Nathalie Cabrol: How Mars might hold the secret to the origin of life

Çeviri: Aysu Ayık Gözden geçirme: Ramazan Şen

Well, you know, sometimes

Evet, hani bazen

the most important things come in the smallest packages.

en mühim şeyler ufacık kutulardan çıkar.

I am going to try to convince you, in the 15 minutes I have,

Sizi bu 15 dakikada, mikropların da bir konuda

that microbes have a lot to say about questions such as,

söyleyebilecekleri bir çok şeyi olduğuna inandırmaya çalışacağım.

"Are we alone?"

Soru şu ki; "Acaba yalnız mıyız?"

and they can tell us more about not only life in our solar system

Mikroplar güneş sistemimizdeki hayata ek olarak sistemimizin ötesindeki hayat

but also maybe beyond,

hakkında da bir şeyler söyleyebilir,

and this is why I am tracking them down in the most impossible places on Earth,

bu yüzden onları, Yeryüzü'ndeki, hayatta kalabilmenin imkansıza yakın olduğu

in extreme environments where conditions

ve onları ölümün eşiğine getiren

are really pushing them to the brink of survival.

çevre koşullarında arıyorum.

Actually, sometimes me too, when I'm trying to follow them too close.

Doğrusu, ben de onları incelerken onlar gibi sınırlarımı zorluyorum.

But here's the thing:

Ama işin aslı şu:

We are the only advanced civilization in the solar system,

Biz sistemimizdeki tek gelişmiş uygarlığız ama bu,

but that doesn't mean that there is no microbial life nearby.

yakınlarda başka mikrobik canlıların olmadığı anlamına gelmez.

In fact, the planets and moons you see here

Gerçek şu ki, burada gördüğünüz gezegenler ve aylar,

could host life -- all of them -- and we know that,

her biri hayata ev sahipliği yapmış olabilir ve biliyoruz ki,

and it's a strong possibility.

bu güçlü bir olasılık.

And if we were going to find life on those moons and planets,

Eğer bu gezegenlerde ve aylarda yaşam bulabilirsek

then we would answer questions such as,

şu tür soruları da yanıtlayabiliriz:

are we alone in the solar system?

Güneş sisteminde yalnız mıyız?

Where are we coming from?

Biz nereden geldik?

Do we have family in the neighborhood?

Yakınlarda akrabalarımız var mı?

Is there life beyond our solar system?

Kendi güneş sistemimizin de ötesinde yaşam var mı?

And we can ask all those questions because there has been a revolution

Ve tüm bu soruları sorabiliriz çünkü

yaşama elverişli gezegen anlayışımızda köklü bir değişim var.

in our understanding of what a habitable planet is,

Ve bugün, yaşama elverişli bir gezegen

and today, a habitable planet is a planet

that has a zone where water can stay stable,

suyun sıvı halde bulunabildiği bir bölgeye sahip gezegendir,

but to me this is a horizontal definition of habitability,

ama bana göre bu yatay bir tanımlama,

because it involves a distance to a star,

çünkü yıldızlara uzak olmayı gerektiriyor,

but there is another dimension to habitability,

fakat hayat barındırabilecekler için farklı bir boyut var

and this is a vertical dimension.

ve bu dikey bir boyut.

Think of it as

Güneşin çok uzağında olan bir gezegenin de

conditions in the subsurface of a planet where you are very far away from a sun,

yüzeyinin altındaki koşulları şöyle bir düşünün,

but you still have water, energy, nutrients,

suyun olduğu, enerjinin olduğu,

yiyecek anlamına gelen besin maddelerinin

which for some of them means food,

and a protection.

ve korunmanın olduğu.

And when you look at the Earth,

Ve dünyamıza, güneş ışığının giremediği

very far away from any sunlight, deep in the ocean,

yerlere baktığımızda, okyanusların derinliklerine, gelişen,

you have life thriving

hayatı sürdürebilmek için

and it uses only chemistry for life processes.

kimyayı kullanan hayatlar bulabilirsiniz.

So when you think of it at that point, all walls collapse.

Bunu bu şekilde düşündüğünüzde bütün duvarlar yıkılır.

