Mike deGruy: Hooked by an octopus

Mike deGruy: Ahtapotun kancasında

Çeviri: B. Duygu Özpolat Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I first became fascinated with octopus at an early age.

Ahtapot beni çok küçük yaşlarda büyüledi.

I grew up in Mobile, Alabama --

Mobile, Alabama'da büyüdüm.

somebody's got to be from Mobile, right? --

Birimizin Mobile'den olması lazım, di mi?

and Mobile sits at the confluence of five rivers,

Ve Mobile, çok güzel bir delta oluşturan 5 ırmağın

forming this beautiful delta.

birleştiği bir yerdedir.

And the delta has alligators crawling

Bu deltada, balıklarla dolu suyun

in and out of rivers filled with fish

içine dışına sürünen timsahlar

and cypress trees dripping with snakes,

ve üzerlerinde yılanlar sallanan ve türlü

birds of every flavor.

kuş bulunan selviler vardır.

It's an absolute magical wonderland to live in --

Eğer hayvanlara ilgi duyan bir çocuksanız burası,

if you're a kid interested in animals, to grow up in.

büyümek için kesinlikle sihirli harikalar diyarıdır.

And this delta water flows to Mobile Bay, and finally into the Gulf of Mexico.

Bu deltanın suyu Mobile Koy'una akar ve nihayet Meksika Körfezi'ne ulaşır.

And I remember my first real contact with octopus

Bir ahtapotla ilk gerçek temasımı hatırlıyorum

was probably at age five or six.

5 ya da 6 yaşındaydım.

I was in the gulf, and I was swimming around and saw a little octopus on the bottom.

Körfezdeydim, yüzüyordum ve tabanda küçük bir ahtapod gördüm.

And I reached down and picked him up, and immediately

Aşağı uzanıp onu elime alır almaz, hayvanın

became fascinated and impressed by its speed and its strength and agility.

hızı ve gücü ve atikliği karşısında çok şaşırdım ve bundan çok etkilendim.

It was prying my fingers apart and moving to the back of my hand.

Parmaklarımı ayırıp elimin arka tarafına geçiyordu.

It was all I could do to hold onto this amazing creature.

Bu muhteşem yaratığı tutmak için tek yapabildiğim buydu.

Then it sort of calmed down in the palms of my hands

Nihayet avuçlarımın içinde sakinleşti

and started flashing colors,

ve renkler saçmaya başladı,

just pulsing all of these colors.

bir sürü renk yayıyordu,

And as I looked at it, it kind of tucked its arms under it,

ve ona baktığımda, kollarını vücudunun altına sakladı,

raised into a spherical shape

küresel bir şekil aldı,

and turned chocolate brown with two white stripes.

ve iki beyaz çizgi ve çikolata kahvesine büründü.

I'm going, "My gosh!" I had never seen anything like this in my life!

O sırada, "Tanrım! Hayatımda hiç böyle şey görmedim!" diye düşündüm

So I marveled for a moment, and then decided it was time to release him,

Bir an şaşaladım ve onu serbest bırakmanın zamanı geldiğine karar verdim,

so I put him down.

ve bıraktım.

The octopus left my hands and then did the damnedest thing:

Ahtapot ellerimden ayrıldı ve çok acayip bir şey yaptı.

It landed on the bottom in the rubble

Tabandaki taşların üzerine indi

and -- fwoosh! -- vanished

ve -- "hoooop!" -- yok oldu! --

right before my eyes.

gözlerimin önünde.

And I knew, right then, at age six,

Ve o anda, 6 yaşımda, anladım ki

that is an animal that I want to learn more about. So I did.

bu hayvan hakkında daha çok bilmek istiyordum. Öyle de yaptım.

And I went off to college and got a degree in marine zoology,

Üniversiteye girdim ve deniz zoolojisi okudum,

and then moved to Hawaii and entered graduate school

sonra Hawaii'ye taşındım ve Hawaii Üniversitesi'nde

at the University of Hawaii.

yüksek lisans yaptım.

And while a student at Hawaii, I worked at the Waikiki Aquarium.

Ve Hawaii'de öğrenciyken, Waikiki Akvaryumu'nda çalıştım.

And the aquarium had a lot of big fish tanks

Akvaryumda pek çok büyük balık tankı vardı,

but not a lot of invertebrate displays,

ama pek fazla omurgasız yoktu,

and being the spineless guy, I thought, well

Ben de omurgasız adamı olarak düşündüm ki,

I'll just go out in the field and collect these wonderful animals

eh, araziye çıkıp, okulda hakkında bilgi edindiğim

I had been learning about as a student

bu muhteşem hayvanlardan toplayayım

and bring them in, and I built these elaborate sets and put them on display.

ve onları akvaryuma getirip, özenli setler kurup ziyarete açayım.

