Tristram Stuart: The global food waste scandal

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Kaja Polachowska Korekta: Joanna Zając

The job of uncovering the global food waste scandal

Na trop skandalu globalnego marnownia jedzenia

started for me when I was 15 years old.

wpadłem, gdy miałem 15 lat.

I bought some pigs. I was living in Sussex.

Mieszkałem w Sussex i kupiłem kilka świń.

And I started to feed them in the most traditional

Zacząłem je karmić w najbardziej tradycyjny

and environmentally friendly way.

i przyjazny dla środowiska sposób.

I went to my school kitchen, and I said,

Udałem się do szkolnej stołówki

"Give me the scraps that my school friends have turned

i poprosiłem o resztki jedzenia,

their noses up at."

zostawione przez moich kolegów.

I went to the local baker and took their stale bread.

W piekarni poprosiłem o czerstwy chleb.

I went to the local greengrocer, and I went to a farmer

Potem wstąpiłem do warzywniaka.

who was throwing away potatoes because they were

Udałem się też do rolnika, który wyrzucał ziemniaki,

the wrong shape or size for supermarkets.

bo miały zły kształt lub rozmiar.

This was great. My pigs turned that food waste

To było niesamowite. Świnie zamieniały te odpady

into delicious pork. I sold that pork

w pyszną wieprzowinę. Sprzedałem ją

to my school friends' parents, and I made

rodzicom moich kolegów

a good pocket money addition to my teenage allowance.

i dorobiłem sobie do kieszonkowego.

But I noticed that most of the food that I was giving my pigs

Ale większość tej żywności, którą karmiłem świnie

was in fact fit for human consumption,

nadawała się do spożycia przez ludzi!

and that I was only scratching the surface,

Zorientowałem się, że to wierzchołek góry lodowej.

and that right the way up the food supply chain,

To samo dzieje się

in supermarkets, greengrocers, bakers, in our homes,

w supermarketach, warzywniakach, piekarniach, domach,

in factories and farms, we were hemorrhaging out food.

fabrykach i na farmach -- marnuje się masa żywności.

Supermarkets didn't even want to talk to me

Supermarkety nawet nie chciały ze mną rozmawiać

about how much food they were wasting.

o tym, ile jedzenia marnują.

I'd been round the back. I'd seen bins full of food

Chodziłem na zaplecza. Widziałem kosze pełne jedzenia,

being locked and then trucked off to landfill sites,

wywożone na wysypiska śmieci.

and I thought, surely there is something more sensible

Pomyślałem, że na pewno da się

to do with food than waste it.

rozsądniej spożytkować tę żywność niż ją wyrzucać.

One morning, when I was feeding my pigs,

Pewnego poranka karmiąc świnie

I noticed a particularly tasty-looking sun-dried tomato loaf

zauważyłem smakowity bochenek chleba z suszonymi pomidorami

that used to crop up from time to time.

zauważyłem smakowity bochenek chleba z suszonymi pomidorami

I grabbed hold of it,

Wziąłem kawałek, usiadłem

sat down, and ate my breakfast with my pigs. (Laughter)

i zjadłem śniadanie ze świniami. (Śmiech)

That was the first act of what I later learned to call freeganism,

Wtedy pierwszy raz zrobiłem coś, co później nazwałem freeganizmem.

really an exhibition of the injustice of food waste,

To ukazanie, jak niesprawiedliwe jest marnowanie jedzenia.

and the provision of the solution to food waste,

I propozycja rozwiązania problemu:

which is simply to sit down and eat food,

jedzenie tego, co mamy,

rather than throwing it away.

zamiast wyrzucania.

That became, as it were, a way of confronting

Stało się to dla mnie sposobem na przeciwstawienie się

large businesses in the business of wasting food,

marnotrastwu jedzenia przez wielki biznes

and exposing, most importantly, to the public,

i co ważniejsze - na ukazanie,

that when we're talking about food being thrown away,

że kiedy mówi się o wyrzucanym jedzeniu,

we're not talking about rotten stuff, we're not talking about

nie chodzi o zgniłe rzeczy, ani te,

stuff that's beyond the pale.

które są nie do przyjęcia.

