years ago they held a protest.

Nhiều năm trước họ tổ chức 1 cuộc biểu tình.

The government arrested everyone, and that was the end of that.

Chính phủ bỏ tù tất cả mọi người, và như vậy là chấm dứt hết.

The idea that nonviolent struggle is equivalent to street protests

Ý tưởng đấu tranh bất bạo động tương đồng với biểu tình đường phố

is a real problem.

là 1 vấn đề nan giải có thực.

Because although protests can be a great way to show that people want change,

Vì mặc dù biểu tình là cách tốt để thể hiện rằng người ta muốn thay đổi,

on their own, they don't actually create change --

một mình họ, họ không thể thực sự tạo ra đổi thay -

at least change that is fundamental.

ít nhất là đổi thay cơ bản.

(Laughter)

(Cười)

Powerful opponents are not going to give people what they want

Những đối thủ mạnh sẽ không đưa cho người dân những gì họ muốn

just because they asked nicely ...

chỉ vì người dân thỉnh cầu ôn hòa...

or even not so nicely.

hoặc cả khi không ôn hòa.

(Laughter)

(Cười)

Nonviolent struggle works by destroying an opponent,

Đấu tranh bất bạo động hiệu quả khi hủy hoại được địch thủ,

not physically,

không phải về thể chất,

but by identifying the institutions that an opponent needs to survive,

mà là xác định các thể chế mà một đối thủ cần để tồn tại,

and then denying them those sources of power.

và tước đi nguồn sức mạnh từ những thể chế ấy.

Nonviolent activists can neutralize the military

Các nhà hoạt động bất bạo động có thể trung lập quân đội

by causing soldiers to defect.

bằng cách làm quân lính tê liệt.

They can disrupt the economy through strikes and boycotts.

Họ có thể phá vỡ nền kinh tế bằng đình công và tẩy chay.

And they can challenge government propaganda

Và họ có thể thách thức tuyên truyền chính phủ

by creating alternative media.

bằng cách tạo ra truyền thông thay thế.

There are a variety of methods that can be used to do this.

Có nhiều phương pháp có thể được sử dụng để làm việc này.

My colleague and mentor, Gene Sharp,

Đồng nghiệp và người cố vấn của tôi là Gene Sharp,

has identified 198 methods of nonviolent action.

đã chỉ ra có 198 phương pháp thực hiện hành vi bất bạo động.

And protest is only one.

Và biểu tình chỉ là 1 trong số đó.

Let me give you a recent example.

Để tôi đưa ra 1 ví dụ gần đây.

Until a few months ago,

Cách đây vài tháng,

Guatemala was ruled by corrupt former military officials

Guatemala bị khống chế bởi các cựu nhân viên quân đội thoái hóa

with ties to organized crime.

có quan hệ với tội phạm có tổ chức.

People were generally aware of this,

Người dân, nhìn chung, nhận thức được vấn đề,

but most of them felt powerless to do anything about it --

nhưng đa số lại cảm thấy bất lực khi xử lý việc này -

until one group of citizens, just 12 regular people,

đến khi 1 nhóm người chỉ với 12 dân thường,

put out a call on Facebook to their friends

kêu gọi bạn bè trên Facebook

to meet in the central plaza, holding signs with a message:

để gặp ở quảng trường trung tâm, giơ tấm bảng với thông điệp:

"Renuncia YA" --

"Renuncia YA"

resign already.

nghĩa là hãy từ chức đi.

To their surprise,

Trước sự ngạc nhiên của họ,

30,000 people showed up.

30,000 người cùng tham gia.

They stayed there for months as protests spread throughout the country.

Họ ở đó hàng tháng vì biểu tình lan rộng ra cả nước.

At one point,

Một mặt,

the organizers delivered hundreds of eggs to various government buildings

những người tổ chức đã ném hàng trăm quả trứng vào nhiều tòa nhà chính phủ

with a message:

với thông điệp:

"If you don't have the huevos" --

"Nếu các người không có huevos" --

the balls --

can đảm (tiếng lóng) --

"to stop corrupt candidates from running for office,

"để ngăn chặn các ứng viên thoái hóa chạy chân vào nhà nước,

you can borrow ours."

chúng tôi cho các người mượn."

