Jane Poynter: Life in Biosphere 2

Jane Poynter: Biyosfer 2'de Yaşam

Çeviri: Basak Kara Gözden geçirme: Ayşe Demirel

I have had the distinct pleasure

İki farklı biyosferde yaşamış olmanın

of living inside two biospheres.

benzersiz tatminine sahibim.

Of course we all here in this room live in Biosphere 1.

Burada, bu odada hepimiz Biyosfer 1'de yaşıyoruz elbette

I've also lived in Biosphere 2.

Fakat ben Biyosfer 2'de de yaşadım.

And the wonderful thing about that is that I get to compare biospheres.

Ve bunun en güzel yanı da, her iki biyosferi karşılaştırabilmem.

And hopefully from that I get to learn something.

Umarım bundan bir şeyler öğrenebilmişimdir.

So what did I learn? Well,

Peki ne öğrendim? Evet,

here I am inside Biosphere 2, making a pizza.

burada, Biyosfer 2'deyim ve pizza yapıyorum.

So I am harvesting the wheat, in order to make the dough.

Hamuru hazırlamak için önce buğdayı hasat ediyorum.

And then of course I have to milk the goats

Ve tabi keçileri beslemeliyim ki

and feed the goats in order to make the cheese.

sütlerini sağıp peynir yapabileyim.

It took me four months in Biosphere 2 to make a pizza.

Biyosfer 2'de pizza yapmak tam dört ayımı aldı.

Here in Biosphere 1, well it takes me about two minutes,

Burada, Biyosfer 1'de ise yaklaşık iki dakikamı ayırmam yetiyor.

because I pick up the phone and I call and say,

Çünkü telefonu alıp, numarayı çeviriyor

"Hey, can you deliver the pizza?"

ve "Bir pizza getirir misiniz" diyorum.

So Biosphere 2

Biyosfer 2

was essentially a three-acre,

yaklaşık 1,2 dönüm büyüklüğünde,

entirely sealed, miniature world

dışarıya bütünüyle kapatılmış bir minyatür dünyadır.

that I lived in for two years and 20 minutes.

Ve ben orada tam 2 yıl, 20 dakika yaşadım.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Over the top it was sealed with steel and glass,

Çatısı çelik ve camla yalıtılmış,

underneath it was sealed with a pan of steel --

Alt kısmı da yine çelik bir tabanla yalıtılmış,

essentially entirely sealed.

yani tamamen dışarıya kapalı bir ortamdı.

So we had our own miniature rainforest,

Kendimize ait minyatür bir yağmur ormanımız,

a private beach with a coral reef.

mercan resifli özel bir plajımız vardı.

We had a savanna, a marsh, a desert.

Bir ovamız, bir bataklığımız, bir çölümüz vardı.

We had our own half-acre farm that we had to grow everything.

2000 metrekarelik alana kurulu çiftliğimizde, her şeyi yetiştirmemiz gerekiyordu.

And of course we had our human habitat, where we lived.

Ve elbette içinde yaşadığımız bir de insan yerleşimimiz vardı.

Back in the mid-'80s when we were designing Biosphere 2,

Biyosfer 2'yi tasarladığımız 1980'li yıllara dönersek,

we had to ask ourselves some pretty basic questions.

kendimize bazı basit sorular sormamız gerekir.

I mean, what is a biosphere?

Demek istediğim şu, bir biyosfer nedir?

Back then, yes, I guess we all know now

Sanırım bunun cevabını hepimiz biliyoruz.

that it is essentially the sphere of life around the Earth, right?

Temel olarak, Dünya üzerinde, yaşamın var olduğu katmandır diyebiliriz, değil mi?

Well, you have to get a little more specific than that if you're going to build one.

Fakat bir tane inşa etmeyi düşünüyorsanız, bundan daha belirleyici bir tarif yapmanız gerekir.

And so we decided that what it really is

Biz de biyosferin ne olduğunu bulmaya karar verdik.

is that it is entirely materially closed --

Bu bütünüyle, maddesel olarak kapalı bir ortamdır.

that is, nothing goes in or out at all, no material --

Yani dışarıdan madde olarak hiçbir şey girip çıkmaz

and energetically open,

ve yalnızca enerji etkisine açıktır.

which is essentially what planet Earth is.

