Tristram Stuart: The global food waste scandal

Tristram Stuart: Küresel yemek atığı skandalı

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Ayhun Tekat Gözden geçirme: Burcak Avci

The job of uncovering the global food waste scandal

Küresel gıda israfı skandalını keşfetme işi

started for me when I was 15 years old.

benim için 15 yaşımdayken başladı.

I bought some pigs. I was living in Sussex.

Birkaç domuz aldım. Sussex'te yaşıyordum.

And I started to feed them in the most traditional

Ve onları en geleneksel ve doğa dostu yolla

and environmentally friendly way.

beslemeye başladım.

I went to my school kitchen, and I said,

Okul yemekhanesine gittim ve dedim ki,

"Give me the scraps that my school friends have turned

"Bana okul arkadaşlarımın burun büküp yemediği

their noses up at."

artıkları verin."

I went to the local baker and took their stale bread.

Yerel fırına gittim ve bayatlamış ekmeklerini aldım.

I went to the local greengrocer, and I went to a farmer

Yerel manava gittim, ve süpermarketler için uygun şekilde

who was throwing away potatoes because they were

ve büyüklükte olmayan patateslerini çöpe atan bir

the wrong shape or size for supermarkets.

çiftçiye gittim.

This was great. My pigs turned that food waste

Bu harikaydı. Domuzlarım o gıda çöplüğünü

into delicious pork. I sold that pork

lezzetli domuz etlerine dönüştürdü. O eti

to my school friends' parents, and I made

okul arkadaşlarımın ebeveynlerine sattım, ve

a good pocket money addition to my teenage allowance.

genç yaşımda iyi bir cep harçlığım daha oldu.

But I noticed that most of the food that I was giving my pigs

Ama domuzlarıma verdiğim çoğu gıdanın

was in fact fit for human consumption,

aslında insan tüketimi için uygun olduğunu

and that I was only scratching the surface,

ve sadece olayın görünen kısmını tırmaladığımı farkettim;

and that right the way up the food supply chain,

gıda tedarik sürecinde daha yükseğe çıktıkça,

in supermarkets, greengrocers, bakers, in our homes,

süpermarketlerde, manavlarda, fırınlarda, evlerimizde,

in factories and farms, we were hemorrhaging out food.

fabrikalarda ve çiftliklerde, çok fazla gıda ziyan ediyorduk

Supermarkets didn't even want to talk to me

Süpermarketler ne kadar gıda ziyan ettikleri hakkında

about how much food they were wasting.

benimle konuşmak bile istemiyorlardı.

I'd been round the back. I'd seen bins full of food

Gizlice arkadan dolandım. Tenekeler dolusu gıdayı paketlediklerini

being locked and then trucked off to landfill sites,

ve kamyonlarla çöplüklere taşıdıklarını gördüm,

and I thought, surely there is something more sensible

ve gıdayı ziyan etmekten ziyade, gıdayla daha duyarlı

to do with food than waste it.

şeyler yapılabileceğini düşündüm.

One morning, when I was feeding my pigs,

Bir sabah domuzlarımı beslerken,

I noticed a particularly tasty-looking sun-dried tomato loaf

zaman zaman ortaya çıkan lezzetli görünen

that used to crop up from time to time.

ama güneşten kurumuş domatesi farkettim.

I grabbed hold of it,

Onu hemen aldım,

sat down, and ate my breakfast with my pigs. (Laughter)

oturdum ve domuzlarımla kahvaltımı ettim. (Gülüşler)

That was the first act of what I later learned to call freeganism,

Bu hareketim, sonradan freeganism olarak adlandırdığım davranışı ilk sergileyişimdi

really an exhibition of the injustice of food waste,

yemek ziyan etmenin haksızlığını sergiliyordu,

and the provision of the solution to food waste,

ve gıda ziyanına karşı çözümün şartı,

which is simply to sit down and eat food,

temel olarak gıdayı çöpe atmak yerine,

rather than throwing it away.

oturup onu tüketmektir.