You have no limitations, basically.

Temelde sınırları aşmış olursunuz.

And if you have been looking at the headlines lately,

Ve eğer son zamanlarda haber başlıklarına baktıysanız

then you will see that we have discovered a subsurface ocean

Europa'da, Ganymede'de, Enceladus'da ve Titan'da

on Europa, on Ganymede, on Enceladus, on Titan,

yeraltı okyanusları, en son Enceladus'da gayzer ve

and now we are finding a geyser and hot springs on Enceladus,

Enceladus'ta sıcak kaynaklar bulduğumuzu görürsünüz.

Our solar system is turning into a giant spa.

Güneş sistemimiz büyük bir kaplıca olma yolunda.

For anybody who has gone to a spa knows how much microbes like that, right?

Kaplıcalara gidenler mikropların spaları ne kadar sevdiğini bilir, değil mi?

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So at that point, think also about Mars.

Bu noktada, Mars'ı bir düşünün.

There is no life possible at the surface of Mars today,

Bugün Mars'ın yüzeyde hayat barındırması imkansız ama,

but it might still be hiding underground.

belki de yeraltında saklanıyor olabilir.

So, we have been making progress in our understanding of habitability,

Yaşama elverişlilik kavramındaki ilerleyişimiz devam etmekte,

but we also have been making progress in our understanding

ama bu arada Yeryüzü'ndeki hayatın

işaretlerini anlamaya da devam ediyoruz.

of what the signatures of life are on Earth.

And you can have what we call organic molecules,

Organik molekül denen şeylere sahip olabilirsiniz

and these are the bricks of life,

ve bunlar hayatın yapı taşlarıdır.

and you can have fossils,

Ve fosilleriniz, mineralleriniz,

and you can minerals, biominerals,

kayalar ve bakteriler arasındaki

which is due to the reaction between bacteria and rocks,

reaksiyondan oluşan biomineralleriniz

and of course you can have gases in the atmosphere.

ve elbette atmosferdeki gazlara sahip olabilirsiniz.

And when you look at those tiny green algae

Ve slaytdaki

on the right of the slide here,

o küçük yeşil yosunlara baktığınızda

they are the direct descendants of those who have been pumping oxygen

dünyamızdaki atmosfere bir milyar önce oksijen pompalayan

a billion years ago in the atmosphere of the Earth.

şeylerin torunlarıdır.

When they did that, they poisoned 90 percent of the life

Onlar öyle yaptığı sırada yüzeydeki

at the surface of the Earth,

hayatın %90'ını zehirledi.

but they are the reason why you are breathing this air today.

Fakat bugün soluduğumuz havayı onlara borçluyuz.

But as much as our understanding grows of all of these things,

Fakat, tüm bunlarla ilgili anlayışımızı daha da geliştirecek olursak

there is one question we still cannot answer,

hâlâ yanıtlayamadığımız bir sorumuz daha var,

and this is, where are we coming from?

ve bu; biz nereden geldik?

And you know, it's getting worse,

Biliyorsunuz ki bu kötüye gitmekte

because we won't be able to find the physical evidence

çünkü bu gezegende, nereden geldiğimizle alakalı

of where we are coming from on this planet,

somut bir kanıt bulabilme imkanımız yok

and the reason being is that anything that is older than four billion years is gone.

ve bunu oluşturan her neyse 4 milyar yıl öncesinden beri kayıp.

All record is gone,

Tüm kayıtlar silindi.

erased by plate tectonics and erosion.

Tektonik plakalar ve erozyonlarla silindi.

This is what I call the Earth's biological horizon.

Bunu da Dünya'nın biyolojik ufku olarak adlandırıyorum.

Beyond this horizon we don't know where we are coming from.

Nereden geldiğimiz bu ufkun ötesinde yatıyor ve biz bunu göremiyoruz

So is everything lost? Well, maybe not.

Yani her şey kayıp mı? Evet belki de değil.

And we might be able to find evidence of our own origin

Belki de kendi kökümüzde bu ipucunu bulabilme imkanımız olabilir.

in the most unlikely place, and this place in Mars.

En az ihtimali olan bir yer; Mars.