We're talking about good, fresh food that is being wasted

Mowa tu o dobrym, świeżym jedzeniu

on a colossal scale.

marnowanym na wielką skalę.

Eventually, I set about writing my book,

W końcu zdecydowałem się na napisanie książki,

really to demonstrate the extent of this problem

by przedstawić rozmiary tego problemu na świecie.

on a global scale. What this shows is

by przedstawić rozmiary tego problemu na świecie.

a nation-by-nation breakdown of the likely level

Ten wykres przedstawia przypuszczalną wielkość

of food waste in each country in the world.

odpadów żywnościowych na świecie.

Unfortunately, empirical data, good, hard stats, don't exist,

Niestety nie istnieją rzetelne dane,

and therefore to prove my point, I first of all had to find

więc najpierw musiałem znaleźć

some proxy way of uncovering

jakiś sposób na ukazanie,

how much food was being wasted.

jak wiele żywności się marnuje.

So I took the food supply of every single country

Wziąłem więc dane o zasobach żywności

and I compared it to what was actually likely

i porównałem je do przewidywanych danych

to be being consumed in each country.

dotyczących konsumpcji w tych krajach.

That's based on diet intake surveys, it's based on

To dane oparte na sondażach dotyczących odżywiania,

levels of obesity, it's based on a range of factors

wskaźniku otyłości i całym szeregu czynników.

that gives you an approximate guess

Pozwalają oszacować,

as to how much food is actually going into people's mouths.

ile jedzenia w rzeczywistości trafia do żołądków ludzi.

That black line in the middle of that table

Ta czarna linia na środku tabeli

is the likely level of consumption

to przypuszczalny wskaźnik konsumpcji,

with an allowance for certain levels of inevitable waste.

z uwzględnieniem pewnego poziomu nieuniknionych strat.

There will always be waste. I'm not that unrealistic

Zawsze będziemy coś wyrzucać.

that I think we can live in a waste-free world.

Wiadomo, że nie da się zupełnie uniknąć odpadów.

But that black line shows what a food supply should be

Czarna linia pokazuje, jakie powinny być zasoby żywności

in a country if they allow for a good, stable, secure,

by zapewnić zrównoważone, bezpieczne

nutritional diet for every person in that country.

i odżywcze pożywienie mieszkańcom kraju.

Any dot above that line, and you'll quickly notice that

Każda kropka nad tą linią - widzimy, że

that includes most countries in the world,

dotyczy to większości krajów na świecie --

represents unnecessary surplus, and is likely to reflect

to nadmiar żywności,

levels of waste in each country.

i wyznacznik tego, ile jedzenia się marnuje.

As a country gets richer, it invests more and more

W miarę bogacenia się, państwa inwestują

in getting more and more surplus

w produkcję coraz większych nadwyżek żywności.

into its shops and restaurants,

w produkcję coraz większych nadwyżek żywności.

and as you can see, most European

Jak widać, większość krajów Europy

and North American countries

i Ameryki Północnej

fall between 150 and 200 percent

plasuje się na poziomie między 150 a 200%

of the nutritional requirements of their populations.

potrzeb odżywczych populacji danego kraju.

So a country like America has twice as much food

Ameryka ma dwa razy więcej jedzenia

on its shop shelves and in its restaurants

na półkach sklepów i w restauracjach,

than is actually required to feed the American people.

niż jest potrzebne do wyżywienia Amerykanów.

But the thing that really struck me,

Ale najbardziej mnie zaskoczyło,

when I plotted all this data, and it was a lot of numbers,

gdy sporządzałem te wszystkie wykresy,

was that you can see how it levels off.

że widać jak sytuacja się stabilizuje.

Countries rapidly shoot towards that 150 mark,

Kraje na wyścigi dążą do wskaźnika 150%

and then they level off, and they don't really go on rising

i tam pozostają, już nie dążą wyżej,

as you might expect.

jak można by się spodziewać.