Now, the fish in the tanks were gorgeous to look at,

Tanklardaki balıkları izlemesi çok güzeldi,

but they didn't really interact with people.

ama insanlarla iletişim kurmuyorlardı.

But the octopus did.

Ama ahtapotlar kurdu.

If you walked up to an octopus tank,

Ahtapot tankına yaklaştığınızda,

especially early in the morning before anyone arrived,

özellikle kimse gelmeden önce, sabah erkense,

the octopus would rise up and look at you

ahtapot kalkıp size bakıyordu

and you're thinking, "Is that guy really looking at me? He is looking at me!"

ve siz düşünüyordunuz "Bu adam hakikaten bana mı bakıyor? Evet!"

And you walk up to the front of the tank. Then you realize

Tankın önüne geliyordunuz. Ve farkediyordunuz ki

that these animals all have different personalities:

bu hayvanların her birinin farklı kişiliği var.

Some of them would hold their ground,

Kimisi yerinde durur.

others would slink into the back of the tank and disappear in the rocks,

Kimisi tankın arkasına sıvışır ve kayaların arasında kaybolur.

and one in particular, this amazing animal ...

Ama içlerinden bir tanesi, o inanılmaz hayvan...

I went up to the front of the tank, and he's just staring at me,

Tankın önüne gittim ve gözlerini dikmiş bana bakıyor.

and he had little horns come up above his eyes.

Gözlerinin üzerinden çıkan minik boynuzları var.

So I went right up to the front of the tank --

Tankın iyice dibine girdim.

I was three or four inches from the front glass --

Camdan 10 santim kadar uzaktayım.

and the octopus was sitting on a perch, a little rock,

Ahtapot küçük bir kayaya tünemişti,

and he came off the rock and he also came down right to the front of the glass.

kayadan ayrıldı ve o da camın tam önüne geldi

So I was staring at this animal about six or seven inches away,

Yani 10 santim uzağımdaki bu hayvana bakıyorum,

and at that time I could actually focus that close;

o zamanlar gözlerim o kadar yakına odaklayabiliyordu;

now as I look at my fuzzy fingers I realize those days are long gone.

şimdi parmaklarımı bulanık görünce, yaşlandığımı anlıyorum.

Anyway, there we were, staring at each other,

Her neyse, oradayız, birbirimize bakıyoruz,

and he reaches down and grabs an armful of gravel

ve o aşağı uzanıp koluyla çakıl avuçluyor

and releases it in the jet of water entering the tank

ve çakılları, filtreleme sisteminden tanka dökülen

from the filtration system,

suyun içine döküyor,

and -- chk chk chk chk chk! -- this gravel hits the front of the glass and falls down.

ve "çıt çıt çıt çıt çıt!" -- çakıllar ön cama çarpıp düşüyorlar.

He reaches up, takes another armful of gravel, releases it --

Tekrar uzanıyor, yeniden çakılları alıyor ve bırakıyor...

chk chk chk chk chk! -- same thing.

"Çıt çıt çıt çıt çıt çıt!" -- aynı şey.

Then he lifts another arm and I lift an arm.

Sonra bir kolunu kaldırıyor. Ben de kaldırıyorum.

Then he lifts another arm and I lift another arm.

Bir kolunu daha kaldırıyor. Ben de.

And then I realize the octopus won the arms race,

O anda anlıyorum ki ahtapot kol yarışını kazandı,

because I was out and he had six left. (Laughter)

çünkü bende kalmadı, onun hala 6 tane var.

But the only way I can describe what I was seeing that day

O gün şahit olduğum şeyi açıklayabilmemin tek yolu

was that this octopus was playing,

ahtapotun oyun oynamakta olduğu,

which is a pretty sophisticated behavior for a mere invertebrate.

ki bu, altı üstü bir omurgasız için çok karmaşık bir davranış.

So, about three years into my degree,

Doktoramın yaklaşık üçüncü yılında,

a funny thing happened on the way to the office,

ofise giderken komik bir şey oldu,

which actually changed the course of my life.

ki bu hayatımı değiştiren bir olaydı.

