Margaret Heffernan: The dangers of "willful blindness"

Margaret Hefferman: Mối nguy hiểm của "nhắm mắt làm ngơ"

Translator: tran ly Reviewer: Nhu PHAM

In the northwest corner of the United States,

Ở phía tây bắc nước Mỹ

right up near the Canadian border,

ngay phía trên gần biên giới Canada,

there's a little town called Libby, Montana,

có một thị trấn nhỏ có tên là Libby, Montana

and it's surrounded by pine trees and lakes

và thị trấn được bao quanh bởi những cây thông và hồ nước

and just amazing wildlife

đúng là một cuộc sống hoang dã thú vị

and these enormous trees that scream up into the sky.

với những cây cao chọc trời khổng lồ.

And in there is a little town called Libby,

Và có một thị trấn nhỏ có tên là Libby

which I visited, which feels kind of lonely,

nơi mà tôi đã tới thăm, nơi tạo cảm giác cô đơn,

a little isolated.

một nơi hơi hẻo lánh.

And in Libby, Montana, there's a rather unusual woman

Và ở Libby, Montana, có một người phụ nữ hơi khác thường

named Gayla Benefield.

tên là Gayla Benefield.

She always felt a little bit of an outsider,

Cô ấy luôn cảm thấy mình là một kẻ ngoài cuộc, khó thể hoà nhập,

although she's been there almost all her life,

mặc dù cô hầu như sống ở đây suốt cả cuộc đời,

a woman of Russian extraction.

một người phụ nữ gốc Nga

She told me when she went to school,

Cô ấy nói với tôi rằng khi cô ấy đi học,

she was the only girl who ever chose

cô ấy là cô gái duy nhất chọn

to do mechanical drawing.

nghề vẽ kỹ thuật.

Later in life, she got a job going house to house

Về sau, công việc buộc cô ấy đi từ nhà này sang nhà kia,

reading utility meters -- gas meters, electricity meters.

tìm hiểu những vấn đề về chỉ số ga, điện.

And she was doing the work in the middle of the day,

Và giữa một ngày cô ấy đang làm việc,

and one thing particularly caught her notice, which was,

một điều đặc biệt làm cô ấy chú ý, đó là

in the middle of the day she met a lot of men

vào ban ngày mà cô ấy gặp nhiều người

who were at home, middle aged, late middle aged,

đang ở nhà, họ ở độ tuổi trung niên, ở cuối độ tuổi trung niên,

and a lot of them seemed to be on oxygen tanks.

và nhiều trong số họ trông như là đang phải dùng bình thở oxy.

It struck her as strange.

Cô ấy lấy làm lạ.

Then, a few years later, her father died at the age of 59,

Một vài năm sau đó, cha cô ấy chết ở tuổi 59,

five days before he was due to receive his pension.

chỉ năm ngày trước khi đến ngày nhận được trợ cấp lương hưu.

He'd been a miner.

Ông ấy đã từng là một thợ mỏ.

She thought he must just have been worn out by the work.

Cố ấy đã nghĩ cha mình bị kiệt sức vì công việc.

But then a few years later, her mother died,

Nhưng sau đó vài năm, mẹ cô ấy chết,

and that seemed stranger still,

và điều này cũng có vẻ kì lạ,

because her mother came from a long line of people

bởi vì mẹ cô ấy xuất phát từ một dòng họ gồm toàn những người

who just seemed to live forever.

dường như có thể sống mãi mãi.

In fact, Gayla's uncle is still alive to this day,

Thật vậy, cậu của Gayla vẫn còn sống đến tận ngày nay

and learning how to waltz.

và đang theo học nhảy điệu van.

It didn't make sense that Gayla's mother

Thật vô lý khi mẹ của Gayla

should die so young.

phải chết trẻ như vậy.

It was an anomaly, and she kept puzzling over anomalies.

Đó là điều không bình thường, và cô ấy không ngừng tìm cách giải thích những điều bất thường này.

And as she did, other ones came to mind.

Và khi tiến hành nó, có những ý nghĩ khác xuất hiện lại trong đầu cô.

She remembered, for example,

Ví dụ như cô ấy nhớ ra

when her mother had broken a leg and went into the hospital,

khi mẹ cô ấy bị gãy chân và đến bệnh viện,

and she had a lot of x-rays,

bà đã được cho chụp x-quang rất nhiều,

and two of them were leg x-rays, which made sense,

và hai trong số những lần chụp đó là chụp x-quang chân, điều này là có thể hiểu được,

but six of them were chest x-rays, which didn't.

nhưng sáu trong số đó là chụp x-quang ngực, điều này thì thật khó hiểu.