That became, as it were, a way of confronting

Bu, gıda ziyan eden büyük işletmelere

large businesses in the business of wasting food,

kendimce karşı koyma biçimim olmuştu

and exposing, most importantly, to the public,

ve en önemlisi kamuoyuna

that when we're talking about food being thrown away,

çöpe atılan gıdalardan bahsederken

we're not talking about rotten stuff, we're not talking about

bayatlamış şeylerden bahsetmediğimizi, sararmış solmuş

stuff that's beyond the pale.

şeylerden bahsetmediğimizi göstermekti.

We're talking about good, fresh food that is being wasted

Biz büyük ölçeklerde ziyan edilen taze

on a colossal scale.

ve yenilebilir yiyeceklerden bahsediyoruz.

Eventually, I set about writing my book,

Nihayet, bu problemin küresel düzeydeki

really to demonstrate the extent of this problem

büyüklüğünü gözler önüne sermek adına kitabımı

on a global scale. What this shows is

yazmaya oturdum. Kitabımın gösterdiği şey

a nation-by-nation breakdown of the likely level

dünyadaki yemek ziyanının, ülke ülke ayrı olarak

of food waste in each country in the world.

analiz edilmesidir.

Unfortunately, empirical data, good, hard stats, don't exist,

Maalesef, deneysel veriler, iyi istatistikler bulunmamaktaydı,

and therefore to prove my point, I first of all had to find

ve bu yüzden iddiamı ispatlamak ve

some proxy way of uncovering

ne kadar gıdanın ziyan edildiğini açığa çıkarmak için

how much food was being wasted.

yeni bir yol bulmak zorundaydım.

So I took the food supply of every single country

Bu yüzden, tüm ülkelerin tek tek

and I compared it to what was actually likely

yiyecek arzını aldım ve o ülkedeki tahmini tüketim

to be being consumed in each country.

miktarıyla karşılaştırdım.

That's based on diet intake surveys, it's based on

Bu, yiyecek tüketimi anketlerine dayalı, obezite

levels of obesity, it's based on a range of factors

oranlarına dayalı, insanların ağzından yaklaşık

that gives you an approximate guess

ne kadar gıda geçtiğini gösteren

as to how much food is actually going into people's mouths.

çeşitli faktörlere dayalı.

That black line in the middle of that table

Tablonun ortasındaki siyah çizgi

is the likely level of consumption

muhtemel tüketim seviyesinin ve kaçınılmaz denilebilecek

with an allowance for certain levels of inevitable waste.

kadarlık bir ziyanın da eklendiği bir miktarı göstermektedir

There will always be waste. I'm not that unrealistic

Her zaman israf olacaktır. Çöplerin olmadığı bir dünyada

that I think we can live in a waste-free world.

yaşayabileceğimizi düşünecek kadar gerçekçilikten uzak değilim.

But that black line shows what a food supply should be

Ama, o siyah çizgi ülkedeki her bireye iyi, stabil ve

in a country if they allow for a good, stable, secure,

güvenli bir diyet oluşması için gereken

nutritional diet for every person in that country.

tedarik miktarını göstermektedir.

Any dot above that line, and you'll quickly notice that

Bu çizginin üzerindeki noktalar (çoğu ülkenin bu durumda

that includes most countries in the world,

olduğunu fark edeceksiniz) gereksiz fazlalığı

represents unnecessary surplus, and is likely to reflect

temsil ediyor ve her ülkedeki ziyan miktarını gösteriyor

levels of waste in each country.

temsil ediyor ve her ülkedeki ziyan miktarını gösteriyor

As a country gets richer, it invests more and more

Bir ülke zenginleştikçe, marketlerde ve restoronlarda

in getting more and more surplus

talep fazlası ürün bulundurmak için

into its shops and restaurants,

daha çok yatırım yapar

and as you can see, most European

ve gördüğünüz gibi çoğu Avrupa

and North American countries

ve Kuzey Amerika ülkeleri

fall between 150 and 200 percent

nüfuslarının besinsel ihtiyaçlarının

of the nutritional requirements of their populations.

