Dangerous memes | Dan Dennett

Translator: Tuyet Ngan Reviewer: Tracy Tran

Có bao nhiêu người theo Thuyết Sáng tạo trong căn phòng này?

Hình như không.

Tôi nghĩ chúng ta đều là những người theo Thuyết Đắc-uyn.

Và có rất nhiều người theo Thuyết Đắc-uyn

những người cảm thấy lo lắng và một chút khó chịu

muốn xem xem mức giới hạn mà thuyết này có thể đạt đến là bao xa

How many Creationists do we have in the room?

Probably none. I think we're all Darwinians.

Không sao cả.

And yet many Darwinians are anxious, a little uneasy --

Bạn biết mạng nhện chứ?

Đương nhiên rồi, chúng là những kết quả của cuộc cách mạng.

Thế còn mạng lưới trên toàn thế giới? Không chắc lắm.

would like to see some limits on just how far the Darwinism goes.

Beaver Dams? Có. Hoover Dam? Không.

Họ nghĩ nó là gì khi nó ngăn chặn những kết quả từ sự khéo léo của con người

It's all right.

You know spiderwebs? Sure, they are products of evolution.

khỏi việc trở thành chính mình, trái của cái cây cuộc đời,

The World Wide Web? Not so sure.

và vì vậy, với một ý nghĩa nào đó, phải nghe theo quy luật tiến hóa?

Beaver dams, yes. Hoover Dam, no.

What do they think it is that prevents the products of human ingenuity

Và mọi người thì đang chịu đựng một cách thích thú

với ý tưởng áp dụng tư tưởng tiến hóa vào tư tưởng –

from being themselves, fruits of the tree of life,

and hence, in some sense, obeying evolutionary rules?

đó là suy nghĩ của chúng ta.

Và vì vậy, tôi sẽ nói một chút về điều đó,

And yet people are interestingly resistant

tôi nhớ là có rất nhiều việc phải làm trong chương trình ngày hôm nay.

to the idea of applying evolutionary thinking to thinking -- to our thinking.

Được rồi, thủ tưởng tượng bạn đang ở trong rừng, hoặc là một đồng cỏ

và bạn thấy con kiến này đang bò trên một phiến cỏ.

And so I'm going to talk a little bit about that,

Nó bò lên trên đỉnh, rồi ngã,

keeping in mind that we have a lot on the program here.

rồi nó lại bò tiếp, ngã tiếp, rồi lại tiếp tục bò

Nó cố gắng để ở lại nơi cao nhất của phiến cỏ.

So you're out in the woods, or you're out in the pasture,

Con kiến này đang làm gì vậy? Mục đích của việc này là gì?

and you see this ant crawling up this blade of grass.

It climbs up to the top, and it falls,

Vì cái gì mà con kiến này cứ mãi cố bò lên đỉnh phiến cỏ?

and it climbs, and it falls, and it climbs --

trying to stay at the very top of the blade of grass.

Việc này có ý nghĩa gì với con kiến?

What is this ant doing? What is this in aid of?

Và câu trả lời là: không gì cả. Điều này chả có ý nghĩa gì với nó cả.

What goals is this ant trying to achieve by climbing this blade of grass?

Vậy thì tại sao nó vẫn đang làm việc đó?

Chỉ là vì trùng hợp thôi ư?

Đúng vậy, nó là một con sán. Là sán mũi mác.

What's in it for the ant?

And the answer is: nothing. There's nothing in it for the ant.

*Fluke vừa có nghĩa là trùng hợp vừa có nghĩa là con sán.

Nó là một loại kí sinh nhỏ vùng não.

Well then, why is it doing this?

Loại ký sinh mà sẽ chui vào bụng của một con cừu hay là một con bò

Is it just a fluke?

Yeah, it's just a fluke. It's a lancet fluke.

