Why giving away our wealth has been the most satisfying thing we've done... | Bill and Melinda Gates

Çeviri: Ömer Çalışkan Gözden geçirme: Gözde Zülal Solak

Chris Anderson: So, this is an interview with a difference.

Chris Anderson: Bu röportaj farklı bir röportaj.

On the basis that a picture is worth a thousand words,

Bir resim bin kelime değerindedir düşüncesi ile

Bill ve Melinda'dan eski arşivlerini karıştırmalarını

what I did was, I asked Bill and Melinda

to dig out from their archive

ve resimlerle bağlantılı olarak

neler yaptıklarını

some images that would help explain

ve de neler yapıyor olduklarını

some of what they've done,

anlatmalarına yardımcı olacak birkaç fotoğraf seçmelerini istedim.

and do a few things that way.

So, we're going to start here.

Buradan başlayacağız.

Melinda, when and where was this,

Melinda bu nerede ve ne zaman çekildi?

and who is that handsome man next to you?

Ve yanındaki yakışıklı adam kim?

Melinda Gates: With those big glasses, huh?

Melinda Gates: Büyük gözlüklü olan mı?

This is in Africa, our very first trip,

Burası Afrika, bizim ilk gidişimiz.

İkimizin de ilk defa Afrika'ya gidişiydi.

the first time either of us had ever been to Africa,

in the fall of 1993.

1993 Sonbaharı.

We were already engaged to be married.

Orada nişanlıydık.

We married a few months later,

Bir kaç ay sonra da evlendik.

and this was the trip where we really went to see

Bu gezi de bizim hayvanları

the animals and to see the savanna.

ve savanı görmeye gittiğimiz geziydi.

It was incredible. Bill had never taken that much time

Muhteşemdi.

Bill daha önce işinden bu kadar vakit ayırmamıştı.

off from work.

But what really touched us, actually, were the people,

Ama bize en çok dokunan insanlar

and the extreme poverty.

ve oradaki aşırı yoksulluktu.

Kendimize sorular sormaya başladık.

We started asking ourselves questions.

Does it have to be like this?

Bu şekilde olmak zorunda mı?

And at the end of the trip,

Gezinin son kısmında

we went out to Zanzibar,

Zanzibar'a gittik.

and took some time to walk on the beach,

Kumsalda yürüyerek vakit geçirdik.

which is something we had done a lot

Bu, çıkarken sıkça

while we were dating.

yaptığımız bir şeydi.

And we'd already been talking about during that time

O zamanlarda Microsoft'tan

gelen servetin topluma

that the wealth that had come from Microsoft

geri verilebileceği üzerine konuşuyorduk.

would be given back to society,

but it was really on that beach walk

Gerçekten de kumsaldaki o yürüyüşümüz

that we started to talk about, well,

ne yapacağımız ve nasıl yapacağımız

what might we do and how might we go about it?

üzerine konuşmaya başladığımız zamandı.

CA: So, given that this vacation

CA: Tabi bu tatilin dünyanın

en büyük özel kuruluşunun kurulmasına

led to the creation of

the world's biggest private foundation,

sebep olduğu düşünüldüğünde

it's pretty expensive as vacations go. (Laughter)

bir tatil için fazla pahalıya patlamış. (Gülüşmeler)

MG: I guess so. We enjoyed it.

MG: Sanırım öyle. Biz zevk aldık.

CA: Which of you was the key instigator here,

CA: Burada tetikleyici rolü oynayan hanginizdi?

or was it symmetrical?

Yoksa eşit seviyede miydi?

Bill Gates: Well, I think we were excited

Bill Gates: Yani, sanırım hayatımızda

that there'd be a phase of our life

bu parayı nasıl geri vereceğimizi

where we'd get to work together

and figure out how to give this money back.

bulmak için birlikte çalışacağımız

bir dönem olacağı için heyecanlıydık.

At this stage, we were talking about the poorest,

O dönemde yoksul insanlardan

ve onlara büyük bir etkide bulunup

and could you have a big impact on them?

bulunamayacağımızdan bahsediyorduk.

Were there things that weren't being done?

Yapılmayan şeyler var mıydı?

There was a lot we didn't know.

Bilmediğimiz bir çok şey vardı.

Our naïveté is pretty incredible,

Geri dönüp bakarsak söyleyebiliriz ki,

when we look back on it.

inanılmaz derecede naiftik.

But we had a certain enthusiasm

Ama bir heyecanımız vardı:

that that would be the phase,

Microsoft'dan sonraki dönemde

the post-Microsoft phase

would be our philanthropy.

yapacağımız hayırlar.

MG: Which Bill always thought was going to come

MG: Ki Bill bunun her zaman

60 yaşından sonra hayata geçeceğini düşünüyordu.

after he was 60,

so he hasn't quite hit 60 yet,

Henüz 60 da olmadı.

so some things change along the way.

Yani bazı şeyler yola çıktıktan sonra değişebiliyor.

CA: So it started there, but it got accelerated.

CA: Yani her şey orada başladı ve hız kazandı.

So that was '93, and it was '97, really,

93'te, hatta daha doğrusu 97'de,

before the foundation itself started.

kuruluş başlamadan önce.

MA: Yeah, in '97, we read an article

MG: Evet, 97'de dünyada bir çok çocuğu öldüren

about diarrheal diseases killing so many kids around the world,

ishal hastalıkları ile ilgili bir yazı okuduk.

and we kept saying to ourselves,

Ve kendimize sürekli şunu söylüyorduk:

"Well that can't be.

''Bu gerçek olamaz.

In the U.S., you just go down to the drug store."

ABD'de sadece eczaneye gidersin ve geçer."

And so we started gathering scientists

Sonra bilim adamları toplamaya başladık

and started learning about population,

ve nüfus, aşılar,

learning about vaccines,

işe yaramış ve yaramamış

learning about what had worked and what had failed,

yöntemler hakkında öğrenmeye başladık.

and that's really when we got going,

Tam da bu zaman hareket etmeye başlamıştık,

was in late 1998, 1999.

1998 sonları ve 1999 gibi.

CA: So, you've got a big pot of money

CA: Yüklü miktarda paranız var

and a world full of so many different issues.

ve bir sürü farklı sorunla dolu bir dünya var.

How on Earth do you decide what to focus on?

Ne üzerine odaklanacağınıza nasıl karar verdiniz?