She puzzled and puzzled over every piece

Cô ấy đã tìm cách lý giải và lý giải từng mảnh ghép

of her life and her parents' life,

của cuộc đời mình và của cha mẹ cô,

trying to understand what she was seeing.

cố gắng hiểu những gì cô ấy đã nhìn thấy

She thought about her town.

Có ấy nghĩ đến thị trấn của mình.

The town had a vermiculite mine in it.

Trong thị trấn có một cái mỏ chất khoáng ở đó.

Vermiculite was used for soil conditioners,

Chất khoáng được dùng để làm cho đất màu mỡ,

to make plants grow faster and better.

làm cho cây trồng phát triển nhanh hơn và tốt hơn.

Vermiculite was used to insulate lofts,

Chất khoáng dùng để phủ lên gác xép,

huge amounts of it put under the roof

một lượng lớn chất khoáng được đặt ngay dưới mái nhà

to keep houses warm during the long Montana winters.

để giữ cho nhà ấm áp trong suốt mùa đông dài ở Montana.

Vermiculite was in the playground.

Chất khoáng còn có ở sân chơi thể thao.

It was in the football ground.

Nó có ở sân đá banh.

It was in the skating rink.

Nó có ở sân trượt patanh.

What she didn't learn until she started working this problem

Điều mà cô ấy chưa biết được cho đến khi bắt đầu xem xét vấn đề này

is vermiculite is a very toxic form of asbestos.

đó là chất khoáng là một dạng rất độc của ami-ăng

When she figured out the puzzle,

Khi cô ấy giải thích được câu hỏi hóc búa đó,

she started telling everyone she could

cô ấy bắt đầu nói với bất cứ ai có thể

what had happened, what had been done to her parents

về chuyện gì đã xảy ra, chuyện gì đã xảy đến với cha mẹ cô ấy

and to the people that she saw on oxygen tanks

và với những người cô ấy đã từng thấy phải dùng bình thở ô-xy

at home in the afternoons.

tại nhà vào giữa trưa.

But she was really amazed.

Nhưng cô ấy thật kinh ngạc.

She thought, when everybody knows, they'll want to do something,

Cô ấy nghĩ khi mọi người biết, họ sẽ muốn làm một điều gì đó,

nhưng thật ra thì không ai muốn biết cả.

but actually nobody wanted to know.

In fact, she became so annoying

Thật vậy, cô trở thành người gây phiền toái

as she kept insisting on telling this story

khi cứ kể đi kể lại câu chuyện này

to her neighbors, to her friends, to other people in the community,

với hàng xóm, bạn bè và những người trong cộng đồng của mình,

rằng nếu họ hợp sức lại

that eventually a bunch of them got together

và họ sẽ có được một tấm bảng,

and they made a bumper sticker,

which they proudly displayed on their cars, which said,

, điều mà họ sẽ rất đỗi tự hào trưng ra trên chiếc xe hơi của mình, và nói

"Yes, I'm from Libby, Montana,

"Vâng, tôi sống ở Libby, Montana,

and no, I don't have asbestosis."

và không, tôi không bịnhiễm ami-ăng."

But Gayla didn't stop. She kept doing research.

Nhưng Gayla không dừng lại ở đó. Cô ấy tiếp tục nghiên cứu.

The advent of the Internet definitely helped her.

Sự xuất hiện của Internet thật sự đã giúp cô.

She talked to anybody she could.

Có ấy đã nói với bất cứ ai có thể.

She argued and argued, and finally she struck lucky

Cô ấy tranh luận, tranh luận và cuối cùng cô ấy hết sức may mắn

when a researcher came through town

khi có một nhà nghiên cứu đến thị trấn

studying the history of mines in the area,

để tìm hiểu về lịch sử các khu mỏ trong khu vực,

and she told him her story, and at first, of course,

và cô ấy nói với ông ta câu chuyện của cô ấy, và lúc đầu, tất nhiên rồi,

like everyone, he didn't believe her,

như tất cả những người khác, ông ta không tin cô.

but he went back to Seattle and he did his own research

nhưng ông ấy quay về Seatle và tiến hành nghiên cứu của mình

ông nhận ra rằng cô đã đúng.

and he realized that she was right.