How is this possible?

Bu nasıl olabilir peki?

Well clearly at the beginning of the solar system,

Evet, açıkça güneş sistemimizin başlangıcında

Mars and the Earth were bombarded by giant asteroids and comets,

Mars ve Dünya asteroid ve kuyruklu yıldızlarla bombalandı

and there were ejecta from these impacts all over the place.

ve bu bombardıman sonucu etrafa saçılan püskürükler vardı.

Earth and Mars kept throwing rocks at each other for a very long time.

Dünya ve Mars uzun süre bu kayaları fırlatmaya devam ettiler.

Pieces of rocks landed on the Earth.

Mars'tan kayalar Dünya'ya

Pieces of the Earth landed on Mars.

Dünya'dan parçacıklar Mars'a kondu.

So clearly, those two planets may have been seeded by the same material.

Yani açıkça bu iki gezegen aynı maddelerle tohumlanmış olabilir.

So yeah, maybe Granddady is sitting there on the surface and waiting for us.

Yani evet belki de Büyükbaba orada öylece oturuyor ve bizi bekliyordur.

But that also means that we can go to Mars and try to find traces of our own origin.

Yani bu demek oluyor ki Mars'a gidebilir ve kökenlerimizin izlerini bulabiliriz.

Mars may hold that secret for us.

Mars bizim için bu sırları saklıyor olablir.

This is why Mars is so special to us.

Ve bu Mars'ın bizim için neden özel olduğunun nedenidir.

But for that to happen,

Ama bunun olması için,

Mars needed to be habitable at the time when conditions were right.

Mars koşullarının yaşanılabilir durumda olması gerekliydi.

So was Mars habitable?

Peki mars öyle bir yer miydi?

We have a number of missions telling us exactly the same thing today.

Bugün bize tam da aynı şeyi söyleyen birkaç görevimiz var.

At the time when life appeared on the Earth,

Dünya'da hayatın yeşermeye başladığı zamanlarda

Mars did have an ocean, it had volcanoes, it had lakes,

Mars'ta da okyanus vardı. Volkanları, gölleri, deltaları

and it had deltas like the beautiful picture you see here.

ve bu güzel resimde de görmektesiniz.

This picture was sent by the Curiosity rover only a few weeks ago.

Resim bir kaç hafta önce Curiosity robotundan geldi ve bu resim

It shows the remnants of a delta, and this picture tells us something:

bize bir şeyler anlatmakta. Uzun zaman önce, yüzeyinde suyun bol

water was abundant

ve bir kaynağının olduğu

and stayed founting at the surface for a very long time.

deltanın kalıntılarını anlatan bir resim.

This is good news for life.

Yaşam için iyi bir haber bu.

Life chemistry takes a long time to actually happen.

Yaşamın kimyasının fiilen oluşması uzun zaman alır.

So this is extremely good news,

Yani bu oldukça iyi bir haber,

but does that mean that if we go there, life will be easy to find on Mars?

peki bu biz Mars'a gidersek hayatı kolayca bulabileceğiz manasına mı gelir?

Not necessarily.

Kolay olup olmaması şart değil.

Here's what happened:

Burada olan şey:

At the time when life exploded at the surface of the Earth,

Hayat, Dünya yüzeyinde ortaya çıktığı dönemde

then everything went south for Mars,

Mars için her şey kötüye gitti,

literally.

tam olarak olan bu.

The atmosphere was stripped away by solar winds,

Atmosferi güneş rüzgarlarıyla soyuldu,

Mars lost its magnetosphere,

Manyetosferini kaybetti,

and then cosmic rays and U.V. bombarded the surface

kozmik ve U.V. ışınlarıyla yüzeyi bombalandı

and water escaped to space and went underground.

ve su buharlaşıp uzaya uçtu ve yerin altına gitti.

So if we want to be able to understand,

Eğer anlayabilmek istiyorsak,

if we want to be able to find those traces of the signatures of life

eğer yüzeyinde yaşamın izlerini bulabilmek istiyorsak

at the surface of Mars, if they are there,

ve ipuçları da Mars'da ise

we need to understand what was the impact of each of these events

bu korunan kayıtlarda

on the preservation of its record.

ne gibi zorlu süreçlerden geçtiğini anlamamız gerekir.

