Why giving away our wealth has been the most satisfying thing we've done... | Bill and Melinda Gates

Tłumaczenie: Mateusz Winiarski Korekta: Rysia Wand

Chris Anderson: So, this is an interview with a difference.

Chris Anderson: Dzisiejszy wywiad różni się od innych.

On the basis that a picture is worth a thousand words,

Ponieważ obraz mówi więcej niż tysiąc słów,

poprosiłem Billa i Melindę,

what I did was, I asked Bill and Melinda

to dig out from their archive

żeby wykopali ze swojego archiwum

zdjęcia, które pokazałyby,

some images that would help explain

some of what they've done,

czego dokonali

and do a few things that way.

w ten właśnie sposób.

So, we're going to start here.

Zacznijmy od zdjęć.

Melinda, when and where was this,

Melindo, powiedz, kiedy i gdzie to było?

and who is that handsome man next to you?

Kim jest ten przystojniak obok ciebie?

Melinda Gates: With those big glasses, huh?

Melinda Gates: W dużych okularach?

This is in Africa, our very first trip,

To jest w Afryce, pierwsza wspólna wyprawa.

the first time either of us had ever been to Africa,

Oboje byliśmy tam pierwszy raz

in the fall of 1993.

jesienią 1993 roku.

We were already engaged to be married.

Byliśmy już wtedy zaręczeni.

We married a few months later,

Pobraliśmy się parę miesięcy później,

and this was the trip where we really went to see

a w czasie podróży zależało nam,

the animals and to see the savanna.

żeby zobaczyć zwierzęta i sawannę.

It was incredible. Bill had never taken that much time

Było niesamowicie.

Bill nigdy wcześniej nie wziął tak długiego urlopu.

off from work.

But what really touched us, actually, were the people,

Co naprawdę nas poruszyło, to ludzie

and the extreme poverty.

oraz niesamowita bieda.

We started asking ourselves questions.

Zaczęliśmy zadawać sobie pytania.

Does it have to be like this?

Czy tak musi być?

And at the end of the trip,

Pod koniec podróży

we went out to Zanzibar,

pojechaliśmy do Zanzibaru.

and took some time to walk on the beach,

Spacerowaliśmy po plaży,

which is something we had done a lot

co często robiliśmy

while we were dating.

podczas pierwszych randek.

And we'd already been talking about during that time

Już wtedy rozmawialiśmy o tym,

that the wealth that had come from Microsoft

że bogactwo pochodzące z Microsoftu

would be given back to society,

trzeba oddać społeczeństwu,

but it was really on that beach walk

ale to podczas spaceru na plaży

that we started to talk about, well,

zaczęliśmy rozmawiać o tym,

co i jak możemy zmienić.

what might we do and how might we go about it?

CA: So, given that this vacation

CA: Biorąc pod uwagę,

że te wczasy przyczyniły się do powstania

led to the creation of

największej na świecie prywatnej fundacji,

the world's biggest private foundation,

był to całkiem drogi wyjazd.

it's pretty expensive as vacations go. (Laughter)

(Śmiech)

MG: I guess so. We enjoyed it.

MG: Możliwe. Nam się podobało.

CA: Which of you was the key instigator here,

CA: Kto był tutaj głównym motorem działań,

or was it symmetrical?

a może pomysł był wspólny?

Bill Gates: Well, I think we were excited

Bill Gates: Byliśmy tacy podekscytowani,

that there'd be a phase of our life

że w naszym życiu będzie okres,

where we'd get to work together

w którym będziemy pracować razem

and figure out how to give this money back.

i rozmyślać jak oddać pieniądze.

W tamtym momencie, rozmawialiśmy o najbiedniejszych

At this stage, we were talking about the poorest,

and could you have a big impact on them?

i o tym, czy można mieć na nich duży wpływ.

Were there things that weren't being done?

Czy było coś jeszcze do zrobienia?

There was a lot we didn't know.

Wielu rzeczy nie wiedzieliśmy.

Our naïveté is pretty incredible,

Nasza naiwność jest niewiarygodna

when we look back on it.

z perspektywy czasu.

But we had a certain enthusiasm

Mieliśmy za to entuzjazm,

that that would be the phase,

że ten okres w życiu,

the post-Microsoft phase

okres po Microsoft,

będzie naszą filantropią.

would be our philanthropy.

MG: Which Bill always thought was going to come

MG: Bill był przekonany,

after he was 60,

że czas na to przyjdzie po 60.,

so he hasn't quite hit 60 yet,

jeszcze tyle nie ma,

so some things change along the way.

więc pewne rzeczy zmieniły się po drodze.

CA: So it started there, but it got accelerated.

CA: Tak się zaczęło, ale uległo przyspieszeniu.

So that was '93, and it was '97, really,

To działo się w 1993 roku,

a fundacja zaczęła działać w 1997 roku.

before the foundation itself started.

MA: Yeah, in '97, we read an article

MG: W 1997 roku przeczytaliśmy artykuł

about diarrheal diseases killing so many kids around the world,

o biegunkach zabijających dzieci na całym świecie.

and we kept saying to ourselves,

Powtarzaliśmy sobie:

"Well that can't be.

"Tak nie może być.

In the U.S., you just go down to the drug store."

W USA idzie się po prostu do apteki".

And so we started gathering scientists

Zaczęliśmy zbierać naukowców

and started learning about population,

i uczyć się o populacji,

learning about vaccines,

poznawać szczepionki,

learning about what had worked and what had failed,

co działa, a co nie.

and that's really when we got going,

Dopiero wtedy ruszyliśmy,

was in late 1998, 1999.

było to na przełomie 1998 i 1999 roku.

CA: So, you've got a big pot of money

CA: Macie więc worek pieniędzy

and a world full of so many different issues.

i świat pełen problemów.

How on Earth do you decide what to focus on?

Jak zdecydowaliście, na czym chcecie się skupić?