để tiếp tục vòng đời của nó

Còn cá hồi, bạn biết đó, nó bơi ngược dòng để tìm đến nơi đẻ trứng

It's a little brain worm.

và sán mũi mác thì bám vào một con kiến đi ngang qua nó,

It's a parasitic brain worm that has to get into the stomach of a sheep or a cow

bò lên não con kiến và khiến cho con kiến phải bò lên phiến cỏ

in order to continue its life cycle.

như một chiếc xe chạy được trên mọi địa hình.

Salmon swim upstream to get to their spawning grounds,

Vậy thì việc này chẳng có nghĩa lý gì với con kiến

Não bộ của con kiến đã bị chiếm đoạt bởi một loài kí sinh tác động đến não,

and lancet flukes commandeer a passing ant,

crawl into its brain, and drive it up a blade of grass like an all-terrain vehicle.

dẫn đến hành vi tự sát.

So there's nothing in it for the ant.

Khá là đáng sợ.

The ant's brain has been hijacked by a parasite that infects the brain,

Vậy thì có điều gì tương tự như thế xảy ra với loài người không?

Tất nhiên là chỉ đại diện cho một nguyên nhân nào đó,

inducing suicidal behavior.

chứ không phải là sức khỏe di truyền của một cá nhân nào

Nó có thể đã xảy ra với bạn,

Pretty scary.

Well, does anything like that happen with human beings?

như “đạo Hồi” có nghĩa là “từ bỏ” hay

This is all on behalf of a cause other than one's own genetic fitness, of course.

“ bỏ qua hết thảy thú vui của bản thân để quy phục thánh Allah”

Well, it may already have occurred to you

Đó là những ý kiến chứ không phải là loại giun sán chiếm đoạt não bộ chúng ta

that Islam means "surrender," or "submission of self-interest to the will of Allah."

Vậy bây giờ có phải tôi đang nói rằng một bộ phận quan trọng của dân số thế giới

đã bị điều khiển bởi những ý tưởng đã ăn sâu vào đầu họ không?

Well, it's ideas -- not worms -- that hijack our brains.

Không, nó còn tệ hơn thế nữa

Now, am I saying that a sizable minority of the world's population

Đa số mọi người đều bị

(Tiếng cười)

has had their brain hijacked by parasitic ideas?

Có rất nhiều ý tưởng đáng để hy sinh:

Tự do, nếu bạn đến từ New Hampshire

No, it's worse than that.

(Tiếng cười)

Most people have.

Công lý. Sự thật. Chủ nghĩa Cộng sản

(Laughter)

Đã có rất nhiều người phải nằm xuống vì Chủ nghĩa Cộng sản,

There are a lot of ideas to die for.

Freedom, if you're from New Hampshire.

và cũng có rất nhiều người phải hy sinh bản thân vì Chủ nghĩa Tư bản

(Laughter)

Nhiều người bỏ mạng vì đạo Công giáo và đạo Hồi

Justice. Truth. Communism.

Đây chỉ là một số nhỏ những ý tưởng có thể khiến ta sẵn sàng hy sinh.

Many people have laid down their lives for communism,

Chúng có tính lây lan.

and many have laid down their lives for capitalism.

Hôm qua, Amory Lovins đã nói về “infectious repititis.“

And many for Catholicism. And many for Islam.

Thực vậy. Đó là một thuật ngữ lạm dụng.

These are just a few of the ideas that are to die for.

Đó là kỹ thuật không suy nghĩ.

Đa phần sự di tản văn hóa

They're infectious.

chẳng sáng tạo chút nào, suy nghĩ “chưa thoát ra khỏi chiếc hộp”

Yesterday, Amory Lovins spoke about "infectious repititis."

Đó gọi là “infectious repititis,”

It was a term of abuse, in effect.

và chúng ta cũng nên có cho mình một giả thuyết

This is unthinking engineering.

của việc điều gì đang diễn ra khi nó thực sự xảy đến

Well, most of the cultural spread that goes on

Như vậy chúng ta mới có thể hiểu những điều kiện của sự lây nhiễm.

is not brilliant, new, out-of-the-box thinking.