%150-200 ü kadar yukarısında kalıyorlar

So a country like America has twice as much food

Böylece, Amerika gibi bir ülke, market raflarında ve

on its shop shelves and in its restaurants

restoranlarında Amerikalı insanları beslemek için

than is actually required to feed the American people.

normalde olması gerekenden iki kat fazla gıdaya sahip.

But the thing that really struck me,

Ama beni gerçekten sarsan şey,

when I plotted all this data, and it was a lot of numbers,

bütün bu verileri çizdiğim zaman

was that you can see how it levels off.

nasıl birden yükselmeyi kestikleriydi.

Countries rapidly shoot towards that 150 mark,

Ülkeler çok hızlı bir şekilde 150 limitine ulaşabiliyor

and then they level off, and they don't really go on rising

sonra tahmin edebileceğiniz üzere durağanlaşıyor

as you might expect.

ve artmaya devam etmiyorlar.

So I decided to unpack that data a little bit further

Dolayısıyla bunun doğru olup olmadığına karar vermek için

to see if that was true or false.

bu verileri biraz daha derinden incelemeye karar verdim.

And that's what I came up with.

Ulaştığım sonuç buydu:

If you include not just the food that ends up

Eğer sadece market ve restoranlardaki yiyeceği hesaba katmazsanız

in shops and restaurants, but also the food

ve insanların yiyebileceği fakat daha fazla et ve çiftlik ürünü

that people feed to livestock,

elde edebilmek için hayvanlara verilmesi uygun görülmüş

the maize, the soy, the wheat, that humans could eat

buğday, mısır gibi şeylerin

but choose to fatten livestock instead to produce

miktarını da eklerseniz,

increasing amounts of meat and dairy products,

miktarını da eklerseniz,

what you find is that most rich countries

bulacağınız şey zengin ülkelerin çoğunun

have between three and four times the amount of food

kendi nüfusunu beslemek için gerek duyduğu miktarın

that their population needs to feed itself.

3 ila 4 katı arasında miktarlarda yiyeceğe sahip olduğudur.

A country like America has four times the amount of food

Amerika gibi bir ülke ihtiyacının 4 katı yiyeceğe sahiptir.

that it needs.

Amerika gibi bir ülke ihtiyacının 4 katı yiyeceğe sahiptir.

When people talk about the need to increase global

Ne zaman insanlar 2050 de olması beklenen 9 milyar

food production to feed those nine billion people

insanın beslenmesini sağlamak için küresel besin üretimini

that are expected on the planet by 2050,

nasıl arttırmamız gerektiğinden bahsetse

I always think of these graphs.

bu grafikler aklıma gelir.

The fact is, we have an enormous buffer

Gerçek şu ki, zengin ülkelerde insanlar ve açlık

in rich countries between ourselves and hunger.

arasında akılalmaz bir uzaklık var

We've never had such gargantuan surpluses before.

Daha önce hiç böyle devasa bir fazlalık olmamıştı.

In many ways, this is a great success story

Pek çok yönüyle, bu insan ırkının 12.000 yıl önce

of human civilization, of the agricultural surpluses

sahip olduğu tarımsal hedeflerin çok çok üzerinde olduğu

that we set out to achieve 12,000 years ago.

bir başarı hikayesi.

It is a success story. It has been a success story.

Bu bir başarı hikayesidir. Hep öyle olmuştur.