BG: Well, we decided that we'd pick two causes,

BG: Zdecydowaliśmy wybrać dwie sprawy,

największą niesprawiedliwość w skali globalnej

whatever the biggest inequity was globally,

and there we looked at children dying,

i spojrzeliśmy na umierające dzieci,

pozbawione odpowiedniego odżywiania dla prawidłowego rozwoju,

children not having enough nutrition to ever develop,

and countries that were really stuck,

i kraje, które się nie rozwijały

because with that level of death,

przez wysoką umieralność

and parents would have so many kids

i rodziców z mnóstwem dzieci,

that they'd get huge population growth,

co powodowało duży przyrost ludności.

Dzieci były tak chore,

and that the kids were so sick

that they really couldn't be educated

że nie mogły chodzić do szkoły

and lift themselves up.

i pomóc same sobie.

So that was our global thing,

To był nasz cel globalny,

and then in the U.S.,

natomiast w Stanach

both of us have had amazing educations,

oboje zdobyliśmy świetne wykształcenie

and we saw that as the way that the U.S.

i zobaczyliśmy, że USA

could live up to its promise of equal opportunity

może spełnić obietnicę równych szans

is by having a phenomenal education system,

przez fenomenalny system edukacji.

and the more we learned, the more we realized

W miarę nauki rosła świadomość,

we're not really fulfilling that promise.

że nie spełniamy jednak tej obietnicy.

Wybraliśmy więc te dwie rzeczy

And so we picked those two things,

and everything the foundation does

i wszystkie działania fundacji

is focused there.

skupiają się na nich.

CA: So, I asked each of you to pick an image

CA: Spytałem was o wybranie ilustracji

that you like that illustrates your work,

którą lubicie, a która przedstawia waszą pracę.

and Melinda, this is what you picked.

Melindo, wybrałaś tę ilustrację

What's this about?

Opowiedz nam o niej.

MG: So I, one of the things I love to do when I travel

MG: Podczas podróży uwielbiam

is to go out to the rural areas and talk to the women,

zwiedzać wsie i rozmawiać z kobietami,

czy to w Bangladeszu, Indiach, czy krajach afrykańskich.

whether it's Bangladesh, India, lots of countries in Africa,

and I go in as a Western woman without a name.

Idę do nich jako anonimowa kobieta z Zachodu.

Nie mówię, kim jestem. Skromne ubranie.

I don't tell them who I am. Pair of khakis.

And I kept hearing from women,

Ciągle słyszałam od kobiet,

over and over and over, the more I traveled,

w kółko, im więcej podróżowałam,

"I want to be able to use this shot."

"Chcę móc dostać ten zastrzyk".

I would be there to talk to them about childhood vaccines,

Byłam tam, by rozmawiać o dziecięcych szczepionkach.

and they would bring the conversation around to

Wciąż pytały:

"But what about the shot I get?"

"A co z moją szczepionką?",

which is an injection they were getting called Depo-Provera,

czyli zastrzykiem zwanym Depo-Provera,

which is a contraceptive.

który jest środkiem antykoncepcyjnym.

And I would come back and talk to global health experts,

Po powrocie rozmawiałam z ekspertami zdrowia

and they'd say, "Oh no, contraceptives

i oni mówili: "Środki antykoncepcyjne

are stocked in in the developing world."

są dostępne w krajach rozwijających się".

Well, you had to dig deeper into the reports,

Trzeba było sięgnąć głębiej do raportów.

and this is what the team came to me with,

Wtedy mój zespół pokazał mi to.

which is, to have the number one thing

Ta statystyka pokazuje,

that women tell you in Africa they want to use

że środka najbardziej popularnego wśród kobiet w Afryce

stocked out more than 200 days a year

nie ma na składzie przez ponad 200 dni w roku.

explains why women were saying to me,

To wyjaśnia, dlaczego kobiety mówiły:

"I walked 10 kilometers without my husband knowing it,

"Przeszłam 10 km, bez wiedzy męża,

dotarłam do kliniki i niczego nie mieli".

and I got to the clinic, and there was nothing there."

And so condoms were stocked in in Africa

Prezerwatywy dostarczano do Afryki,

bo USA i inne kraje

because of all the AIDS work that the U.S.

and others supported.

wspomagały walkę z AIDS.

But women will tell you over and over again,

Ale kobiety nadal powtarzają:

"I can't negotiate a condom with my husband.

"Nie przekonam męża, żeby zakładał prezerwatywę,

bo to sugeruje, że któreś z nas ma AIDS.

I'm either suggesting he has AIDS or I have AIDS,

and I need that tool because then I can space

Potrzebuję tego zastrzyku,

żeby rozplanować czasowo dzieci,

the births of my children, and I can feed them

żebym mogła je nakarmić i wykształcić".

and have a chance of educating them."

CA: Melindo, jesteś katoliczką.

CA: Melinda, you're Roman Catholic,

and you've often been embroiled

Często wzbudzało kontrowersje,

in controversy over this issue,

że zajmujesz się tą sprawą

and on the abortion question,

oraz kwestią aborcji,

on both sides, really.

i to w obydwu stronnictwach.

How do you navigate that?

Jak sobie z tym radzisz?

MG: Myślę, że to ważny punkt,

MG: Yeah, so I think that's a really important point,

Wycofaliśmy się ze środków antykoncepcyjnych

which is, we had backed away from contraceptives

jako globalna społeczność.

as a global community.

We knew that 210 million women

Wiedzieliśmy, że 210 milionów kobiet

were saying they wanted access to contraceptives,

zgłosiło chęć dostępu do środków antykoncepcyjnych,

even the contraceptives we have here in the United States,

nawet do tych, jakie mamy tutaj, w USA,

and we weren't providing them

a my ich nie dostarczaliśmy

because of the political controversy in our country,

z powodu politycznej kontrowersji w naszym kraju.

and to me that was just a crime,

Dla mnie to było po prostu przestępstwo,

and I kept looking around trying to find the person

więc szukałam osoby,

that would get this back on the global stage,

która przywróciłaby to na światową scenę.

and I finally realized I just had to do it.

