How we read each other's minds | Rebecca Saxe

Rebecca Saxe: Cách bộ não đưa ra đánh giá về đạo đức

Translator: Thach Thao Nguyen Phuc Reviewer: Ha Thu Hai

Today I'm going to talk to you about the problem of other minds.

Hôm nay tôi sẽ nói về vấn đề của trí óc.

And the problem I'm going to talk about

Và vấn đề mà tôi sẽ đề cập đến

is not the familiar one from philosophy,

không phải là vấn đề quen thuộc của triết học

which is, "How can we know

"Làm sao ta biết được

whether other people have minds?"

người khác có trí óc hay không?"

That is, maybe you have a mind,

Nói cách khác, có thể bạn có trí óc,

and everyone else is just a really convincing robot.

và mọi người khác chỉ là những con robot rất giống thật.

So that's a problem in philosophy,

Đó là một vấn đề trong triết học.

but for today's purposes I'm going to assume

Nhưng vì mục đích của buổi hôm nay tôi sẽ cứ cho rằng

that many people in this audience have a mind,

nhiều khán giả ở đây có trí óc,

and that I don't have to worry about this.

và tôi sẽ không phải lo lắng về chuyện đó.

There is a second problem that is maybe even more familiar to us

Vấn đề thứ hai có thể còn quen thuộc với chúng ta hơn

as parents and teachers and spouses

trong vai trò làm cha mẹ và thầy cô và vợ chồng,

and novelists,

và tiểu thuyết gia.

which is, "Why is it so hard

Đó là "Tại sao thật khó

to know what somebody else wants or believes?"

để biết được người khác muốn gì hay tin gì?"

Or perhaps, more relevantly,

Hay có lẽ, đúng hơn là,

"Why is it so hard to change what somebody else wants or believes?"

"Tại sao thật khó để thay đổi điều người khác muốn hoặc tin tưởng?"

I think novelists put this best.

Tôi nghĩ các tiểu thuyết gia diễn tả điều này tốt nhất.

Like Philip Roth, who said,

Như Philip Roth, người đã nói,

"And yet, what are we to do about this terribly significant business

"Và dù sao thì, chúng ta phải làm gì về những chuyện vô cùng quan trọng

of other people?

của người khác?

So ill equipped are we all,

Chúng ta đều trang bị quá nghèo nàn

to envision one another's interior workings

để hình dung những diễn biến bên trong

and invisible aims."

và chí hướng vô hình của một người khác."

So as a teacher and as a spouse,

Vậy nên là một giáo viên, là một người vợ,

this is, of course, a problem I confront every day.

đây đương nhiên là một vấn đề tôi phải đối diện hằng ngày.

But as a scientist, I'm interested in a different problem of other minds,

Nhưng là một nhà khoa học, tôi quan tâm đến một vấn đề khác của trí óc,

and that is the one I'm going to introduce to you today.

và đó là điều tôi sẽ giới thiệu với các bạn hôm nay.

And that problem is, "How is it so easy

Và vấn đề đó là "Tại sao thật đơn giản

to know other minds?"

để biết được suy nghĩ người khác?"

So to start with an illustration,

Vậy tôi sẽ bắt đầu với một hình minh họa,

you need almost no information,

bạn không cần bất cứ thông tin nào,

one snapshot of a stranger,

chỉ một bức ảnh chụp một người lạ,

to guess what this woman is thinking,

để đoán xem người phụ nữ này,

or what this man is.

hay người đàn ông này đang nghĩ gì.

And put another way, the crux of the problem is

Nói cách khác, điểm then chốt của vấn đề đó là

the machine that we use for thinking about other minds,

bộ máy mà chúng ta dùng để tư duy về suy nghĩ của những người khác,

our brain, is made up of pieces, brain cells,

bộ não của ta, được tạo nên từ nhiều mảnh, những tế bào não,

that we share with all other animals, with monkeys

thứ mà chúng ta cùng chia sẻ với các động vật khác, với loài khỉ,

and mice and even sea slugs.

chuột, và thậm chí sên biển.

And yet, you put them together in a particular network,

Nhưng bạn sắp xếp chúng vào với nhau theo một mạng lưới nhất định,

and what you get is the capacity to write Romeo and Juliet.

và thứ bạn thu được là khả năng sáng tác Romeo và Juliet.

Or to say, as Alan Greenspan did,

Hay nói như Alan Greenspan,

"I know you think you understand what you thought I said,

"Tôi biết bạn cho rằng mình hiểu điều mà bạn nghĩ tôi vừa nói,

but I'm not sure you realize that what you heard

nhưng tôi không chắc bạn có nhận ra điều bạn vừa nghe

is not what I meant."

không phải là điều tôi muốn nói."

(Laughter)

(Tiếng cười)

So, the job of my field of cognitive neuroscience

Vậy nên nhiệm vụ của lĩnh vực khoa học thần kinh nhận thức mà tôi đang nghiên cứu

is to stand with these ideas,

là đứng với những ý tưởng này,

one in each hand.

mỗi tay một ý tưởng.