A man came into the aquarium. It's a long story, but essentially

Akvaryuma bir adam geldi. Uzun hikaye ama kısaca

he sent me and a couple of friends of mine to the South Pacific

beni ve birkaç arkadaşımı Güney Pasifik'e gönderdi,

to collect animals for him,

onun için hayvan toplayacağız,

and as we left, he gave us two 16-millimeter movie cameras.

yola çıkarken bize 16 mm film kamerası verdi.

He said, "Make a movie about this expedition."

Dedi ki "Bu keşif gezisinin bir filmini yapın."

"OK, a couple of biologists making a movie --

... ee, peki, bir avuç biyolog film yapacak --

this'll be interesting,"

ilginç olacak bu.

and off we went. And we did, we made a movie,

Düştük yola, hakikaten de bir film yaptık,

which had to be the worst movie ever made

herhalde, film tarihinde yapılmış

in the history of movie making,

en kötü film olmalıydı.

but it was a blast. I had so much fun.

Ama süperdi; çok keyif aldım.

And I remember that proverbial light going off in my head,

Kafamın üzerinde yanan o ampulü hatırlıyorum,

thinking, "Wait a minute.

"Bir dakika. Belki de,

Maybe I can do this all the time.

bu işi sürekli yapabilirim.

Yeah, I'll be a filmmaker."

Tabi ya, film yapımcısı olacağım."

So I literally came back from that job,

Yani, gerçekten de, o işten döndükten sonra,

quit school, hung my filmmaking shingle

okuldan ayrıldım, filmci tabelamı astım

and just never told anyone that I didn't know what I was doing.

ve kimseye ne yaptığımı bilmediğimi söylemedim.

It's been a good ride.

İyi bir yolculuk oldu.

And what I learned in school though was really beneficial.

Okulda öğrendiklerim de oldukça faydalı oldu.

If you're a wildlife filmmaker

Eğer vahşi yaşam filmcisiyseniz

and you're going out into the field to film animals,

ve araziye çıkıp hayvanları çekecekseniz,

especially behavior,

özellikle davranışlarını,

it helps to have a fundamental background

bu hayvanların kim olduğu hakkında bilgi

on who these animals are,

sahibi olmak yardımcı oluyor,

how they work and, you know, a bit about their behaviors.

ne yaparlar, işte biraz davranışları hakkında filan.

But where I really learned about octopus

Ama ahtapotlar hakkında en çok, arazide

was in the field, as a filmmaker

film yapımcısı olarak bilgi edindim,

making films with them,

onlarla film yaparken,

where you're allowed to spend large periods of time

çünkü onlarla uzun uzun vakit geçirme şansınız oluyor

with the animals, seeing octopus being octopus

ahtapot görüyorsunuz, onların okyanustaki evinde

in their ocean homes.

ahtapot oluyorsunuz.

I remember I took a trip to Australia,

Hatırlarım, Avustralya'ya bir yolculuğumda,

went to an island called One Tree Island.

Tek Ağaç Adası diye bir adaya gittim.

And apparently, evolution had occurred

Görünüşe göre, Tek Ağaç'ta evrim,

at a pretty rapid rate on One Tree,

adanın adı konduğu zamanla,

between the time they named it and the time I arrived,

oraya vardığım an arasında, pek hızlı gerçekleşmişti,

because I'm sure there were at least three trees

çünkü eminim ki bir oraya vardığımızda

on that island when we were there.

en azından 3 ağaç vardı.

Anyway, one tree is situated right next to

Her neyse, Tek Ağaç muazzam bir mercan

a beautiful coral reef.

kayalığının hemen yanında.

In fact, there's a surge channel

Hatta, bir akıntı kanalı var

where the tide is moving back and forth, twice a day, pretty rapidly.

günde iki kere, oldukça hızlı gelgit oluyor,

And there's a beautiful reef,

ve çok güzel bir resif var

very complex reef, with lots of animals,

aralarında ahtapotun da olduğu bir sürü

including a lot of octopus.

hayvanıyla karmaşık bir resif.

And not uniquely

Sadece Avustralya'dakilere

but certainly, the octopus in Australia

özgü olmasa da, bu ahtapotlar

are masters at camouflage.

kamuflajda ustadır.

As a matter of fact,

Hatta ve hatta,

there's one right there.

işte şurada bir tane var.

So our first challenge was to find these things,

İlk işimiz bu hayvanları bulmaktı,

and that was a challenge, indeed.

ve bu gerçekten zorlu bir işti.

But the idea is, we were there for a month

Durum şuydu ki: Bir ay orada olacaktık,

and I wanted to acclimate the animals to us

ve ben hayvanların bize alışmasını istiyordum.

so that we could see behaviors without disturbing them.