Wreszcie zrozumiałam, że ja muszę to zrobić.

And even though I'm Catholic,

Choć jestem katoliczką,

I believe in contraceptives

wierzę w antykoncepcję

tak samo, jak większość katoliczek w USA,

just like most of the Catholic women in the United States

who report using contraceptives,

które stosują antykoncepcję.

Nie mogę pozwolić, by ta kontrowersja

and I shouldn't let that controversy

be the thing that holds us back.

nas powstrzymywała.

We used to have consensus in the United States

W USA panowała zgoda

co do antykoncepcji.

around contraceptives,

and so we got back to that global consensus,

Przywróciliśmy to globalne porozumienie

and actually raised 2.6 billion dollars

i zebraliśmy 2,6 miliarda dolarów

around exactly this issue for women.

dla kobiet na ten cel.

(Brawa)

(Applause)

CA: Bill, this is your graph. What's this about?

CA: Bill, co przedstawia twój wykres?

BG: Mój wykres zawiera liczby.

BG: Well, my graph has numbers on it.

(Śmiech)

(Laughter)

I really like this graph.

Lubię ten wykres.

Przedstawia liczbę dzieci,

This is the number of children

które umarły przed 5 rokiem życia.

who die before the age of five every year.

And what you find is really

Widać tu

a phenomenal success story

fenomenalny sukces,

which is not widely known,

który nie jest powszechnie znany.

that we are making incredible progress.

Robimy niesamowity postęp.

We go from 20 million

Zaczęliśmy od 20 milionów,

not long after I was born

niedługo po tym, kiedy się urodziłem,

to now we're down to about six million.

i zeszliśmy do około 6 milionów.

So this is a story

Jest to więc opowieść

głównie o szczepionkach.

largely of vaccines.

Smallpox was killing a couple million kids a year.

Ospa zabijała kilka milionów dzieci rocznie.

That was eradicated, so that got down to zero.

Zostało to zlikwidowane, zeszliśmy do zera.

Odra zabijała kilka milionów rocznie.

Measles was killing a couple million a year.

That's down to a few hundred thousand.

Zredukowane do kilkuset tysięcy.

Anyway, this is a chart

Chcemy kontynuować ten trend

where you want to get that number to continue,

and it's going to be possible,

i będzie to możliwe

using the science of new vaccines,

z użyciem nauki o nowych szczepionkach,

getting the vaccines out to kids.

szczepieniem dzieci.

Możemy przyspieszyć ten postęp.

We can actually accelerate the progress.

The last decade,

Przez ostatnie 10 lat

that number has dropped faster

ta liczba malała szybciej

niż kiedykolwiek w historii.

than ever in history,

and so I just love the fact that

Ogromnie się cieszę,

że jeśli wynajdziemy nowe szczepionki,

you can say, okay, if we can invent new vaccines,

we can get them out there,

wyślemy je,

use the very latest understanding of these things,

użyjemy najnowszej wiedzy i skutecznie je dostarczymy,

and get the delivery right, that we can perform a miracle.

to możemy zdziałać cuda.

CA: I mean, you do the math on this,

CA: Po podliczeniu wychodzi,

and it works out, I think, literally

że uratowano dosłownie tysiące dzieci dziennie

to thousands of kids' lives saved every day

w porównaniu z rokiem wcześniejszym.

compared to the prior year.

It's not reported.

O tym się nie mówi.

Wypadek samolotu z 200 osobami na pokładzie

An airliner with 200-plus deaths

is a far, far bigger story than that.

wzbudza większą sensację niż to.

Does that drive you crazy?

Czy to cię nie wkurza?

BG: Tak, ponieważ to dzieje się po cichu.

BG: Yeah, because it's a silent thing going on.

To jedno dziecko na raz.

It's a kid, one kid at a time.

Ninety-eight percent of this

98% z tego nie ma związku

has nothing to do with natural disasters,

z katastrofami naturalnymi,

a hojność społeczna

and yet, people's charity,

when they see a natural disaster, are wonderful.

przy katastrofach jest wspaniała.

It's incredible how people think, okay,

To niesamowite, jak ludzie myślą:

that could be me, and the money flows.

"to mogłem być ja" i pieniądze płyną.

Te przyczyny są trochę niewidoczne.

These causes have been a bit invisible.

Now that the Millennium Development Goals

Teraz, kiedy Milenijne Cele Rozwoju

and various things are getting out there,

i inne rzeczy się pojawiają,

we are seeing some increased generosity,

zauważamy zwiększoną hojność.

Stawiamy za cel zmniejszenie tej wartości na dużo poniżej miliona,

so the goal is to get this well below a million,

which should be possible in our lifetime.

co powinno być możliwe za naszego życia.

CA: Maybe it needed someone

CA: Może potrzebny był ktoś,

who is turned on by numbers and graphs

kto lubi liczby i wykresy,

a nie jedynie duża, smutna twarz,

rather than just the big, sad face

to get engaged.

żeby ich zainspirować.

W swoim liście w tym roku

I mean, you've used it in your letter this year,

you used basically this argument to say that aid,

użyłeś tego argumentu, mówiąc,

że wbrew obiegowej opinii,

contrary to the current meme

that aid is kind of worthless and broken,

że pomoc jest bezwartościowa i nie działa,

pomoc w istocie działa.

that actually it has been effective.

BG: Yeah, well people can take,

BG: Tak, można przyjąć,

there is some aid that was well-meaning

że niektóre formy pomocy, przy najlepszych intencjach,

nie udały się.

and didn't go well.

Niektóre inwestycje wysokiego ryzyka

There's some venture capital investments

that were well-meaning and didn't go well.

mimo dobrych intencji się nie powiodły.

You shouldn't just say, okay, because of that,

Nie należy mówić, że z tego powodu,

because we don't have a perfect record,

ponieważ nie wszystko się udaje,

this is a bad endeavor.

że samo dążenie jest złe.

You should look at, what was your goal?