And to try to understand how you can put together

Và cố gắng hiểu làm cách nào các bạn có thể sắp xếp

simple units, simple messages over space and time, in a network,

những đơn vị đơn giản, những tín hiệu cơ bản trong không gian và thời gian, thành một mạng lưới

and get this amazing human capacity to think about minds.

và tạo nên khả năng tuyệt vời của con người đó là suy nghĩ về những suy nghĩ.

So I'm going to tell you three things about this today.

Vậy nên sẽ nói với các bạn về 3 điều trong hôm nay.

Obviously the whole project here is huge.

Hiển nhiên toàn bộ dự án rất lớn.

And I'm going to tell you just our first few steps

Và tôi sẽ chỉ kể với các bạn những bước đầu tiên

about the discovery of a special brain region

trong cuộc khám phá một vùng não đặc biệt

for thinking about other people's thoughts.

dùng để tư duy về những ý nghĩ của người khác.

Some observations on the slow development of this system

Một số quan sát về sự phát triển chậm rãi của hệ thống này

as we learn how to do this difficult job.

trong khi chúng tôi tìm cách thực hiện công việc khó khăn này.

And then finally, to show that some of the differences

Và cuối cùng, một số khác biệt

between people, in how we judge others,

giữa mọi người trong cách chúng ta đánh giá người khác,

can be explained by differences in this brain system.

có thể được giải thích bằng những khác biệt trong hệ thống não bộ.

So first, the first thing I want to tell you is that

Điều đầu tiên tôi muốn nói đó là

there is a brain region in the human brain, in your brains,

có một vùng trong não người, trong bộ não của các bạn,

whose job it is to think about other people's thoughts.

làm công việc nghĩ về suy nghĩ của người khác.

This is a picture of it.

Đây là một hình ảnh của nó.

It's called the Right Temporo-Parietal Junction.

Nó được gọi là vùng thùy thái dương-thùy đỉnh phải.

It's above and behind your right ear.

Nó nằm bên trên và phía sau tai phải của bạn.

And this is the brain region you used when you saw the pictures I showed you,

Và đây là vùng não bộ bạn sử dụng khi các bạn xem những bức ảnh tôi mới chiếu

or when you read Romeo and Juliet

hoặc khi bạn đang đọc Romeo và Juliet,

or when you tried to understand Alan Greenspan.

hoặc khi bạn cố gắng hiểu Alan Greenspan.

And you don't use it for solving any other kinds of logical problems.

Và bạn không dùng nó để giải quyết bất kỳ vấn đề suy luận nào khác.

So this brain region is called the Right TPJ.

Vùng não bộ này được gọi là RTPJ.

And this picture shows the average activation

Hình này cho thấy mức hoạt động trung bình

in a group of what we call typical human adults.

trong một nhóm mà chúng tôi gọi là người trưởng thành bình thường.

They're MIT undergraduates.

Họ là các sinh viên MIT.

(Laughter)

(Tiếng cười)

The second thing I want to say about this brain system

Điểm thứ hai tôi muốn nói về hệ thống não bộ này

is that although we human adults

đó là mặc dù người trưởng thành

are really good at understanding other minds,

rất giỏi trong việc hiểu ý nghĩ người khác,

we weren't always that way.

không phải lúc nào chúng ta cũng như thế.

It takes children a long time to break into the system.

Trẻ con cần một thời gian dài để thâm nhập vào hệ thống đó.

I'm going to show you a little bit of that long, extended process.

Tôi sẽ cho các bạn xem một phần của quá trình kéo dài đó.

The first thing I'm going to show you is a change between age three and five,

Đầu tiên tôi sẽ cho các bạn thấy sự khác biệt giữa 3 tuổi và 5 tuổi,

as kids learn to understand

khi trẻ con đang học để hiểu rằng

that somebody else can have beliefs that are different from their own.

người khác có thể quan niệm khác với mình.

So I'm going to show you a five-year-old

Tôi sẽ chiếu về một đứa trẻ 5 tuổi

who is getting a standard kind of puzzle

đang được giao một câu đố thuộc loại cơ bản

that we call the false belief task.

chúng tôi gọi đó là bài tập quan niệm sai lầm.

Rebecca Saxe (Video): This is the first pirate. His name is Ivan.

Video: Đây là tên cướp biển thứ nhất. Tên hắn là Ivan.

And you know what pirates really like?

Và cháu có biết cướp biển thích gì không?

Child: What? RS: Pirates really like cheese sandwiches.

Cướp biển thích bánh sandwich phô mai.

Child: Cheese? I love cheese!

Đứa trẻ: Phô mai? Cháu thích phô mai!