So now she had an ally.

Thế là giờ đây cô ấy đã có 1 đồng minh.

Nevertheless, people still didn't want to know.

Tuy nhiên, mọi người vẫ tiếp tục không muốn biết về điều này.

They said things like, "Well, if it were really dangerous,

Họ nói những điều đại loại như, "Được rồi, nếu điều này thật sự nguy hiểm,

someone would have told us."

lẽ ra phải có ai đó nói với chúng ta chứ."

"If that's really why everyone was dying,

"Nếu điều này thật sự là lý do mọi người ở đây đang chết dần,

the doctors would have told us."

các bác sĩ phải nói cho chúng ta biết chứ."

Some of the guys used to very heavy jobs said,

Một số người vốn đã quen với những công việc nặng nhọc lại bảo rằng,

"I don't want to be a victim.

"Tôi không muốn là nạn nhân.

I can't possibly be a victim, and anyway,

Tôi không thể là nạn nhân, và thật ra,

every industry has its accidents."

ngành nghề nào cũng có những tai nạn rủi ro của nó."

But still Gayla went on, and finally she succeeded

Nhưng Gayla vẫn kiên trì tiếp tục, và cuối cùng cô ấy đã thành công

in getting a federal agency to come to town

khi mời được một cơ quan liên bang đến thị trấn

and to screen the inhabitants of the town --

và xét nghiệm những người dân ở đây --

15,000 people -- and what they discovered

15.000 người -- và họ phát hiện ra rằng

was that the town had a mortality rate

tỷ lệ tử vong của thị trấn này

80 times higher than anywhere in the United States.

cao hơn 80 lần so với những nơi khác của nước Mỹ.

That was in 2002, and even at that moment,

Đó là vào năm 2002, và thậm chí vào thời điểm đó,

no one raised their hand to say, "Gayla,

không một ai giơ tay lên để nói rằng, "Gayla,

look in the playground where your grandchildren are playing.

hãy nhìn vào sân chơi mà con cháu của cô đang vui chơi

It's lined with vermiculite."

nó được lót bằng khoáng chất."

This wasn't ignorance.

Điều này không phải không được biết.

It was willful blindness.

Đó là sự cố tình nhắm mắt làm ngơ.

Willful blindness is a legal concept which means,

Theo pháp luật, "cố tình không biết" là một khái niệm có nghĩa là,

if there's information that you could know and you should know

nếu có một thông tin nào mà bạn có thể biết và nên biết

but you somehow manage not to know,

nhưng bạn thu xếp một phần nào đó để không biết đế đến nó,

the law deems that you're willfully blind.

luật pháp cho đó là bạn đã "cố tình không biết".

You have chosen not to know.

Bạn đã tự chọn để không biết.

There's a lot of willful blindness around these days.

Ngày nay, có rất nhiều trường hợp "cố tình không biết".

You can see willful blindness in banks,

Bạn có thể "cố tình không biết" trong ngân hàng,

when thousands of people sold mortgages to people

khi hàng ngàn người bán tài sản thế chấp cho nhưng người

who couldn't afford them.

không thể mua được chúng.

You could see them in banks

Bạn có thể thấy chúng trong ngân hàng

when interest rates were manipulated

khi tỷ suất lãi bị thao túng

and everyone around knew what was going on,

và mọi người xung quanh biết chuyện gì đang xảy ra,

but everyone studiously ignored it.

nhưng mọi người cố tình không nhận ra nó.

You can see willful blindness in the Catholic Church,

Bạn có thể thấy "cố tình không biết" trong nhà thờ Thiên Chúa giáo,

where decades of child abuse went ignored.

nơi mà hàng thập kỷ những trẻ em bị lạm dụng bị bỏ lơ.

You could see willful blindness

Bạn có thể thấy "cố tình không biết"

in the run-up to the Iraq War.

trong cuộc chuẩn bị cho chiến tranh Iraq.

Willful blindness exists on epic scales like those,

"Cố tình không biết" tồn tại trong những thước đo tầm cỡ như thế này,

and it also exists on very small scales,

và nó cũng hiện hữu với quy mô nhỏ,

in people's families, in people's homes and communities,

trong gia đình, trong nhà và trong cộng đồng con người

and particularly in organizations and institutions.

và đặc biệt là trong cùng một tổ chức, cùng một cơ quan.