Những vật chủ chăm chỉ lan truyền những ý tưởng này đến những vật chủ khác.

It's "infectious repetitis,"

and we might as well try to have a theory of what's going on when that happens

Bản thân tôi là một nhà tâm lý, và

so that we can understand the conditions of infection.

một trong những chướng ngại nghề nghiệp của chúng ta

là mọi người thường hỏi ý nghĩa của cuộc đời này là gì

Hosts work hard to spread these ideas to others.

Và bạn phải có một khẩu hiệu cho riêng mình,

bạn biết đó. Bạn phải nói một điều gì đó.

I myself am a philosopher, and one of our occupational hazards

Chẳng hạn như lời phát biểu của tôi

Bí mật của hạnh phúc: đó là tìm thấy điều gì đó quan trọng hơn bản thân bạn

is that people ask us what the meaning of life is.

và dâng hiến cuộc đời bạn cho nó.

And you have to have a bumper sticker,

Đa số trong chúng ta – bây giờ thì

“thập niên của tôi” là nguồn cảm hứng trong quá khứ -

you know. You have to have a statement.

giờ chúng ta đang thực sự làm điều đó.

So, this is mine.

Một loạt các ý tưởng

The secret of happiness is: Find something more important than you are

đã thay thế một cách đơn giản các nhu cầu sinh học của

chúng ta trong cuộc sống của chính mình.

and dedicate your life to it.

Đây chính là điều tốt nhất của chúng ta.

Most of us -- now that the "Me Decade" is well in the past --

Không phải việc chúng ta có bao nhiêu con cháu.

now we actually do this.

Giờ nhìn xem, đây là một tác động sinh học rất thâm thúy.

One set of ideas or another

have simply replaced our biological imperatives in our own lives.

Đó là sự lệ thuộc của thú vui di truyền với những thú vui khác.

Và không một loài nào có thể làm được điều tương tự như vậy.

This is what our summum bonum is.

It's not maximizing the number of grandchildren we have.

Vậy thì chúng ta sẽ nghĩ như thế nào về nó?

Điều này một mặt là tác động lớn, rất lớn về sinh học.

Now, this is a profound biological effect.

Hiển nhiên là như vậy

It's the subordination of genetic interest to other interests.

Giờ thì chúng ta muốn dùng những học thuyết nào để xem xét?

And no other species does anything at all like it.

Vâng, Rất nhiều học thuyết.

Nhưng làm sao để có thể kết hợp chúng lại với nhau?

Well, how are we going to think about this?

Suy nghĩ về những ý tưởng tái tạo;

It is, on the one hand, a biological effect, and a very large one.

những suy nghĩ mà được tái tạo từ bộ não này sang bộ não khác.

Unmistakable.

Now, what theories do we want to use to look at this?

Richard darwins, người bạn sẽ nghe sau này,

đã sáng tạo ra thuật ngữ “memes”,

Well, many theories. But how could something tie them together?

và đưa ra phiên bản đầu tiên rõ ràng và sống động nhất của ý tưởng này

The idea of replicating ideas;

ideas that replicate by passing from brain to brain.

trong quyển sách tên là “Gien ích kỷ” của ông.

Bây giờ tôi đang ở đây, nói về ý tưởng của ông ấy.

Richard Dawkins, whom you'll be hearing later in the day, invented the term "memes,"

À, bạn thấy đó, không phải của ông ấy. Đúng, ông ấy là người bắt đầu.

and put forward the first really clear and vivid version of this idea

Nhưng bây giờ thì nó là ý tưởng của tất cả mọi người.

in his book "The Selfish Gene."

Và ông ấy thì không chịu trách nhiệm cho những gì mà tôi nói về “memes”.

Now here am I talking about his idea.