Böylece onları rahatsız etmeden davranışlarını görebilirdik.

So the first week was pretty much spent

İlk haftayı, onlara olabildiğince yaklaşmaya

just getting as close as we could,

çalışarak geçirdik,

every day a little closer, a little closer, a little closer.

her gün birazcık daha, birazcık daha, biraz daha.

And you knew what the limit was: they would start getting twitchy

Sınırın nerede olduğunu anlıyordunuz, tiklenmeye başlıyorlardı,

and you'd back up, come back in a few hours.

çekilip, birkaç saate geri geliyordunuz,

And after the first week, they ignored us.

bir haftanın sonunda bizi umursamadılar.

It was like, "I don't know what that thing is, but he's no threat to me."

Yani "O şeyin ne olduğunu bilmiyorum ama bana zarar vermeyecek."

So they went on about their business

Böylece onlar işlerine baktılar.

and from a foot away, we're watching mating

Biz de, 30 santim öteden çiftleşmelerini, kur

and courting and fighting

yapmalarını ve kavgalarını izledik

and it is just an unbelievable experience.

ve bu inanılmaz bir deneyimdi.

And one of the most fantastic displays

Yaptıkları en harika şeylerden biri

that I remember, or at least visually,

en azından görsel olarak hatırladığım,

was a foraging behavior.

yemek arama davranışıydı.

And they had a lot of different techniques

Yemek bulmak için kullandıkları

that they would use for foraging,

pek çok farklı yöntemleri vardı.

but this particular one used vision.

Ama bir tanesinde görüş kullanılıyordu.

And they would see a coral head,

Belki 3 metre ötede bir mercanın

maybe 10 feet away,

tepesini görüyorlardı

and start moving over toward that coral head.

mercana doğru ilerlemeye başlıyorlardı.

And I don't know whether they actually saw crab in it, or imagined that one might be,

İçinde bir yengeç mi gördüler yoksa, bir yengeç olduğunu mu düşündüler bilmem,

but whatever the case, they would leap off the bottom

ama her ne ise, yerden zıplayıp

and go through the water and land right on top of this coral head,

suda ilerleyip tam da mercanın tepesine iniyorlardı,

and then the web between the arms

ve kolları arasındaki ağ

would completely engulf the coral head,

mercanın tepesini tamamen sarıyordu,

and they would fish out, swim for crabs.

balık, yengeç yakalamak için yüzüyorlardı.

And as soon as the crabs touched the arm, it was lights out.

Yengeç onların koluna dokunduğu anda, ışıklar sönüyordu.

And I always wondered what happened under that web.

O ağın altında ne olduğunu hep merak etmiştim.

So we created a way to find out, (Laughter)

Öğrenmek için bir yol bulduk.

and I got my first look at that famous beak in action.

Ünlü ağzı iş üstündeyken ona ilk kez bakabildim.

It was fantastic.

Muhteşemdi.

If you're going to make a lot of films about a particular group of animals,

Belli bir hayvan grubu hakkında pek çok film yapacaksanız,

you might as well pick one that's fairly common.

sık rastlanılan bir tanesini seçseniz iyi olur.

And octopus are, they live in all the oceans.

Ahtapotlar böyledir; okyanusların hepsindedirler.

They also live deep.

Derinlerde yaşarlar.

And I can't say octopus are responsible

Denizaltına girip çok derinlere gitmeye

for my really strong interest

olan ilgimden ahtapotların

in getting in subs and going deep,

sorumlu olduğunu söyleyemem ama,

but whatever the case, I like that.

ne olursa olsun, bunu seviyorum.

It's like nothing you've ever done.

Önceden yaptığınız hiçbir şeye benzemez.

If you ever really want to get away from it all

Eğer gerçekten her şeyden uzaklaşmak

and see something that you have never seen,

ve daha önce hiç görmediğiniz bir şey görmek,

and have an excellent chance of seeing something

ve daha önce kimsenin görmediği bir şeyi kesinkes

no one has ever seen, get in a sub.

görmek istiyorsanız, denizaltına binin.

You climb in, seal the hatch, turn on a little oxygen,

Tırmanıp, kapağını kapatın, biraz oksijen açın,

turn on the scrubber,

gaz temizleyiciyi açın,

which removes the CO2 in the air you breathe, and they chuck you overboard.

ki soluduğunuz havadan CO2'yi temizlesin, ve sizi güverteden atıversinler.

Down you go. There's no connection to the surface

Ve inersiniz. Yüzeyle, köhne bir radyo

apart from a pretty funky radio.

dışında, hiç bağlantı yoktur.