Trzeba patrzeć na swój cel,

How are you trying to uplift nutrition

na to, jak próbujemy polepszyć odżywianie,

and survival and literacy

przeżywalność oraz piśmienność,

so these countries can take care of themselves,

aby te kraje mogły o siebie zadbać,

and say wow, this is going well,

i powiedzieć, że to idzie dobrze

and be smarter.

i zmądrzeć.

We can spend aid smarter.

Możemy mądrzej udzielać pomocy.

Nie wszystko stanowi panaceum.

It is not all a panacea.

We can do better than venture capital, I think,

Możemy być lepsi niż kapitał wysokiego ryzyka,

including big hits like this.

włącznie z hitami takimi jak ten.

CA: Ludowa mądrość mówi,

CA: Traditional wisdom is that

it's pretty hard for married couples to work together.

że ciężko jest małżeństwu współpracować.

How have you guys managed it?

Jak wy sobie z tym radzicie?

MG: Yeah, I've had a lot of women say to me,

MG: Dużo kobiet mówiło mi,

"Chyba nie mogłabym pracować z mężem.

"I really don't think I could work with my husband.

That just wouldn't work out."

To by się nie udało".

You know, we enjoy it, and we don't --

My to lubimy.

this foundation has been a coming to for both of us

Fundacja zbliża nas oboje

in its continuous learning journey,

w ciągłej podróży poznawczej,

a nie podróżujemy tak dużo

and we don't travel together as much

for the foundation, actually, as we used to

wspólnie dla fundacji jak kiedyś,

when Bill was working at Microsoft.

gdy Bill pracował w Microsoft.

We have more trips where we're traveling separately,

Odbywamy więcej podróży oddzielnie,

but I always know when I come home,

lecz zawsze wiem, gdy wracam do domu,

Bill's going to be interested in what I learned,

że Bill będzie zainteresowany tym, czego się dowiedziałam,

whether it's about women or girls

czy to o kobietach, czy dziewczynach,

or something new about the vaccine delivery chain,

lub czymś nowym, o łańcuchu dostaw szczepionek,

or this person that is a great leader.

lub o kimś, że jest wspaniałym przywódcą.

He's going to listen and be really interested.

On będzie słuchał i będzie naprawdę zainteresowany.

And he knows when he comes home,

A on wie, że kiedy wróci do domu,

even if it's to talk about the speech he did

i będzie mówił o wygłoszonej prelekcji,

or the data or what he's learned,

o danych lub o nowych informacjach,

I'm really interested,

ja będę zainteresowana

and I think we have a really collaborative relationship.

i uważam, że naprawdę dobrze współpracujemy.

But we don't every minute together, that's for sure.

Ale nie spędzamy ze sobą każdej minuty, to pewne.

(Laughter)

(Śmiech)

CA: Lecz teraz tak, i cieszymy się że jesteście teraz razem.

CA: But now you are, and we're very happy that you are.

Melinda, early on, you were basically

Melindo, początkowo to głównie ty

prowadziłaś to przedsięwzięcie.

largely running the show.

Sześć lat temu, chyba,

Six years ago, I guess,

Bill came on full time, so moved from Microsoft

Bill odszedł z Microsoftu

and became full time.

i zaczął pracować na pełen etat.

To musiało być trudne,

That must have been hard,

dostosowanie się do tego?

adjusting to that. No?

MG: Tak.

MG: Yeah. I think actually,

Uważam, że dla pracowników fundacji

for the foundation employees,

przyjście Billa było dużo bardziej niepokojące

there was way more angst for them

than there was for me about Bill coming.

niż dla mnie.

Ja byłam podekscytowana.

I was actually really excited.

I mean, Bill made this decision

Bill podjął tę decyzję

even obviously before it got announced in 2006,

oczywiście zanim została ogłoszona w 2006 roku

and it was really his decision,

i to była jego decyzja.

but again, it was a beach vacation

Ale to podczas wakacji,

gdy chodziliśmy po plaży,

where we were walking on the beach

and he was starting to think of this idea.

on zaczął myśleć o tej idei.

And for me, the excitement of Bill

A dla mnie, ta radość,

putting his brain and his heart

że Bill użyje swego umysłu i serca

dla tych wielkich, globalnych problemów,

against these huge global problems,

these inequities, to me that was exciting.

tych nierówności, dla mnie to było ekscytujące.

Yes, the foundation employees had angst about that.

Tak, pracownicy fundacji byli tym zaniepokojeni.

(Applause)

(Brawa)

CA: Fajnie.

CA: That's cool.

MG: Niepokój odszedł w trzy miesiące

MG: But that went away within three months,

once he was there.

po jego przyjściu.

BG: Including some of the employees.

BG: Razem z częścią pracowników.

MG: That's what I said, the employees,

MG: To powiedziałam, pracownicy,

it went away for them three months after you were there.

uspokoili się po trzech miesiącach.

BG: No, I'm kidding. MG: Oh, you mean, the employees didn't go away.

BG: Żartowałem. MG: Pracownicy nie odeszli.

BG: A few of them did, but —

BG: Kilkoro tak, ale...

(Śmiech)

(Laughter)

CA: So what do you guys argue about?

CA: O co się sprzeczacie?

Sunday, 11 o'clock,

Jest niedziela, 11 rano,

nie jesteście w pracy, co się pojawia?

you're away from work,

what comes up? What's the argument?

O co się sprzeczacie?

BG: Because we built this thing

BG: Ponieważ budowaliśmy to

razem od początku,

together from the beginning,

it's this great partnership.

jest w tym wielkie partnerstwo.

I had that with Paul Allen

Było tak z Paulem Allenem

in the early days of Microsoft.

w początkach Microsoftu.

I had it with Steve Ballmer as Microsoft got bigger,

Było tak ze Stevem Ballmerem, gdy Microsoft urósł,

and now Melinda, and in even stronger,

a teraz z Melindą, nawet silniej

equal ways, is the partner,

w równym partnerstwie.

so we talk a lot about

Mówimy o tym,

na co powinniśmy dać więcej,

which things should we give more to,

which groups are working well?

które grupy dobrze pracują.