Tôi mới là người chịu trách nhiệm cho điều này.

Well, you see, it's not his. Yes -- he started it.

Thật ra thì tôi nghĩ tất cả mọi người đều chịu trách nhiệm

But it's everybody's idea now.

cho không chỉ những tác động có chủ tâm của chúng ta,

And he's not responsible for what I say about memes.

I'm responsible for what I say about memes.

mà còn chịu trách nhiệm cho xu hướng sử dụng sai thuật ngữ này.

Vì vậy tôi nghĩ điều này thật sự quan trọng, đối với Richard, đối với tôi,

Actually, I think we're all responsible

for not just the intended effects of our ideas,

rằng những ý tưởng này không bị lạm dụng, và không bị sử dụng sai.

Rất dễ để dùng sai chúng. Đó là lí do tại sao mà chúng nguy hiểm.

but for their likely misuses.

Nó chỉ nói về một công việc toàn thời gian

So it is important, I think, to Richard, and to me,

cố gắng ngăn cản những người sợ hãi về những ý tưởng này

khỏi việc cường điệu chúng và rồi chạy trốn khỏi sự cố ý tai hại.

that these ideas not be abused and misused.

They're very easy to misuse. That's why they're dangerous.

And it's just about a full-time job

Vì vậy chúng ta phải không ngừng kiên trì và bền bỉ,

trying to prevent people who are scared of these ideas

cố gắng chỉnh sửa những cách hiểu sai lầm

như thế thì lòng tốt và những biến thể hữu dụng từ

from caricaturing them and then running off to one dire purpose or another.

những ý tưởng của chúng ta mới có thể tiếp tục được lan tỏa.

Nhưng đó là một vấn đề.

So we have to keep plugging away,

trying to correct the misapprehensions

Chúng ta không có nhiều thời gian,

so that only the benign and useful variants of our ideas continue to spread.

và tôi chỉ đi nhanh qua nó thêm một chút nữa thôi,

bởi vì có rất nhiều thứ nữa cần phải nói.

Vậy, hãy để tôi nói luôn: memes giống như là vi-rút vậy.

But it is a problem.

Đó là điều Richard đã nói, vào năm 93.

We don't have much time, and I'm going to go over just a little bit of this and cut out,

Và bạn có thể nghĩ rằng “ồ, làm sao có thể như vậy?

Ý tôi là, vi-rút – bạn biết đó, là một thứ!

because there's a lot of other things that are going to be said.

Còn một meme thì được làm từ gì?"

So let me just point out: memes are like viruses.

Hôm qua, Negroponte đã nói về vi-rút viễn thông

That's what Richard said, back in '93.

And you might think, "Well, how can that be?

nhưng mà vi-rút là gì?

Một con vi-rút là một axit nucleic dạng dây cộng thêm cả thái độ.

I mean, a virus is -- you know, it's stuff! What's a meme made of?"

(Tiếng cười)

Đúng vậy, có một điều gì đó ở nó

có xu hướng làm cho nó tái tạo còn tốt hơn cả hiệu ứng một cuộc thi gây ra.

Yesterday, Negroponte was talking about viral telecommunications

Đó gọi là meme. Một túi thông tin kèm theo thái độ.

but -- what's a virus?

A virus is a string of nucleic acid with attitude.

Một meme được làm từ gì? Những cái bit được làm từ gì hả mẹ?

(Laughter)

That is, there is something about it

that tends to make it replicate better than the competition does.

Không phải là silicon.

Chúng được làm từ thông tin,

và có thể được mang đi dưới hoàn cảnh vật chất nào.

And that's what a meme is. It's an information packet with attitude.

Một từ ngữ thì được làm từ cái gì?

What's a meme made of? What are bits made of, Mom?

Thỉnh thoảng khi mọi người nói “memes có thật sự tồn tại?”

Nói “từ ngữ tồn tại?

Not silicon.