But what we have to recognize now is that we are

Fakat şu anda anlamamız gereken,

reaching the ecological limits that our planet can bear,

gezegenimizin taşıyabileceği ekolojik limitlere yaklaştığımızdır.

and when we chop down forests, as we are every day,

ve her gün daha fazla yiyecek üretebilmek için

to grow more and more food,

ormanları kestiğimizde,

when we extract water from depleting water reserves,

tükenmekte olan su rezervlerinden su çıkardığımızda,

when we emit fossil fuel emissions in the quest

daha fazla yiyecek üretme uğrunda

to grow more and more food,

fosil yakıtları kullandığımızda,

and then we throw away so much of it,

ve bu yiyeceklerin çoğunu çöpe attığımızda,

we have to think about what we can start saving.

ne kadarını kurtarmaya başlamamız gerektiğini düşünmeliyiz.

And yesterday, I went to one of the local supermarkets

Geçen gün, neleri çöpe attıklarını incelemek için

that I often visit to

düzenli olarak ziyaret ettiğim bir markete gittim

inspect, if you like, what they're throwing away.

düzenli olarak ziyaret ettiğim bir markete gittim

I found quite a few packets of biscuits amongst

Bütün o meyve ve sebzelerin arasında

all the fruit and vegetables and everything else

birkaç paket bisküvi buldum.

that was in there.

birkaç paket bisküvi buldum.

And I thought, well this could serve as a symbol for today.

Ve dedim ki, bunları bugünkü konuşmamda sembol olarak kullanabilirim

So I want you to imagine that these nine biscuits

Çöpte bulduğumu 9 bisküviyi dünyadaki yiyecek üretimi

that I found in the bin represent the global food supply,

olarak hayal etmenizi istiyorum, tamam mı?

okay? We start out with nine.

Dokuz tane ile başlıyoruz.

That's what's in fields around the world every single year.

Bu her sene üretilen miktar.

The first biscuit we're going to lose

İlkini

before we even leave the farm.

daha çiftlikten çıkmadan kaybediyoruz.

That's a problem primarily associated with

Bu problem genelde altyapı, soğutma, depolama

developing work agriculture, whether it's

pastörize etme gibi gereksinimlerin eksikliğiyle

a lack of infrastructure, refrigeration, pasteurization,

ilişkilendirilebilir. Bu şu anlama geliyor.

grain stores, even basic fruit crates, which means

Üretimin dokuzda biri daha çiftlikleri terk etmeden

that food goes to waste before it even leaves the fields.

ziyan oluyor.

The next three biscuits are the foods that we decide

Sonraki üç bisküvi hayvanlara yedirdiğimiz miktarı

to feed to livestock, the maize, the wheat and the soya.

temsil ediyor mısır, buğday ve soya gibi.

Unfortunately, our beasts are inefficient animals,

Ne yazık ki, bizim hayvanlarımız verimsiz hayvanlar

and they turn two-thirds of that into feces and heat,

ve bu miktarın üçte ikisini dışkı ve ısıya dönüştürüyorlar.

so we've lost those two, and we've only kept this one

Bu sebeple bu ikisini kaybettik ve et ve süt ürünlerinde

in meat and dairy products.

sadece bu elimizde kaldı.

Two more we're going to throw away directly into bins.

İki tanesini daha direkt çöpe atacağız.

This is what most of us think of when we think

Bu çoğunluğumuzun yiyecek ziyanı denince aklımıza gelen şey,

of food waste, what ends up in the garbage,

çöpe giden artıklar,

what ends up in supermarket bins,

süpermarket çöplerine gidenler,

what ends up in restaurant bins. We've lost another two,

restoranların artıkları. İki tane daha kaybettik

and we've left ourselves with just four biscuits to feed on.

ve elimizde beslenebileceğimiz sadece 4 bisküvi kaldı

That is not a superlatively efficient use of global resources,

Bu, küresel kaynakların mükemmel derecede verimli kullanımı değildir,

especially when you think of the billion hungry people

özellikle dünyada halihazırda var olan milyarlarca

that exist already in the world.

aç insanı göz önünde bulundurduğumuzda.