BG: Well, we decided that we'd pick two causes,

BG: İki konu seçmeye karar verdik.

Küresel açıdan eşitsizliğe ne sebep oluyorsa.

whatever the biggest inequity was globally,

and there we looked at children dying,

Orada ölen çocukları gördük,

children not having enough nutrition to ever develop,

büyümek için yeterli besine ulaşamayan çocuklar.

and countries that were really stuck,

Bu ülkeler çok çaresizdi.

because with that level of death,

Çünkü ölüm oranları yüksekti

and parents would have so many kids

ve ailelerin çok çocuk sahibi olması

that they'd get huge population growth,

ciddi bir nüfus artışı getiriyordu

ve çocuklar o kadar hastaydı ki,

and that the kids were so sick

eğitim verilebilecek durumda değillerdi,

that they really couldn't be educated

and lift themselves up.

kendilerini kaldıramıyorlardı.

So that was our global thing,

Bu konu bizim küresel konumuzdu.

and then in the U.S.,

ABD'de ise,

both of us have had amazing educations,

ikimiz de inanılmaz bir eğitim almıştık,

and we saw that as the way that the U.S.

ve gördük ki ABD'nin eşit fırsat

could live up to its promise of equal opportunity

sözünü tutabilmesi için olağanüstü

is by having a phenomenal education system,

bir eğitim sistemi olması gerekiyor.

Daha çok öğrendikçe fark ettik ki,

and the more we learned, the more we realized

we're not really fulfilling that promise.

biz bu sözü gerçekleştiremiyoruz.

Dolayısıyla seçtiğimiz iki konu bunlardı.

And so we picked those two things,

and everything the foundation does

Kuruluşun yaptığı herşey

is focused there.

buna odaklıydı.

CA: So, I asked each of you to pick an image

CA: İkinizden de işinizi tanıtan

that you like that illustrates your work,

birer resim seçmenizi istedim.

and Melinda, this is what you picked.

Melinda, bu senin seçtiğin.

What's this about?

Bu ne ile ilgili?

MG: So I, one of the things I love to do when I travel

MG: Benim gezerken yapmayı sevdiğim şeylerden biri

is to go out to the rural areas and talk to the women,

kırsal kesime gidip oradaki kadınlarla konuşmak.

Bangladeş olsun, Hindistan veya bir çok Afrika ülkesi;

whether it's Bangladesh, India, lots of countries in Africa,

and I go in as a Western woman without a name.

oralara isimsiz bir batılı kadın olarak gidiyorum.

Onlara kim olduğumu söylemiyorum. Bej pantolonumla geziyorum.

I don't tell them who I am. Pair of khakis.

And I kept hearing from women,

Dolaştıkça kadınlardan aynı şeyi

over and over and over, the more I traveled,

tekrar tekrar duyuyorum.

"I want to be able to use this shot."

''Bu aşıdan olabilmek istiyorum.''

I would be there to talk to them about childhood vaccines,

Orada onlarla çocuk aşıları üzerine konuşmak için giderim

and they would bring the conversation around to

ve onlar konuyu hep aynı yere getirirler

"But what about the shot I get?"

''Ya benim olacağım aşı?''

which is an injection they were getting called Depo-Provera,

Bahsettikleri iğne 'Depo-Provera'.

which is a contraceptive.

Bir doğum kontrol hapı.

And I would come back and talk to global health experts,

Geri döndüğümde sağlık uzmanları ile konuşurdum

and they'd say, "Oh no, contraceptives

ve onlar da derlerdi ki ''Yo hayır,

are stocked in in the developing world."

doğum kontrol hapları hep gelişen dünya ülkelerinde.''

Well, you had to dig deeper into the reports,

Raporların derinine inmek gerekiyordu

and this is what the team came to me with,

ve ekip bana bu sonuçlarla geldi.

which is, to have the number one thing

Yılda 200 gün stokta olan ve

that women tell you in Africa they want to use

Afrikadaki kadınların en çok kullanmak

stocked out more than 200 days a year

istediklerini söyledikleri şey için

explains why women were saying to me,

''Eşimin haberi olmadan on kilometre yürüdüm,

"I walked 10 kilometers without my husband knowing it,

kliniğe vardım ve orası boştu.''

and I got to the clinic, and there was nothing there."

demelerini açıklıyorlardı.

And so condoms were stocked in in Africa

Amerika'nın ve diğer ülkelerin

desteklediği AIDS kampanyalarından dolayı

because of all the AIDS work that the U.S.

Afrika'da kondomlar stoklanmıştı.

and others supported.

But women will tell you over and over again,

Ama kadınlar size tekrar tekrar aynı şeyleri söyleyeceklerdir.

"I can't negotiate a condom with my husband.

''Kocama kondom kullanmayı kabul ettiremem.'

I'm either suggesting he has AIDS or I have AIDS,

Kendimin ya da onun AIDS'li olduğunu ima etmiş oluyorum,

and I need that tool because then I can space

ama bu hapa ihtiyacım var çünkü

bu şekilde doğumlar arasında vakit bırakabilirim ve çocuklarımı

the births of my children, and I can feed them

besleyip, onlara eğitim alma şansı verebilirim.''

and have a chance of educating them."

CA: Melinda, sen bir Roman Katoliğisin

CA: Melinda, you're Roman Catholic,

ve bu tartışmalı işin içine uzun zamandır

and you've often been embroiled

in controversy over this issue,

karışmış bulunmaktasın.

and on the abortion question,

Kürtaj konusunda

on both sides, really.

cidden iki taraf için de,

How do you navigate that?

durumu nasıl idare ediyorsun?

MG: Bunun gerçekten önemli bir nokta olduğunu düşünüyorum;

MG: Yeah, so I think that's a really important point,

küresel bir topluluk olarak doğum kontrol

which is, we had backed away from contraceptives

haplarından uzaklaştık.

as a global community.

We knew that 210 million women

210 milyon kadının doğum kontrol haplarına

were saying they wanted access to contraceptives,

erişmek istediklerini söylediklerini biliyorduk.

even the contraceptives we have here in the United States,

Burada Amerika'daki haplar da olurdu.

and we weren't providing them

Ama ülkemizdeki siyasi tartışmalar yüzünden

because of the political controversy in our country,

onlara bunları temin etmiyorduk.

and to me that was just a crime,

Bana göre bu bir suç

and I kept looking around trying to find the person

ve bunu uluslararası seviyede

that would get this back on the global stage,

gündeme getirebilecek birini arıyordum.

and I finally realized I just had to do it.