Evet, temel olarak Dünya gezegeni böyledir.

This is a chamber that was 1/400th the size of Biosphere 2

Bu, Biyosfer 2'nin 1/400 ölçeğinde modeli olan bir hücre.

that we called our Test Module.

bunu Test Modülü olarak adlandırıyorduk.

And the very first day that this fellow, John Allen,

John Allen arkadaşımızın modüldeki ilk günü.

walked in, to spend a couple of days in there

Buraya birkaç gün geçirmek üzere girdi.

with all the plants and animals and bacteria that we'd put in there

Modüle koyduğumuz tüm bitki, hayvan ve bakterilerin

to hopefully keep him alive,

onu hayatta tutacağını umut ediyorduk.

the doctors were incredibly concerned

Doktorlarımız son derece endişeliydi,

that he was going to succumb to some dreadful toxin,

onun ölümcül bir toksine yenik düşeceğinden

or that his lungs were going to get choked with bacteria or something, fungus.

ya da ciğerlerini kaplayan bir bakteri veya mantar sebebiyle boğulacağından korkuyorlardı.

But of course none of that happened.

Ama bunların hiçbiri olmadı.

And over the ensuing few years,

Bunu takip eden yıllar boyunca,

there were great sagas about designing Biosphere 2.

Biyosfer 2'yi tasarlarken böyle destansı olaylar yaşandı.

But by 1991

1991'e geldiğimizde,

we finally had this thing built.

inşaatı nihayet tamamlamıştık.

And it was time for us to go in

Ve artık içeriye girip, başlamamızın

and give it a go.

zamanı gelmişti.

We needed to know,

Yaşam böylece biçimlendirilebilir miydi?

is life this malleable?

bunu bilmemiz gerekiyordu.

Can you take this biosphere,

Bir gezegen boyutunda evrimleşmiş olan

that has evolved on a planetary scale,

bu biyosferi alıp,

and jam it into a little bottle,

küçük bir şişeye sığdırdığınızda

and will it survive?

yaşamın devam etmesi mümkün müydü?

Big questions.

Bunlar büyük sorular.

And we wanted to know this both for being able to go somewhere else

Fakat eğer evrende başka yerlere, mesela Mars'a gitmek istiyorsam

in the universe -- if we were going to go to Mars, for instance,

bunların yanıtlarını bilmemiz gerekiyordu.

would we take a biosphere with us, to live in it?

İçinde yaşayacağımız bir biyosferi, beraberimizde götürebilir miydik?

We also wanted to know so we can understand more about

Aynı zamanda dünyamızı daha iyi anlamak için de

the Earth that we all live in.

bu yanıtlara ihtiyacımız vardı.

Well, in 1991 it was finally time for us to go in

Neyse, 1991 nihayet içeriye girme ve bu bebeği deneme

and try out this baby.

vaktimiz gelmişti.

Let's take it on a maiden voyage.

El değmemiş, bakir bir ortama yolculuk.

Will it work? Or will something happen

Acaba işe yarayacak mıydı? Acaba anlamadığımız,

that we can't understand and we can't fix,

ve düzeltemeyeceğimiz durumlarla karşılaşacak mıydık?

thereby negating the concept of man-made biospheres?

Dolayısıyla, insan yapımı biyosfer konseptinin işlemeyeceğini mi görecektik?

So eight of us went in: four men and four women.

Sonuç olarak, dört kadın, dört erkek, toplam sekiz kişi içeriye girdik.

More on that later.

İşin bu kısmını sonra anlatırım.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And this is the world that we lived in.

İşte bu yaşadığımız dünya.

So, on the top, we had

Tepede, güzel yağmur ormanları

these beautiful rainforests and an ocean,

ve bir okyanusumuz var.

and underneath we had all this technosphere, we called it,

Aşağıda, bizim teknosfer dediğimiz,

which is where all the pumps and the valves

pompaların, vanaların, su tanklarının

and the water tanks and the air handlers, and all of that.

havalandırmanın ve tüm bu şeylerin bulunduğu bir yer burası.

One of the Biospherians called it "garden of Eden

Biyosferlilerden birisi buraya "uçak gemisinin tepesindeki

on top of an aircraft carrier."

cennet bahçesi" diyordu.