(Laughter)

(Cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

President Molina responded

Tổng thống Molina trả lời

by vowing that he would never step down.

bằng cách thề rằng sẽ không thoái vị.

And the activists realized that they couldn't just keep protesting

Và các nhà hoạt động nhận ra rằng họ không thể chỉ biểu tình

and ask the president to resign.

và yêu cầu Tổng thống từ chức,

They needed to leave him no choice.

Họ cần để cho ông ta không còn lựa chọn nào.

So they organized a general strike,

Nên người dân đã tổ chức cuộc tổng đình công,

in which people throughout the country refused to work.

mà người dân khắp cả nước từ chối đi làm,

In Guatemala City alone,

chỉ riêng Thành phố Guatemala,

over 400 businesses and schools shut their doors.

hơn 400 doanh nghiệp và trường học đóng cửa.

Meanwhile,

Trong khi đó,

farmers throughout the country blocked major roads.

nông dân cả nước chặn các ngã đường chính.

Within five days,

Trong 5 ngày,

the president,

Tổng thống,

along with dozens of other government officials,

cùng với hàng tá những nhân viên chính phủ,

resigned already.

đã đồng loạt từ chức.

(Applause)

(Vỗ tay)

I've been greatly inspired

Người dân dùng hành vi bất bạo động một cách sáng tạo

by the creativity and bravery of people using nonviolent action

và dũng cảm - là nguồn cảm hứng lớn lao cho tôi

in nearly every country in the world.

gần như ở bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.

For example,

Ví dụ,

recently a group of activists in Uganda

gần đây có 1 nhóm nhà hoạt động Uganda

released a crate of pigs in the streets.

đã thả 1 thùng heo ra đường.

You can see here that the police are confused about what to do with them.

Bạn có thể thấy rằng cảnh sát bối rối vì không biết xử lý lũ heo.

(Laughter)

(Cười)

The pigs were painted the color of the ruling party.

Lũ heo được sơn màu của đảng cầm quyền.

One pig was even wearing a hat,

Trong đó 1 con đội mũ

a hat that people recognized.

cái mũ mà người dân đều nhận ra.

(Laughter)

(Cười)

Activists around the world are getting better at grabbing headlines,

Các nhà hoạt động khắp thế giới

đã nắm bắt mục tiêu tốt hơn.

but these isolated actions do very little

nhưng những hành độc cô lập thường ít hiệu quả

if they're not part of a larger strategy.

nếu chúng không nằm trong 1 mục tiêu lớn.

A general wouldn't march his troops into battle

Một vị tướng sẽ không điều hành binh đoàn ra trận

unless he had a plan to win the war.

trừ phi ông ta có 1 kế hoạch đánh thắng cuộc chiến.

Yet this is how most of the world's nonviolent movements operate.

Tuy nhiên đây là cách đa số phong trào bất bạo động hoạt động.

Nonviolent struggle is just as complex as military warfare,

Đấu tranh bất bạo động chỉ phức tạp như chiến tranh quân sự,

if not more.

nếu không thì nhiều hơn.

Its participants must be well-trained and have clear objectives,

Người tham gia phải được đào tạo tốt, có mục tiêu rõ ràng,

and its leaders must have a strategy of how to achieve those objectives.

và lãnh đạo phải có chiến lược về cách đạt được mục tiêu.

The technique of war has been developed over thousands of years

Kỹ thuật chiến tranh được phát triển qua hàng ngàn năm

with massive resources

với nguồn lực lớn lao

and some of our best minds dedicated to understanding

và một số người đầu óc tốt dâng hiến cho việc hiểu

and improving how it works.

và cải tiến kỹ thuật này.

Meanwhile, nonviolent struggle is rarely systematically studied,

Trong khi đó, đấu tranh bất bạo động hiếm khi được nghiên cứu có hệ thống,

and even though the number is growing,

và ngay cả số lượng nghiên cứu tăng lên,

there are still only a few dozen people in the world who are teaching it.

nhưng chỉ có vài chục người trên thế giới có thể dạy môn này.

This is dangerous,

Việc này thật nguy hiểm,

because we now know that our old approaches of dealing with conflict

vì chúng ta biết cách tiếp cận cũ trong việc giải quyết xung đột

are not adequate for the new challenges that we're facing.

không thích hợp với những thách thức mới mà chúng ta đang đối mặt.