So I decided to unpack that data a little bit further

Postanowiłem bliżej przyjrzeć się tym danym,

to see if that was true or false.

by zobaczyć, czy to prawda.

And that's what I came up with.

Oto co odkryłem.

If you include not just the food that ends up

Jeśli weźmiemy pod uwagę nie tylko żywność

in shops and restaurants, but also the food

lądującą w sklepach i restauracjach,

that people feed to livestock,

ale i tą wykorzystywaną do wyżywienia zwierząt rolnych:

the maize, the soy, the wheat, that humans could eat

kukurydzę, soję, pszenicę, które ludzie mogliby zjeść,

but choose to fatten livestock instead to produce

ale wolą utuczyć trzodę

increasing amounts of meat and dairy products,

i zwiększyć produkcję przetworów mięsnych i mlecznych;

what you find is that most rich countries

to okaże się, że większość bogatych państw

have between three and four times the amount of food

posiada 3-4 razy więcej jedzenia

that their population needs to feed itself.

niż potrzeba do wykarmienia ich mieszkańców.

A country like America has four times the amount of food

Ameryka ma czterokrotnie więcej żywności

that it needs.

niż potrzebuje.

When people talk about the need to increase global

Kiedy ludzie mówią o potrzebie zwiększenia światowej

food production to feed those nine billion people

produkcji żywności, by wykarmić 9 miliardów ludzi,

that are expected on the planet by 2050,

którzy będą zamieszkiwać planetę przed rokiem 2050,

I always think of these graphs.

zawsze przypominam sobie te wykresy.

The fact is, we have an enormous buffer

Tak naprawdę w bogatych krajach

in rich countries between ourselves and hunger.

bardzo daleko nam do głodu.

We've never had such gargantuan surpluses before.

Nigdy dotąd nie mieliśmy tak olbrzymich nadwyżek żywności.

In many ways, this is a great success story

W pewnym sensie jest to historia sukcesu ludzkości,

of human civilization, of the agricultural surpluses

która osiągnęła cel obrany 12 tys. lat temu

that we set out to achieve 12,000 years ago.

otrzymywania nadwyżek produktów rolnych.

It is a success story. It has been a success story.

Jak dotąd jest to historia sukcesu.

But what we have to recognize now is that we are

Teraz jednak musimy uświadomić sobie,

reaching the ecological limits that our planet can bear,

że zbliżamy się do limitów, których przekroczenia nasza planeta nie zniesie.

and when we chop down forests, as we are every day,

Każdego dnia wycinamy lasy

to grow more and more food,

by uprawiać coraz więcej żywności,

when we extract water from depleting water reserves,

czerpiemy wodę z kończących się już rezerw wodnych,

when we emit fossil fuel emissions in the quest

przyczyniamy się do emisji spalin z paliw kopalnianych,

to grow more and more food,

po to, by było więcej żywności,

and then we throw away so much of it,

a jednak wyrzucamy tak wielką jej część.

we have to think about what we can start saving.

Musimy zacząć myśleć o oszczędzaniu.

And yesterday, I went to one of the local supermarkets

Wczoraj byłem w jednym z miejscowych supermarketów,

that I often visit to

które często odwiedzam,

inspect, if you like, what they're throwing away.

by sprawdzać, co wyrzucają.

I found quite a few packets of biscuits amongst

Wśród wyrzuconego jedzenia

all the fruit and vegetables and everything else

znalazłem kilka opakowań ciastek.

that was in there.

znalazłem kilka opakowań ciastek.

And I thought, well this could serve as a symbol for today.

Pomyślałem, że mogę się nimi dzisiaj posłużyć.

So I want you to imagine that these nine biscuits

Chciałbym, żebyście wyobrazili sobie, że te 9 ciastek,

that I found in the bin represent the global food supply,

znalezione w koszu, reprezentuje światowe zasoby żywności.

okay? We start out with nine.

Zaczynamy od dziewięciu.

That's what's in fields around the world every single year.

Tyle każdego roku zbierane jest z pól uprawnych na świecie.

The first biscuit we're going to lose

Pierwsze ciastko tracimy

before we even leave the farm.

zanim zdąży opuścić farmę.