RS: Yeah. So Ivan has this cheese sandwich,

R.S: Đúng rồi. Ivan có một chiếc bánh sandwich phô mai

and he says, "Yum yum yum yum yum!

và hắn nói "Yum yum yum yum yum yum!

I really love cheese sandwiches."

Ta rất thích bánh kẹp phô mai."

And Ivan puts his sandwich over here, on top of the pirate chest.

Và Ivan đặt bánh của hắn lên đây, trên chiếc hòm của cướp biển.

And Ivan says, "You know what? I need a drink with my lunch."

Và Ivan nói, "Biết không? Ta cần đồ uống cho bữa trưa của mình nữa."

And so Ivan goes to get a drink.

Vậy nên Ivan đi lấy đồ uống.

And while Ivan is away

Và khi Ivan đi

the wind comes,

gió nổi lên,

and it blows the sandwich down onto the grass.

và nó thổi chiếc bánh rơi xuống cỏ.

And now, here comes the other pirate.

Giờ thì, một tên cướp biển khác đến.

This pirate is called Joshua.

Tên này là Joshua.

And Joshua also really loves cheese sandwiches.

Và Joshua cũng rất thích bánh sandwich phô mai.

So Joshua has a cheese sandwich and he says,

Joshua có một chiếc bánh sandwich phô mai và hắn nói,

"Yum yum yum yum yum! I love cheese sandwiches."

"Yum yum yum yum yum! Ta thích bánh kẹp phô mai."

And he puts his cheese sandwich over here on top of the pirate chest.

Và hắn để bánh kẹp phô mai của hắn lên trên chiếc hòm.

Child: So, that one is his.

Đứa trẻ: Thế thì, cái này là của hắn.

RS: That one is Joshua's. That's right.

R.S: Cái đó là của Joshua's. Đúng vậy.

Child: And then his went on the ground.

Đứa trẻ: Và bánh của tên kia thì rơi xuống đất.

RS: That's exactly right.

R.S: Chính xác.

Child: So he won't know which one is his.

Đứa trẻ: Thế nên hắn không biết cái nào là của mình.

RS: Oh. So now Joshua goes off to get a drink.

R.S: Ồ, giờ thì Joshua đi lấy đồ uống.

Ivan comes back and he says, "I want my cheese sandwich."

Ivan trở lại và nói "Ta muốn lấy bánh của mình."

So which one do you think Ivan is going to take?

Vậy cháu nghĩ Ivan sẽ lấy cái bánh nào?"

Child: I think he is going to take that one.

Đứa trẻ: Cháu nghĩ hắn sẽ lấy cái đó.

RS: Yeah, you think he's going to take that one? All right. Let's see.

R.S: Cháu nghĩ hắn sẽ lấy cái đó? Được rồi. Hãy xem nhé.

Oh yeah, you were right. He took that one.

Ồ đúng rồi. Hắn lấy cái đó.

So that's a five-year-old who clearly understands

Vậy nên một trẻ 5 tuổi có thể hiểu rõ ràng

that other people can have false beliefs

rằng người khác có thể quan niệm sai lầm

and what the consequences are for their actions.

và những hệ quả của hành động của họ là gì.

Now I'm going to show you a three-year-old

Giờ tôi sẽ cho các bạn xem một trẻ 3 tuổi

who got the same puzzle.

với câu đố tương tự.

RS: And Ivan says, "I want my cheese sandwich."

Videp: R.S: Và Ivan nói, "Ta muốn bánh kẹp phô mai của mình."

Which sandwich is he going to take?

Hắn sẽ lấy cái bánh nào?

Do you think he's going to take that one? Let's see what happens.

Cháu nghĩ hắn sẽ lấy cái đấy? Hãy xem chuyện gì xảy ra nhé.

Let's see what he does. Here comes Ivan.

Hãy xem hắn làm gì. Ivan tới.

And he says, "I want my cheese sandwich."

Và hắn nói "Ta muốn bánh kẹp phô mai của mình."

And he takes this one.

Và hắn lấy cái này.

Uh-oh. Why did he take that one?

Tại sao hắn lấy cái bánh đó?

Child: His was on the grass.

Đứa trẻ: Bánh của hắn đang ở trên cỏ.

So the three-year-old does two things differently.

R.S: Vậy trẻ 3 tuổi làm hai điều khác.

First, he predicts Ivan will take the sandwich

Thứ nhất, đứa trẻ dự đoán Ivan sẽ lấy chiếc bánh

that's really his.

thực sự của hắn.

And second, when he sees Ivan taking the sandwich where he left his,

Và thứ hai, khi hắn thấy Ivan lấy chiếc bánh ở đúng nơi hắn đã để lại,

where we would say he's taking that one because he thinks it's his,

ở đây chúng ta có thể nói hắn lấy cái bánh đó vì hắn tưởng đó là của hắn,

the three-year-old comes up with another explanation:

thì trẻ 3 tuổi lại có lời giải thích khác.