Having gone through the data, I then needed

Bu verilerin üstünden geçtikten sonra bu yiyeceklerin

to demonstrate where that food ends up.

nereye gittiğini göstermem gerekti.

Where does it end up? We're used to seeing the stuff

Nereye gidiyor bunlar? Biz bu şeyleri tabaklarımızda

on our plates, but what about all the stuff

görmeye alışkınız, peki tabağımıza olan yolculukta

that goes missing in between?

kaybolan yiyeceklere ne oluyor?

Supermarkets are an easy place to start.

Süpermarketler kolay bir başlangıç için ideal.

This is the result of my hobby,

Bu hobimin sonuçlarından biri,

which is unofficial bin inspections. (Laughter)

çöpte izinsiz teftiş yapmak. (Gülüşler)

Strange you might think, but if we could rely on corporations

Size garip gelebilir ama işletmelere

to tell us what they were doing in the back of their stores,

dükkanlarının arka kapısında neler yaptıklarını

we wouldn't need to go sneaking around the back,

bize açıklamaları konusunda güvenebilseydik

opening up bins and having a look at what's inside.

gidip çöpleri karıştırıp içine bakmak zorunda kalmazdık.

But this is what you can see more or less on

Fakat bu görüntü genelde İngiltere, Avrupa ve Amerika'da

every street corner in Britain, in Europe, in North America.

çöpleri karıştırdığınızda karşılaşacağınız manzara.

It represents a colossal waste of food,

Bu devasa düzeyde bir yiyecek ziyanını gösteriyor,

but what I discovered whilst I was writing my book

fakat kitabımı yazarken keşfettiğim bir gerçek

was that this very evident abundance of waste

bu durumun aslında buz dağının görünen yüzü olduğuydu.

was actually the tip of the iceberg.

bu durumun aslında buz dağının görünen yüzü olduğuydu.

When you start going up the supply chain,

Tedarik zincirinde yukarılara doğru çıktığınızda

you find where the real food waste is happening

asıl ziyanın nerede meydana geldiğini ve ne kadar

on a gargantuan scale.

büyük bir düzeyde olduğunu buluyorsunuz.

Can I have a show of hands

Evinde dilimlenmiş ekmek

if you have a loaf of sliced bread in your house?

olan kişilerin ellerini görebilir miyim?

Who lives in a household where that crust --

Peki hangileriniz o kabuğun--

that slice at the first and last end of each loaf --

her ekmeğin başında ve sonunda olan--

who lives in a household where it does get eaten?

hangileriniz o kısmın yenildiği bir evde yaşıyor?

Okay, most people, not everyone, but most people,

Tamam, çoğunuz, herkes değil ama çoğunuz,

and this is, I'm glad to say, what I see across the world,

ve sevinerek söylüyorum ki dünyada genelde bu tabloyla karşılaşıyorum,

and yet has anyone seen a supermarket or sandwich shop

buna rağmen herhangi biriniz bu kabuk kısmı üstünde

anywhere in the world that serves sandwiches

olan sandviçler satan bir süpermarket gördü mü

with crusts on it? (Laughter)

acaba? (Gülüşler)

I certainly haven't.

Ben kesinlikle görmedim.

So I kept on thinking, where do those crusts go? (Laughter)

Bu yüzden düşünmeye devam ettim, nereye gidiyor bu kabuklar? (Gülüşler)

This is the answer, unfortunately:

Cevap buydu, malesef:

13,000 slices of fresh bread coming out of

Bu fabrikadan her gün 13.000 ekmek dilimi çıkıyor,

this one single factory every single day, day-fresh bread.

o gün üretilmiş taze ekmek.

In the same year that I visited this factory,

Bu fabrikayı ziyaret ettiğim aynı sene insanların

I went to Pakistan, where people in 2008 were going hungry

2008'deki küresel gıda tedariğindeki sıkışmadan dolayı

as a result of a squeeze on global food supplies.

açlık çektiği Pakistan'a gitmiştim.