And as you go down, the washing machine

Ve siz aşağı indikçe, yüzeydeki

at the surface calms down.

çamaşır makinası sakinleşir.

And it gets quiet.

Gitgide sessizleşir.

And it starts getting really nice.

Her şey çok güzel olmaya başlar.

And as you go deeper, that lovely, blue water you were launched in

Derinlere indikçe, yola başladığınızdaki o şahane mavi su

gives way to darker and darker blue.

git gide daha koyu maviye döner.

And finally, it's a rich lavender,

Nihayet koyu mor olur,

and after a couple of thousand feet, it's ink black.

ve yaklaşık 1 km sonra, mürekkep gibi siyahtır.

And now you've entered the realm

İşte ortasu komünitesinin

of the mid-water community.

diyarına girdiniz.

You could give an entire talk

Bir konuşmanın tamamını

about the creatures that live in the mid-water.

sadece ortasuda yaşayan yaratıklara ayırabilirdik.

Suffice to say though, as far as I'm concerned,

Ama, benim bildiğim kadarıyla, sorgusuz sualsiz

without question, the most bizarre designs

en acayip özellikler ve davranışların

and outrageous behaviors

ortasuda yaşayan hayvanlarda

are in the animals that live in the mid-water community.

olduğunu söylesek yeter.

But we're just going to zip right past this area,

Ama biz burayı hızla geçeceğiz,

this area that includes about 95 percent

ki burası gezegenin yaşam alanının

of the living space on our planet

%95'ini içeriyor,

and go to the mid-ocean ridge, which I think is even more extraordinary.

ve orta okyanus şeridine gideceğiz. Bence burası çok daha sıradışı.

The mid-ocean ridge is a huge mountain range,

Orta okyanus şeridi koca bir sıradağdır,

40,000 miles long, snaking around the entire globe.

64 bin km uzunluğundadır, küreyi yılan gibi sarar.

And they're big mountains, thousands of feet tall,

Bunlar çok büyük dağlardır, binlerce metre uzunluğunda,

some of which are tens of thousands of feet

kimisi on binlerce metredir

and bust through the surface,

ve yüzeye kadar uzanır,

creating islands like Hawaii.

Hawaii gibi adaları oluştururlar.

And the top of this mountain range

Ve bu dağ sırasının tepesi

is splitting apart, creating a rift valley.

ikiye yarılarak bir vadi oluşturur.

And when you dive into that rift valley, that's where the action is

O vadiye daldığınız zaman, esas olay oradadır

because literally thousands of active volcanoes

çünkü, hakikaten binlerce etkin yanardağ

are going off at any point in time

her an patlamaktadır,

all along this 40,000 mile range.

bu 64 bin km boyunca.

And as these tectonic plates are spreading apart,

Ve bu tektonik levhalar birbirinden uzaklaşırken,

magma, lava is coming up and filling those gaps,

magma, lav, çatlaktan sızıp boşlukları doldurur.

and you're looking land -- new land --

Ve gözlerinizin önünde kara,

being created right before your eyes.

yeni kara parçası meydana gelmektedir.

And over the tops of them is 3,000 to 4,000 meters of water

Ve bunların üzerinde üç-dört bin metre su,

creating enormous pressure,

inanılmaz bir basınç yaratır,

forcing water down through the cracks toward the center of the earth,

suyu, çatlaklardan dünyanın merkezine doğru iter,

until it hits a magma chamber

ta ki su magmaya ulaşana kadar,

where it becomes superheated

burada çok ama çok ısınır

and supersaturated with minerals,

ve minerallerce doygun hale gelir,

reverses its flow and starts shooting back to the surface

akışı tersine döner ve yüzeyden fışkırmaya başlar,

and is ejected out of the earth like a geyser at Yellowstone.

topraktan Yellowstone'daki su kaynakları gibi çıkar.

In fact, this whole area

Aslında, bütün bu alan

is like a Yellowstone National Park with all of the trimmings.

her şeyiyle Yellowston Ulusal Parkı gibidir.

And this vent fluid is about 600 or 700 degrees F.

Ve bu menfez sıvısı 315 - 370 santigrat derecedir.

The surrounding water is just a couple of degrees above freezing.

Çevreleyen su ise donma noktasından birkaç derece yüksektir.

So it immediately cools,

Bu yüzden sıvı hemen soğur,

and it can no longer hold in suspension

ve içindeki mineralleri artık çözelti

all of the material that it's dissolved,

halinde tutamaz duruma gelir,

and it precipitates out, forming black smoke.

siyah bir duman oluşturarak çökelir.