He's not taking his own sandwich because he doesn't want it,

Hắn không lấy bánh của mình vì hắn không muốn nó nữa,

because now it's dirty, on the ground.

vì nó đã bẩn, ở dưới đất.

So that's why he's taking the other sandwich.

Đó là lý do hắn lấy cái bánh kia.

Now of course, development doesn't end at five.

Tất nhiên, sự phát triển không dừng lại ở 5 tuổi.

And we can see the continuation of this process

Và chúng ta có thể thấy sự tiếp diễn của quá trình

of learning to think about other people's thoughts

học để nghĩ về suy nghĩ của người khác

by upping the ante

bằng cách nâng cấp độ

and asking children now, not for an action prediction,

và yêu cầu trẻ, không phải là dự đoán hành động,

but for a moral judgment.

mà đánh giá về mặt đạo đức.

So first I'm going to show you the three-year-old again.

Giờ tôi sẽ cho các bạn xem lại đứa trẻ 3 tuổi.

RS.: So is Ivan being mean and naughty for taking Joshua's sandwich?

Video: R.S: Vậy Ivan thật xấu xa và nghịch ngợm vì đã lấy bánh của Joshua đúng không?

Child: Yeah.

Đứa trẻ: Vâng.

RS: Should Ivan get in trouble for taking Joshua's sandwich?

R.S: Ivan có nên bị phạt vì lấy bánh của Joshua không?

Child: Yeah.

Đứa trẻ: Có.

So it's maybe not surprising he thinks it was mean of Ivan

R.S: Có thể không ngạc nhiên lắm khi cậu bé cho rằng Ivan đã sai

to take Joshua's sandwich,

khi lấy bánh của Joshua.

since he thinks Ivan only took Joshua's sandwich

Bởi đứa trẻ cho rằng Ivan lấy bánh của Joshua

to avoid having to eat his own dirty sandwich.

để tránh phải ăn cái bánh đã bị bẩn của mình.

But now I'm going to show you the five-year-old.

Nhưng giờ tôi sẽ chiếu về trẻ 5 tuổi.

Remember the five-year-old completely understood

Hãy nhớ trẻ 5 tuổi hoàn toàn hiểu được

why Ivan took Joshua's sandwich.

tại sao Ivan lấy bánh của Joshua.

RS: Was Ivan being mean and naughty

Videp: R.S: Ivan có xấu và nghịch ngợm không

for taking Joshua's sandwich?

khi lấy bánh của Joshua?

Child: Um, yeah.

Đứa trẻ: Vâng ạ.

And so, it is not until age seven

R.S: Và cho tới bảy tuổi

that we get what looks more like an adult response.

ta mới thu được phản hồi giống người trường thành hơn.

RS: Should Ivan get in trouble for taking Joshua's sandwich?

Video: R.S: Ivan có nên bị phạt vì lấy bánh của Joshua không?

Child: No, because the wind should get in trouble.

Đứa trẻ: Không, vì ngọn gió nên bị phạt.

He says the wind should get in trouble

R.S: Cậu bé nói gió nên bị phạt

for switching the sandwiches.

vì đã đổi hai chiếc bánh.

(Laughter)

(Tiếng cười0

And now what we've started to do in my lab

Và giờ tại phòng thí nghiệm chúng tôi đã bắt đầu

is to put children into the brain scanner

đưa những đứa trẻ vào máy chụp não

and ask what's going on in their brain

và tìm xem điều gì đang diễn ra trong não bộ

as they develop this ability to think about other people's thoughts.

khi chúng phát triển khả năng suy nghĩ về suy nghĩ của người khác.

So the first thing is that in children we see this same brain region, the Right TPJ,

Điều đầu tiên đó là chúng tôi thấy những đứa trẻ này đều dùng vùng não bộ tương tự, vùng RTPJ,

being used while children are thinking about other people.

khi suy nghĩ về người khác.

But it's not quite like the adult brain.

Nhưng không giống não người trưởng thành.

So whereas in the adults, as I told you,

Ở người lớn, như tôi đã nói,

this brain region is almost completely specialized --

vùng não bộ này được chuyên hóa hoàn toàn.

it does almost nothing else except for thinking about other people's thoughts --

Nó không làm việc gì khác ngoài suy nghĩ về suy nghĩ của người khác.

in children it's much less so,

Ở trẻ em thì ít hơn như thế

when they are age five to eight,

khi chúng từ 5 đến 8 tuổi,

the age range of the children I just showed you.

giới hạn tuổi của những đứa trẻ tôi vừa để các bạn xem.

And actually if we even look at eight to 11-year-olds,

Và thật ra nếu chúng ta xem tới nhóm 8 đến 11 tuổi,

getting into early adolescence,

đến những năm đầu tuổi thiếu niên,

they still don't have quite an adult-like brain region.

chúng vẫn chưa thực sự có vùng não bộ giống người trưởng thành.