And then also we had the human habitat of course,

Ve tabii laboratuvarlarıyla, her şeyiyle

with the laboratories, and all of that.

bir insan yerleşimimiz de vardı.

This is the agriculture.

Bu, tarım faaliyetlerimiz.

It was essentially an organic farm.

Aslında bir organik tarım çiftliğiydi.

The day I walked into Biosphere 2,

Biyosfer 2'ye girdiğim gün

I was, for the first time,

hayatımda ilk kez

breathing a completely different atmosphere

dünyadaki herkesten farklı olarak,

than everybody else in the world,

birlikte olduğum yedi insan hariç

except seven other people.

tamamen farklı bir atmosferi soluyordum.

At that moment I became part of that biosphere.

O anda, ben de o biyosferin bir parçası oldum.

And I don't mean that in an abstract sense;

Ve bunu söylerken soyut anlamını değil,

I mean it rather literally.

gerçek anlamını kastediyorum.

When I breathed out, my CO2

Soluğumu verdiğimde, karbondioksitim

fed the sweet potatoes that I was growing.

yetiştirdiğim tatlı patatesleri besliyordu.

And we ate an awful lot of the sweet potatoes.

Ve açıkçası tatlı patates yemekten hepimize gına gelmişti.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And those sweet potatoes

Dolayısıyla o tatlı patatesler

became part of me.

benim bir parçam oluyorlardı.

In fact, we ate so many sweet potatoes

Gerçekten de o kadar çok tatlı patates yiyorduk ki

I became orange with sweet potato.

Tatlı patatesler gibi benim rengim de turuncuya döndü.

I literally was eating the same carbon over and over again.

Esasında defalarca, durmadan hep aynı karbonu yiyordum.

I was eating myself in some strange sort of bizarre way.

Bir bakıma, çılgınca bir şekilde, aslında kendimi yemiş oluyordum.

When it came to our atmosphere, however,

Tabii, iş atmosffere geldiğinde bu döngü

it wasn't that much of a joke over the long term,

uzun vadede bir şaka olmaktan çıkıyordu.

because it turned out that we were losing oxygen, quite a lot of oxygen.

Çünkü ortaya çıktı ki, biz oksijen kaybediyorduk, hem de büyük miktarda.

And we knew that we were losing CO2.

Aynı zamanda karbondioksit kaybettiğimizi de biliyorduk.

And so we were working to sequester carbon.

Aslında karbon depoluyorduk.

Good lord -- we know that term now.

Tanrım, bu kavramı şimdi biliyoruz tabii!

We were growing plants like crazy.

Deli gibi bitki yetiştiriyor,

We were taking their biomass, storing them in the basement,

Ortaya çıkan biyokütleleri, bodrumda depoluyor,

growing plants, going around, around, around,

yine bitki yetiştiriyor, oraya buraya koşturuyor,

trying to take all of that carbon out of the atmosphere.

ve çıkan tüm bu karbonu atmosferin dışında tutmaya çalışıyorduk.

We were trying to stop carbon from going into the atmosphere.

Atmosfere karbon karışmasını durdurmaya çalışıyorduk.

We stopped irrigating our soil, as much as we could.

Yapabildiğimiz kadarıyla, toprağımızı sulamayı kestik.

We stopped tilling, so that we could prevent greenhouse gasses from going into the air.

Toprağı işlemeyi bıraktık ki, havaya sera etkisi yapan gazların karışmasını engelleyebilelim.

But our oxygen was going down faster

Fakat oksijenimiz daha da hızla tükenmeye başladı

than our CO2 was going up, which was quite unexpected,

ve sonra karbondioksit oranı beklenmedik bir biçimde arttı.

because we had seen them going in tandem in the test module.

Çünkü test modülünde bunların art arda gerçekleştiğini görmüştük.

And it was like playing atomic hide-and-seek.

Ve bu atomik seviyede saklambaç oynamaya benziyordu.

We had lost seven tons of oxygen.

Tam yedi ton oksijen kaybettik

And we had no clue where it was.

ve nereye gitmiş olabileceği hakkında en ufak fikrimiz yoktu.