She's got a lot of insight.

Ona ma dużą intuicję.

Siedzi dużo z pracownikami.

She'll sit down with the employees a lot.

We'll take the different trips she described.

Odbywamy różne podróże, które nakreśliła.

So there's a lot of collaboration.

Jest więc dużo współpracy.

I can't think of anything where one of us

Nie przypominam sobie niczego,

had a super strong opinion

gdy jedno z nas miało bardzo silną opinię

about one thing or another?

na taki czy inny temat.

CA: How about you, Melinda, though? Can you? (Laughter)

CA: A ty, Melindo, przypominasz sobie?

(Śmiech)

You never know.

Nigdy nie wiadomo.

MG: Well, here's the thing.

MG: To jest tak.

Podchodzimy do spraw z różnych kątów

We come at things from different angles,

and I actually think that's really good.

i uważam, że to naprawdę dobre.

So Bill can look at the big data

Bill może spojrzeć na liczne dane

and say, "I want to act based on these global statistics."

i powiedzieć: "Chcę działać w oparciu o globalne statystyki".

For me, I come at it from intuition.

Ja patrzę na to intuicyjnie.

I meet with lots of people on the ground

Spotykam osobiście wielu ludzi,

and Bill's taught me to take that

a Bill nauczył mnie, żeby to wykorzystać

and read up to the global data and see if they match,

do porównania z globalnymi danymi,

a ja chyba nauczyłam go,

and I think what I've taught him

is to take that data

jak wziąć te dane

and meet with people on the ground to understand,

i skonfrontować z ludźmi, żeby zrozumieć,

can you actually deliver that vaccine?

czy da się dostarczyć szczepionki,

Can you get a woman to accept those polio drops

czy da się przekonać kobietę do zapuszczenia kropli przeciw polio

in her child's mouth?

do ust własnemu dziecku.

Because the delivery piece

Sposób podania informacji

is every bit as important as the science.

jest tak samo ważny jak jej podstawy naukowe.

So I think it's been more a coming to over time

Uważam, że z czasem nasze punkty widzenia się zbliżają

towards each other's point of view,

and quite frankly, the work is better because of it.

i, szczerze, praca jest lepsza z tego powodu.

CA: Więc ze szczepionkami, polio,

CA: So, in vaccines and polio and so forth,

you've had some amazing successes.

odnieśliście niesamowity sukces.

A co z porażkami?

What about failure, though?

Can you talk about a failure

Czy możecie powiedzieć o porażce

i o tym, czego się z niej nauczyliście?

and maybe what you've learned from it?

BG: Na szczęście możemy pozwolić sobie na kilka porażek,

BG: Yeah. Fortunately, we can afford a few failures,

because we've certainly had them.

bo z pewnością je mieliśmy.

We do a lot of drug work or vaccine work

Pracujemy dużo z lekami i szczepionkami,

that you know you're going to have different failures.

przy których będą różne niepowodzenia.

Like, we put out, one that got a lot of publicity

Duży rozgłos zdobyło szukanie

was asking for a better condom.

pomysłu na lepszą prezerwatywę.

Well, we got hundreds of ideas.

Mamy setki pomysłów.

Maybe a few of those will work out.

Może część z nich będzie dobra.

We were very naïve, certainly I was, about a drug

Byliśmy bardzo naiwni, a z pewnością ja, co do leku

na chorobę w Indiach, czarną gorączkę,

for a disease in India, visceral leishmaniasis,

that I thought, once I got this drug,

myślałem, że kiedy będę miał ten lek,

we can just go wipe out the disease.

będziemy mogli wyeliminować chorobę.

Well, turns out it took an injection

Okazało się, że potrzeba zastrzyku

every day for 10 days.

codziennie przez 10 dni.

It took three more years to get it than we expected,

Uzyskanie go zajęło trzy lata, dłużej niż oczekiwaliśmy

and then there was no way

i nie było sposobu

it was going to get out there.

na zdobycie go w Indiach.

Odkryliśmy, na szczęście,

Fortunately, we found out

that if you go kill the sand flies,

że wybicie much piaskowych,

you probably can have success there,

prawdopodobnie spowoduje osiągnięcie sukcesu,

but we spent five years,

lecz poświęciliśmy pięć lat,

you could say wasted five years,

można powiedzieć zmarnowaliśmy pięć lat

and about 60 million,

i około 60 milionów

on a path that turned out to have

na coś, co dało

very modest benefit when we got there.

bardzo niewielką korzyść.

CA: You're spending, like, a billion dollars a year

CA: Wydajecie około miliarda dolarów rocznie

in education, I think, something like that.

na edukację, chyba mniej więcej tyle.

Is anything, the story of what's gone right there

Opowieść o tym, co się udało

is quite a long and complex one.

jest dość długa i skomplikowana.

Are there any failures that you can talk about?

Czy są porażki, o których możecie opowiedzieć?

MG: Dużą lekcją dla nas

MG: Well, I would say a huge lesson for us

out of the early work is we thought

z wczesnej pracy jest to, że myśleliśmy

that these small schools were the answer,

że małe szkoły są rozwiązaniem.

and small schools definitely help.

Małe szkoły zdecydowanie pomagają.

They bring down the dropout rate.

Mniej osób rzuca szkołę.

They have less violence and crime in those schools.

W tych szkołach jest mniej przemocy i przestępstw.

But the thing that we learned from that work,

Lecz dowiedzieliśmy się też,

and what turned out to be the fundamental key,

i to okazało się kluczowe,

że najważniejszy jest wspaniały nauczyciel.

is a great teacher in front of the classroom.

Jeśli nie masz skutecznego nauczyciela

If you don't have an effective teacher

in the front of the classroom,

w klasie,

I don't care how big or small the building is,

to bez względu na wielkość budynku

you're not going to change the trajectory

nie zmienisz trajektorii tego,

of whether that student will be ready for college.

czy dany student będzie gotowy na uczelnię.