And so, what we can see is that over the course of childhood

Vậy thì, ta có thể thấy suốt tuổi thơ

and even into adolescence,

và thậm chí bước vào tuổi thiếu niên,

both the cognitive system,

hệ thống nhận thức,

our mind's ability to think about other minds,

cả khả năng nghĩ về suy nghĩ của người khác

and the brain system that supports it

và hệ thống não bộ hỗ trợ nó,

are continuing, slowly, to develop.

đều vẫn đang tiếp tục, chậm rãi, phát triển.

But of course, as you're probably aware,

Nhưng tất nhiên, có thể các bạn đã biết,

even in adulthood,

ngay cả khi trưởng thành,

people differ from one another in how good they are

mọi người khác biệt với nhau về khả năng

at thinking of other minds, how often they do it

nghĩ về suy nghĩ của người khác, họ làm điều đó thường xuyên

and how accurately.

và chính xác đến đâu.

And so what we wanted to know was, could differences among adults

Và điều mà chúng tôi muốn biết đó là, liệu những khác biệt giữa người lớn

in how they think about other people's thoughts

trong cách họ nghĩ về suy nghĩ của người khác

be explained in terms of differences in this brain region?

có thể được giải thích nhờ vào khác biệt trong vùng não này không?

So, the first thing that we did is we gave adults a version

Điều đầu tiên chúng tôi làm đó là chúng tôi cho người trưởng thành một phiên bản khác

of the pirate problem that we gave to the kids.

của vấn đề tên cướp biển và chúng tôi cho bọn trẻ.

And I'm going to give that to you now.

Và tôi sẽ trình bày với các bạn ngay bây giờ.

So Grace and her friend are on a tour of a chemical factory,

Grace và bạn cô ấy đang đi tham quan một nhà máy hóa học

and they take a break for coffee.

và họ nghỉ giải lao uống cà phê.

And Grace's friend asks for some sugar in her coffee.

Và bạn của Grace muốn một chút đường trong cà phê.

Grace goes to make the coffee

Grace đi lấy cà phê

and finds by the coffee a pot

và thấy bên cạnh có một cái bình

containing a white powder, which is sugar.

chứa chất bột trắng là đường.

But the powder is labeled "Deadly Poison,"

Nhưng chất bột được ghi nhãn là "Thuốc độc chết người".

so Grace thinks that the powder is a deadly poison.

Grace nghĩ rằng chất bột là thuốc độc.

And she puts it in her friend's coffee.

Và cô ấy cho nó vào cà phê của cô bạn.

And her friend drinks the coffee, and is fine.

Người bạn uống cà phê, và mọi chuyện đều ổn.

How many people think it was morally permissible

Bao nhiêu người nghĩ rằng việc Grace cho bột vào cà phê

for Grace to put the powder in the coffee?

là được cho phép về mặt đạo đức?

Okay. Good. (Laughter)

Ok. Tuyệt. (Tiếng cười)

So we ask people, how much should Grace be blamed

Chúng tôi hỏi mọi người rằng Grace nên bị buội tội đến mức nào

in this case, which we call a failed attempt to harm?

trong trường hợp này, gọi là ý đồ hãm hại không thành.

And we can compare that to another case,

Và chúng tôi so sánh nó với một trường hợp khác

where everything in the real world is the same.

mà mọi việc diễn ra tương tự.

The powder is still sugar, but what's different is what Grace thinks.

Chất bột vẫn là đường, nhưng khác ở suy nghĩ của Grace.

Now she thinks the powder is sugar.

Giờ cô ấy nghĩ bột là đường.

And perhaps unsurprisingly, if Grace thinks the powder is sugar

Và có thể điều này không gây ngạc nhiên lắm nếu Grace nghĩ chất bột là đường

and puts it in her friend's coffee,

cho vào cà phê của cô bạn,

people say she deserves no blame at all.

và mọi người nói cô ấy không hề có lỗi.

Whereas if she thinks the powder was poison, even though it's really sugar,

Trong khi đó nếu cô ấy nghĩ rằng chất bột là chất độc, mặc dù nó thực sự là đường,

now people say she deserves a lot of blame,

thì mọi người sẽ nó cô ta đáng bị buộc tội,

even though what happened in the real world was exactly the same.

dù những điều diễn ra là hoàn toàn như nhau.

And in fact, they say she deserves more blame

Trong thực tế họ nói cô ấy đáng bị buộc tội hơn

in this case, the failed attempt to harm,

trong trường hợp này, ý đồ hãm hại không thành,

than in another case,

hơn là trong trường hợp

which we call an accident.

mà chúng tôi gọi là tai nạn.

Where Grace thought the powder was sugar,

Ở đấy Grace nghĩ rằng chất bột là đường

because it was labeled "sugar" and by the coffee machine,

vì nó được đánh nhãn là "đường" và để cạnh máy pha cà phê,

but actually the powder was poison.

nhưng thực ra lại là chất độc.