And I tell you, when you lose a lot of oxygen --

Ve şunu söylemeliyim ki, bu kadar çok oksijen kaybettiğinizde-

and our oxygen went down quite far;

ki bizim oksijen kaybımız epeyce fazlaydı

it went from 21 percent down to 14.2 percent --

yüdoe 21'den yüzde 14,2'ye düşmüştü-

my goodness, do you feel dreadful.

Tanrım, kendinizi cidden berbat hissediyorsunuz.

I mean we were dragging ourselves around the Biosphere.

Kendimize Biyosfer'de oradan oraya sürüyor

And we had sleep apnea at night.

ve geceleri solunum güçlüğü çekerken uyumaya çalışıyorduk.

So you'd wake up gasping with breath,

Tabii, nefessiz bir biçimde uyanıyorduk

because your blood chemistry has changed.

çünkü kanımızın kimyası değişmişti.

And that you literally do that. You stop breathing and then you -- (Gasps) --

Ve bunu gerçekten yapıyorsunuz. Yani soluğunuzu tutuyor,

take a breath and it wakes you up. And it's very irritating.

sonra bir nefes alıyorsunuz ve bu sizi uyandırıyor. bu gerçekten çok rahatsız edici.

And everybody outside thought we were dying.

Dışarıdaki herkes öleceğimizi düşünüyordu.

I mean, the media was making it sound like were were dying.

Yani medya sanki biz ölüyormuşuz gibi haber yapıyordu.

And I had to call up my mother every other day saying, "No, Mum, it's fine, fine.

Bu yüzden günaşırı annemi arayıp iyi olduğumu söylemek zorundaydım.

We're not dead. We're fine. We're fine."

"Hayır anne, ölmedik, iyiz, iyiyiz"

And the doctor was, in fact, checking us

Aslında hepimiz doktor kontrolü altındaydık,

to make sure we were, in fact, fine.

iyi olduğumuzdan emin olmalıydılar.

But in fact he was the person who was most susceptible to the oxygen.

Fakat aslında oksijensizlikten en çok etkilenen kişi da doktordu.

And one day he couldn't add up a line of figures.

Bir gün basit bir toplama işlemini yapamadı

And it was time for us to put oxygen in.

ve o gün, içeriye ilk kez oksijen aldığımız gün oldu.

And you might think, well,

Tabii şöyle düşünebilirsiniz;

"Boy, your life support system

"Yaşam destek sisteminiz

was failing you. Wasn't that dreadful?"

sizi yarı yolda bırakıyor. bu korkunç değil mi?"

Yes. In a sense it was terrifying.

Evet, bu bir bakıma korkutucuydu

Except that I knew I could walk out the airlock door

ama biliyordum ki, istediğim zaman, durum cidden kötüleşirse,

at any time, if it really got bad,

kapıyı açıp, çıkabilirdim.

though who was going to say, "I can't take it anymore!"?

Yani kim "Buna daha gazla katlanamıyorum" diyecekti ki,

Not me, that was for sure.

ben demezdim, burası kesin.

But on the other hand, it was the scientific gold of the project,

Öte yandan, bu durum projenin bilimselliği bakımından altın değerindeydi

because we could really crank this baby up,

çünkü bu bebeği hayatta tutabilirdik,

as a scientific tool,

bilimsel bir araç olarak kullanıp,

and see if we could, in fact, find

yedi ton oksijenin nereye kaybolduğunu

where those seven tons of oxygen had gone.

anlamaya çalışabilirdik.

And we did indeed find it.

Ve sonunda gerçekten de bulduk.

And we found it in the concrete.

Kayıp oksijenin betonda bulduk.

Essentially it had done something very simple.

Esasında, çok basit bir şey olmuştu.

We had put too much carbon in the soil in the form of compost.

Toprağa kompost formunda, çok miktarda karbon eklemiştik;

It broke down; it took oxygen out of the air;

bunlar çözüldü ve havadan aldığı oksijenle birleşerek,

it put CO2 into the air; and it went into the concrete.

atmosfere karbondioksit olarak döndü ve bu da betona gitti.

Pretty straightforward really.

Aslına bakarsanız epeyce basit.