Sonunda bunu kendim yapmam gerektiğini fark ettim.

And even though I'm Catholic,

Katolik olmama rağmen

I believe in contraceptives

doğum kontrol haplarını destekliyorum.

just like most of the Catholic women in the United States

Tıpkı Amerika'da bunları kullanan

who report using contraceptives,

diğer Katolik kadınlar gibi.

Bu tartışmanın bize

and I shouldn't let that controversy

be the thing that holds us back.

engel olmasına izin vermemeliydim.

We used to have consensus in the United States

Amerika'da doğum kontrol hapları

hakkında fikir birliği vardı

around contraceptives,

and so we got back to that global consensus,

ve biz de

küresel bir kamuoyu ile bu konuyla ilgili

and actually raised 2.6 billion dollars

kadınlar için 2.6 milyar dolar topladık.

around exactly this issue for women.

(Alkışlar)

(Applause)

CA: Bill, this is your graph. What's this about?

CA: Bill, bu senin grafiğin. Neyle alakalı?

BG: Peki, grafiğimin üstünde sayılar var.

BG: Well, my graph has numbers on it.

(Kahkahalar)

(Laughter)

I really like this graph.

Bu grafiği çok seviyorum.

Bunlar her sene beş yaşının altında

This is the number of children

who die before the age of five every year.

ölen çocukların sayısı.

And what you find is really

Burada gördüğünüz gerçekten

a phenomenal success story

büyük bir başarı hikayesi,

which is not widely known,

çok fazla bilinmiyor

that we are making incredible progress.

ama inanılmaz bir ilerleme kaydediyoruz.

We go from 20 million

20 milyondan,

ben doğduktan çok sonra sayılmaz,

not long after I was born

to now we're down to about six million.

6 milyon civarına indik.

So this is a story

Bu hikaye genel olarak

aşıyla alakalı.

largely of vaccines.

Smallpox was killing a couple million kids a year.

Çiçek hastalığı her sene birkaç milyon çocuğu öldürüyordu.

That was eradicated, so that got down to zero.

Kökü kurutuldu ve sayı sıfıra doğru indi.

Kızamık her sene birkaç milyon öldürüyordu.

Measles was killing a couple million a year.

That's down to a few hundred thousand.

O da birkaç yüz bine indi.

Anyway, this is a chart

Neyse, bu tablo, sayılarının bu şekilde

where you want to get that number to continue,

devam etmesini istediğimiz bir tablo

and it's going to be possible,

ve yakında gerçek olacak;

using the science of new vaccines,

aşı teknolojisini kullanarak,

aşıları çocuklara ulaştırarak.

getting the vaccines out to kids.

Açıkçası süreci hızlandırabiliriz.

We can actually accelerate the progress.

The last decade,

Geçtiğimiz on yılda

that number has dropped faster

sayılar tarihindeki en hızlı

düşüşü gösterdiler

than ever in history,

and so I just love the fact that

ve "Evet, yeni aşılar geliştirip,

onları dışarı çıkarıp,

you can say, okay, if we can invent new vaccines,

we can get them out there,

ulaştırmayı sağlayıp,

use the very latest understanding of these things,

ileri bir anlayışla bunları kullanırsak

and get the delivery right, that we can perform a miracle.

bir mucize yaratabiliriz." diyebilmek beni çok mutlu ediyor.

CA: I mean, you do the math on this,

CA: Şimdi bunun matemetiğini sen yaptın

and it works out, I think, literally

ve başarılı olduğun görünüyor.

to thousands of kids' lives saved every day

Geçtiğimiz seneyle kıyaslarsak

her gün binlerce çocuğun hayatı kurtuluyor

compared to the prior year.

It's not reported.

ama haber olmuyor.

200'ün üstünde ölenin olduğu bir yolcu uçağı kazası

An airliner with 200-plus deaths

is a far, far bigger story than that.

bundan çok daha büyük bir haber oluyor.

Does that drive you crazy?

Bu seni rahatsız ediyor mu?

BG: Evet, çünkü bu sessiz bir şey.

BG: Yeah, because it's a silent thing going on.

Her seferinde birer çocuk kurtuluyor.

It's a kid, one kid at a time.

Ninety-eight percent of this

Bunların %98'inin

doğal afetlerle bir alakası yok,

has nothing to do with natural disasters,

ama bir doğal afet olduğunda

and yet, people's charity,

when they see a natural disaster, are wonderful.

yapılan bağışlar olağanüstü.

İnsanların düşünme sistemi şaşırtıcı,

It's incredible how people think, okay,

that could be me, and the money flows.

oradaki ben olabilirdim diyorlar ve bağışlar akıyor.

Bu tarz olaylar biraz göz önünde değil.

These causes have been a bit invisible.

Now that the Millennium Development Goals

Şimdi, Bin Yıllık Planlar

and various things are getting out there,

ve bu çeşitli şeyler ortaya çıktıkça

we are seeing some increased generosity,

cömertlikte bir artış görüyoruz,

bizim hedefimiz sayıyı bir milyonun baya bir aşağısına çekmek

so the goal is to get this well below a million,

which should be possible in our lifetime.

ve ömrümüzün bunu görmeye yeteceğini düşünüyorum.

CA: Maybe it needed someone

CA: Belki de mutsuz yüzleri görerek değil,

who is turned on by numbers and graphs

bu sayıları ve grafikleri görerek

rather than just the big, sad face

harekete geçecek

to get engaged.

birileri gerekiyordu.

Bu argümanı,

I mean, you've used it in your letter this year,

you used basically this argument to say that aid,

yardımın aslında etkili olacağını,

yardımın işe yaramaz ve aksak

contrary to the current meme

that aid is kind of worthless and broken,

olacağına dair olan yaygın görüşe rağmen

mektubunda kullanmışsın.

that actually it has been effective.

BG: Yeah, well people can take,

BG: Evet,

there is some aid that was well-meaning

bazı iyi niyetli yardımlar vardı

ama iyi gitmedi.

and didn't go well.

Bazı büyük riskli yatırımlar vardı,

There's some venture capital investments

iyi niyetli yatırımlardı ama iyi gitmedi.

that were well-meaning and didn't go well.