That's a problem primarily associated with

To problem związany przede wszystkim

developing work agriculture, whether it's

z rozwojem rolnictwa.

a lack of infrastructure, refrigeration, pasteurization,

Może to być brak infrastruktury, chłodzenia, pasteryzacji,

grain stores, even basic fruit crates, which means

spichlerzy, nawet skrzynek na owoce.

that food goes to waste before it even leaves the fields.

Żywność marnuje się zanim w ogóle opuści pole.

The next three biscuits are the foods that we decide

Kolejne 3 ciastka to żywność, którą karmimy trzodę:

to feed to livestock, the maize, the wheat and the soya.

kukurydza, pszenica i soja.

Unfortunately, our beasts are inefficient animals,

Niestety zwierzęta nie są wystarczająco wydajne

and they turn two-thirds of that into feces and heat,

i dwie trzecie z tego, co zjadły, zamieniają w ciepło i odchody.

so we've lost those two, and we've only kept this one

Tracimy 2 ciastka, a zostaje nam jedno,

in meat and dairy products.

w postaci mięsa i produktów mlecznych.

Two more we're going to throw away directly into bins.

Dwa kolejne ciastka wyrzucamy prosto do śmietnika.

This is what most of us think of when we think

Tak większość z nas widzi odpady żywnościowe,

of food waste, what ends up in the garbage,

to, co ląduje w śmieciach,

what ends up in supermarket bins,

w śmietnikach supermarketów,

what ends up in restaurant bins. We've lost another two,

w koszach restauracji. Tracimy kolejne 2 ciastka.

and we've left ourselves with just four biscuits to feed on.

Zostają nam 4 ciastka, które muszą nas wyżywić.

That is not a superlatively efficient use of global resources,

Nie jest to najbardziej wydajny sposób wykorzystania światowych zasobów,

especially when you think of the billion hungry people

zwłaszcza, kiedy pomyśli się o miliardzie głodnych ludzi,

that exist already in the world.

żyjących gdzieś na świecie.

Having gone through the data, I then needed

Kiedy już przedarłem się przez dane,

to demonstrate where that food ends up.

musiałem pokazać, dokąd trafia jedzenie.

Where does it end up? We're used to seeing the stuff

Gdzie ono kończy?

on our plates, but what about all the stuff

Część widzimy na naszych talerzach,

that goes missing in between?

ale co z brakującą resztą?

Supermarkets are an easy place to start.

Najłatwiej zacząć od supermarketów.

This is the result of my hobby,

Oto rezultat mojego hobby,

which is unofficial bin inspections. (Laughter)

nieoficjalna kontrola śmietników. (Śmiech)

Strange you might think, but if we could rely on corporations

Może to śmieszne, ale gdybyśmy mogli polegać na tym,

to tell us what they were doing in the back of their stores,

co korporacje mówią, że robią na tyłach swoich sklepów,

we wouldn't need to go sneaking around the back,

nie byłoby potrzeby węszenia na ich zapleczach,

opening up bins and having a look at what's inside.

otwierania koszy i przeglądania ich śmieci.

But this is what you can see more or less on

To możemy zobaczyć na rogu każdej ulicy

every street corner in Britain, in Europe, in North America.

w Wielkiej Brytanii, Europie, Ameryce Północnej.

It represents a colossal waste of food,

Marnowanie jedzenia na ogromną skalę.

but what I discovered whilst I was writing my book

Pisząc moją książkę, odkryłem,

was that this very evident abundance of waste

że ten ewidentny ogrom odpadów

was actually the tip of the iceberg.

to tylko wierzchołek góry lodowej.

When you start going up the supply chain,

Spoglądając w górę łańcucha dostaw,

you find where the real food waste is happening

można odkryć, gdzie tak naprawdę

on a gargantuan scale.

w największym stopniu marnuje się jedzenie.

Can I have a show of hands

Do osób, które mają w domu

if you have a loaf of sliced bread in your house?

kromkę krojonego chleba,

Who lives in a household where that crust --

u kogo z was piętki,

that slice at the first and last end of each loaf --

te małe kromki na końcach chleba

who lives in a household where it does get eaten?

są rzeczywiście zjadane?

