The secret to effective nonviolent resistance | Jamila Raqib

Tłumaczenie: Krzysztof Gorysz Korekta: Rysia Wand

War has been a part of my life since I can remember.

Odkąd pamiętam wojna jest częścią mojego życia.

I was born in Afghanistan, just six months after the Soviets invaded,

Urodziłam się w Afganistanie, sześć miesięcy po najeździe Sowietów,

and even though I was too young to understand what was happening,

i mimo że byłam zbyt młoda, żeby rozumieć, co się dzieje,

I had a deep sense of the suffering and the fear around me.

głęboko odczuwałam strach i cierpienie.

Those early experiences had a major impact on how I now think about war and conflict.

Te wczesne doświadczenia miały ogromny wpływ na moje obecne postrzeganie wojen.

I learned that when people have a fundamental issue at stake,

Nauczyłam się, że gdy w grę wchodzą fundamentalne kwestie,

for most of them,

dla większości ludzi

giving in is not an option.

ustępstwo nie wchodzi w grę.

For these types conflicts --

W przypadku takich konfliktów,

when people's rights are violated,

gdy prawa ludzi są łamane,

when their countries are occupied,

gdy ich kraje są okupowane,

when they're oppressed and humiliated --

a oni sami dręczenie i upokarzani,

they need a powerful way to resist and to fight back.

potrzeba skutecznej metody, aby się przeciwstawić.

Which means that no matter how destructive and terrible violence is,

Co oznacza, że bez względu na to, jak szkodliwa i straszna jest przemoc,

if people see it as their only choice,

jeśli ludzie widzą ją jako jedyny wybór,

they will use it.

użyją jej.

Most of us are concerned with the level of violence in the world.

Większość z nas jest zaniepokojona poziomem przemocy na świecie.

But we're not going to end war

Jednak nie zakończymy wojny,

by telling people that violence is morally wrong.

mówiąc ludziom, że przemoc jest złem moralnym.

Instead, we must offer them a tool

Zamiast tego musimy im zaproponować narzędzie,

that's at least as powerful and as effective as violence.

które jest co najmniej tak skuteczne jak przemoc.

This is the work I do.

To moja praca.

For the past 13 years,

Przez ostatnie 13 lat

I've been teaching people

uczę ludzi

in some of the most difficult situations around the world

w niektórych z najtrudniejszych sytuacji na świecie,

how they can use nonviolent struggle to conduct conflict.

jak poprowadzić konflikt bez przemocy.

Most people associate this type of action with Gandhi and Martin Luther King.

Większość ludzi kojarzy ten rodzaj działań z Gandhim lub Martinem Lutherem Kingiem.

But people have been using nonviolent action for thousands of years.

Lecz ludzie korzystało z pokojowego oporu przez tysiące lat.

In fact, most of the rights that we have today in this country --

Większość praw, jakie posiadamy dziś

w tym kraju jako kobiety,

as women,

as minorities,

jako mniejszości,

as workers,

jako robotnicy,

as people of different sexual orientations

jako osoby o odmiennej orientacji seksualnej

and citizens concerned with the environment --

oraz obywatele zainteresowani środowiskiem

these rights weren't handed to us.

- te prawa nie zostały nam dane.

Zostały zdobyte przez ludzi, którzy o nie walczyli

They were won by people who fought for them

and who sacrificed for them.

i którzy się dla nich poświęcili.

But because we haven't learned from this history,

Ponieważ nie wyciągnęliśmy lekcji z tej historii,

nonviolent struggle as a technique is widely misunderstood.

walka bez przemocy jako technika jest często źle pojmowana.

I met recently with a group of Ethiopian activists,

Spotkałam się ostatnio z grupą aktywistów z Etiopii,

and they told me something that I hear a lot.

którzy powiedzieli mi coś, co słyszę bardzo często.

They said they'd already tried nonviolent action,

Powiedzieli, że próbowali już pokojowego oporu,

and it hadn't worked.

co nie odniosło skutku.

Years ago they held a protest.

Lata temu zorganizowali protest.

The government arrested everyone, and that was the end of that.

Rząd wszystkich aresztował i na tym się skończyło.

The idea that nonviolent struggle is equivalent to street protests

Idea, że walka bez przemocy to uliczny protest,

is a real problem.

jest rzeczywistym problemem.

Because although protests can be a great way to show that people want change,

Protest może świetnie pokazać, że ludzie chcą zmiany,

on their own, they don't actually create change --

ale sam nie powoduje żadnej,

at least change that is fundamental.

w każdym razie nie takiej, która jest istotna.

(Laughter)

(Śmiech)

Powerful opponents are not going to give people what they want

Potężny przeciwnik nie spełni żądań

just because they asked nicely ...

tylko dlatego, że go grzecznie poprosili,

or even not so nicely.

ani nawet niezbyt grzecznie.

(Laughter)

(Śmiech)

Nonviolent struggle works by destroying an opponent,

Walka bez przemocy polega na zniszczeniu wroga,

not physically,

nie fizycznie,

but by identifying the institutions that an opponent needs to survive,

lecz przez rozpoznanie instytucji potrzebnych przeciwnikowi do przetrwania

and then denying them those sources of power.

i odcięcie go od nich.