The US government recently admitted

Chính phủ Mỹ gần đây thừa nhận

that it's in a stalemate in its war against ISIS.

rằng họ đang bế tắc trong cuộc chiến chống ISIS.

But what most people don't know

Nhưng điều mà người ta không biết

is that people have stood up to ISIS using nonviolent action.

là chúng ta đã chống lại ISIS sử dụng hành vi bất bạo động.

When ISIS captured Mosul in June 2014,

Khi ISIS bắt Mosul vào tháng 6 2014,

they announced that they were putting in place a new public school curriculum,

tuyên bố rằng họ đang đưa ra

1 chương trình học ở trường công lập mới,

based on their own extremist ideology.

dựa trên tư tưởng cực đoan của mình.

But on the first day of school,

Nhưng ngày đầu tiên ở trường,

not a single child showed up.

không có đứa trẻ nào xuất hiện.

Parents simply refused to send them.

Đơn giản vì phụ huynh không gởi chúng đến.

They told journalists they would rather homeschool their children

Họ nói với nhà báo rằng họ thà để con học ở nhà

than to have them brainwashed.

hơn là để con họ bị tẩy não.

This is an example of just one act of defiance

Đây là 1 ví dụ chỉ 1 hành động thách thức

in just one city.

chỉ ở 1 thành phố.

But what if it was coordinated

Nhưng nếu hành động này được kết hợp

with the dozens of other acts of nonviolent resistance

với hàng tá các hành động kháng bất bạo động

that have taken place against ISIS?

đã diễn ra chống lại ISIS?

What if the parents' boycott was part of a larger strategy

Điều gì xảy ra nếu việc tẩy chay của cha mẹ là 1 phần của chiến lược lớn

to identify and cut off the resources that ISIS needs to function;

nhằm xác định và cắt đi nguồn lực mà ISIS cần hoạt động;

the skilled labor needed to produce food;

lao động lành nghề cần sản xuất thức ăn,

the engineers needed to extract and refine oil;

kỹ sư chiết và tinh luyện dầu;

the media infrastructure and communications networks

hạ tầng truyền thông và mạng lưới thông tin liên lạc,

and transportation systems,

hệ thống giao thông,

and the local businesses that ISIS relies on?

cơ sở kinh doanh địa phương, mà ISIS dựa vào?

It may be difficult to imagine defeating ISIS

Thật khó hình dung làm sao đánh bại ISIS

with action that is nonviolent.

với hành vi bất bạo động.

But it's time we challenge the way we think about conflict

Nhưng đã đến lúc ta cần thách thức cách ta nghĩ về xung đột

and the choices we have in facing it.

và các lựa chọn chúng ta phải đối mặt.

Here's an idea worth spreading:

Đây là ý tưởng đáng lan tỏa:

let's learn more about where nonviolent action has worked

hãy học về cách hành vi bất bạo động vận hành

and how we can make it more powerful,

và cách chúng ta biến nó trở nên mạnh mẽ hơn,

just like we do with other systems and technologies

chỉ như cách chúng ta hay làm với công nghệ và hệ thống khác,

that are constantly being refined to better meet human needs.

cần được liên tục tinh luyện để đáp ứng tốt hơn nhu cầu con người

It may be that we can improve nonviolent action

Chúng ta có thể cải tiến hành vi bất bạo động

to a point where it is increasingly used in place of war.

tới mức nó ngày càng được sử dụng nhiều ở nơi có chiến tranh.

Violence as a tool of conflict could then be abandoned

Bạo lực là công cụ xung đột

sau đó có thể bị cấm

in the same way that bows and arrows were,

giống như cách dùng tên và cung tên,

because we have replaced them with weapons that are more effective.

bởi vì ta thay thế chúng bằng vũ khí có hiệu quả hơn

With human innovation, we can make nonviolent struggle more powerful

Với sự sáng tao của con người,

ta có thể biến đấu tranh bất bạo động

mạnh mẽ hơn so với công nghệ chiến tranh mới và tối tân nhất.

than the newest and latest technologies of war.

Hy vọng lớn nhất đối với nhân loại không dựa vào lên án bạo lực

The greatest hope for humanity lies not in condemning violence

but in making violence obsolete.

mà làm cho bạo lực trở nên mất tác dụng.

Thank you.

Cảm ơn

(Applause)

(Vỗ tay)