Okay, most people, not everyone, but most people,

U większości osób, choć nie wszystkich,

and this is, I'm glad to say, what I see across the world,

z radością przyznaję, że obserwuje się to na całym świecie.

and yet has anyone seen a supermarket or sandwich shop

Ale czy ktokolwiek z was widział w supermarkecie albo

anywhere in the world that serves sandwiches

sklepie z kanapkami gdziekolwiek na świecie kanapki

with crusts on it? (Laughter)

bez obciętej skórki? (Śmiech)

I certainly haven't.

Ja na pewno nie widziałem.

So I kept on thinking, where do those crusts go? (Laughter)

Myślałem więc: co dzieje się z tą skórką? (Śmiech)

This is the answer, unfortunately:

Oto przykra odpowiedź.

13,000 slices of fresh bread coming out of

13 tys. kromek świeżego chleba

this one single factory every single day, day-fresh bread.

wyrzuca się każdego dnia z tej jednej fabryki.

In the same year that I visited this factory,

W tym samym roku byłem w Pakistanie,

I went to Pakistan, where people in 2008 were going hungry

gdzie w 2008 roku ludzie chodzili głodni

as a result of a squeeze on global food supplies.

z powodu ograniczenia światowych dostaw żywności.

We contribute to that squeeze

Przyczyniliśmy się do tego ograniczenia

by depositing food in bins here in Britain

składując jedzenie w śmietnikach, tutaj, w Wielkiej Brytanii,

and elsewhere in the world. We take food

i każdym innym miejscu na świecie.

off the market shelves that hungry people depend on.

Zabieramy ze sklepowych półek jedzenie, na które liczą głodujący ludzie.

Go one step up, and you get to farmers,

Rolnicy wyrzucają jedną trzecią albo i więcej plonów,

who throw away sometimes a third or even more

Rolnicy wyrzucają jedną trzecią albo i więcej plonów,

of their harvest because of cosmetic standards.

bo nie spełniają standardów estetycznych.

This farmer, for example, has invested 16,000 pounds

Ten rolnik zainwestował 16 tys. funtów

in growing spinach, not one leaf of which he harvested,

w uprawę szpinaku, z którego nie zebrano nawet listka,

because there was a little bit of grass growing in amongst it.

bo gdzieś pomiędzy szpinakiem rosła kępka trawy.

Potatoes that are cosmetically imperfect,

Estetycznie wybrakowane ziemniaki

all going for pigs.

trafiają do koryt świń.

Parsnips that are too small for supermarket specifications,

Pietruszka, która jest za mała jak na wymogi supermarketów,

tomatoes in Tenerife,

pomidory na Teneryfie,

oranges in Florida,

pomarańcze na Florydzie,

bananas in Ecuador, where I visited last year,

banany w Ekwadorze, gdzie byłem w zeszłym roku -

all being discarded. This is one day's waste

wszystko to wyrzucone.

from one banana plantation in Ecuador.

Te banany to odpady tylko z jednego dnia.

All being discarded, perfectly edible,

Chociaż nadają się do jedzenia - wszystkie wyrzucono,

because they're the wrong shape or size.

ponieważ mają zły kształt lub rozmiar.

If we do that to fruit and vegetables,

Jeśli postępujemy w ten sposób z owocami i warzywami,

you bet we can do it to animals too.

to ze zwierzętami na pewno nie jest inaczej.

Liver, lungs, heads, tails,

Wątroby, płuca, głowy, ogony, nerki, jądra -

kidneys, testicles,

Wątroby, płuca, głowy, ogony, nerki, jądra -

all of these things which are traditional,

wszystkie będące tradycyjnymi,

delicious and nutritious parts of our gastronomy

smacznymi i odżywczymi elementami naszej gastronomii,

go to waste. Offal consumption has halved

idą do śmieci. W ciągu ostatnich 30 lat

in Britain and America in the last 30 years.

konsumpcja podrobów spadła o połowę.