You shouldn't just say, okay, because of that,

Bunlar yüzünden, başarılı deneyimlerimiz

because we don't have a perfect record,

olmadığı için, bunların kötü

gayretler olduğunu söylemek doğru olmaz.

this is a bad endeavor.

You should look at, what was your goal?

Şuna bakmak gerek. Hedefin neydi?

How are you trying to uplift nutrition

Beslenmeyi, yaşamı, okur-yazarlığı

and survival and literacy

bu ülkelerin kendilerine bakabilecekleri şekilde

nasıl geliştirmeye çalıştın?

so these countries can take care of themselves,

and say wow, this is going well,

Sonra, evet, bu iyi gidiyor diyebilirsin

and be smarter.

ve zekice davranmak gerek.

We can spend aid smarter.

Yardımları daha akıllıca harcayabiliriz.

It is not all a panacea.

Her derde deva olmuyorlar sonuçta.

We can do better than venture capital, I think,

Bizim yaptığımız da dahil,

büyük sermayeler toplamaktan daha iyisini yapabiliriz.

including big hits like this.

CA: Geleneksel bakış açısına göre

CA: Traditional wisdom is that

it's pretty hard for married couples to work together.

evli çiftlerin beraber çalışmaları zor olur.

How have you guys managed it?

Siz bunu nasıl idare ediyorsunuz?

MG: Yeah, I've had a lot of women say to me,

MG: Bana, " Kocamla çalışabileceğimi sanmıyorum.

"I really don't think I could work with my husband.

Herhalde yapamazdık."

That just wouldn't work out."

diyen çok kadın oldu.

Aslında biz bundan zevk alıyoruz --

You know, we enjoy it, and we don't --

this foundation has been a coming to for both of us

bu kuruluş ikimiz için de

in its continuous learning journey,

uzun bir öğrenme yolculuğu oldu.

Artık kuruluş adına,

and we don't travel together as much

Bill ile birlikte eskiden Microsoft'ta

for the foundation, actually, as we used to

çalıştığı zamanlarda gezdiğimiz gibi gezemiyoruz.

when Bill was working at Microsoft.

Ayrı şekilde gittiğimiz daha fazla gezi oluyor.

We have more trips where we're traveling separately,

but I always know when I come home,

Ama eve geldiğimde her zaman

Bill's going to be interested in what I learned,

Bill'in öğrendiğim şeylere ilgili olduğunu biliyorum.

whether it's about women or girls

Tanıştığım kızlar ya da kadınlar olsun,

or something new about the vaccine delivery chain,

aşı ulaştırma ağıyla ilgili yeni bir şey

or this person that is a great leader.

ya da karşılaştığım iyi bir lider.

He's going to listen and be really interested.

Beni dinler ve gerçekten ilgilidir.

And he knows when he comes home,

O da eve geldiğinde

even if it's to talk about the speech he did

yaptığı bir konuşma ya da

or the data or what he's learned,

öğrendiği yeni bir bilgi olsun,

benim ilgili olduğumu bilir

I'm really interested,

and I think we have a really collaborative relationship.

ve bence gerçekten işbirlikçi bir ilişkimiz var.

But we don't every minute together, that's for sure.

Ama tabii ki her zaman değil.

(Laughter)

(Kahkahalar)

CA: Şuan öyle olduğunuz için mutluyuz.

CA: But now you are, and we're very happy that you are.

Melinda, early on, you were basically

Melinda, bundan önce

genel olarak işleri sen yönetiyordun.

largely running the show.

Altı sene önce sanırım,

Six years ago, I guess,

Bill came on full time, so moved from Microsoft

Bill Microsft'dan vakit ayırdı ve

kuruluşta tam zamanlı çalışmaya başladı.

and became full time.

Buna alışması zor olmuştur herhalde,

That must have been hard,

adjusting to that. No?

değil mi?

MG: Evet,

MG: Yeah. I think actually,

aslında çalışanlar Bill'in

for the foundation employees,

gelecek olmasına

there was way more angst for them

benden daha endişeliydiler.

than there was for me about Bill coming.

Ben aslında baya heyecanlıydım.

I was actually really excited.

I mean, Bill made this decision

Yani sonuçta Bill bu kararı

even obviously before it got announced in 2006,

2006'da açıklamadan da önce almıştı

and it was really his decision,

ve bu gerçekten onun kararıydı,

but again, it was a beach vacation

fakat yine, bu fikir hakkında

düşünmeye başladığında

where we were walking on the beach

and he was starting to think of this idea.

sahildeki tatilimizdeydik.

And for me, the excitement of Bill

Benim için heyecanlı olan da

putting his brain and his heart

Bill'in beynini ve yüreğini bu büyük

küresel problemler ve eşitsizlikler

against these huge global problems,

these inequities, to me that was exciting.

için ortaya koyuyor olmasıydı.

Yes, the foundation employees had angst about that.

Evet, çalışanlarımız bu konuda endişeliydiler.

(Alkışlar)

(Applause)

CA: Güzel.

CA: That's cool.

MG: Ama o geldikten üç ay sonra

MG: But that went away within three months,

once he was there.

endişeleri kalmamıştı.

BG: Including some of the employees.

BG: Bazı çalışanlar da dahil.

MG: Ben de onu söyledim,

MG: That's what I said, the employees,

sen geldikten üç ay sonra iyiydiler.

it went away for them three months after you were there.

BG: Hayır, şaka yapıyorum.

BG: No, I'm kidding. MG: Oh, you mean, the employees didn't go away.

MG: Ah, sen ayrılmayanları söylüyorsun.

BG: A few of them did, but —

BG: Bazıları gitti, ama - (Kahkahalar)

(Laughter)

CA: So what do you guys argue about?

CA: Neler hakkında tartışırsınız?

Sunday, 11 o'clock,

Pazar günü, saat 11,

işten uzaksınız,

you're away from work,

what comes up? What's the argument?

tartışmanız ne olur?

BG: Because we built this thing

BG: En başından beri

together from the beginning,

bunu beraber devam ettirdiğimiz için

gayet iyi birer ortağız.

it's this great partnership.

I had that with Paul Allen

Paul Allen ile de, Microsoft'un

in the early days of Microsoft.

ilk günlerinden itibaren öyleydi.