Companies that have been studied for willful blindness

Các công ty có đã tìm hiểu về "cố tình không biết"

can be asked questions like,

có thể đặt ra những câu hỏi như thế này,

"Are there issues at work

"Có vấn đề nào trong công việc

that people are afraid to raise?"

mà mọi người sợ nói ra không?"

And when academics have done studies like this

Và khi những viện khoa học-hàn lâm tiến hành những nghiên cứu như thế này

of corporations in the United States,

trong các tổ chức kinh doanh ở Mỹ,

what they find is 85 percent of people say yes.

họ tìm ra là có đến 85% người trả lới "Có".

Eighty-five percent of people know there's a problem,

85% người biết có vấn đề,

but they won't say anything.

nhưng họ không nói gì cả.

And when I duplicated the research in Europe,

Và khi tôi làm nghiên cứu giống vậy ở châu Âu,

asking all the same questions,

hỏi mọi người cùng câu hỏi đó,

I found exactly the same number.

tôi cùng tìm được cùng một kết quả.

Eighty-five percent. That's a lot of silence.

85%. Có quá nhiều sự im lặng.

It's a lot of blindness.

Có quá nhiều sự làm ngơ.

And what's really interesting is that when I go to companies in Switzerland,

Và thật là thú vị khi tôi đến những công ty ở Thuỵ Sĩ

họ nói với tôi, "Đây là vấn đề chỉ có ở Thuỵ Sĩ."

they tell me, "This is a uniquely Swiss problem."

And when I go to Germany, they say, "Oh yes, this is the German disease."

Và khi tôi đến Đức, họ nói "Ồ vâng, đây là căn bệnh của Đức."

And when I go to companies in England, they say,

Và khi tôi đến Anh, họ nói,

"Oh, yeah, the British are really bad at this."

"Ồ vâng, người Anh thật tệ trong chuyện này."

And the truth is, this is a human problem.

Và sự thật thì đây là vấn đề của loài người.

We're all, under certain circumstances, willfully blind.

Tất cả chúng ra, trong một vài hoàn cảnh nào đó, cố tình nhắm mắt làm ngơ.

What the research shows is that some people are blind

Nghiên cứu đã chỉ cho thấy rằng khi người nào đó "cố tình không biết"

out of fear. They're afraid of retaliation.

vì sợ. Họ sợ bị trả đũa.

And some people are blind because they think, well,

Và vài người nhắm mắt làm ngơ vì họ nghĩ, chà,

seeing anything is just futile.

thấy một điều gì đó thật ra là vô nghĩa.

Nothing's ever going to change.

Sẽ chẳng có gì thay đổi cả.

If we make a protest, if we protest against the Iraq War,

Nếu chúng ta chống đối, nếu chúng ta chống đối lại chiến tranh Iraq,

nothing changes, so why bother?

sẽ chẳng có gì thay đổi cả, vì vậy tại sao lại phải quan tâm đến nó?

Better not to see this stuff at all.

Tốt hơn là không thấy gì cả.

And the recurrent theme that I encounter all the time

Và cái câu lập đi lập lại mà tôi đã nghe suốt

is people say, "Well, you know,

từ mọi người đó là, " Ừ thì như bạn biết đó,

the people who do see, they're whistleblowers,

những người nhìn thấy, họ là những người tiết lộ thông tin nội bộ,

and we all know what happens to them."

và tất cả chúng ta đều biết chuyện gì sẽ xảy đến với họ."

So there's this profound mythology around whistleblowers

Do đó có một huyền thoại thâm thuý xung quanh những người tiết lộ thông tin nội bộ

which says, first of all, they're all crazy.

trước hết, họ là những người điên rồ.

But what I've found going around the world

Nhưng những gì tôi tìm thấy khi đi vòng quanh thế giới

and talking to whistleblowers is, actually,

,nói chuyện với những người tiết lộ thông tin nội bộ đó là,

they're very loyal and quite often very conservative people.

họ là những người rất trung thành và vô cùng thận trọng.

They're hugely dedicated to the institutions that they work for,

Họ rất tận tuỵ với những cơ quan nơi họ đang làm việc,

and the reason that they speak up,

và lý do khiến họ phải nói ra,

the reason they insist on seeing,

lý do khiến họ khăng khăng phải nhìn thấy,

is because they care so much about the institution

là bởi vì họ quá quan tâm đến cơ quan của mình

and want to keep it healthy.

và muốn giữ cho cơ quan mình lành mạnh.