So at the end of the two years

İki yılın sonunda,

when we came out, we were elated,

dışarı çıktığımızda, gururluyduk.

because, in fact, although you might say

Çünkü, aslında, çok da mühim olmayan

we had discovered something that was quite "uhh,"

bir şey keşfettiğimizi düşünebilirsiniz.

when your oxygen is going down,

Oksijeniniz azalıyorsa

stopped working, essentially, in your life support system,

yaşam destek sisteminizde çalışmayı bırakıyorsanız,

that's a very bad failure.

bu oldukça kötü bir fiyaskodur.

Except that we knew what it was. And we knew how to fix it.

Ama biz sorunun ne olduğunu ve bunu nasıl çözeceğimizi bulduk.

And nothing else emerged

Ve bu kadar ciddi boyutta

that really was as serious as that.

başka da bir sorunumuz olmadı.

And we proved the concept, more or less.

Konseptimizi de aşağı yukarı ispatlamış olduk.

People, on the other hand, was a different subject.

Öte yandan insanlar bambaşka bir konu.

We were -- yeah I don't know that we were fixable.

Biz, ben bizim onarılabilir olduğumuzu bilmiyordum.

We all went quite nuts, I will say.

Hepimiz, hafiften keçileri kaçırmıştık diyebilirim.

And the day I came out of Biosphere 2,

Ve Biyosfer 2'den dışarıya çktığım gün

I was thrilled I was going to see all my family and my friends.

tüm ailemi ve arkadaşlarımı göreceğim için çok heyecanlıydım.

For two years I'd been seeing people through the glass.

Son iki yıldır insanları bir camın arkasından görüyordum.

And everybody ran up to me.

Ve herkes bana doğru koşarken,

And I recoiled. They stank!

ben geri çekildim, berbat kokuyorlardı!

People stink!

İnsanlar resmen kokuyordu!

We stink of hairspray and underarm deodorant,

Biz saç spreyi ve koltukaltı deodorantı

and all kinds of stuff.

ve böyle şeyler kokuyoruz.

Now we had stuff inside Biosphere to keep ourselves clean,

Biz de Biyosferde kendimizi temiz tutuyorduk ama

but nothing with perfume.

parfümlü bir şey kullanmıyorduk.

And boy do we stink out here.

Ve burada böyle kokuyoruz.

Not only that,

Yalnız bu da değil,

but I lost touch of where my food came from.

aynı zamanda gıdamın nereden geldiğiyle ilgili algım bozuldu.

I had been growing all my own food.

Tüm gıdalarımı kendim yetiştiriyordum.

I had no idea what was in my food, where it came from.

Şildi, burada yediklerim nereden geliyor bir fikrim yok.

I didn't even recognize half the names in most of the food that I was eating.

Ve yediğim yemeklerin yarısının isimlerini dahi bilmiyorum.

In fact, I would stand for hours in the aisles of shops,

Dükkanların bir köşesinde durup,

reading all the names on all of the things.

saatlerce satılan şeylerin isimleri okuyabilirim.

People must have thought I was nuts.

İnsanlar da deli olduğumu düşünürler.

It was really quite astonishing.

Gerçekten de hayret verici bir durumdu.

And I slowly lost track

Hepimizin içinde yaşadığı

of where I was in this big biosphere, in this big biosphere that we all live in.

bu büyük biyosferde, yavaşça yolumu kaybetmiştim.

In Biosphere 2 I totally understood

Oysa Biyosfer 2'de tamamen anlıyordum,

that I had a huge impact on my biosphere, everyday,

her gan, biyosfer üzerinde çok büyük bir etkim vardı,

and it had an impact on me,

ve onun da benim üzerimde büyük etkisi vardı,

very viscerally, very literally.

oldukça derin ve yaşamsal bir etki.

So I went about my business:

Neyse, sonra işime koyuldum.

Paragon Space Development Corporation,

Paragon Uzay Gelişim Şirketi,

a little firm I started with people while I was in the Biosphere,

Biyosferde yaşarken, insanlarla birlikte kurduğumuz küçük bir şirket,

because I had nothing else to do.

çünkü içeride yapacak başka bir işimiz yoktu.