As a result, this stuff gets fed to dogs at best,

W wyniku tego karmi się nimi co najwyżej psy,

or is incinerated.

albo się je pali.

This man, in Kashgar, Xinjiang province, in Western China,

Ten mieszkaniec Kaszgaru w prowincji Xinjiang w zachodnich Chinach

is serving up his national dish.

serwuje klientom swoje danie narodowe,

It's called sheep's organs.

owcze podroby.

It's delicious, it's nutritious,

Jest smaczne i odżywcze.

and as I learned when I went to Kashgar,

Jak dowiedziałem się podczas pobytu w Kaszgarze,

it symbolizes their taboo against food waste.

symbolizuje sprzeciw wobec marnowania jedzenia.

I was sitting in a roadside cafe.

Siedziałem w przydrożnej kawiarni.

A chef came to talk to me, I finished my bowl,

Szef kuchni podszedł do mnie, by porozmawiać,

and halfway through the conversation, he stopped talking

ale w połowie rozmowy przestał mówić

and he started frowning into my bowl.

i zaczął marszczyć się w stronę mojego talerza.

I thought, "My goodness, what taboo have I broken?

Pomyślałem: "Mój Boże, co zrobiłem nie tak?

How have I insulted my host?"

Czym obraziłem gospodarza?"

He pointed at three grains of rice

Wskazał trzy ziarnka ryżu, które zostawiłem

at the bottom of my bowl, and he said, "Clean." (Laughter)

i powiedział: "Wyczyść" (Śmiech)

I thought, "My God, you know, I go around the world

Pomyślałem: "Jeżdżę po świecie i opowiadam ludziom,

telling people to stop wasting food.

żeby przestali marnować jedzenie.

This guy has thrashed me at my own game." (Laughter)

Ten facet pokonał mnie w mojej własnej grze". (Śmiech)

But it gave me faith. It gave me faith that we, the people,

Ale przywróciło mi to wiarę w to, że my, ludzie,

do have the power to stop this tragic waste of resources

możemy zaprzestać tak tragicznego marnowania zasobów.

if we regard it as socially unacceptable

Jeśli marnowanie jedzenia na wielką skalę

to waste food on a colossal scale,

będzie społecznie nieakceptowalne,

if we make noise about it, tell corporations about it,

jeśli będziemy robić wokół tego szum,

tell governments we want to see an end to food waste,

zażądamy od korporacji i władz, by położyły kres marnowaniu żywności,

we do have the power to bring about that change.

możemy doprowadzić do zmian.

Fish, 40 to 60 percent of European fish

Ryby: 40-60% europejskich ryb,

are discarded at sea, they don't even get landed.

wyrzuca się do morza, nawet nie docierają na ląd.

In our homes, we've lost touch with food.

W naszych domach traci się kontakt z jedzeniem.

This is an experiment I did on three lettuces.

Przeprowadziłem eksperyment na sałacie.

Who keeps lettuces in their fridge?

Kto trzyma sałatę w lodówce?

Most people. The one on the left

Większość ludzi. Ta po lewej

was kept in a fridge for 10 days.

leżała w lodówce przez 10 dni.

The one in the middle, on my kitchen table. Not much difference.

Ta po środku - na kuchennym stole, niewielka różnica.

The one on the right I treated like cut flowers.

Tą po prawej traktowałem jak cięte kwiaty.

It's a living organism, cut the slice off,

To żywy organizm, odciąłem kawałek,

stuck it in a vase of water,

włożyłem do naczynia z wodą

it was all right for another two weeks after this.

i była dobra jeszcze przez 2 tygodnie.

Some food waste, as I said at the beginning,

Ilość niektórych odpadów żywnościowych

will inevitably arise, so the question is,

nieuchronnie wzrośnie, więc pytaniem jest,

what is the best thing to do with it?

co najlepiej z nimi zrobić?

I answered that question when I was 15.

Odpowiedziałem na to pytanie, kiedy miałem 15 lat.