And the other thing that people often say

Và một điều khác mà mọi người thường nói về những người

about whistleblowers is, "Well, there's no point,

hay tiết lộ thông tin nội bộ là "Không có giá trị gì,

because you see what happens to them.

bởi vì bạn thấy những gì xảy đến với họ.

They are crushed.

Họ bị trù dập.

Nobody would want to go through something like that."

Không ai muốn trải qua những điều như vậy."

And yet, when I talk to whistleblowers,

Thế nhưng, khi tôi nói chuyện với những người hay tiết lộ thông tin nội bộ,

the recurrent tone that I hear is pride.

Cách diễn đạt tôi nghe được từ họ là sự tự hào.

I think of Joe Darby.

Tôi nghĩ đến Joe Darby.

We all remember the photographs of Abu Ghraib,

Tất cả chúng ta đều nhớ những bức ảnh của Abu Ghraib

which so shocked the world and showed the kind of war

đã làm kinh hoàng cả thế giới và chỉ cho thấy cái kiểu chiến tranh

that was being fought in Iraq.

đang diễn ra ở Iraq.

But I wonder who remembers Joe Darby,

Nhưng tôi tự hỏi ai còn nhớ đến Joe Darby,

the very obedient, good soldier

một người lính rất tốt và biết tuân lệnh

who found those photographs and handed them in.

người đã tìm thấy những bức ảnh này và đem nộp chúng.

And he said, "You know, I'm not the kind of guy

Và anh ấy nói, "Bạn biết đó, tôi không phải loại người

to rat people out, but some things just cross the line.

phản bội. Nhưng có cái gì đó đã đi quá giới hạn ở đây

Ignorance is bliss, they say,

Họ cho rằng "không biết" là niềm hạnh phúc nhất

but you can't put up with things like this."

nhưng bạn không thể kiên nhẫn chịu đựng những điều như thế."

I talked to Steve Bolsin, a British doctor,

Tôi đã nói chuyện với Steve Bolsin, một bác sĩ người Anh,

who fought for five years to draw attention

người đã đấu tranh trong năm năm để khiến mọi người chú ý

to a dangerous surgeon who was killing babies.

đến một nhà phẫn thuật nguy hiểm đang giết chết các em bé.

And I asked him why he did it, and he said,

Và tôi hỏi ông tại sao ông làm vậy, ông ấy nói,

"Well, it was really my daughter who prompted me to do it.

"Thật ra chính con gái tôi đã thúc giục tôi làm việc này.

She came up to me one night, and she just said,

Một đêm, nó chạy đến trước mặt tôi và nói,

'Dad, you can't let the kids die.'"

"Bố ơi, bố không thể cứ để những đứa trẻ chết như vậy được."

Or I think of Cynthia Thomas,

Hoặc tôi nghĩ đến Cynthia Thomas,

a really loyal army daughter and army wife,

một người con gái và một ngươi vợ trung thành của quân đội,

who, as she saw her friends and relations

khi thấy bạn bè và người thân

coming back from the Iraq War, was so shocked

trở về từ cuộc chiến tranh Iraq, cô đã rất sốc

by their mental condition

bởi tình trạng tinh thần của họ

and the refusal of the military to recognize and acknowledge

và sự khước từ của quân đội trong việc chấp nhận và ghi ơn

post-traumatic stress syndrome

các trường hợp mắc hội chứng căng thẳng sau chấn thương

that she set up a cafe in the middle of a military town

, thế là cô ấy lập ra một quán cafe giữa khu quân sự

to give them legal, psychological and medical assistance.

để cung cấp cho họ một sự hỗ trợ y tế, tâm lý và pháp luật.

And she said to me, she said, "You know, Margaret,

Và cô ấy nói với tôi, "Bạn biết không, Margaret,

I always used to say I didn't know what I wanted to be

tôi đã từng nói rằng tôi không biết mình muốn trở thành ai

when I grow up.

khi lớn lên.

But I've found myself in this cause,

Nhưng tôi đã tìm thấy chính mình trong cái nghiệp này,

and I'll never be the same."

và tôi sẽ không bao giờ còn là tôi trước kia nữa."