And one of the things we did was

Ve bu şirkette yaptığımız işlerden birisi de şuydu;

try to figure out: how small can you make these biospheres,

acaba bu biyosferleri en küçük hangi boyutta yapabilirdik?

and what can you do with them?

Ve bunlarla ne yapabilirdik?

And so we sent one onto the Mir Space Station.

Bunu görmek için bir tanesini Mir Uzay İstasyonu'na yolladık.

We had one on the shuttle and one on the International Space Station,

Bir tane uzay mekiğine, bir tane de Uluslararası Uzay İstasyonu'na gönderdik.

for 16 months, where we managed to produce

16 ay boyunca, uzayda tam hayat döngülerini tamamlayan

the first organisms to go through

ilk organizmaları

complete multiple life cycles in space --

üretmiş olduk.

really pushing the envelope

Gerçekten de, yaşam sistemlerimizin

of understanding how malleable

ne ölçüde şekillenebilir olduğunu anlamak için

our life systems are.

sınırlarımızı zorladık.

And I'm also proud to announce

Burada duyurmaktan gurur duyuyorum ki,

that you're getting a sneak preview -- on Friday we're going to announce

Cuma günü duyuracağımız bir ön gösterim olacak.

that we're actually forming a team

Ay'da bitki yetiştirebileceğimiz bir sistem geliştirmek üzere,

to develop a system to grow plants on the Moon,

bir ekip kuruyoruz,

which is going to be pretty fun.

bence çok eğlenceli olacak.

And the legacy of that is a system that we were designing:

Tasarladığımız bu sistem de, Mars'ta,

an entirely sealed system to grow plants to grow on Mars.

tamamen mühürlü-kapalı bir sistemde bitki yetiştirmemize giden yolu açacak.

And part of that is that we had to model

Bu işin bir parçası olarak, hızlı karbondioksit,

very rapid circulation of CO2

ve oksijen ve su sirkülasyonunu,

and oxygen and water through this plant system.

bu bitki sistemi vasıtasıyla modellemeliyiz.

As a result of that modeling

Bu modellemenin bir sonucu olarak,

I ended up in all places,

kendimi Eritre'de, Doğu Afrika'da buldum.

in Eritrea, in the Horn of Africa.

Doğu Afrika'da, eskiden Etiyopya'nın bir parçası olan

Eritrea, formerly part of Ethiopia,

Eritre'de, olağanüstü bir güzelliğe sahip,

is one of those places that is astonishingly beautiful,

inanılmaz derece yalın ve keskin bu yerde,

incredibly stark, and I have no understanding

insanların nasıl geçinebildiklerini

of how people eke out a living there.

anlamaya çalıştım.

It is so dry.

İnanılmaz kurak bir doğa.

This is what I saw.

Tanık olduğum şey bu.

But this is also what I saw.

Ama bunu da gördüm.

I saw a company that had

Deniz suyunu ve kumu alıp,

taken seawater

bir çeşit ürün yetiştiren

and sand, and they were growing

bir şirket gördüm.

a kind of crop that will grow on pure salt water without having to treat it.

Saf deniz suyunda, özel ilgi istemeksizin yetişebilen bir ürün.

And it will produce a food crop.

Ve gıda olabilecek bir ürün.

In this case it was oilseed.

Buradaki, bir yağ tohumuydu.

It was astonishing. They were also producing mangroves

Hayret vericiydi. Aynı zamanda bir plantasyonda

in a plantation.

mangrov da yetiştiriyorlar.

And the mangroves were providing wood

Mangrovlardan odan ihtiyaçları karşılanıyor,

and honey and leaves for the animals,

ve bal ve hayvanların yemesi için yapraklar,

so that they could produce milk and whatnot,

böylece süt vesaire de üretebiliyorlar,

like we had in the Biosphere.

aynı bizim biyosfer'de yaptığımız gibi.

And all of it was coming from this: shrimp farms.

Ve bunların hepsi, bu karides çiftliklerinden geliyor.

Shrimp farms are a scourge on the earth,

Dürüst olmak gerekirse, çevreci bakış açısıyla,

frankly, from an environmental point of view.

karides çiftlikleri doğaya son derece zararlı.

They pour huge amounts of pollutants into the ocean.

Okyanusa büyük ölçüde atık madde bırakıyorlar.

They also pollute their next-door neighbors.