Nonviolent activists can neutralize the military

Używając pokojowych metod, ludzie mogą spacyfikować armię

by causing soldiers to defect.

przeciągając żołnierzy na swoją stronę.

They can disrupt the economy through strikes and boycotts.

Mogą rozchwiać gospodarkę przez strajki i bojkot.

And they can challenge government propaganda

Mogą także sprostać rządowej propagandzie,

by creating alternative media.

tworząc alternatywne media.

There are a variety of methods that can be used to do this.

Istnieje wiele metod, aby tego dokonać.

My colleague and mentor, Gene Sharp,

Mój kolega oraz mentor, Gene Sharp,

has identified 198 methods of nonviolent action.

wyróżnił 198 metod walki bez przemocy.

And protest is only one.

Protest jest tylko jedną z nich.

Let me give you a recent example.

Oto ostatni przykład:

Until a few months ago,

jeszcze kilka miesięcy temu

Guatemala was ruled by corrupt former military officials

Gwatemala była rządzona przez skorumpowanych byłych wojskowych,

with ties to organized crime.

związanych ze światem przestępczym.

People were generally aware of this,

Ludzie byli tego świadomi,

but most of them felt powerless to do anything about it --

lecz większość z nich czuła się bezradna,

until one group of citizens, just 12 regular people,

aż raz grupa 12 zwykłych obywateli

put out a call on Facebook to their friends

zaprosiła znajomych na Facebooku

to meet in the central plaza, holding signs with a message:

na spotkanie na placu centralnym z transparentami z napisem:

"Renuncia YA" --

"Renuncia YA"

resign already.

- odejdź wreszcie.

To their surprise,

Ku ich zaskoczeniu

30,000 people showed up.

pojawiło się 30 000 ludzi.

They stayed there for months as protests spread throughout the country.

Koczowali tam przez kilka miesięcy, gdy protest rozprzestrzeniał się po kraju.

At one point,

W pewnym momencie

the organizers delivered hundreds of eggs to various government buildings

organizatorzy dostarczyli setki jaj do różnych budynków rządowych

with a message:

z wiadomością:

"If you don't have the huevos" --

"Jeśli nie macie huevos"

the balls --

- jaj,

aby powstrzymać skorumpowanych kandydatów przed ubieganiem się o urząd,

"to stop corrupt candidates from running for office,

you can borrow ours."

możecie pożyczyć od nas".

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

President Molina responded

W odpowiedzi prezydent Molina poprzysiągł,

by vowing that he would never step down.

że nigdy nie ustąpi.

And the activists realized that they couldn't just keep protesting

Aktywiści zdali sobie wtedy sprawę, że nie mogą zwyczajnie dalej protestować

and ask the president to resign.

i prosić prezydenta o dymisję.

They needed to leave him no choice.

Muszą odebrać mu wybór.

So they organized a general strike,

Więc zorganizowali strajk generalny,

in which people throughout the country refused to work.

podczas którego ludzie w całym kraju odmówili pracy.

In Guatemala City alone,

W samym mieście Gwatemali

over 400 businesses and schools shut their doors.

zamknięto ponad 400 firm i szkół.

Meanwhile,

Jednocześnie

farmers throughout the country blocked major roads.

rolnicy zablokowali główne drogi.

Within five days,

W ciągu pięciu dni

the president,

prezydent

along with dozens of other government officials,

wraz z wieloma innymi urzędnikami

resigned already.

odeszli.

(Applause)

(Brawa)

I've been greatly inspired

Jestem pod wrażeniem

by the creativity and bravery of people using nonviolent action

kreatywności oraz odwagi ludzi stosujących pokojowy opór

in nearly every country in the world.

w prawie każdym kraju na świecie

For example,

Dla przykładu,

recently a group of activists in Uganda

niedawno grupa aktywistów w Ugandzie

released a crate of pigs in the streets.

wypuściła na ulice świnie.

You can see here that the police are confused about what to do with them.

Na zdjęciu widać policjantów, którzy nie wiedzą, co z nimi zrobić.

(Laughter)

(Śmiech)

The pigs were painted the color of the ruling party.

Świnie pomalowano na kolor rządzącej partii.

One pig was even wearing a hat,

Jedna z nich nosiła nawet kapelusz,

a hat that people recognized.

który ludzie dobrze rozpoznawali.

(Laughter)

(Śmiech)

Activists around the world are getting better at grabbing headlines,

Aktywiści na całym świecie są coraz lepsi w przykuwaniu uwagi,

but these isolated actions do very little

jednak te pojedyncze akcje znaczą niewiele,

if they're not part of a larger strategy.

jeśli nie są częścią większego planu.

A general wouldn't march his troops into battle

Generał nie wyruszy na bitwę

unless he had a plan to win the war.

dopóki nie będzie miał planu wygrania wojny.

Yet this is how most of the world's nonviolent movements operate.

Oto jak działa większość pokojowych ruchów oporu na świecie.

Nonviolent struggle is just as complex as military warfare,

Walka bez przemocy jest równie złożona jak wojna konwencjonalna,

if not more.