So even though when the powder was poison,

Vậy nên dù chất bột là độc,

the friend drank the coffee and died,

người bạn uống cà phê và chết,

people say Grace deserves less blame in that case,

mọi người vẫn nói Grace, khi mà cô ta đơn giản nghĩ đó là đường,

when she innocently thought it was sugar,

không nên bị kết tội nặng

than in the other case, where she thought it was poison

như trong trường hợp cô ấy cho rằng đó là độc

and no harm occurred.

và không chuyện gì xảy ra.

People, though, disagree a little bit

Tuy nhiên, mọi người có chút không đồng tình

about exactly how much blame Grace should get

về việc Grace nên nhận tội chính xác là bao nhiêu

in the accident case.

trong trường hợp tai nạn.

Some people think she should deserve more blame,

Một số người nghĩ cô ấy phải bị buộc tôi nhiều hơn,

and other people less.

một số ít hơn.

And what I'm going to show you is what happened when we look inside

Và tôi sẽ cho các bạn thấy điều gì diễn ra khi chúng ta nhìn vào

the brains of people while they're making that judgment.

não bộ của mọi người khi họ đưa ra phát xét đó.

So what I'm showing you, from left to right,

Từ trái qua phải

is how much activity there was in this brain region,

là mức độ hoạt động của trong vùng não bộ này

and from top to bottom, how much blame

và từ trên xuống dưới, cấp độ tội lỗi

people said that Grace deserved.

mà mọi người nói Grace phải nhận.

And what you can see is, on the left

Và các bạn có thể thấy, bên trái

when there was very little activity in this brain region,

khi có rất ít hoạt động trong vùng não bộ này,

people paid little attention to her innocent belief

người ta ít chú ý đến suy nghĩ trong sạch của cô ấy

and said she deserved a lot of blame for the accident.

và nói rằng cô ta đáng bị gánh tội nặng cho tai nạn.

Whereas on the right, where there was a lot of activity,

Trong khi đó, tại bên phải, nơi có rất nhiều hoạt động,

people paid a lot more attention to her innocent belief,

người ta chú ý nhiều hơn đến suy nghĩ trong sạch của cô ta

and said she deserved a lot less blame

và nói cô ấy chỉ phải gánh ít tội hơn

for causing the accident.

vì đã gây ra tai nạn.

So that's good, but of course

Điều đó rất tốt, nhưng tất nhiên

what we'd rather is have a way to interfere

chúng tôi muốn có một cách can thiệp

with function in this brain region,

vào chức năng của vùng não bộ này,

and see if we could change people's moral judgment.

và xem liệu chúng tôi có thể thay đổi phán quyết về đạo đức của mọi người.

And we do have such a tool.

Và chúng tôi có một công cụ như thế.

It's called Trans-Cranial Magnetic Stimulation,

Nó được gọi là kích thích từ trường xuyên sọ

or TMS.

hay TMS.

This is a tool that lets us pass a magnetic pulse

Đây là một dụng cụ có thể truyền kích thích từ trường

through somebody's skull, into a small region of their brain,

qua xương sọ vào một vùng nhỏ trong não bộ

and temporarily disorganize the function of the neurons in that region.

và tạm thời gây rối loạn chức năng những tế bào thần kinh tại vùng đó.

So I'm going to show you a demo of this.

Tôi sẽ cho các bạn xem một đoạn giới thiệu về nó.

First, I'm going to show you that this is a magnetic pulse.

Đầu tiên các bạn sẽ thấy đây là một xung từ,

I'm going to show you what happens when you put a quarter on the machine.

tôi sẽ cho các bạn xem điều gì xảy ra khi bạn đặt một đồng xu lên cái máy.

When you hear clicks, we're turning the machine on.

Khi bạn nghe tiếng click đó là chúng tôi đang bật máy lên.

So now I'm going to apply that same pulse to my brain,

Giờ tôi sẽ đưa xung từ tương tự lên não mình,

to the part of my brain that controls my hand.

tới phần não bộ điều khiển bàn tay.

So there is no physical force, just a magnetic pulse.

Đây không phải là một lực, chỉ là một xung từ.

Woman (Video): Ready, Rebecca? RS: Yes.

Video: Người phụ nữ: Sẵn sàng chưa? Rebecca Saxe: Rồi.

Okay, so it causes a small involuntary contraction in my hand

Ok, nó tạo ra co rút nhẹ ở bàn tay

by putting a magnetic pulse in my brain.

bằng cách đưa xung từ tới não bộ.

And we can use that same pulse,

Và chúng ta có thể sử dụng kích thích tương tự,

now applied to the RTPJ,

giờ áp dụng trên RTPJ,

to ask if we can change people's moral judgments.

để xem liệu ta có thể thay đổi phán xét về mặt đạo đức của mọi người.

So these are the judgments I showed you before, people's normal moral judgments.

Đây là những phán xét tôi đã cho các bạn xem lúc trước, những phán xét đạo đức bình thường.