Kapı komşuları da bu kirlilikten nasibini alıyor.

So they're all shitting each other's ponds, quite literally.

Yani aslında, birbirlerinin havuzuna pisliyorlar.

And what this project was doing

Bu projeyle yapılan şey aslında,

was taking the effluent of these,

bu atık suları alıp,

and turning them into all of this food.

yiyeceğe dönüştürmek.

They were literally turning pollution into abundance for a desert people.

Resmen, kirliliği çöl insanları için berekete dönüştürüyorlar!

They had created an industrial ecosystem, of a sense.

Bir nevi endüstriyel bir ekosistem yaratmışlar.

I was there because I was actually modeling the mangrove portion

Oradaydım, çünkü aslında BM programı çerçevesinde

for a carbon credit program, under the U.N.

yapılan bir karbon kredilendirme programı için

Kyoto Protocol system.

mangrov miktarını modelliyordum.

And as I was modeling this mangrove swamp,

Bu mangrow bataklığını modellerken,

I was thinking to myself, "How do you put a box around this?"

bir yandan "bunun etrafına nasıl bir kutu geçiririz" diye düşünüyordum.

When I'm modeling a plant in a box, literally,

Bir kutu içinde bir bitki modellerken, aslında,

I know where to draw the boundary.

sınırları nereye çizeceğimi bilirim.

In a mangrove forest like this I have no idea.

Fakat bunun gibi bir mongrov ormanında, hiçbir fikrim yoktu.

Well, of course you have to draw the boundary around the whole of the Earth.

Tabi, tüm dünya çevresine bir sınır çizmek,

And understand its interactions with the entire Earth.

ormanın dünyayla olan etkileşimini anlamak ve

And put your project in that context.

projenizi bu bağlama oturtmak zorundasınızdır.

Around the world today we're seeing an incredible transformation,

Bugün dünya çapında inanılmaz bir dönüşüm görüyoruz.

from what I would call a biocidal species,

İsteyerek veya istemeyerek,

one that -- whether we intentionally or unintentionally --

dünya üzerinde yaşamı yokeden bir türe dönüşerek,

have designed our systems to kill life, a lot of the time.

sistemlerimizi yaşamı yoketmek üzerine tasarlıyoruz.

This is in fact, this beautiful photograph,

Bu güzel fotoğraf,

is in fact over the Amazon.

Amazon'un üzerinde çekilmiş.

And here the light green are areas of massive deforestation.

Bu açık yeşil alanlar, dev çaptaki orman kıyımını gösteriyor.

And those beautiful wispy clouds

ve bu güzel, ince bulutlar

are, in fact, fires, human-made fires.

aslında insan eliyle çıkarılan yangınlar.

We're in the process of transforming from this,

Bizler, aslında bu halimizden

to what I would call a biophilic society,

benim biyofilik yani yaşamsever dediğim

one where we learn to nurture society.

bir topluma dönüşme, onu yetiştirme aşamasındayız.

Now it may not seem like it, but we are.

Şu anda öyleymişiz gibi gözükmeyebilir ama öyleyiz.

It is happening all across the world,

Dünya çapında yaşanan bir dönüşüm bu.

in every kind of walk of life,

Tüm yaşam maceralarında,

and every kind of career

her türden kariyer yolunda

and industry that you can think of.

ve düşünebildiğinz tüm sanayiler için böyle.

And I think often times people get lost in that.

Ve sanırım, bazen insanlar bunu düşünürken kayboluyorlar.

They go, "But how can I possibly find my way in that?

"Peki ama yolumu nasıl bulacağım; bu büyük bir mesele"

It's such a huge subject."

diye sorarken, ilerlemeye devam ediyorlar.

And I would say that the small stuff counts. It really does.

Fakat en küçük çabanın bile önemi var diyebilirim. Gerçekten de var.

This is the story of a rake in my backyard.

Bu benim arka bahçemdeki tırmığın öyküsü.

This was my backyard,

Burası benim bahçemin,

very early on, when I bought my property.

evimi ilk satın aldığım zamanki haliydi.

And in Arizona, of course, everybody puts gravel down.