Chúng có nằm trong bản thể học của anh không?”

They're made of information, and can be carried in any physical medium.

Nếu có, vậy thì từ ngữ là memes mà có thể đánh vần được.

What's a word made of?

Sometimes when people say, "Do memes exist?"

Như thế thì có rất nhiều memes khác mà chúng ta không thể đánh vần được.

Có rất nhiều loại memes khác nhau.

I say, "Well, do words exist? Are they in your ontology?"

If they are, words are memes that can be pronounced.

Còn nhớ the Shakers chứ? Lấy nó cho đơn giản nhé?

Then there's all the other memes that can't be pronounced.

Nội thất đẹp và đơn giản?

There are different species of memes.

Và tất nhiên là chúng cơ bản là đã bị tiêu diệt rồi.

Và một trong những lí do nằm trong tín điều của Shaker-dom

Remember the Shakers? Gift to be simple?

là một người không nên lấy chồng hoặc vợ.

Simple, beautiful furniture?

Không chỉ đối với những giáo sĩ. Mà là tất cả mọi người.

And, of course, they're basically extinct now.

Vâng, không lấy gì làm ngạc nhiên khi họ đều tuyệt chủng cả rồi.

And one of the reasons is that among the creed of Shaker-dom

Nhưng thực tế thì đó không phải là lí do mà họ tuyệt chủng.

is that one should be celibate.

Not just the priests. Everybody.

Họ đã tồn tại cũng lâu như họ đã từng

Well, it's not so surprising that they've gone extinct. (Laughter)

ở vào thời điểm mà mạng lưới an toàn của xã hội chưa xuất hiện.

Đã có rất nhiều góa phụ và trẻ mồ côi,

những người có hoàn cảnh như vậy,

But in fact that's not why they went extinct.

họ rất cần có một gia đình nhận nuôi.

Vì vậy, họ luôn sẵn sàng có nhu cầu chuyển đổi.

They survived as long as they did

Và họ giữ cho điều đó được tiếp tục.

Và theo nguyên tắc thì điều đó có thể được tiếp tục mãi mãi,

at a time when the social safety nets weren't there.

And there were lots of widows and orphans,

với cuộc sống độc thân hoàn hảo về phía những vật chủ.

people like that, who needed a foster home.

Ý tưởng thì được nghe theo chỉ trong chốc lát

And so they had a ready supply of converts.

thay vì được truyền đi qua nhiều thế hệ.

And they could keep it going.

And, in principle, it could've gone on forever,

Vậy thì những ý tưởng có thể tồn tại dù thực tế rằng

with perfect celibacy on the part of the hosts.

The idea being passed on through proselytizing,

chúng không được đi tiếp đến những đời sau.

Một meme có thể được phát triển

thay vì sở hữu một tác động tiêu cực đối với sức khỏe di truyền.

instead of through the gene line.

Sau hết, loại meme dành cho Shaker-dom cơ bản là một vật ký sinh làm triệt sản.

So the ideas can live on in spite of the fact

that they're not being passed on genetically.

Cũng có nhiều vật ký sinh như vậy, chúng làm cho vật chủ bị vô sinh.

A meme can flourish in spite of having a negative impact on genetic fitness.

After all, the meme for Shaker-dom was essentially a sterilizing parasite.

Đó là một phần trong kế hoạch của chúng.

Chúng không cần phải có trí óc để tạo ra kế hoạch.

There are other parasites that do this -- which render the host sterile.

Tôi chỉ muốn lưu ý các bạn về chỉ một

trong rất nhiều ẩn ý nói về những quan điểm về meme,

It's part of their plan.

They don't have to have minds to have a plan.

tôi khuyên là nên như thế.

I'm just going to draw your attention to just one

Tôi không có nhiều thời gian để đi sâu hơn vào nó nữa.