(Applause)

(Brawa)

CA: Melindo, to jesteś ty

CA: So Melinda, this is you and

your eldest daughter, Jenn.

i twoja najstarsza córka, Jenn.

And just taken about three weeks ago, I think,

Zdjęcie zrobiono 3-4 tygodnie temu,

three or four weeks ago. Where was this?

Gdzie to było?

MG: So we went to Tanzania.

MG: Pojechaliśmy do Tanzanii.

Jenn's been to Tanzania.

Jenn była w Tanzanii.

All our kids have been to Africa quite a bit, actually.

Wszystkie nasze dzieci były trochę w Afryce.

And we did something very different,

Zrobiłyśmy coś zupełnie innego,

which is, we decided to go spend

zdecydowałyśmy się spędzić

two nights and three days with a family.

dwie noce i trzy dni z rodziną.

Anna and Sanare are the parents.

Anna i Senare są rodzicami.

They invited us to come and stay in their boma.

Zaprosili nas do zamieszkania w ich boma.

Actually, the goats had been there, I think,

Chyba wcześniej były tam kozy,

living in that particular little hut

w tej małej chatce

on their little compound before we got there.

na ich niewielkim terenie, zanim my tam zamieszkałyśmy.

And we stayed with their family,

Mieszkałyśmy z ich rodziną

and we really, really learned

i naprawdę poznałyśmy

what life is like in rural Tanzania.

życie na wsi w Tanzanii.

And the difference between just going

A różnica między

and visiting for half a day

odwiedzinami przez pół dnia

or three quarters of a day

lub trzy czwarte dnia,

a zostaniem na noc, była znacząca.

versus staying overnight was profound,

and so let me just give you one explanation of that.

Przedstawię jedno wytłumaczenie.

They had six children, and as I talked to Anna

Mieli sześcioro dzieci.

Kiedy rozmawiałam z Anną w kuchni, gotowałyśmy pięć godzin

in the kitchen, we cooked for about five hours

in the cooking hut that day,

tego dnia w kuchni.

and as I talked to her, she had absolutely planned

Opowiedziała mi, że zaplanowała

and spaced with her husband

wraz ze swoim mężem

the births of their children.

narodziny wszystkich dzieci.

To był związek pełen miłości.

It was a very loving relationship.

This was a Maasai warrior and his wife,

To był wojownik Masajów i jego żona,

zdecydowali się pobrać,

but they had decided to get married,

widać było szacunek i miłość w ich związku.

they clearly had respect and love in the relationship.

Their children, their six children,

Ich sześcioro dzieci,

the two in the middle were twins, 13,

dwójka w środku to bliźnięta, 13 lat,

a boy, and a girl named Grace.

chłopiec i dziewczyna zwana Gracją.

And when we'd go out to chop wood

Rąbałyśmy drewno

and do all the things that Grace and her mother would do,

i robiłyśmy to, co robi Gracja z matką.

Grace was not a child, she was an adolescent,

Gracja nie była dzieckiem, była nastolatką,

but she wasn't an adult.

nie była jeszcze dorosła.

She was very, very shy.

Była bardzo nieśmiała.

So she kept wanting to talk to me and Jenn.

Chciała porozmawiać ze mną i Jenn.

We kept trying to engage her, but she was shy.

Próbowałyśmy z nią rozmawiać, ale była nieśmiała.

And at night, though,

when all the lights went out in rural Tanzania,

Nocą, kiedy zgasły wszystkie światła na tanzańskiej wsi,

and there was no moon that night,

a nie było księżyca tej nocy,

ani gwiazd,

the first night, and no stars,

and Jenn came out of our hut

Jenn wyszła z naszej chatki

with her REI little headlamp on,

z małą lampką na głowie.

Grace went immediately,

Gracja natychmiast

and got the translator,

poszła po tłumacza,

came straight up to my Jenn and said,

podeszła prosto do Jenn i powiedziała:

"Kiedy pojedziesz do domu,

"When you go home,

can I have your headlamp

czy mogę dostać twoją lampkę,

so I can study at night?"

żebym mogła uczyć się w nocy?

CA: Coś takiego.

CA: Oh, wow.

MG: And her dad had told me

MA: Jej tata powiedział mi,

how afraid he was that unlike the son,

jak bardzo się bał, że w przeciwieństwie do syna,

who had passed his secondary exams,

który zdał już egzaminy,

because of her chores,

z powodu obowiązków w domu

nie poszło jej tak dobrze

she'd not done so well

and wasn't in the government school yet.

i nie jeszcze nie dostała się do szkoły rządowej.

He said, "I don't know how I'm going to pay for her education.

Powiedział: "Nie wiem, jak zapłacę za jej szkołę.

I can't pay for private school,

Nie stać mnie na prywatną szkołę

and she may end up on this farm like my wife."

i ona może skończyć na tej farmie, tak jak moja żona".

So they know the difference

Czyli że oni świetnie widzą różnicę,

that an education can make

in a huge, profound way.

jaką może zrobić edukacja.

CA: I mean, this is another pic

CA: To jest zdjęcie

of your other two kids, Rory and Phoebe,

waszych pozostałych dzieci, Rory i Phoebe,

obok Paula Farmera.

along with Paul Farmer.

Bringing up three children

Wychowywanie trójki dzieci

when you're the world's richest family

w najbogatszej rodzinie świata

seems like a social experiment

wydaje się społecznym eksperymentem

without much prior art.

bez precedensu.

How have you managed it?

Jak sobie z tym poradziliście?

What's been your approach?

Jakie jest wasze podejście?

BG: Well, I'd say overall

BG: Ogólnie

dzieci mają wspaniałe szkoły,

the kids get a great education,

but you've got to make sure

ale trzeba też w nich rozwinąć

they have a sense of their own ability

wyczucie własnych zdolności

and what they're going to go and do,

i tego, co będą robiły.

and our philosophy has been

Nasza filozofia polega

to be very clear with them --

na jasnym stawianiu sytuacji:

większość pieniędzy idzie na fundację.

most of the money's going to the foundation --

and help them find something they're excited about.