Only then will we be able to know where those signatures are hiding,

Ancak bundan sonra o ipuçlarının nerede gizlendiğini bilebiliriz

and only then will we be able to send our rover to the right places

ve ancak o zaman Mars'daki robotumuzu bize, bizim kim olduğumuz

where we can sample those rocks that may be telling us something

hakkında önemli şeyler anlatabilecek

really important about who we are,

doğru bölgelere gönderebiliriz.

or, if not, maybe telling us that somewhere, independently,

Belki de, bize hayatın bağımsız olarak başka bir gezegende

life has appeared on another planet.

ortaya çıktığını anlatacak.

So to do that, it's easy.

Bu şekilde, kolaydır.

You only need to go back 3.5 billion years ago

Sadece 3.5 milyar yıl kadar gezegenin

in the past of a planet.

geçmişine gitmeniz gerekir.

We just need a time machine.

Sadece zaman makinesine ihtiyacımız var.

Easy, right?

Kolay değil mi?

Well, actually, it is.

Evet, aslında, bu sizin

Look around you -- that's planet Earth.

her tarafınızda - yaşadığınız Dünya.

This is our time machine.

Bu bizim zaman makinemiz.

Geologists are using it to go back in the past of our own planet.

Jeologlar kendi dünyamızı kullanarak geriye gidiyorlar.

I am using it a little bit differently.

Ben ise biraz daha farklı, Dünya'yı

I use planet Earth to go in very extreme environments

daha çok Mars'ın ikliminin değişmeye başladığı

where conditions were similar to those of Mars

zamanlardaki duruma benzeyen çevre koşullarında

at the time when the climate changed,

araştırmamı yapıyorum

and there I'm trying to understand what happened.

ve ne olduğunu anlamaya çalışıyorum.

What are the signatures of life?

Yaşamın izleri nedir?

What is left? How are we going to find it?

Geride ne kalmış? Onu nasıl bulacağız?

So for one moment now I'm going to take you with me

Bir dakikanızı alacağım ve zaman makinesinin içinde

on a trip into that time machine.

sizi bir yolculuğa götüreceğim.

And now, what you see here, we are at 4,500 meters in the Andes,

Ve şimdi, burada gördüğünüz şey, Andes'de 4.500 metre,

but in fact we are less than a billion years after the Earth and Mars formed.

adeta Dünya ve Mars bu formunu almadan da daha önceki bir dönem.

The Earth and Mars will have looked pretty much exactly like that --

Dünya ve Mars tam da bunun gibi -- her yerde volkanlar,

volcanoes everywhere, evaporating lakes everywhere,

her yerde buharlaşan göller,

minerals, hot springs,

mineraller, sıcak kaynaklar

and then you see those mounds on the shore of those lakes?

ve kıyılardaki tepeleri görüyorsunuz?

Those are built by the descendants of the first organisms

Bunlar, ilk organizmaların torunları tarafından yapıldı

that gave us the first fossil on Earth.

ve bize Dünya'daki ilk fosilleri verdiler.

But if we want to understand what's going on, we need to go a little further.

Ama burada neler olup bittiğini anlamak istiyorsak, biraz daha ileri gidilmeli.

And the other thing about those sites

Ve bu alandaki diğer şey ise,

is that exactly like on Mars three and a half billion years ago,

3.5 milyar yıl önceki Mars'a tam olarak benziyor olması,

the climate is changing very fast, and water and ice are disappearing.

iklim çok hızlı değişiyor, su ve buz yok oluyor.

But we need to go back to that time when everything changed on Mars,

Fakat Mars'ta her şeyin değiştiği o zamana gitmemiz gerekir

and to do that, we need to go higher.

ve bunu yapmak için daha yukarı gitmeliyiz.

Why is that?

Peki neden?

Because when you go higher,

Çünkü yukarı gittiğinizde

the atmosphere is getting thinner, it's getting more unstable,

atmosfer incelmekte, gittikçe daha dengesizleşmekte,

the temperature is getting cooler, and you have a lot more U.V. radiation.

sıcaklık gittikçe düşmekte ve daha çok U.V.'ye maruz kalınmakta.