And then we can apply TMS to the RTPJ

Giờ ta có thể áp dụng TMS lên RTPJ

and ask how people's judgments change.

và xem đánh giá của mọi người thay đổi thế nào.

And the first thing is, people can still do this task overall.

Điều đầu tiên đó là mọi người vẫn làm bài tập này một cách tổng quan.

So their judgments of the case when everything was fine

Đánh giá của họ trong trường hợp mọi chuyện đều ổn

remain the same. They say she deserves no blame.

vẫn giữ nguyên. Họ nói cô ấy không có tội.

But in the case of a failed attempt to harm,

Nhưng trong trường hợp ý đồ hãm hại không thành,

where Grace thought that it was poison, although it was really sugar,

khi Grace nghĩ đó là chất độc dù nó thực ra là đường,

people now say it was more okay, she deserves less blame

mọi người đã chấp nhận nó hơn, cô ấy chịu ít tội hơn

for putting the powder in the coffee.

khi cho bột vào cà phê.

And in the case of the accident, where she thought that it was sugar,

Và trong trường hợp tai nạn, khi cô ấy nghĩ đó là đường,

but it was really poison and so she caused a death,

nhưng thực ra đó là chất độc và cô ta đã gây ra cái chết,

people say that it was less okay, she deserves more blame.

họ cho rằng việc đó khó chấp nhận hơn, cô ấy đáng bị buộc tội nhiều hơn.

So what I've told you today is that

Vậy nên điều tôi đã nói với các bạn hôm nay đó là

people come, actually, especially well equipped

mọi người thực ra được trang bị rất tốt

to think about other people's thoughts.

để suy nghĩ về suy nghĩ của người khác.

We have a special brain system

Chúng ta có một hệ thống não bộ đặc biệt

that lets us think about what other people are thinking.

để suy nghĩ về những điều người khác nghĩ.

This system takes a long time to develop,

Hệ thống này cần thời gian dài để phát triển,

slowly throughout the course of childhood and into early adolescence.

chậm rãi suốt tuổi thơ và những năm đầu tuổi thiếu niên.

And even in adulthood, differences in this brain region

Và thậm chí trong tuổi trưởng thành, khác biệt trong vùng não bộ này

can explain differences among adults

có thể giải thích sự khác nhau

in how we think about and judge other people.

trong cách ta nghĩ về và đánh giá người khác.

But I want to give the last word back to the novelists,

Nhưng tôi muốn dành kết luận cho những tiểu thuyết gia.

and to Philip Roth, who ended by saying,

Cho Philip Roth, người kết thúc bằng câu

"The fact remains that getting people right

"Thực tế vẫn tồn tại rằng cuộc sống không hướng đến

is not what living is all about anyway.

việc khiến cho người khác đúng.

It's getting them wrong that is living.

Sống là khiến cho người khác sai lầm.

Getting them wrong and wrong and wrong,

Làm họ sai lầm và sai lầm và sai lầm,

and then on careful reconsideration,

và sau khi đã xem xét lại cẩn thận,

getting them wrong again."

làm cho họ sai lầm lần nữa."

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

Chris Anderson: So, I have a question. When you start talking about using

Chris Anderson: Khi cô bắt đầu nói về việc sử dụng

magnetic pulses to change people's moral judgments,

xung từ để thay đổi đánh giá đạo đức của mọi người,

that sounds alarming.

điều đó nghe thật đáng sợ.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Please tell me that you're not taking phone calls from the Pentagon, say.

Làm ơn nói rằng cô không nhận được điện thoại từ, chẳng hạn, Lầu Năm góc.

RS: I'm not.

Rebecca Saxe: Không.

I mean, they're calling, but I'm not taking the call.

Ý tôi là, họ có gọi, nhưng tôi không nghe máy.

(Laughter)

(Tiếng cười)

CA: They really are calling?

C.A: Họ có gọi thật sao?

So then seriously,

Thế thì, nghiêm túc mà nói,

you must lie awake at night sometimes

có đôi khi cô phải thao thức giữa đêm

wondering where this work leads.

tự hỏi xem chuyện này sẽ dẫn tới đâu.

I mean, you're clearly an incredible human being,

Tôi muốn nói rằng cô rõ ràng là một người tài giỏi.

but someone could take this knowledge

Nhưng một người nào đó có thể lấy kiến thức này

and in some future

và trong tương lai,

not-torture chamber,

không phải những buồng tra tấn

do acts that people here might be worried about.

mà làm những việc có thể khiến mọi người ở đây lo lắng.

RS: Yeah, we worry about this.

R.S.: Vâng, chúng tôi có lo ngại về điều đó.

So, there's a couple of things to say about TMS.

Có một số điều phải nói về TMS>

One is that you can't be TMSed without knowing it.

Một là bạn không thể bị TMS mà không biết.

So it's not a surreptitious technology.