Pomożemy im znaleźć pasję.

Chcemy ustalić równowagę,

We want to strike a balance where they have

the freedom to do anything

w której mają swobodę działania,

but not a lot of money showered on them

ale nie są obsypywane pieniędzmi,

so they could go out and do nothing.

które pozwoliłyby im nic nie robić.

And so far, they're fairly diligent,

Jak na razie są dość pracowite,

excited to pick their own direction.

cieszą się wyborem własnej drogi.

CA: You've obviously guarded their privacy carefully for obvious reasons.

CA: Chroniliście ich prywatność starannie z oczywistych powodów.

I'm curious why you've given me permission

Jestem ciekaw, dlaczego pozwoliliście

to show this picture now here at TED.

pokazać to zdjęcie tutaj na TED.

MG: Well, it's interesting.

MG: To jest interesujące.

As they get older, they so know

Z wiekiem coraz lepiej wiedzą,

that our family belief is about responsibility,

że nasza rodzina wierzy w odpowiedzialność,

that we are in an unbelievable situation

że jesteśmy w niesamowitej sytuacji

just to live in the United States

tylko dlatego, że żyjemy w USA

and have a great education,

i mamy wspaniałe wykształcenie.

and we have a responsibility to give back to the world.

Mamy obowiązek odwdzięczyć się światu.

And so as they get older

Z wiekiem uczymy je...

and we are teaching them --

they have been to so many countries around the world —

Odwiedziły wiele krajów.

Mówią tak:

they're saying,

"Chcemy, żeby ludzie wiedzieli,

we do want people to know that we believe

że wierzymy w to co robicie, mamo i tato.

in what you're doing, Mom and Dad,

and it is okay to show us more.

Możecie nas częściej pokazywać".

So we have their permission to show this picture,

Mamy więc ich pozwolenie na pokazanie tego zdjęcia.

Paul Farmer pewnie go użyje

and I think Paul Farmer is probably going to put it

eventually in some of his work.

w jakiejś swojej pracy.

But they really care deeply

Naprawdę im zależy

about the mission of the foundation, too.

na misji fundacji.

CA: You've easily got enough money

CA: Macie dość pieniędzy,

despite your vast contributions to the foundation

pomimo wielkiego wkładu w fundację,

to make them all billionaires.

żeby każde z dzieci było miliarderem.

Is that your plan for them?

Czy taki macie dla nich plan?

BG: Nope. No. They won't have anything like that.

BG: Nie. Nie będą tyle mieli.

They need to have a sense

Muszą mieć poczucie,

that their own work is meaningful and important.

że ich własna praca jest znacząca i ważna.

We read an article long, actually, before we got married,

Przeczytaliśmy artykuł, na długo przed ślubem,

where Warren Buffett talked about that,

w którym Warren Buffett mówił o tym.

and we're quite convinced that it wasn't a favor

Uważamy, że to nie przyniosłoby korzyści

ani społeczeństwu, ani dzieciom.

either to society or to the kids.

CA: Well, speaking of Warren Buffett,

CA: Jeśli mowa o Warrenie Buffecie,

something really amazing happened in 2006,

coś niesamowitego stało się w 2006 roku,

kiedy twój jedyny prawdziwy rywal

when somehow your only real rival

do tytułu najbogatszego człowieka w USA

for richest person in America

suddenly turned around and agreed to give

niespodziewanie zgodził się oddać

80 percent of his fortune

80% swojego majątku

to your foundation.

na rzecz waszej fundacji.

How on Earth did that happen?

Jak to stało?

Pewnie jest długa i krótka wersja.

I guess there's a long version and a short version of that.

Mamy czas na skróconą wersję.

We've got time for the short version.

BG: All right. Well, Warren was a close friend,

BG: W porządku. Warren był moim bliskim przyjacielem.

and he was going to have his wife Suzie

Chciał, żeby to jego żona Suzie

give it all away.

wszystko przekazała.

Tragically, she passed away before he did,

Tragicznie, ona zmarła pierwsza,

and he's big on delegation, and

a on lubi delegowanie...

— (Laughter) —

(Śmiech)

he said —

Powiedział...

CA: Dobre na Tweeta.

CA: Tweet that.

BG: If he's got somebody who is doing something well,

BG: Jeśli ma kogoś, kto robi coś dobrze

i jest skłonny zrobić to za darmo,

and is willing to do it at no charge,

maybe that's okay. But we were stunned.

wtedy czemu nie.

Lecz nam odebrało mowę.

MG: Totally stunned. BG: We had never expected it,

MG: Kompletnie. BG: Tego się nie spodziewaliśmy.

and it has been unbelievable.

i było to niewiarygodne.

It's allowed us to increase our ambition

Pozwoliło nam to znacznie zwiększyć ambicje

in what the foundation can do quite dramatically.

co do działalności fundacji.

Half the resources we have

Połowa naszych zasobów

come from Warren's mind-blowing generosity.

pochodzi z oszałamiającej hojności Warrena.

CA: And I think you've pledged that

CA: I chyba obiecałeś,

by the time you're done,

że w swoim czasie

more than, or 95 percent of your wealth,

95% twojego majątku

will be given to the foundation.

trafi do fundacji.

BG: Tak.

BG: Yes.

CA: And since this relationship, it's amazing—

CA: To niesamowite...

(Brawa)

(Applause)

And recently, you and Warren

Niedawno razem z Warrenem

próbowaliście przekonać

have been going around trying to persuade

other billionaires and successful people

innych miliarderów oraz ludzi sukcesu,

to pledge to give, what,

żeby obiecali oddać

more than half of their assets for philanthropy.

ponad połowę majątku na filantropię.

Jak z tym jest?

How is that going?

BG: Well, we've got about 120 people

BG: Mamy około 120 osób,

who have now taken this giving pledge.

które złożyły taką obietnicę.