And it forms these towers, these chimneys

3 ila 10 metre uzunluğundaki

that are 10, 20, 30 feet tall.

bu kuleleri, bacaları oluşturur.

And all along the sides of these chimneys

Ve bu bacaların kenarları, boylu boyunca

is shimmering with heat and loaded with life.

ısı ve yaşam ile dolup taşmaktadır.

You've got black smokers going all over the place

Siyah dumancılar her yerdedir

and chimneys that have tube worms

üzerinde tüp solucanları olan bacalar

that might be eight to 10 feet long.

2,5 ila 3 metre boyunda olabilir.

And out of the tops of these tube worms

Bu tüp solucanlarının tepesinde

are these beautiful red plumes.

çok güzel kırmızı tüyler vardır.

And living amongst the tangle of tube worms

Ve bu solucan yumağının içinde yaşayan

is an entire community of animals:

karidesler, balıklar, istakoz ve yengeçler,

shrimp, fish, lobsters, crab,

midye ve diğer eklembacaklı

clams and swarms of arthropods

sürülerinden oluşan bir hayvan topluluğu

that are playing that dangerous game

haşlanmakla buz gibi donmak arasında

between over here is scalding hot and freezing cold.

tehlikeli bir oyun oynamaktadır.

And this whole ecosystem

Ve bütün bu ekosistemi

wasn't even known about

33 sene öncesine kadar

until 33 years ago.

bilmiyorduk bile.

And it completely threw science on its head.

Bilim dünyasını yerinden oynattı.

It made scientists rethink

Bilimcilere, yaşamın dünyada

where life on Earth might have actually begun.

nerede başlamış olabileceğini yeniden düşündürdü.

And before the discovery of these vents,

Bu menfezlerin keşfinden önce,

all life on Earth, the key to life on Earth,

dünyadaki yaşamın tamamının

was believed to be the sun and photosynthesis.

güneş ve fotosentez olduğuna inanılıyordu,

But down there, there is no sun,

ama orada, aşağıda, güneş yok,

there is no photosynthesis;

fotosentez yok.

it's chemosynthetic environment down there driving it,

Orada her şeyi götüren kemosentetik bir ortam,

and it's all so ephemeral.

ve o kadar gelip geçici ki.

You might film this

Bu inanılmaz hidrotermal

unbelievable hydrothermal vent,

menfezi videoya çekebilirsiniz,

which you think at the time has to be on another planet.

ve bunun başka bir gezegen olduğunu düşünürsünüz.

It's amazing to think that this is actually on earth;

Bunun dünya üzerinde olduğunu düşünmek acayip.

it looks like aliens in an alien environment.

Sanki yabancı bir ortamdaki uzaylılar gibi.

But you go back to the same vent eight years later

Ama aynı menfeze sekiz sene sonra gittiğinizde,

and it can be completely dead.

tamamen ölmüş olabilir.

There's no hot water.

Sıcak su kalmamıştır.

All of the animals are gone, they're dead,

Bütün hayvanlar gitmiş veya ölmüştür.

and the chimneys are still there

Bacalar hala oradadır,

creating a really nice ghost town,

güzel bir hayalet şehir oluştururlar,

an eerie, spooky ghost town,

tuhaf, ürkütücü bir hayalet şehir,

but essentially devoid of animals, of course.

tabi ki, hayvanların olmadığı bir yer.

But 10 miles down the ridge...

Ama şeridin 15 km aşağısında...

pshhh! There's another volcano going.

Fossss! İşte başka bir yanardağ patlamakta.

And there's a whole new hydrothermal vent community that has been formed.

Ve tamamen yeni bir hidrotermal menfez komünitesi oluşmakta.

And this kind of life and death of hydrothermal vent communities

Bu türden hidrotermal menfez komünitesi ölümü ve doğumu

is going on every 30 or 40 years

bu şerit boyunca her 30 veya 40

all along the ridge.

yılda bir gerçekleşiyor.

And that ephemeral nature

Hidrotermal menfez komünitesinin

of the hydrothermal vent community

bu kısa ömürlülüğü

isn't really different from some of the

35 senedir filmler yaparak dolandığım

areas that I've seen

süreçte gördüğüm

in 35 years of traveling around, making films.

başka bölgelerden o kadar farklı değil.

Where you go and film a really nice sequence at a bay.

Bir koyda çok güzel bir bölüm çekiyorsunuz.

And you go back, and I'm at home,

Sonra dönüyorsunuz, evdeyim,

and I'm thinking, "Okay, what can I shoot ...

ve düşünüyorum, "Evet, ne yapabilirim.