Quyển sách hay của

Jared Diamond, “Súng, Những mầm bệnh và Thép,”

of the many implications of the memetic perspective, which I recommend.

Ông nói về mầm bệnh là như thế nào, nhiều hơn là về súng và thép,

điều đã chinh phục được một bán cầu mới – bán cầu phía Tây –

I've not time to go into more of it.

nơi đã chinh phục được phần còn lại của thế giới.

In Jared Diamond's wonderful book, "Guns, Germs and Steel,"

Khi những nhà thám hiểm và những nhà du hành châu Âu di tản ra,

he talks about how it was germs, more than guns and steel,

that conquered the new hemisphere -- the Western hemisphere --

họ mang theo trong mình những mầm bệnh

mà cơ bản đã được miễn dịch với bản thân họ,

that conquered the rest of the world.

những mầm bệnh mà họ đã biết cách làm sao để chịu đựng được

When European explorers and travelers spread out,

qua hàng trăm, hàng ngàn năm,

chung sống với gia súc – những con vật mang nguồn bệnh.

they brought with them the germs

that they had become essentially immune to,

Và những nguồn bệnh này đã tiêu diệt người bản xứ,

that they had learned how to tolerate over

những người không hề miễn dịch với chúng.

hundreds and hundreds of years, thousands of years,

Và rồi bây giờ chúng ta lại đang làm lại việc đó.

of living with domesticated animals who were the sources of those pathogens.

Lần này là những ý tưởng độc hại.

And they just wiped out -- these pathogens just wiped out the native people,

Hôm qua, một nhóm người –Nicholas Negroponte và những người khác –

who had no immunity to them at all.

đã phát biểu về những điều tốt đẹp

And we're doing it again.

đang diễn ra khi chúng ta lưu truyền những ý tưởng,

We're doing it this time with toxic ideas.

nhờ vào công nghệ vượt bậc trên toàn thế giới.

Và tôi đồng ý. Đó là một điều cực kỳ, cực kỳ tuyệt vời.

Yesterday, a number of people -- Nicholas Negroponte and others --

Nhưng giữa những ý tưởng không thể không được lan rộng ra khắp thế giới,

spoke about all the wonderful things

that are happening when our ideas get spread out,

thanks to all the new technology all over the world.

And I agree. It is largely wonderful. Largely wonderful.

nhờ vào công nghệ tiên tiến của chúng ta, là rất nhiều ý tưởng độc hại.

Bây giờ, điều này ít nhiều cũng đã được chú ý đến.

But among all those ideas that inevitably flow out into the whole world

Sayyid Qutb là một trong những cha đẻ của Đạo Hồi cuồng tín,

thanks to our technology, are a lot of toxic ideas.

một trong những nhà lý luận đã truyền cảm hứng cho Osama bin Laden.

Now, this has been realized for some time.

“Thứ hướng đến cuộn phim, show thời trang,

các cuộc thi sắc đẹp, phòng nhảy,

Sayyid Qutb is one of the founding fathers of fanatical Islam,

những quầy rượu và các trạm phát tin.” Memes.

one of the ideologues that inspired Osama bin Laden.

Những meme này đang tràn ra toàn thế giới

"One has only to glance at its press films, fashion shows, beauty contests,

và chúng đang hủy hoại tất cả các nền văn hóa.

ballrooms, wine bars and broadcasting stations." Memes.

Chúng đang phá hoại các ngôn ngữ.

Chúng đang thiêu rụi tất cả truyền thống và lệ thường của chúng ta.

These memes are spreading around the world

Và đó không phải là lỗi của chúng ta,

and they are wiping out whole cultures.

điều này không còn đúng nữa khi mà những mầm bệnh của chúng ta tấn công

They are wiping out languages.

đến những người chưa phát triển hệ miễn dịch của họ.

They are wiping out traditions and practices.

Chúng ta đều có hệ miễn dịch với

And it's not our fault, anymore than it's our fault when our germs lay waste

tất cả những thứ tạp nham nằm bên bờ văn hóa của mình.