Jeśli nie bardziej.

Its participants must be well-trained and have clear objectives,

Jej uczestnicy muszą być dobrze wyszkoleni oraz mieć jasne cele,

and its leaders must have a strategy of how to achieve those objectives.

a dowodzący mieć plan działania.

The technique of war has been developed over thousands of years

Sposoby prowadzenia wojny rozwijano przez tysiące lat

with massive resources

ze świetnym zapleczem

and some of our best minds dedicated to understanding

i najlepszymi umysłami skupionymi na jej zrozumieniu

and improving how it works.

i udoskonaleniu.

Meanwhile, nonviolent struggle is rarely systematically studied,

Walka bez przemocy jednak rzadko bywa wnikliwie analizowana.

and even though the number is growing,

Choć zdarza się coraz częściej,

there are still only a few dozen people in the world who are teaching it.

wciąż mało kto jej uczy.

This is dangerous,

To niebezpieczne,

because we now know that our old approaches of dealing with conflict

bo, jak wiadomo, stare metody radzenia sobie z konfliktem

are not adequate for the new challenges that we're facing.

nie są dostosowane do wyzwań, z jakimi trzeba się dziś zmierzyć.

The US government recently admitted

Rząd USA przyznał niedawno,

that it's in a stalemate in its war against ISIS.

że walka przeciwko Państwu Islamskiemu utknęła w martwym punkcie.

But what most people don't know

Jednak większość z nas nie wie,

is that people have stood up to ISIS using nonviolent action.

że walczono metodami pokojowego oporu.

When ISIS captured Mosul in June 2014,

Państwo Islamskie (PI) zdobyło Mosul w czerwcu 2014

they announced that they were putting in place a new public school curriculum,

i ogłosiło wprowadzenie do szkół nowego programu nauczania

based on their own extremist ideology.

opartego o ich ekstremistyczną ideologię.

But on the first day of school,

Jednak pierwszego dnia zajęć

not a single child showed up.

ani jedno dziecko nie zjawiło się w szkole.

Parents simply refused to send them.

Rodzice zwyczajnie odmówili.

They told journalists they would rather homeschool their children

Powiedzieli dziennikarzom, że wolą uczyć dzieci w domu

than to have them brainwashed.

niż dać im wyprać mózgi.

This is an example of just one act of defiance

To tylko jeden z przykładów oporu,

in just one city.

w jednym tylko mieście.

But what if it was coordinated

A gdyby zgrać taką akcję

with the dozens of other acts of nonviolent resistance

z wieloma innymi aktami pokojowego oporu

that have taken place against ISIS?

wymierzonymi przeciw PI?

What if the parents' boycott was part of a larger strategy

Gdyby bojkot rodziców był częścią większego planu

to identify and cut off the resources that ISIS needs to function;

rozpoznania oraz odcięcia surowców,

których PI potrzebuje do funkcjonowania:

the skilled labor needed to produce food;

wykwalifikowanej siły roboczej do produkcji żywności;

the engineers needed to extract and refine oil;

inżynierów do wydobywania i rafinowania ropy naftowej;

the media infrastructure and communications networks

infrastruktury medialnej i sieci komunikacyjnych;

and transportation systems,

systemu transportu

and the local businesses that ISIS relies on?

oraz lokalnych przedsiębiorstw, na których polega PI?

It may be difficult to imagine defeating ISIS

Może trudno wyobrazić sobie pokonania PI

with action that is nonviolent.

bez użycia przemocy.

But it's time we challenge the way we think about conflict

Jednak czas ocenić sposób, w jaki pojmujemy konflikt

and the choices we have in facing it.

oraz wybory jakie przed nami stawia.

Here's an idea worth spreading:

Oto idea warta szerzenia:

let's learn more about where nonviolent action has worked

dowiedzmy się, w jakich sytuacjach pokojowy opór był skuteczny

and how we can make it more powerful,

i jak go usprawnić,

just like we do with other systems and technologies

tak jak to zrobiliśmy z innymi systemami oraz technologiami,

that are constantly being refined to better meet human needs.

które są ciągle udoskonalane, by lepiej sprostać ludzkim potrzebom.

It may be that we can improve nonviolent action

Być może uda nam się udoskonalić metody pokojowego oporu tak bardzo,

to a point where it is increasingly used in place of war.

że coraz bardziej będą zastępować wojnę,

Violence as a tool of conflict could then be abandoned

Przemoc jako narzędzie konfliktu będzie można wtedy porzucić,

in the same way that bows and arrows were,

tak samo jak łuki i strzały,

because we have replaced them with weapons that are more effective.

ponieważ zastąpiła je skuteczniejsza broń.

With human innovation, we can make nonviolent struggle more powerful

Kreatywności może nadać takiej walce więcej mocy,

than the newest and latest technologies of war.

niż najnowsze zdobycze techniki wojskowej.

The greatest hope for humanity lies not in condemning violence

Największą nadzieją ludzkości nie jest potępianie przemocy,

but in making violence obsolete.

lecz zrobienie z niej przeżytku.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)