Ah! I know where I can shoot that.

Hah, bunu nerede çekeceğimi biliyorum.

There's this beautiful bay, lots of soft corals and stomatopods."

Bir sürü yumuşak mercanın ve stomatopodun olduğu şu güzel koy."

And you show up, and it's dead.

Oraya gidersiniz, çoktan ölmüştür.

There's no coral, algae growing on it, and the water's pea soup.

Üzerinde ne mercan, ne alg büyümektedir, bezelye çorbası gibidir.

You think, "Well, what happened?"

Düşünürsünüz, "Buraya ne olmuş?"

And you turn around,

Arkanıza dönersiniz,

and there's a hillside behind you with a neighborhood going in,

orada üzerinde bir mahallenin büyümekte olduğu bir yamaç,

and bulldozers are pushing piles of soil back and forth.

ve buldozerler toprağı bir oraya bir buraya ittiriyor.

And over here

Diğer tarafta

there's a golf course going in.

bir golf sahası yapılıyor.

And this is the tropics.

Ve burası tropikler.

It's raining like crazy here.

Burada deliler gibi yağmur yağar.

So this rainwater is flooding down the hillside,

Tabi yağmur suyu yamaçtan sel olup iniyor,

carrying with it sediments from the construction site,

inşaatın posasını taşıyarak getiriyor,

smothering the coral and killing it.

mercanı bununla boğup öldürüyor.

And fertilizers and pesticides

Tabi gübre ve böcek ilaçları

are flowing into the bay from the golf course --

golf sahasından koya akıyor.

the pesticides killing all the larvae and little animals,

İlaçlar bütün larvaları ve küçük hayvanları öldürüyor,

fertilizer creating this beautiful plankton bloom --

gübre güzel bir plankton patlamasına yol açıyor.

and there's your pea soup.

İşte size bezelye çorbası.

But, encouragingly, I've seen just the opposite.

Ama, neyse ki, bunun tam tersini de gördüm.

I've been to a place that was a pretty trashed bay.

Berbat edilmiş bir koya gitmiştim.

And I looked at it, just said, "Yuck,"

Baktım ve sadece "Öğğk" diyebildim,

and go and work on the other side of the island.

adanın diğer tarafına geçip orada çalıştık.

Five years later, come back,

Beş sene sonra, geri geldim,

and that same bay is now gorgeous. It's beautiful.

bu aynı koy şimdi muazzam. Çok güzel.

It's got living coral, fish all over the place,

Canlı mercanları ve her yerde balıkları var,

crystal clear water, and you go, "How did that happen?"

su billur gibi, ve diyorsunuz ki "Bu nasıl oldu?"

Well, how it happened is

Eh, olan şu ki;

the local community galvanized.

yerli halk kendine geldi.

They recognized what was happening on the hillside and put a stop to it;

Yamaçta ne olduğunun farkına vardılar ve buna bir dur dediler,

enacted laws and made permits required

yasalar ve izin zorululuğu çıkardılar

to do responsible construction

inşaatların ve golf sahası bakımının

and golf course maintenance

sorumluca yapılması için.

and stopped the sediments flowing into the bay,

İnşaat çökeltilerinin koya akışını durdurdular,

and stopped the chemicals flowing into the bay,

kimyasalların koya akışını durdurdular,

and the bay recovered.

ve koy kendine geldi.

The ocean has an amazing ability

Okyanusun inanılmaz bir iyileşme

to recover, if we'll just leave it alone.

yeteneği var, yeter ki onu rahat bırakalım.

I think Margaret Mead

Bence Margaret Mead

said it best.

çok doğru diyor.

She said that a small group of thoughtful people

Diyor ki, bir avuç düşünceli insan

could change the world.

dünyayı değiştirebilir.

Indeed, it's the only thing that ever has.

Gerçekten de bu hep böyle oldu.

And a small group of thoughtful people

Bir avuç düşünceli insan

changed that bay.

o koyu değiştirdi.

I'm a big fan of grassroots organizations.

Sivil toplum örgütlerini çok severim.

I've been to a lot of lectures

Pek çok konuşma verdim

where, at the end of it, inevitably,

sonunda her zaman, kaçınılmaz olarak,

one of the first questions that comes up is,

sorulan sorulardan ilki hep,

"But, but what can I do?

"Peki, ben ne yapabilirim?

I'm an individual. I'm one person.

Ben bir kişiyim. Bireyim.

And these problems are so large and global, and it's just overwhelming."