Đó không phải là thứ công nghệ cần giấu giếm.

It's quite hard, actually, to get those very small changes.

Thực ra rất khó khăn để đạt được những thay đổi nhỏ như thế.

The changes I showed you are impressive to me

Nhứng thay đổi vừa trình bày thực sự rất ấn tượng đối với tôi

because of what they tell us about the function of the brain,

bởi những gì chúng ta đã biết về chức năng của não bộ.

but they're small on the scale

Nhưng chúng vẫn còn khá nhỏ so với toàn bộ

of the moral judgments that we actually make.

những đánh giá về đạo đức mà chúng ta đưa ra.

And what we changed was not people's

Và những điều chúng tôi thay đổi không phải là

moral judgments when they're deciding what to do,

đánh giá đạo đức của mọi người khi họ quyết định xem phải làm gì,

when they're making action choices.

khi họ lựa chọn hành vi.

We changed their ability to judge other people's actions.

Chúng tôi thay đổi khả năng đánh giá hành động của người khác.

And so, I think of what I'm doing not so much as

Và tôi nghĩ rằng những điều mình đang làm

studying the defendant in a criminal trial,

không giống như nghiên cứu bị đơn trong một phiên tòa hình sự

but studying the jury.

mà gần như nghiên cứu ban bồi thẩm.

CA: Is your work going to lead to any recommendations

C.A.: Liệu công việc của cô có tiến tới gợi ý gì

in education, to perhaps bring up

cho giáo dục, hay có thể dạy dỗ

a generation of kids able to make fairer moral judgments?

một thế hệ trẻ em đưa ra những đánh giá đạo đức khách quan hơn không?

RS: That's one of the idealistic hopes.

R.S.: Đó là một trong những hy vọng có phần lý tưởng.

The whole research program here of studying

Toàn bộ chương trình nghiên cứu

the distinctive parts of the human brain is brand new.

về những phần khác nhau của não bộ này là hoàn toàn mới.

Until recently, what we knew about the brain

Trước đây những điều chúng ta biết về bộ não

were the things that any other animal's brain could do too,

đều là những việc mà não những loài động vật khác cũng có thể làm.

so we could study it in animal models.

Vậy nên chúng ta có thể nghiên cứu chúng trên động vật.

We knew how brains see, and how they control the body

Chúng ta biết được não nhìn như thế nào, và chúng điều khiển cơ thể như thế nào,

and how they hear and sense.

chúng nghe và cảm nhận ra sao.

And the whole project of understanding

Và toàn bộ dự án này nhằm thấu hiểu

how brains do the uniquely human things --

cách mà não bộ thực hiện những công việc chỉ có ở con người,

learn language and abstract concepts,

tiếp thu ngôn ngữ, những khái niệm trừu tượng,

and thinking about other people's thoughts -- that's brand new.

và nghĩ về suy nghĩ của người khác, điều đó là hoàn toàn mới.

And we don't know yet what the implications will be

Và chúng tôi vẫn chưa biết hệ quả của việc thấu hiểu đó

of understanding it.

sẽ là gì.

CA: So I've got one last question. There is this thing called

C.A: Tôi có một câu hỏi cuối cùng. Có một điều gọi là

the hard problem of consciousness,

vấn đề nan giải của nhận thức

that puzzles a lot of people.

mà đã thách thức rất nhiều người.

The notion that you can understand

Ý niệm rằng bạn có thể hiểu được

why a brain works, perhaps.

tại sao bộ não làm việc, chẳng hạn.

But why does anyone have to feel anything?

Nhưng tại sao mọi người lại phải cảm nhận?

Why does it seem to require these beings who sense things

Tại sao dường như xã hội muốn vận hành

for us to operate?

cần những con người phải cảm nhận?

You're a brilliant young neuroscientist.

Cô là một nhà khoa học thần kinh giỏi.

I mean, what chances do you think there are

Tôi muốn hỏi, cô có nghĩ rằng

that at some time in your career,

trong sự nghiệp của mình,

someone, you or someone else,

một ai đó, cô hay một người khác,

is going to come up with some paradigm shift

sẽ đưa ra một sự chuyển đổi về mô hình

in understanding what seems an impossible problem?

trong việc thấu hiểu vấn đề dường như không có lời giải này?

RS: I hope they do. And I think they probably won't.

R.S: Tôi hy vọng có ai đó. Và tôi nghĩ có thể là không.

CA: Why?

C.A: Tại sao?

RS: It's not called the hard problem of consciousness for nothing.

R.S: Đó là lý do nó được gọi là vấn đề nan giải của nhận thức.

(Laughter)

(Tiếng cười)

CA: That's a great answer. Rebecca Saxe, thank you very much. That was fantastic.

C.A: Đó là một câu trả lời rất hay. Rebecca Saxe, cám ơn cô rất nhiều. Thật tuyệt vời.

(Applause)

(Vỗ tay)