In fact, humans answered that question 6,000 years ago:

Ludzie odpowiedzieli na to pytanie już 6000 lat temu:

We domesticated pigs

udomowiliśmy świnie,

to turn food waste back into food.

by z odpadów żywnościowych znowu zrobić żywność.

And yet, in Europe, that practice has become illegal

Jednak w Europie takie praktyki zostały prawnie zakazane

since 2001 as a result of the foot-and-mouth outbreak.

po epidemii pryszczycy w roku 2001.

It's unscientific. It's unnecessary.

To niepoparte nauką. Niepotrzebne.

If you cook food for pigs, just as if

Jeśli gotujesz jedzenie dla świń w ten sam sposób,

you cook food for humans, it is rendered safe.

co dla ludzi, jest ono bezpieczne.

It's also a massive saving of resources.

Jest to też sposób na ogromną oszczędność surowców.

At the moment, Europe depends on importing

Obecnie, Europa polega na imporcie

millions of tons of soy from South America,

milionów ton soi z Ameryki Południowej,

where its production contributes to global warming,

gdzie jej produkcja przyczynia się do globalnego ocieplenia,

to deforestation, to biodiversity loss,

wycinki lasów, zaniku zróżnicowania biologicznego,

to feed livestock here in Europe.

po to, by wyżywić trzodę w Europie.

At the same time we throw away millions of tons

Jednocześnie wyrzuca się miliony resztek,

of food waste which we could and should be feeding them.

którymi można, a wręcz należałoby ją karmić.

If we did that, and fed it to pigs, we would save

Gdybyśmy karmili świnie odpadami,

that amount of carbon.

zaoszczędzilibyśmy ogromne ilości węgla.

If we feed our food waste which is the current

Jeśli będziemy pozbywać się odpadów żywnościowych

government favorite way of getting rid of food waste,

poddając je fermentacji anaerobowej,

to anaerobic digestion, which turns food waste

która przemienia odpady w gaz,

into gas to produce electricity,

by wytworzyć energię elektryczną,

you save a paltry 448 kilograms of carbon dioxide

zaoszczędzimy marne 448 kg dwutlenku węgla

per ton of food waste. It's much better to feed it to pigs.

na tonę odpadów. Lepiej już karmić nimi świnie.

We knew that during the war. (Laughter)

Wiedzieliśmy o tym w czasie wojny. (Śmiech)

A silver lining: It has kicked off globally,

Jest promyk nadziei: chęć stawienia czoła problemowi

the quest to tackle food waste.

marnowania żywności rozprzestrzenia się po świecie.

Feeding the 5,000 is an event I first organized in 2009.

"Feeding the 5,000" to akcja zorganizowana przeze mnie w roku 2009.

We fed 5,000 people all on food that otherwise

Nakarmiliśmy blisko 5 tys. osób,

would have been wasted.

jedzeniem, które inaczej by się zmarnowało.

Since then, it's happened again in London,

Akcję powtórzyliśmy w Londynie,

it's happening internationally, and across the country.

a dziś dzieje się to na skalę międzynarodową.

It's a way of organizations coming together

W ten sposób organizacje łączą się by celebrować jedzenie,

to celebrate food, to say the best thing to do with food

pokazując, że najlepsze co możemy zrobić z żywnością

is to eat and enjoy it, and to stop wasting it.

to czerpać radość z jej jedzenia, nie wyrzucać.

For the sake of the planet we live on,

Przez wzgląd na planetę, którą zamieszkujemy,

for the sake of our children,

przez wzgląd na nasze dzieci,

for the sake of all the other

przez wzgląd na pozostałe organizmy,

organisms that share our planet with us,

z którymi dzielimy tę planetę,

we are a terrestrial animal, and we depend on our land

polegamy na naszej ziemi jako źródle pożywienia.

for food. At the moment, we are trashing our land

Teraz wyniszczamy naszą ziemię,

to grow food that no one eats.

by uprawiać żywność, której nikt nie je.

Stop wasting food. Thank you very much. (Applause)

Przestańmy marnować jedzenie. Bardzo dziękuję. (Oklaski)

(Applause)

(Oklaski)