Ve bu problemler çok büyük çok küresel, çok karışık ve bunaltıcı."

Fair enough question.

Haklı bir soru.

My answer to that is don't look

Buna cevabım, büyük olana

at the big, overwhelming issues of the world.

dünyanın karmaşık sorunlarına bakmayın.

Look in your own backyard.

Kendi bahçenize bakın.

Look in your heart, actually.

Kendi kalbinize dönün hatta.

What do you really care about that isn't right where you live?

Yaşadığınız yerde önemsediğiniz ve doğru olmayan ne var.

And fix it.

Onu düzeltin.

Create a healing zone in your neighborhood

Kendi mahallenizde bir "iyileşme" alanı yaratın

and encourage others to do the same.

diğerlerini de buna teşvik edin.

And maybe these healing zones can sprinkle a map,

Ve belki bu iyileşme alanları haritaya çiselenir,

little dots on a map.

küçük noktalar olur.

And in fact, the way that we can communicate today --

Aslında, bugün nasıl iletişim kurabildiğimize bakarsak,

where Alaska is instantly knowing what's going on in China,

Alaska, Çin'de ne olduğunu anında öğreniyor,

and the Kiwis did this, and then over in England they tried to ...

Kiwiler'de şu olmuş, İngiltere'de bunu yapmışlar...

and everybody is talking to everyone else --

Ve herkes birbiri ile konuşuyor.

it's not isolated points on a map anymore,

Bunlar artık haritada yalıtılmış noktalar değil,

it's a network we've created.

bizim yarattığımız bir ağ.

And maybe these healing zones can start growing,

Belki bu iyileşme alanları büyümeye başlayabilir,

and possibly even overlap, and good things can happen.

ve kim bilir örtüşebilir ve iyi şeyler olur.

So that's how I answer that question.

İşte bu soruyu böyle cevaplıyorum.

Look in your own backyard, in fact, look in the mirror.

Kendi bahçenize bakın, hatta, aynaya bakın.

What can you do that is more responsible

Daha duyarlı olmak için ne yapabilirsiniz

than what you're doing now?

şimdikinden farklı olarak?

And do that, and spread the word.

Ve onu yapın. Herkese söyleyin.

The vent community animals

Menfez komünitesindeki hayvanlar

can't really do much

yaşadıkları yerdeki

about the life and death

yaşama ve ölüme dair

that's going on where they live, but up here we can.

pek bir şey yapamıyorlar, ama burada biz yapabiliriz.

In theory, we're thinking, rational human beings.

Teoride, düşünüyoruz, insan mantıklı bir varlık.

And we can make changes to our behavior

Davranışımızı, çevremizi etkileyecek

that will influence and affect the environment,

şekilde değiştirebiliriz,

like those people changed the health of that bay.

bahsettiğim koyun sağlığını değiştiren insanlar gibi.

Now, Sylvia's TED Prize wish

Sylvia TED Ödülü dileği olarak

was to beseech us to do anything we could,

elimizden ne gelirse, elimizden

everything we could,

gelen her şeyi yapmamızı,

to set aside not pin pricks,

ufak noktaları değil,

but significant expanses

onun "umut noktaları" dediği

of the ocean for preservation,

okyanusun ciddi genişlikte

"hope spots," she calls them.

alanlarının korunmasını talep ediyor.

And I applaud that. I loudly applaud that.

Bunu alkışlıyorum. Ayakta alkışlıyorum.

And it's my hope that some of these "hope spots"

Benim ümidim de bu "umut noktalarından" bazılarının

can be in the deep ocean,

okyanusun derinlerinde olması,

an area that has historically

burası, uzun zamandır

been seriously neglected, if not abused.

ciddi anlamda göz ardı edildi

The term "deep six" comes to mind:

hatta harap edildi. Toprakla doldurmak

"If it's too big or too toxic for a landfill,

için fazla büyük ya da zehirliyse,

deep six it!"

harap et.

So, I hope that we can also keep

Bu yüzden, umarım derin denizlerdeki

some of these "hope spots" in the deep sea.

bu "umut noktalarını" da koruyabiliriz.

Now, I don't get a wish,

Benim dilek hakkım yok,

but I certainly can say

ama kesinlikle diyebilirim ki

that I will do anything I can

Sylvia Earle'nin dileğini desteklemek

to support Sylvia Earle's wish.

için elimden gelen her şeyi yapacağım.

And that I do.

Bunu yapıyorum.

Thank you very much. (Applause)

Çok teşekkür ederim. (Alkışlar)