We contribute to that squeeze

Biz bu sıkışmaya burada İngilterede ve dünyanın

by depositing food in bins here in Britain

her yerinde yiyecekleri çöpe atarak

and elsewhere in the world. We take food

büyük katkıda bulunuyoruz. Biz o aç insanların

off the market shelves that hungry people depend on.

bel bağladığı yiyecekleri market raflarından alıyoruz.

Go one step up, and you get to farmers,

Bir adım daha yukarı çıkarsanız çiftçilere gelirsiniz,

who throw away sometimes a third or even more

kozmetik standartlar yüzünden zamanı gelince

of their harvest because of cosmetic standards.

hasatlarının üçte birini hatta daha fazlasını atarlar.

This farmer, for example, has invested 16,000 pounds

Bu çiftçi, örneğin, ıspanak yetiştirmeye 16.000£

in growing spinach, not one leaf of which he harvested,

yatırım yaptı, ama bir tek yaprağını bile toplayamadı

because there was a little bit of grass growing in amongst it.

çünkü ıspanaklarının içinde birazcık ot büyümüştü.

Potatoes that are cosmetically imperfect,

Kozmetik olarak mükemmel olmayan patatesler,

all going for pigs.

hepsi domuzlara gidiyor.

Parsnips that are too small for supermarket specifications,

Süpermarket standartlarına göre küçük kalan yabani havuçlar,

tomatoes in Tenerife,

Tenerife'deki domatesler,

oranges in Florida,

Florida'daki portakallar,

bananas in Ecuador, where I visited last year,

Ekvador'daki muzlar, geçen sene ziyaret ettiğim yerler,

all being discarded. This is one day's waste

hepsi çöpe atılıyor. Bu Ekvador'daki bir muz ekim

from one banana plantation in Ecuador.

alanının bir günde ziyan ettiği muz miktarı.

All being discarded, perfectly edible,

Hepsi atılıyor, kesinlikle yenilebilir,

because they're the wrong shape or size.

sadece yanlış şekil ve büyüklükte oldukları için.

If we do that to fruit and vegetables,

Eğer meyve ve sebzelere bunu yapabiliyorsak,

you bet we can do it to animals too.

emin olun hayvanlara da yapabiliriz.

Liver, lungs, heads, tails,

Karaciğer, akciğer, baş, kuyruk,

kidneys, testicles,

böbrekler, testisler,

all of these things which are traditional,

Geleneksel olan bu şeylerin hepsini,

delicious and nutritious parts of our gastronomy

mutfağımızın lezzetli ve besleyici parçaları

go to waste. Offal consumption has halved

ziyan oluyor. Sakatat tüketimi son 30 yılda Amerika'da

in Britain and America in the last 30 years.

ve İngiltere'de yarı yarıya indi.

As a result, this stuff gets fed to dogs at best,

Sonuç olarak, bu şeyler en iyi ihtimalle köpeklere yem

or is incinerated.

edildi yada yakıldı.

This man, in Kashgar, Xinjiang province, in Western China,

Çin'in batı bölgesinde olan Kashgar Xinjiang'de yaşayan

is serving up his national dish.

bu adam yöresel yemek servis ediyor.

It's called sheep's organs.

Bu yemeğe "koyunun organları" deniliyor.

It's delicious, it's nutritious,

Çok lezzetli, besleyici

and as I learned when I went to Kashgar,

ve Kasghar'a gittiğimde öğrendiğime göre

it symbolizes their taboo against food waste.

gıda atıklarına karşı olan tabularını sembolize ediyor

I was sitting in a roadside cafe.

Yol kenarında bir kafede oturuyordum.

A chef came to talk to me, I finished my bowl,

Şeflerden biri benimle konuşmaya geldi, tabağımı bitirdim,

and halfway through the conversation, he stopped talking

ve konuşmanın ortasında konuşmasını kesti,

and he started frowning into my bowl.

ve tabağıma hiddetle bakmaya başladı.