We all enjoy so many freedoms today,

Ngày nay chúng ta được hưởng thụ rất nhiều sự tự do,

hard-won freedoms:

sự tự do mà phải rất khó khăn để có được:

the freedom to write and publish without fear of censorship,

sự tự do được viết và công bố mà không sợ bị kiểm duyệt,

a freedom that wasn't here the last time I came to Hungary;

sự tự do mà trước đây chưa từng có, trong lần cuối cùng tôi đến Hungary;

a freedom to vote, which women in particular

sự tự do được bầu cử, mà đặc biệt là phụ nữ

had to fight so hard for;

đã phải đấu tranh quyết liệt để có được;

the freedom for people of different ethnicities and cultures

sự tự do mà con người với những chủng tộc, văn hoá khác nhau

and sexual orientation to live the way that they want.

và giới tính khác nhau được sống theo cách mà họ muốn.

But freedom doesn't exist if you don't use it,

Nhưng tự do sẽ không tồn tại nếu bạn không sử dụng đến nó,

and what whistleblowers do,

và đó là những gì những người tiết lộ bí mật nội bộ đã làm,

and what people like Gayla Benefield do

và điều mà những người như Gayla Benefield đã làm

is they use the freedom that they have.

đó là sử dụng sự tự do mà họ có.

And what they're very prepared to do is recognize

Và điều mà họ đã rất sẵn sàng để làm là thừa nhận,

that yes, this is going to be an argument,

rằng, vâng, đó sẽ là một sự tranh luận,

and yes I'm going to have a lot of rows

và vâng, tôi sẽ có rất nhiều cuộc tranh luận

with my neighbors and my colleagues and my friends,

với hàng xóm và đồng nghiệp, bạn bè của mình,

but I'm going to become very good at this conflict.

nhưng tôi sẽ trở nên rất giỏi về vấn đề này.

I'm going to take on the naysayers,

Tôi sẽ thách đấu với những kẻ hoài nghi,

because they'll make my argument better and stronger.

bởi vì họ sẽ khiến lập luận của tôi tốt hơn và mạnh mẽ hơn.

I can collaborate with my opponents

Tôi có thể cộng tác với đối thủ của mình

to become better at what I do.

để trở nên giỏi hơn trong những gì mình đang làm.

These are people of immense persistence,

Đây là những người thật sự kiên trì,

incredible patience, and an absolute determination

kiên nhẫn một cách đáng kinh ngạc, và hoàn toàn quyết tâm

not to be blind and not to be silent.

để không nhắm mắt và không im lặng.

When I went to Libby, Montana,

Khi tôi đến Libby, Montana,

I visited the asbestosis clinic

Tôi ghé thăm những phòng khám ami-ăng

that Gayla Benefield brought into being,

mà Gayla Benefield dựng nên,

a place where at first some of the people

một nơi mà. trong những ngày đầu, những người

who wanted help and needed medical attention

muốn được giúp đỡ, cần sự chăm sóc y khoa

went in the back door

đã tìm đến

because they didn't want to acknowledge

bởi vì họ không muốn chấp nhận

that she'd been right.

rằng cô ấy đã đúng.

I sat in a diner, and I watched

Tôi ngồi trong một quán ăn và nhìn

as trucks drove up and down the highway,

những xe tải chạy qua lại trên đường cao tốc,

carting away the earth out of gardens

chở đất cát ra khỏi các khu vườn

and replacing it with fresh, uncontaminated soil.

và thay vào đó loại đất tươi mới và không bị ô nhiễm.

I took my 12-year-old daughter with me,

Tôi dẫn theo đứa con gái 12 tuổi đii cùng với mình,

because I really wanted her to meet Gayla.

bởi vì tôi thật sự muốn nó gặp Gayla.

And she said, "Why? What's the big deal?"

Và nó nói: "Tại sao? Có chuyện gì to tát vậy mẹ ?"

I said, "She's not a movie star,

Tôi nói "Cô ấy không phải là ngôi sao điện ảnh,

and she's not a celebrity, and she's not an expert,

và cô ấy cũng không nổi tiếng, cô ấy không phải là một chuyên gia,

and Gayla's the first person who'd say

và Gayla là người đầu tiên nói

she's not a saint.

cô ấy không phải là nữ thánh.

The really important thing about Gayla

Điều thật sự quan trọng về Gayla

is she is ordinary.

đó là cô ấy thật bình thường.

She's like you, and she's like me.

Cô ấy như con, cô ấy như mẹ.

She had freedom, and she was ready to use it."

Cô ấy có tự do và cô ấy sẵn sàng sử dụng nó.:

Thank you very much.

Xin cám ơn các bạn rất nhiều.

(Applause)

(tiếng khán giả vỗ tay)