Arizona'da herkes bahçesini çakılla kaplıyor

And they like to keep everything beautifully raked. And they keep all the leaves away.

ve her yeri güzelce tırmıklanmış tutmayı seviyorlar. Tüm yaprakları da temizliyorlar.

And on Sunday morning the neighbors leaf blower comes out,

Pazar günleri komşuların yaprak üfleyicileri ortaya çıkıyor

and I want to throttle them.

ve ben de bunları yoketmek istiyorum.

It's a certain type of aesthetic.

Böyle bir estetik var,

We're very uncomfortable with untidiness.

düzensizlikten çok rahatsız oluyoruz.

And I threw away my rake.

Bense kendi tırmığımı attım

And I let all of the leaves fall from the trees that I have on my property.

ve bahçemdeki tüm yaprakları oldukları yerde bıraktım

And over time, essentially what have I been doing?

ve zaman içinde, ne yapmış oldum biliyor musunuz?

I've been building topsoil.

Humuslu toprak üretmiş oluyordum.

And so now all the birds come in. And I have hawks.

Ve böylece kuşlar, atmacalar geldiler

And I have an oasis.

ve ben bir vahaya sahip oldum.

This is what happens every spring. For six weeks,

Her baharda, altı hafta boyunca bahçem işte böyle oluyor.

six to eight weeks, I have this flush of green oasis.

Altı veya sekiz hafta boyunca, bu cömert, yeşil vahaya sahibim.

This is actually in a riparian area.

Bu aslında su kıyısında bir arazi

And all of Tucson could be like this

ve tüm Tucson bölgesi böyle olabilir

if everybody would just revolt and throw away the rake.

tabi eğer herkes uyanıp, tırmığını bir köşeye atabilirse.

The small stuff counts.

Yani küçük farklar da önemli.

The Industrial Revolution -- and Prometheus --

Endüsti Devrimi, Prometheus

has given us this, the ability to light up the world.

bize dünyamızı aydınlatma yetisini kazandırdı.

It has also given us this,

Bize aynı zamanda,

the ability to look at the world from the outside.

dünyamıza dışarıdan bakabilme yetisini de verdi.

Now we may not all have

Belki şu anda, işletip

another biosphere that we can run to,

mevcut biyosferimizle karşılaştırabileceğimiz

and compare it to this biosphere.

başka bir biyosfere sahip değiliz.

But we can look at the world,

Ama dünyaya bakabilir

and try to understand where we are in its context,

ve onun neresinde durduğumuzu anlamaya çalışabilir,

and how we choose to interact with it.

ve onunla nasıl bir etkileşim içinde olabileceğimizi seçebiliriz.

And if you lose where you are in your biosphere,

Eğer biyosferinizde nerede durduğunuzu anlamazsanız

or are perhaps having a difficulty connecting

ya da onunla olan bağlarınız artık güçlü olmadığından

with where you are in the biosphere,

biyosferin neresinde olduğunuzu kavrayamıyorsanız

I would say to you,

size şunu söyleyebilirim:

take a deep breath.

Derin bir nefes alın.

The yogis had it right.

Yogiler bunu yapmakta haklılar.

Breath does, in fact, connect us all

Çünkü nefeslerimiz, aslında hepimizi, gerçek anlamda

in a very literal way.

birbirimize bağlıyor.

Take a breath now.

Şimdi bir nefes alın

And as you breathe, think

ve alırken, nefesinizde

about what is in your breath.

nelerin barındığını düşünün.

There perhaps is the CO2 from the person sitting next-door to you.

Yanınınzda oturan insanın nefesinden gelen karsondioksit var,

Maybe there is a little bit of oxygen

belki buraya çok uzak olmayan plajdaki

from some algae on the beach not far from here.

yosunlardan gelen biraz oksijen var.

It also connects us in time.

Nefeslerimiz bizi zamanda da birleştiriyor.

There may be some carbon in your breath

Belki de nefesinizde, dinozorlar zamanından

from the dinosaurs.

biraz karbon var.

There could also be carbon that you are exhaling now

Belki şimdi sizin nefesinizden çıkan karbon,

that will be in the breath

büyük büyük büyük büyük torunlarınız tarafından

of your great-great-great-grandchildren.

solunacaktır.

Thank you. (Applause)

Teşekkürler.