The thing that's great is that we get together

Wspaniałe jest to, że zbieramy się

yearly and talk about, okay,

co roku i rozmawiamy,

do you hire staff, what do you give to them?

kto kogo zatrudnia, ile płaci.

We're not trying to homogenize it.

Nie próbujemy tego ujednolicać.

I mean, the beauty of philanthropy

PIękno filantropii

polega na niesamowitej różnorodności.

is this mind-blowing diversity.

Ludzie dają na coś,

People give to some things.

We look and go, "Wow."

co w nas budzi zdumienie.

But that's great.

Ale to jest świetne.

Rolą filantropii

That's the role of philanthropy

is to pick different approaches,

jest wybierać różne rozwiązania,

including even in one space, like education.

nawet w pojedynczej przestrzeni jak edukacja.

We need more experimentation.

Potrzebujemy więcej eksperymentowania.

Jest to wspaniałe, spotykanie tych ludzi,

But it's been wonderful, meeting those people,

sharing their journey to philanthropy,

dzielenie się ich drogą do filantropii,

jak oni angażują swoje dzieci,

how they involve their kids,

where they're doing it differently,

co robią inaczej.

To dużo większy sukces, niż oczekiwaliśmy.

and it's been way more successful than we expected.

Now it looks like it'll just keep growing in size

Wygląda na to, że będzie to dalej rosnąć

in the years ahead.

w kolejnych latach.

MG: Pokazywanie publicznie,

MG: And having people see that other people

że inni dokonują zmian dzięki filantropii.

are making change with philanthropy,

I mean, these are people who have

Są to ludzie, którzy stworzyli

created their own businesses,

własne biznesy,

put their own ingenuity behind incredible ideas.

użyli własnej pomysłowości do niesamowitych idei.

If they put their ideas and their brain

Jeśli użyją swoich pomysłów i umysłów

behind philanthropy, they can change the world.

do filantropii, to mogą zmienić świat.

Inni to zobaczą i powiedzą:

And they start to see others doing it, and saying,

"Wow, I want to do that with my own money."

"Też chcę to robić ze swoimi pieniędzmi".

To me, that's the piece that's incredible.

Dla mnie ta część jest niesamowita.

CA: It seems to me, it's actually really hard

CA: Chyba niektórym ludziom

for some people to figure out

naprawdę trudno jest wymyślić,

even how to remotely spend that much money

nawet w przybliżeniu,

na co wydać tyle pieniędzy.

on something else.

There are probably some billionaires in the room

Na sali są prawdopodobnie miliarderzy

and certainly some successful people.

a z pewnością ludzie sukcesu.

I'm curious, can you make the pitch?

Możecie ich przekonać?

What's the pitch?

Jak ich przekonacie?

BG: To najbardziej satysfakcjonująca rzecz,

BG: Well, it's the most fulfilling thing

we've ever done,

jaką kiedykolwiek zrobiliśmy.

and you can't take it with you,

Nie można tego zabrać ze sobą

and if it's not good for your kids,

a skoro nie przyniesie korzyści waszym dzieciom,

zbierzmy się razem i przemyślmy,

let's get together and brainstorm

about what we can be done.

co da się zrobić.

Świat jest dużo lepszym miejscem

The world is a far better place

because of the philanthropists of the past,

dzięki filantropom z przeszłości,

and the U.S. tradition here, which is the strongest,

a tradycji z USA, która jest najsilniejsza,

is the envy of the world.

zazdrości cały świat.

And part of the reason I'm so optimistic

Mój optymizm

wynika częściowo z tego, że moim zdaniem

is because I do think philanthropy

is going to grow

filantropia będzie rosnąć

and take some of these things

i przejmować część spraw,

government's not just good at working on and discovering

z którymi rząd sobie nie radzi,

and shine some light in the right direction.

i skieruje je w odpowiednim kierunku.

CA: Na świecie panuje straszliwa nierówność,

CA: The world's got this terrible inequality,

rosnący problem nierówności,

growing inequality problem

that seems structural.

który wydaje się ustrojowy.

It does seem to me that if more of your peers

Wydaje mi się, że jeśli więcej osób takich jak wy

took the approach that you two have made,

miałoby wasze podejście

it would make a dent

wywarłoby to wpływ

both in that problem and certainly

zarówno na ten problem

in the perception of that problem.

jak i na jego postrzeganie.

Is that a fair comment?

Zgodzisz się z tym?

BG: Oh yeah. If you take from the most wealthy

BG: Właśnie.

Jeśli zabierzesz najbogatszym i dasz najbiedniejszym, to jest to dobre.

and give to the least wealthy, it's good.

It tries to balance out, and that's just.

Próba zrównoważenia i jest to sprawiedliwe.

MG: But you change systems.

MG: Zmieniasz systemy.

In the U.S., we're trying to change the education system

W USA staramy się zmienić edukację,

so it's just for everybody

aby było sprawiedliwie dla wszystkich

and it works for all students.

i działało dla wszystkich uczniów.

That, to me, really changes

Dla mnie właśnie to

the inequality balance.

zmienia brak równowagi.

BG: To jest najważniejsze.

BG: That's the most important.

(Applause)

(Brawa)

CA: Chyba większość na sali

CA: Well, I really think that most people here

and many millions around the world

i wiele milionów na całym świecie

are just in awe of the trajectory

jest pod wrażeniem kierunku,

your lives have taken

w jakim zmierza wasze życie

i spektakularnego stopnia

and the spectacular degree to which

you have shaped the future.

w jakim kształtujecie przyszłość.

Dziękuję za przybycie do TED,

Thank you so much for coming to TED

and for sharing with us and for all you do.

za rozmowę i za wszystko, co robicie.

BG: Thank you. MG: Thank you.

BG: Dziękuję. MG: Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

BG: Thank you. MG: Thank you very much.

BG: Dziękuję. MG: Dziękuję bardzo.

BG: All right, good job. (Applause)

BG: Dobra robota. (Brawa)