I had it with Steve Ballmer as Microsoft got bigger,

Steve Ballmer ile de Microsoft'un büyüdüğü dönemlerde

and now Melinda, and in even stronger,

ve şimdi Melinda ile

daha güçlü bir şekilde devam ettiriyoruz.

equal ways, is the partner,

so we talk a lot about

Genelde neleri daha fazla vereceğimizi,

which things should we give more to,

hangi grupların daha iyi çalıştığını

which groups are working well?

falan konuşuruz.

She's got a lot of insight.

Onun çok fazla içgörüsü oluyor.

She'll sit down with the employees a lot.

Çalışanlarla sıkça oturur.

We'll take the different trips she described.

Onun söylediği farklı gezilere gideriz.

So there's a lot of collaboration.

Yani gayet uyum içinde oluyoruz.

I can't think of anything where one of us

Birimizin diğerine göre

had a super strong opinion

çok daha güçlü bir görüş ile

geldiğini çok hatırlamıyorum.

about one thing or another?

CA: How about you, Melinda, though? Can you? (Laughter)

CA: Ya sen Melinda? Sen hatırlıyor musun? Hiç belli olmaz.

You never know.

(Kahkahalar)

MG: Well, here's the thing.

MG: Şimdi şöyle.

Farklı konulara farklı bakış açılarımız oluyor

We come at things from different angles,

and I actually think that's really good.

ve bence bu çok güzel.

So Bill can look at the big data

Yani Bill geniş verilere bakıp,

and say, "I want to act based on these global statistics."

"Ben bu küresel istatistiklere göre hareket etmek istiyorum" diyebilir.

For me, I come at it from intuition.

Ben içgüdülerime göre hareket ediyorum.

I meet with lots of people on the ground

Sahaya inip çok insanla tanışıyorum

and Bill's taught me to take that

ve Bill bana bununla beraber

küresel verileri okuyup ikisinin

and read up to the global data and see if they match,

uyuşup uyuşmadığına bakmamı öğretti

and I think what I've taught him

ve ben de ona o verileri alıp

is to take that data

and meet with people on the ground to understand,

insanlarla tanışmasını ve gerçekten aşıyı

can you actually deliver that vaccine?

onlara ulaştırıp ulaştıramayacağını anlamasını öğrettim.

Can you get a woman to accept those polio drops

Bir kadını, çocuğuna çocuk felci ilacını

in her child's mouth?

vermesi için ikna edebilir misiniz?

Because the delivery piece

Bu yüzden ulaştırma aşaması da

is every bit as important as the science.

en az bilim kadar önemli.

So I think it's been more a coming to over time

Yani bence birbirimizin görüşlerine karşı

towards each other's point of view,

yaklaşımımızda bir gelişme var

and quite frankly, the work is better because of it.

ve açıkçası bu işimizi daha iyi hale getiriyor.

CA: Aşılar, çocuk felci ve benzeri

CA: So, in vaccines and polio and so forth,

konularda harika başarıların oldu.

you've had some amazing successes.

Başarısızlıklar hakkında ne dersin peki?

What about failure, though?

Can you talk about a failure

Bir başarısızlığın ve bundan

çıkardığın dersten bahsedebilir misin?

and maybe what you've learned from it?

BG: Evet. Neyse ki bazı başarısızlıkları

BG: Yeah. Fortunately, we can afford a few failures,

because we've certainly had them.

göze alabiliyoruz çünkü illa oluyor.

We do a lot of drug work or vaccine work

Başarısız olacağımızı bildiğimiz bir sürü

ilaç ve aşı çalışmalarımız oluyor.

that you know you're going to have different failures.

Like, we put out, one that got a lot of publicity

Mesela çok duyulmuş bir tanesi

was asking for a better condom.

daha iyi prezervatifler aramamızdı.

Well, we got hundreds of ideas.

Yüzlerce fikrimiz oluyor.

Maybe a few of those will work out.

Bunlardan birkaç tanesi işe yarayabilir.

We were very naïve, certainly I was, about a drug

Visceral leishmaniasis adlı Hindistandaki

bir hastalık hakkında çok çaylaktık,

for a disease in India, visceral leishmaniasis,

özellikle de ben.

that I thought, once I got this drug,

Bir kere ilaca ulaşınca tüm hastalığı bitireceğimi düşündüm.

we can just go wipe out the disease.

Well, turns out it took an injection

On gün boyunca her gün birer kez

every day for 10 days.

aşı olunması gerektiği ortaya çıktı.

It took three more years to get it than we expected,

Ulaşması beklediğimizden

üç yıl daha fazla vakit aldı

and then there was no way

it was going to get out there.

ve işin oluru yoktu.

Neyse ki, eğer tatarcıkları

Fortunately, we found out

that if you go kill the sand flies,

öldürürsek başarıya ulaşabileceğimizi

you probably can have success there,

keşfettik, fakat

but we spent five years,

beş yıl harcadık,

ya da beş yılı boşa harcadık diyebilirsiniz

you could say wasted five years,

and about 60 million,

ve altmış milyon doları;

on a path that turned out to have

hepsi bunlara karşılık

very modest benefit when we got there.

çok daha mütevazi bir karşılık için.

CA: You're spending, like, a billion dollars a year

CA: Eğitim için sanırım yaklaşık

yılda bir milyar dolar harcıyorsun.

in education, I think, something like that.

Is anything, the story of what's gone right there

Bu konuyla alakalı peki,

diğer hikaye uzun ve karmaşıktı.

is quite a long and complex one.

Bahsedebileceğin başarısızlıklar var mı?

Are there any failures that you can talk about?

MG: Bu konuda bizim için

MG: Well, I would say a huge lesson for us

out of the early work is we thought

ilk başlardan çıkardığımız ders

that these small schools were the answer,

cevabın küçük okullarda olduğuydu ve

and small schools definitely help.

küçük okullar kesinlikle işe yarıyordu.

They bring down the dropout rate.

Okuldan atılma oranını düşürüyorlar.

They have less violence and crime in those schools.

O okullarda daha az şiddet ve suç oluyor.

But the thing that we learned from that work,

Ama yine burada da öğrendiğimiz şey

and what turned out to be the fundamental key,

ve temel konu olduğunu gördük,

sınıf için iyi bir öğretmendi.

is a great teacher in front of the classroom.

If you don't have an effective teacher

Eğer sınıfta

in the front of the classroom,

etkili bir öğretmen yoksa,

I don't care how big or small the building is,

bina büyük ya da küçük olsun,

you're not going to change the trajectory

çocuğun üniversiteye hazır olma yönündeki

of whether that student will be ready for college.

gidişatını değiştiremezsiniz.