I thought, "My goodness, what taboo have I broken?

Kendi kendime dedim ki "Hangi tabularını yıktım da

How have I insulted my host?"

beni ağırlayan kişiye hakaret etmiş oldum?"

He pointed at three grains of rice

İşaret parmağıyla tabağımın köşesindeki üç tane

at the bottom of my bowl, and he said, "Clean." (Laughter)

pirinç tanesini göstererek dedi ki "Temizle." (Gülüşler)

I thought, "My God, you know, I go around the world

Düşündüm ki, "Aman Allahım, dünyayı dolaşıyorum

telling people to stop wasting food.

insanlara yemek ziyan etmemelerini anlatıyorum buna rağmen

This guy has thrashed me at my own game." (Laughter)

Bu adam beni kendi oyunumda ezmeyi başardı." (Gülüşler)

But it gave me faith. It gave me faith that we, the people,

Ama bu bana inanç kazandırdı. Bana insanların sosyal olarak kabul

do have the power to stop this tragic waste of resources

edilmez olarak görmeye başlarlarsa kaynakları

if we regard it as socially unacceptable

bu şekilde harcamayı bırakabileceğine

to waste food on a colossal scale,

dair inanç kazandırdı,

if we make noise about it, tell corporations about it,

Bu konuda sesimizi duyurabilirsek, bu konuda şirketleri bilgilendirebilirsek,

tell governments we want to see an end to food waste,

devletlere bu ziyanın bitmesini istediğimizi gösterebilirsek,

we do have the power to bring about that change.

bu değişimi sağlayacak güce sahibiz

Fish, 40 to 60 percent of European fish

Balık, Avrupa balığının yüzde 40 ila 60'ı

are discarded at sea, they don't even get landed.

denizdeyken atılıyor, karaya bile ulaşamadan.

In our homes, we've lost touch with food.

Evlerimizde, yemek ile olan temasımızı kaybettik.

This is an experiment I did on three lettuces.

Bu üç marul üzerinde yaptığım bir deneydir.

Who keeps lettuces in their fridge?

Kimlerin dolabında marul var?

Most people. The one on the left

Çoğumuzun. Sol taraftaki

was kept in a fridge for 10 days.

10 gün boyunca dolapta bekledi.

The one in the middle, on my kitchen table. Not much difference.

ortadaki ise mutfak masamda, pek bir fark yok.

The one on the right I treated like cut flowers.

Sağdakine ise çiçekmiş gibi davrandım.

It's a living organism, cut the slice off,

O yaşayan bir organizma, ucunu kesini

stuck it in a vase of water,

bir vazo suyun içine koyun,

it was all right for another two weeks after this.

bundan 2 hafta sonra bile yenebilirliğini koruyacaktır.

Some food waste, as I said at the beginning,

Bir miktar ziyan, başta da belirttiğim gibi,

will inevitably arise, so the question is,

kaçınılmaz olarak olacaktır, o zaman soru şu oluyor,

what is the best thing to do with it?

onunla yapacağımız en iyi şey ne olur?

I answered that question when I was 15.

Bu soruyu 15 yaşımdayken cevaplamıştım.

In fact, humans answered that question 6,000 years ago:

Aslında, insanlar bu soruyu 6.000 yıl önce cevaplamıştı:

We domesticated pigs

Yemek ziyanını tekrar

to turn food waste back into food.

yemeğe dönüştürebilmek için domuzları evcilleştirdik.

And yet, in Europe, that practice has become illegal

Ve yine de, Avrupa'da, 2001'deki Zoonoz salgınından beri

since 2001 as a result of the foot-and-mouth outbreak.

bu uygulama yasadışı olmuştur.

It's unscientific. It's unnecessary.

Bu bilimsel değil. Bu gereksiz.