Basically,

Aslında,

you are getting to those conditions on Mars when everything changed.

her şeyin değiştiği zamandaki Mars'ın koşullarına daha fazla yaklaşılmakta.

So I was not promising anything about a leisurely trip on the time machine.

Size bu zaman makinesiyle rahat bir seyahat yapılacağı sözünü vermedim.

You are not going to be sitting in that time machine.

Bu makinenin içinde öylece oturmayacaksınız.

You have to haul 1,000 pounds of equipment to the summit

500 kiloluk ekipmanı 20.000 adımlık

of this 20,000-foot volcano in the Andes here.

Andesin volkanlı zirvesine taşımanız gerekli.

That's about 6,000 meters.

Bu da yaklaşık 6.000 metredir.

And you also have to sleep on 42-degree slopes

Bu arada 42 derece eğimde uyumanız ve sadece bu gece de

and really hope that there won't be any earthquake that night.

deprem olmasın diye umut edersiniz.

But when we get to the summit, we actually find the lake we came for.

Zirveye ulaştığımızda buraya gelmemizin sebebini oluşturan gölü bulabiliriz.

At this altitude, this lake is experiencing exactly the same conditions

Bu irtifada, bu göl Mars'ın 3.5 milyar yıl önceki

as those on Mars three and a half billion years ago.

geçmişiyle aynı koşulları sağlamakta.

And now we have to change our voyage

Ve şimdi gölün içine girerek

into an inner voyage inside that lake,

seyahatin biçimini değiştirmeliyiz

and to do that, we have to remove our mountain gear

ve bunun için, dağ kıyafetlerimizi çıkartıp

and actually don suits and go for it.

dalış kıyafetlerini giymeli ve işe koyulmalıyız.

But at the time we enter that lake, at the very moment we enter that lake,

İşte bu noktada, gölün içine girdiğimiz tam da bu anda

we are stepping back

diğer gezegenin 3.5 milyar yıl önceki

three and a half billion years in the past of another planet,

geçmişine adım atıyoruz

and then we are going to get the answer came for.

ve buraya geliş amacımız olan cevabı alacağız.

Life is everywhere, absolutely everywhere.

Hayat her yerde, kesinlikle her yerde.

Everything you see in this picture is a living organism.

Bu resimde gördüğünüz her şey yaşayan organizmalardır.

Maybe not so the diver, but everything else.

Sadece dalgıç değil yani diğer her şey.

But this picture is very deceiving.

Fakat bu resim oldukça aldatıcı.

Life is abundant in those lakes,

Yaşam bu gölde oldukça bol

but like in many places on Earth right now and due to climate change,

ama bu dünyanın çoğu yerinde olduğu gibi, şu anda iklim değişikliği sebebiyle

there is a huge loss in biodiversity.

biyolojik çeşitlilikte büyük kayıp var.

In the samples that we took back home,

Eve götürdüğümüz örneklerde

36 percent of the bacteria in those lakes were composed of three species,

gölde bulunan bakterilerin %36'sı 3 farklı türden oluşmış olup

and those three species are the ones that have survived so far.

şimdiye dek sadece bir tanesi hayatta kalmıştır.

Here's another lake, right next to the first one.

Bu da başka bir göl, hemen bir öncekinin yanında.

The red color you see here is not due to minerals.

Bu gördüğünüz kırmızı renk minerallerle alakalı değil.

It's actually due to the presence of a tiny algae.

Bu kesinlikle ufak yosunların varlığının sonucu.

In this region, the U.V. radiation is really nasty.

Bu bölgede, U.V. ışınları oldukça yoğun.

Anywhere on Earth, 11 is considered to be extreme.

Bizim içim 11 oldukça yüksek bir rakam olarak kabul görülmüşken,

During U.V. storms there, the U.V. Index reaches 43.

U.V. fırtınaları sırasında U.V. göstergesi burada 43'e ulaşır.