(Applause)

(Alkışlar)

CA: So Melinda, this is you and

CA: Melinda, bu sen ve

your eldest daughter, Jenn.

en büyük kız kardeşin, Jenn.

Sanıyorum üç ya da dört hafta önce çekildi,

And just taken about three weeks ago, I think,

three or four weeks ago. Where was this?

neresi burası?

MG: So we went to Tanzania.

MG: Tanzanya'ya gitmiştik.

Jenn daha önce de Tanzanya'ya gitmişti.

Jenn's been to Tanzania.

All our kids have been to Africa quite a bit, actually.

Tüm çocuklarımız Afrika'ya gitmişti aslında.

And we did something very different,

Ama bu sefer farklı bir şey yapmaya,

which is, we decided to go spend

bir ailenin yanında

two nights and three days with a family.

iki gece üç gün geçirmeye karar verdik.

Anna ve Sanare ebeveynlerdi.

Anna and Sanare are the parents.

Bizi çiftliklerinde kalmaya davet etmişlerdi.

They invited us to come and stay in their boma.

Açıkçası keçiler oradaydı,

Actually, the goats had been there, I think,

living in that particular little hut

biz gelmeden önce o kulübedeki

on their little compound before we got there.

küçük bölmelerinde yaşıyorlardı.

And we stayed with their family,

O aileyle beraber kaldık ve

and we really, really learned

gerçekten de Tanzanya'daki kırsal yaşamın

what life is like in rural Tanzania.

nasıl olduğunu çok iyi öğrendik.

And the difference between just going

Ve gidip sadece

and visiting for half a day

yarım gün kalmak

or three quarters of a day

ya da günün büyük bir kısmında kalmakla

versus staying overnight was profound,

orada yatıya kalmak çok farklı.

and so let me just give you one explanation of that.

Bununla alakalı bir şeyler anlatayım.

They had six children, and as I talked to Anna

Altı çocukları vardı

ve Anna'yla mutfakta konuşurken

in the kitchen, we cooked for about five hours

yemek kulübesinde beş saat kadar yemek yaptık,

in the cooking hut that day,

onunla konuştum ve

and as I talked to her, she had absolutely planned

kocasıyla birlikte kesinlikle

and spaced with her husband

çocukların doğumlarında aralık bırakmışlar.

the births of their children.

It was a very loving relationship.

Birbirlerini çok seviyorlardı.

This was a Maasai warrior and his wife,

Bir Maasai savaşçısı ve karısı,

ama evlenmeye karar vermişler,

but they had decided to get married,

they clearly had respect and love in the relationship.

evliliklerinde kesinlikle saygı ve sevgi var.

Altı çocukları,

Their children, their six children,

the two in the middle were twins, 13,

ortanca ikisi ikiz, 13 yaşındalar,

a boy, and a girl named Grace.

bir erkek ve Grace diye bir kız.

And when we'd go out to chop wood

Dışarıya odun kesmeye gittiğimizde

and do all the things that Grace and her mother would do,

ve Grace ve annesinin yapacağı işleri yaparken

Grace was not a child, she was an adolescent,

Grace çok utangaçtı;

çocuk değildi, gençti

but she wasn't an adult.

She was very, very shy.

ama yetişkin de değildi.

So she kept wanting to talk to me and Jenn.

Benimle ve Jenn'le konuşmak istiyordu.

We kept trying to engage her, but she was shy.

Biz de onu konuşmaya dahil etmeye çalışıyorduk.

Gece Tanzanya'da tüm ışıklar kapanmış iken

And at night, though,

when all the lights went out in rural Tanzania,

ve hiç ay yokken,

and there was no moon that night,

ilk gece

the first night, and no stars,

ve yıldız yok,

and Jenn came out of our hut

Jenn bizim kulübemizden

with her REI little headlamp on,

kafasında REI lambasıyla çıktı.

Grace went immediately,

Grace hemen geldi,

and got the translator,

elinde de sözlük,

came straight up to my Jenn and said,

ve dedi ki,

"Eve gittiğinde

"When you go home,

can I have your headlamp

kafa lambasını ben alabilir miyim?

so I can study at night?"

Gece ders çalışabilmek için."

CA: Oh, wow.

CA: Vay be.

MG: And her dad had told me

MG: Babası gelip bana

how afraid he was that unlike the son,

Grace'in günlük ev işlerinden dolayı,

who had passed his secondary exams,

lise sınavlarını geçen oğlu gibi,

because of her chores,

sınavlarda iyi yapamadığı

için korktuğunu söyledi

she'd not done so well

and wasn't in the government school yet.

ve daha devlet okulunda değildi.

"Onun eğitimine nasıl para yetireceğimi bilmiyorum.

He said, "I don't know how I'm going to pay for her education.

I can't pay for private school,

Özel okula para yetiremem

and she may end up on this farm like my wife."

ve eşim gibi tarlada çalışmak zorunda kalabilir." dedi.

So they know the difference

Yani eğitimin

that an education can make

getireceği büyük değişimin farkındalar.

in a huge, profound way.

CA: I mean, this is another pic

CA: Bu diğer çocukların, Rory ve Phoebe,

of your other two kids, Rory and Phoebe,

ile olan diğer bir fotoğrafın,

Paul Farmer da var.

along with Paul Farmer.

Dünyanın en zengin ailesi iken

Bringing up three children

when you're the world's richest family

üç çocuk büyütmek

seems like a social experiment

bir sosyal deney gibi duruyor

without much prior art.

ve daha önce çok benzeri yok.

How have you managed it?

Bunu nasıl yönettiniz?

What's been your approach?

Nasıl bir yaklaşımınız vardı?

BG: Well, I'd say overall

BG: Evet, genel olarak çocukların

iyi bir eğitim aldığını söyleyebilirim,

the kids get a great education,

but you've got to make sure

they have a sense of their own ability

ancak kendi yetenekleri

ve ne yapacakları konusunda

and what they're going to go and do,

bilinçleri olması gerek

and our philosophy has been

ve bizim felsefemiz de

to be very clear with them --

onlara karşı gayet açık olmak,

most of the money's going to the foundation --

paranın büyük bir kısmı kuruluşa gidiyordu

and help them find something they're excited about.

ve heyecan duyacakları şeyleri keşfetmeleri için onlara yardımcı olmaktı.