If you cook food for pigs, just as if

Eğer domuzlar için yemek pişirirseniz, sanki insana

you cook food for humans, it is rendered safe.

pişiriyormuş gibi, domuzlar için de güvenli olur.

It's also a massive saving of resources.

Bunun yanında büyük miktarda kaynak tasarrufu olur.

At the moment, Europe depends on importing

Günümüzde, Avrupa sırf hayvanlarını beslemek için

millions of tons of soy from South America,

Güney Amerika'dan ihraç ettiği milyonlarca ton

where its production contributes to global warming,

soya'ya bağımlı, üretimi küresel ısınmaya büyük katkısı olan,

to deforestation, to biodiversity loss,

ormansızlaşmaya, biyolojik çeşitlilik kaybına,

to feed livestock here in Europe.

sebep olan soya'ya.

At the same time we throw away millions of tons

Aynı zamanda bu hayvanları besleyebileceğimiz

of food waste which we could and should be feeding them.

milyonlarca ton yemek atığımız varken bunu yapıyoruz.

If we did that, and fed it to pigs, we would save

Eğer bunu yapabilseydik, domuzları öyle besleyebilseydik,

that amount of carbon.

bu miktardaki karbon salınımını engellemiş olurduk.

If we feed our food waste which is the current

Eğer yiyecek atığımızı anaerobik sindirim yapan canlılara

government favorite way of getting rid of food waste,

verseydik, (devletin en sevdiği yöntem) yemek artığını

to anaerobic digestion, which turns food waste

elektrik üretmek üzere gaza dönüştüren canlılara,

into gas to produce electricity,

elektrik üretmek üzere gaza dönüştüren canlılara,

you save a paltry 448 kilograms of carbon dioxide

Bir tonluk atığa karşılık cüzzi bir miktar olan 448 kilogram karbondioksit

per ton of food waste. It's much better to feed it to pigs.

tasarrufu yapardınız. Domuzlara yedirmek çok daha akıllıca.

We knew that during the war. (Laughter)

Bunu savaş zamanlarında biliyorduk.(Gülüşler)

A silver lining: It has kicked off globally,

Bir umut ışığı: yemek artıklarıyla mücadele arayışı

the quest to tackle food waste.

dünyaca tanınmaya başlandı.

Feeding the 5,000 is an event I first organized in 2009.

5.000 kişiyi beslemek ilk 2009 yılında başlattığım bir etkinlikti.

We fed 5,000 people all on food that otherwise

5.000 kişiyi aksi taktirde çöpe gidecek olan

would have been wasted.

yemeklerle besledik.

Since then, it's happened again in London,

O günden sonra, Londra'da tekrar gerçekleşti

it's happening internationally, and across the country.

dünya çapında ve ülke genelinde yapılmaya başlandı.

It's a way of organizations coming together

Bu, kuruluşların bir araya gelerek yiyecekleri kutladığı ve

to celebrate food, to say the best thing to do with food

yiyeceklerle yapılacak en iyi şeyin onları yemek olduğunu

is to eat and enjoy it, and to stop wasting it.

ve ziyan etmeyi bırakmak gerektiğini göstermesidir.

For the sake of the planet we live on,

Yaşadığımız gezegenin iyiliği için,

for the sake of our children,

çocuklarımız için,

for the sake of all the other

yaşadığımız gezegeni paylaştığımız

organisms that share our planet with us,

bütün organizmalar için,

we are a terrestrial animal, and we depend on our land

biz karasal canlılarız, ve beslenmemiz için toprağa

for food. At the moment, we are trashing our land

bağımlıyız. An itibariyle, kimsenin yemeyeceği yiyecekler

to grow food that no one eats.

üretmek için toprağımızı mahvediyoruz.

Stop wasting food. Thank you very much. (Applause)

Yemek israfını durdurun. Çok teşekkürler. (Alkışlar)

(Applause)

(Alkışlar)