SPF 30 is not going to do anything to you over there,

30 faktör güneş kremi burada bir işi yaramaz

and the water is so transparent in those lakes

ve su bu gölde oldukça geçirgen ve şeffaftır.

that the algae has nowhere to hide, really,

Yani yosunların saklanacak bir yerleri yok gerçekten.

and so they are developing their own sunscreen,

Onlar da kendi güneş kremlerini geliştirmişler

and this is the red color you see.

ve kırmızı rengin işte sebebi.

But they can adapt only so far,

Ama bu sadece şimdiye kadarki adaptasyonları

and then when all the water is gone from the surface,

ve su yüzeyde kaybolduğu zaman

microbes have only one solution left:

mikropların tek bir çözümü kalıyor.

They go underground.

Yer altına gitmek.

And those microbes, the rocks you see in that slide here,

Ve bu slaytta gördüğünüz kayalar,

well, they are actually living inside rocks

esasen mikroplar bunların içinde

and they are using the protection of the translucence of the rocks

kayaların saydamlığını koruma olarak kullanarak

to get the good part of the U.V.

U.V'den ihtiyaç duyduklarını alıp

and discard the part that could actually damage their DNA.

DNA'larına zarar veren U.V.'leri ise dışarı atıyotlar.

And this is why we are taking our rover

Bu da bizim robotumuz Rover'ın neden

to train them to search for life on Mars in these areas,

Mars'daki yaşamı bu tür kayalıklı bölgelerde aradığının nedenidir.

because if there was life on Mars three and a half billion years ago,

Çünkü eğer üç buçuk milyar yıl önce Mars'ta yaşam olmuşsa

it had to use the same strategy to actually protect itself.

kendilerini korumak için aynı stratejiyi kullanmalar gerekmekteydi.

Now, it is pretty obvious

Şimdi bu oldukça açık,

that going to extreme environments is helping us very much

bu gibi zorlu çevreler Mars'ı araştırma ve Mars görevine

for the exploration of Mars and to prepare missions.

hazırlanılmasına çok yardımcı olmaktadır.

So far, it has helped us to understand the geology of Mars.

Buraya kadar bize Mars'ın jeolojisini anlamamızda yardımı oldu.

It has helped to understand the past climate of Mars and its evolution,

Mars'ın geçmiş iklimini ve evrimini anlamamıza ve hatta yaşama ev sahipliği

but also its habitability potential.

potansiyelinin de olduğunu anlamamıza yardımcı oldu.

Our most recent rover on Mars has discovered traces of organics.

Mars Robotu, yapılan son çalışmalarla organik bileşenlerin izlerini keşfetti.

Yeah, there are organics at the surface of Mars.

Evet, Mars'ın yüzeyinde organik oluşumlar var.

And it also discovered traces of methane.

Ayrıca metanın izlerini de keşfetti.

And we don't know yet if the methane in question

Ve henüz söz konusu metanın

is really from geology or biology.

jeolojiyle mi yoksa biyolojiyle mi alakalı olduğunu bilemiyoruz.

Regardless, what we know is that because of the discovery,

Ama ne olursa olsun, bu keşiflerden bildiğimiz şey,

the hypothesis that there is still life present on Mars today

Mars'ın bugünkü kalıntılarında yaşamın varlığı hipotezi

remains a viable one.

geçerli bir hipotez olduğudur.

So by now, I think I have convinced you that Mars is very special to us,

Yani şimdiye kadar size Mars'ın bizim için önemli olduğunu kanıtladığımı sanıyorum,

but it would be a mistake to think that Mars is the only place

ama sistemimizde potansiyel mikrobik yaşamı

in the solar system that is interesting to find potential microbial life.

bulacağımız tek yerin sadece Mars'da olacağını düşünürsek bu hata olacaktır.

And the reason is because Mars and the Earth

Ve sebep şudur; Mars ve Dünya,

could have a common root to their tree of life,

hayat ağacında aynı köklere sahip olabilir

but when you go beyond Mars, it's not that easy.

ama Marsın ötesine gittiğinizde, bu o kadar da kolay değil,

Celestial mechanics is not making it so easy

tüm bu astronomi mekaniği, gezegenler arasındaki

for an exchange of material between planets,

parçaların transferini oldukça zorlaştırmakta.

and so if we were to discover life on those planets,

Eğer bu gezegenlerde yaşamı keşfetmiş olsaydık

it would be different from us.

bizden farklı olacaklardı.