Onlara para yağdırmadık

We want to strike a balance where they have

the freedom to do anything

ama istedikleri konusunda özgür bıraktık.

but not a lot of money showered on them

Bu ikisi arasında bir denge oturtmaya çalıştık.

so they could go out and do nothing.

Dışarı çıkıp hiçbir şey yapmadıkları oluyordu.

And so far, they're fairly diligent,

Şu ana kadar kendi yollarını çizmek

konusunda oldukça gayretli ve heyecanlıydılar.

excited to pick their own direction.

CA: You've obviously guarded their privacy carefully for obvious reasons.

CA: Doğal olarak onların özel hayatını korumaya özen gösteriyorsunuz.

I'm curious why you've given me permission

Merak ettim, bu fotoğrafı TED'de

göstermeme neden izin verdiniz?

to show this picture now here at TED.

MG: Aslında, ilginç.

MG: Well, it's interesting.

As they get older, they so know

Büyüdükçe ailemizin sorumluluk inancını,

that our family belief is about responsibility,

sadece Amerika'da yaşadığımız

ve iyi eğitimler aldığımız için bile

that we are in an unbelievable situation

just to live in the United States

çok şanslı olduğumuzu

and have a great education,

ve dünyaya bir şeyler verme sorumluluğunda olduğumuzu

and we have a responsibility to give back to the world.

daha iyi anlıyorlar

And so as they get older

ve yine onlar büyüdükçe

and we are teaching them --

ve biz onlara bir şeyler öğrettikçe,

they have been to so many countries around the world —

çok fazla ülke ziyaret ettiler,

they're saying,

insanların sizin yaptıklarınıza

we do want people to know that we believe

olan inancımızı bilmelerini istiyoruz diyorlar.

in what you're doing, Mom and Dad,

and it is okay to show us more.

Daha fazla fotoğraf göstermemiz

konusunda da sıkıntı yok.

So we have their permission to show this picture,

Yani bu fotoğrafı göstermek için

iznimiz var ve bence Paul Farmer da

and I think Paul Farmer is probably going to put it

eventually in some of his work.

büyük ihtimalle çalışmalarının birinde bu fotoğrafı kullanacak.

But they really care deeply

Kuruluşun misyonu hakkında

about the mission of the foundation, too.

onlar da çok duyarlılar.

CA: You've easily got enough money

CA: Kuruluşa yapılan muazzam bağışlara rağmen

despite your vast contributions to the foundation

hepsini milyoner yapmaya

to make them all billionaires.

yetecek kadar paranız var.

Is that your plan for them?

Onlar için böyle bir planınız var mı?

BG: Nope. No. They won't have anything like that.

BG: Hayır, hayır. Öyle bir şey olmayacak.

They need to have a sense

Kendi yaptıkları işlerin önemli ve

that their own work is meaningful and important.

anlamlı olduğunun bilincinde olmalılar.

Evlenmeden çok önce

We read an article long, actually, before we got married,

Warren Buffett'ın bundan bahsettiği bir makale okuduk

where Warren Buffett talked about that,

and we're quite convinced that it wasn't a favor

ve bunun ne çocuklara ne de topluma

bir iyilik olmayacağı konusunda emindik.

either to society or to the kids.

CA: Well, speaking of Warren Buffett,

CA: Warren Buffett'dan bahsetmişken

something really amazing happened in 2006,

2006'da çok enteresan bir şey oldu.

when somehow your only real rival

Amerika'nın en zengini olma konusunda

for richest person in America

neredeyse tek rakibin

suddenly turned around and agreed to give

bir anda servetinin %80'ini

80 percent of his fortune

kuruluşunuza vermeyi kabul etti.

to your foundation.

Nasıl oldu da oldu bu?

How on Earth did that happen?

Bence bunun bir uzun bir de kısa

I guess there's a long version and a short version of that.

bir anlatımı vardır.

We've got time for the short version.

Zamanımız kısaca anlatman için müsait.

BG: All right. Well, Warren was a close friend,

BG: Pekala,

Warren samimi bir arkadaşımızdı ve

and he was going to have his wife Suzie

aslında eşi Suzie'yi vermesi konusunda ikna etmişti.

give it all away.

Ne yazık ki, veremeden önce eşi vefat etti

Tragically, she passed away before he did,

and he's big on delegation, and

ve büyük bir sorumluluk ona kaldı.

— (Laughter) —

(Kahkahalar)

he said —

şöyle dedi:

CA: Bunu tweet'leyin.

CA: Tweet that.

BG: If he's got somebody who is doing something well,

BG: Eğer onun adına hayır işleyecek biri olsaydı

ve karşılıksız yapacak olsaydı

and is willing to do it at no charge,

sıkıntı olmayabilirdi. Bu bizi şaşırttı.

maybe that's okay. But we were stunned.

MG: Totally stunned. BG: We had never expected it,

MG: Baya şaşırttı.

BG: Bunu hiç beklememiştik ve inanılmaz bir şey olmuştu.

and it has been unbelievable.

It's allowed us to increase our ambition

Bu kuruluşun büyük ölçüde bir şeyler

in what the foundation can do quite dramatically.

yapabileceği konusunda bizi azimlendirdi.

Kaynaklarımızın yarısı Warren'ın

Half the resources we have

come from Warren's mind-blowing generosity.

dudak uçuklatan cömertliğinden geldi.

CA: And I think you've pledged that

CA: Sanırım siz de

by the time you're done,

projenin sonuna kadar

more than, or 95 percent of your wealth,

servetinizin %95'ini kuruluşa vereceğiniz

will be given to the foundation.

konusunda söz vermiştiniz.

BG: Yes.

BG: Evet.

CA: Ve bu ortaklıktan beri -- (Alkışlar)

CA: And since this relationship, it's amazing—

evet bu harika --

(Applause)

And recently, you and Warren

Son zamanlarda sen ve Warren

have been going around trying to persuade

milyarderleri ve başarılı insanları ziyaret ederek

other billionaires and successful people

to pledge to give, what,

servetlerinin yarısından çoğunu

more than half of their assets for philanthropy.

hayır için bağışlamaları konusunda

söz almaya çalışıyordunuz.

Nasıl gidiyor?

How is that going?

BG: Well, we've got about 120 people

BG: Şuan bu sözü veren

who have now taken this giving pledge.

yaklaşık 120 kişiye ulaştık.