Chúng ta là một xã hội tự do, vì vậy chúng ta để mặc cho những thứ đồi trụy

– chúng ta chỉ nhún vai bỏ qua.

to people that haven't developed the immunity.

Chúng chỉ như là một cơn cảm lạnh nhẹ.

We have an immunity to all of the junk that lies around the edges of our culture.

Chúng không hề gì đối với chúng ta.

Nhưng chúng ta nên nhận thấy rằng đối với rất nhiều người trên thế giới,

We're a free society, so we let pornography and all these things -- we shrug them off.

Chúng thực sự là một vấn đề.

Và chúng ta nên được cảnh giác về điều này.

They're like a mild cold.

Khi chúng ta lan truyền nền giáo dục cũng như công nghệ của mình,

They're not a big deal for us.

But we should recognize that for many people in the world,

một trong những việc mà chúng ta đang làm

they are a big deal.

là trở thành vật trung gian của memes

And we should be very alert to this.

mà đang được quan sát một cách

As we spread our education and our technology,

chính xác bởi những vật chủ của rất nhiều memes khác.

one of the things that we are doing is we're the vectors of memes

Là một sự đe dọa khủng khiếp đối với memes yêu thích của chúng –

những memes mà chúng đã chuẩn bị để hy sinh bản thân mình.

Vậy thì bây giờ, làm thế nào để

chúng ta cho những meme tốt biết về những meme xấu?

that are correctly viewed by the hosts of many other memes

Đó không phải là việc của ngành khoa học nghiên cứu về meme.

as a dire threat to their favorite memes --

Ngành nghiên cứu về meme là trung lập, một cách có đạo đức. Và nó nên như vậy.

the memes that they are prepared to die for.

Well now, how are we going to tell the good memes from the bad memes?

Đây không phải là nơi của sự ghét bỏ hay tức giận.

That is not the job of the science of memetics.

Nếu bạn có một người bạn chết vì căn bệnh AIDS, vậy thì bạn ghét AIDS.

Memetics is morally neutral. And so it should be.

Nhưng cách thức để đối diện với nó là phải làm khoa học,

Và hiểu được cách nó lan rộng, tại sao

This is not the place for hate and anger.

lại với một quan điểm trung lập, một cách có đạo đức.

If you've had a friend who's died of AIDS, then you hate HIV.

Hãy dựa trên thực tế.

Thực hiện các ẩn ý.

But the way to deal with that is to do science,

Còn không gian cho

and understand how it spreads and why in a morally neutral perspective.

sự đam mê có đạo đức khi chúng ta có được sự thật

Và có thể tìm ra điều tuyệt vời nhất mà mình nên làm.

Và với những mầm bệnh, mẹo là không nên cố tiêu diệt chúng.

Get the facts.

Work out the implications.

Bạn sẽ không bao giờ có thể triệt tiêu được những mầm bệnh.

There's plenty of room for moral passion once we've got the facts

Tuy nhiên, điều mà bạn có thể làm là

khuyến khích các hình thức chăm sóc sức khỏe cộng đồng và những điều tương tự

and can figure out the best thing to do.

And, as with germs, the trick is not to try to annihilate them.

mà có thể sẽ khuyến khích cuộc cách mạng không độc hại.

You will never annihilate the germs.

Điều đó sẽ phần nào cổ vũ sự lan truyền các thể đột biến lành

What you can do, however, is foster public health measures and the like

của những thứ độc hại nhất.

*Thứ ở đây là chỉ cấp phân loại dưới loài trong sinh vật học

that will encourage the evolution of avirulence.

Thời gian tôi chỉ có chừng đó thôi,

cảm ơn các bạn rất nhiều vì đã chú ý.

That will encourage the spread of relatively benign mutations

of the most toxic varieties.

That's all the time I have,

so thank you very much for your attention.