It would be a different type of life.

Yaşamın farklı bir biçimi olacaktı.

But in the end, it might be just us,

Fakat sonuçta, biz tek de olabiliriz,

it might be us and Mars,

biz ve Mars olabilir

or it can be many trees of life in the solar system.

ya da güneş sisteminde bir çok hayat ağacı olabilir.

I don't know the answer yet, but I can tell you something:

Cevabı henüz bilmiyorum fakat size başka bir şey anlatabilirim:

No matter what the result is, no matter what that magic number is,

Sonucun ne olduğunun, sihirli rakamların ne olduğunun önemi yok,

it is going to give us a standard

bize kendi güneş sistemimizin ötesindeki

by which we are going to be able to measure the life potential,

yaşam potansiyelini ölçebilme olanağını, zenginliği ve

abundance and diversity beyond our own solar system.

çeşitliliğini biliyor olduğumuzun seviyesine getirtecek.

And this can be achieved by our generation.

Ve bu bizim neslimiz tarafından aşılabilir.

This can be our legacy, but only if we dare to explore.

Bizim mirasımız olabilir. Elbette bu işe kalkışırsak.

Now, finally,

Şimdi, son olarak

if somebody tells you that looking for alien microbes is not cool

eğer birileri size uzaylı mikropların ilgi çekici gözükmediklerini söylerse

because you cannot have a philosophical conversation with them,

bu konuyu onlara iyi anlatamadığınızdandır.

let me show you why and how you can tell them they're wrong.

Size, onlara yanlış düşündüklerini nasıl anlatacağınızı göstereyim.

Well, organic material is going to tell you

Organik metaryeller size

about environment, about complexity and about diversity.

çevreyle, bileşiklerle ve çeşitlilikle ilgili durumları anlatırlar.

DNA, or any information carrier, is going to tell you about adaptation,

DNA ya da herhangi bir bilgi taşıyıcı size adaptasyondan, evrimden,

about evolution, about survival, about planetary changes

hayatta kalmadan, gezegen değişimlerinden ve bilginin

and about the transfer of information.

transferinden bahsedecektir.

All together, they are telling us

Bütünüyle bize anlattıkları şey,

what started as a microbial pathway,

hayatın mikrobik bir yolla başlaması

and why what started as a microbial pathway

ve bu şekilde başlayan bir şeyin

sometimes ends up as a civilization

nasıl uygarlıkla sonlandığı

or sometimes ends up as a dead end.

ya da bazen de çıkmaza girerek sonlandığıdır.

Look at the solar system, and look at the Earth.

Güneş sistemine bakın ve dünyaya bakın.

On Earth, there are many intelligent species,

Dünya üzerinde bir çok zeki tür vardır

but only one has achieved technology.

ama sadece bir tanesi teknolojiye erişmiştir.

Right here in the journey of our own solar system,

Burada bizim kendi güneş sistemimizdeki serüvenimizde

there is a very, very powerful message

ufak ya da gelişmiş uzaylı yaşamına

that says here's how we should look for alien life, small and big.

nasıl bakmamız gerektiğini söyleyen çok güçlü bir mesaj var.

So yeah, microbes are talking and we are listening,

Yani evet, mikroplar konuşuyor ve biz de dinliyoruz

and they are taking us,

ve bize konuşuyorlar,

one planet at a time and one moon at a time,

oradaki büyük ağabeylerine karşı

towards their big brothers out there.

her seferinde bir gezegeni ve bir Ay'ı ele alalım.

And they are telling us about diversity,

Ve bize çeşitlilikten bahsediyorlar,

they are telling us about abundance of life,

hayatın zenginliği hakkında,

and they are telling us how this life has survived thus far

nasıl buraya kadar hayatta kaldıklarını,

to reach civilization,

ta ki uygarlığa,

intelligence, technology and, indeed, philosophy.

zekaya, teknolojiye ve elbette felsefeye ulaşacak kadar.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)