The thing that's great is that we get together

Güzel olan da her sene bir araya gelmek ve

yearly and talk about, okay,

"Sen personel tutuyor musun, onlara ne veriyorsun?"

do you hire staff, what do you give to them?

tarzı konularda konuşmak.

Bu işi bağdaşık bir şekilde yapmamaya çalışıyoruz.

We're not trying to homogenize it.

I mean, the beauty of philanthropy

Hayır yapmanın güzel tarafı,

is this mind-blowing diversity.

çeşitlilik olması.

People give to some things.

İnsanlar farklı şeylere hayır yapıyor.

We look and go, "Wow."

Biz de dönüp "vay canına" diyoruz.

But that's great.

Fakat bu güzel bir şey.

That's the role of philanthropy

Hayır yaparken roller böyle oluyor.

is to pick different approaches,

Farklı yaklaşımlarda bulunuyoruz.

including even in one space, like education.

Tek bir konuda bile, mesela eğitim.

We need more experimentation.

Daha fazla deneyimimiz olmalı.

But it's been wonderful, meeting those people,

O insanlarla tanışmak,

bu hayır yolculuğunu paylaşmak,

sharing their journey to philanthropy,

çocuklarını da dahil etmeleri,

how they involve their kids,

where they're doing it differently,

farklı yaptıkları şeyler, hepsi çok güzeldi

and it's been way more successful than we expected.

ve beklediğimizden çok daha fazla başarılı olduk.

Now it looks like it'll just keep growing in size

Seneler geçtikçe daha da fazla

in the years ahead.

büyüyecek gibi duruyor.

MG: And having people see that other people

MG: Ayrıca insanların başkalarının

farklı şekilde hayır yaptıklarını görmeleri,

are making change with philanthropy,

yani bu insanlar

I mean, these are people who have

created their own businesses,

kendi şirketlerini kurmuş,

put their own ingenuity behind incredible ideas.

fikirleri için maharetlerini konuşturmuş insanlar.

If they put their ideas and their brain

Eğer zihinlerini ve düşüncelerini

behind philanthropy, they can change the world.

hayır yapmaya odaklarlarsa, dünyayı değiştirebilirler.

And they start to see others doing it, and saying,

Başkaları da bunları görüp:

"Wow, I want to do that with my own money."

"Vay, ben de paramla böyle yapmak istiyorum." diyebilirler.

To me, that's the piece that's incredible.

Benim için inanılmaz olan kısım bu.

CA: It seems to me, it's actually really hard

CA: Bana bazı insanlar için

parasının küçük bir kısmını bile

for some people to figure out

even how to remotely spend that much money

nasıl harcayacağına karar vermek

on something else.

çok zor gibi geliyor.

Burada büyük ihtimalle milyarderler var

There are probably some billionaires in the room

and certainly some successful people.

ve tabi ki bazı başarılı insanlar da.

I'm curious, can you make the pitch?

Merak ediyorum, onlara teklifte bulunabilir misin?

What's the pitch?

Teklif nedir?

BG: Bu bizim şimdiye kadar yaptığımız

BG: Well, it's the most fulfilling thing

we've ever done,

en tatmin edici şeydi,

and you can't take it with you,

paranızı bir yere götüremezsiniz

and if it's not good for your kids,

ve çocuklarınız için de iyi değilse

bir araya gelmeli ve ne yapılabileceği

let's get together and brainstorm

about what we can be done.

konusunda beyin fırtınası yapmalısınız.

Dünya eskiden yaşamış hayır severlerden

The world is a far better place

ötürü daha iyi bir yer.

because of the philanthropists of the past,

and the U.S. tradition here, which is the strongest,

Burada Amerika'nın geleneği

ve en baskın olanı, dünyayı kendine imrendirmek.

is the envy of the world.

İyimser olmamın sebeplerinden birisi,

And part of the reason I'm so optimistic

bence hayır severlik

is because I do think philanthropy

daha da büyüyecek ve

is going to grow

devletin üzerinde çalışmakta ve farkına varmakta

and take some of these things

government's not just good at working on and discovering

iyi olmadığı konularda işi ele alacak

and shine some light in the right direction.

ve doğru istikametlere ışık tutacak.

CA: The world's got this terrible inequality,

CA: Dünyanın yapısal görünen

korkunç ve de büyüyen bir

growing inequality problem

eşitsizlik problemi var.

that seems structural.

It does seem to me that if more of your peers

Bana öyle geliyor ki,

sizin gibi daha fazla kişinin

took the approach that you two have made,

bunu yapması hem problemi azaltır

it would make a dent

hem de kesinlikle problemi

both in that problem and certainly

in the perception of that problem.

algılayış şekillerimizi değiştirir.

Is that a fair comment?

Bu doğru bir yorum mu?

BG: Oh yeah. If you take from the most wealthy

BG: Evet. Eğer en zenginlerden alıp

and give to the least wealthy, it's good.

en yoksullara verirseniz bu iyi bir şey.

Denge kurmaya çalışmış oluruz ve bu adaletli olur.

It tries to balance out, and that's just.

MG: But you change systems.

MG: Sistemleri değiştirirsiniz.

In the U.S., we're trying to change the education system

Amerika'da eğitim sitemini değiştirmeye

çalışıyoruz, yani bu herkes için eşit

so it's just for everybody

ve tüm öğrenciler için işe yarıyor.

and it works for all students.

That, to me, really changes

Bana kalırsa dengesizliği

the inequality balance.

asıl değiştiren bu.

BG: That's the most important.

BG: O en önemlisi.

(Applause)

(Alkışlar)

CA: Well, I really think that most people here

CA: Buradaki çoğu insanın

and many millions around the world

ve dünyada milyonların

are just in awe of the trajectory

hayatınızın gidişatına

your lives have taken

ve geleceği ne kadar

and the spectacular degree to which

değiştiriyor olduğunuza

you have shaped the future.

hayranlık duyduğunu düşünüyorum.

TED'e gelip, tüm bu yaptıklarınızı

Thank you so much for coming to TED

and for sharing with us and for all you do.

bizimle paylaştığınız için çok teşekkürler.

BG: Thank you. MG: Thank you.

BG: Teşekkürler. MG: Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

BG: Thank you. MG: Thank you very much.

BG: Teşekkürler. MG: Çok teşekkürler.

BG: All right, good job. (Applause)

BG: Pekala, iyi iş. (Alkışlar)