Jane Poynter: Life in Biosphere 2

Tłumaczenie: Krystian Aparta Korekta: Jerzy Pa

I have had the distinct pleasure

Miałam rzadką przyjemność

of living inside two biospheres.

mieszkać w dwu biosferach.

Of course we all here in this room live in Biosphere 1.

Oczywiście, wszyscy żyjemy w Biosferze 1.

I've also lived in Biosphere 2.

Ja żyłam w Biosferze 2.

And the wonderful thing about that is that I get to compare biospheres.

Wspaniałe jest to, że mogę je porównać.

And hopefully from that I get to learn something.

I dzięki temu odkryć coś nowego.

So what did I learn? Well,

Więc co takiego odkryłam?

here I am inside Biosphere 2, making a pizza.

Tu robię pizzę, w Biosferze 2.

So I am harvesting the wheat, in order to make the dough.

Koszę zboże na mąkę.

And then of course I have to milk the goats

Muszę nakarmić i wydoić kozy, aby otrzymać ser.

and feed the goats in order to make the cheese.

Muszę nakarmić i wydoić kozy, aby otrzymać ser.

It took me four months in Biosphere 2 to make a pizza.

W Biosferze 2 pizza powstaje 4 miesiące, tutaj 2 minuty.

Here in Biosphere 1, well it takes me about two minutes,

W Biosferze 2 pizza powstaje 4 miesiące, tutaj 2 minuty.

because I pick up the phone and I call and say,

Wykręcam numer i mówię:

"Hey, can you deliver the pizza?"

"Chciałabym zamówić pizzę."

So Biosphere 2

W skrócie, Biosfera 2 to mierzący 3 akry,

was essentially a three-acre,

W skrócie, Biosfera 2 to mierzący 3 akry,

entirely sealed, miniature world

szczelny, miniaturowy świat,

that I lived in for two years and 20 minutes.

który zamieszkiwałam przez 2 lata i 20 minut.

(Laughter)

(Śmiech)

Over the top it was sealed with steel and glass,

Uszczelniony dachem ze stali i szkła i stalową podstawą.

underneath it was sealed with a pan of steel --

Uszczelniony dachem ze stali i szkła i stalową podstawą.

essentially entirely sealed.

Całkowicie szczelny.

So we had our own miniature rainforest,

Miał miniaturowy las deszczowy,

a private beach with a coral reef.

prywatną plażę z rafą koralową.

We had a savanna, a marsh, a desert.

Mieliśmy sawannę, bagna, pustynię.

We had our own half-acre farm that we had to grow everything.

Mierzące pół akra gospodarstwo rolne

And of course we had our human habitat, where we lived.

i środowisko ludzkie, gdzie mieszkaliśmy.

Back in the mid-'80s when we were designing Biosphere 2,

W latach 80., projektując Biosferę 2,

we had to ask ourselves some pretty basic questions.

zadaliśmy sobie parę pytań.

I mean, what is a biosphere?

Czym jest biosfera?

Back then, yes, I guess we all know now

Teraz chyba wszyscy wiemy,

that it is essentially the sphere of life around the Earth, right?

że to sfera życia wokół Ziemi.

Well, you have to get a little more specific than that if you're going to build one.

Ale my potrzebowaliśmy więcej szczegółów.

And so we decided that what it really is

W końcu orzekliśmy,

is that it is entirely materially closed --

że biosfera jest fizycznie zamknięta,

that is, nothing goes in or out at all, no material --

nie wypuszcza i nie wpuszcza żadnej materii,

and energetically open,

ale jest energetycznie otwarta.

which is essentially what planet Earth is.

Tym przypomina Ziemię.

This is a chamber that was 1/400th the size of Biosphere 2

Ta komora wielkości 1/400 Biosfery 2

that we called our Test Module.

to nasz moduł testowy.

And the very first day that this fellow, John Allen,

Ten facet, John Allen,

walked in, to spend a couple of days in there

spędził tam kilka dni

with all the plants and animals and bacteria that we'd put in there

wśród roślin, zwierząt i bakterii,

to hopefully keep him alive,

które miały utrzymać go przy życiu.

the doctors were incredibly concerned

Lekarze martwili się,

that he was going to succumb to some dreadful toxin,

że czymś się zatruje,

or that his lungs were going to get choked with bacteria or something, fungus.

albo że płuca zatkają mu bakterie czy grzyby.

But of course none of that happened.

Oczywiście, nic takiego się nie stało.

And over the ensuing few years,

Projektowanie Biosfery 2 ciągnęło się kilka lat.

there were great sagas about designing Biosphere 2.

Projektowanie Biosfery 2 ciągnęło się kilka lat.

But by 1991

Budowę zakończyliśmy wreszcie w roku 1991.

we finally had this thing built.

Budowę zakończyliśmy wreszcie w roku 1991.

And it was time for us to go in

Nadszedł czas, by wejść

and give it a go.

i ją wypróbować.

We needed to know,

Chcieliśmy zbadać,

is life this malleable?

jak plastyczne jest życie.

Can you take this biosphere,

Jeśli biosferę, która wyłoniła się na planecie,

that has evolved on a planetary scale,

Jeśli biosferę, która wyłoniła się na planecie,

and jam it into a little bottle,

wciśniemy w buteleczkę,

and will it survive?

czy ona przeżyje?

Big questions.

Wielkie pytania.

And we wanted to know this both for being able to go somewhere else

To istotne w kontekście podróży kosmicznych.

in the universe -- if we were going to go to Mars, for instance,

Czy można zabrać biosferę na Marsa

would we take a biosphere with us, to live in it?

i w niej mieszkać?

We also wanted to know so we can understand more about

Chcieliśmy też zrozumieć lepiej naszą własną planetę.

the Earth that we all live in.

Chcieliśmy też zrozumieć lepiej naszą własną planetę.

Well, in 1991 it was finally time for us to go in

W 1991 roku mogliśmy już wejść

and try out this baby.

i przetestować nasz twór.

Let's take it on a maiden voyage.

Zabrać go w dziewiczą podróż.

Will it work? Or will something happen

Czy zadziała?

that we can't understand and we can't fix,

A może pojawi się problem ponad nasze siły?

thereby negating the concept of man-made biospheres?

Wtedy idea biosfer musiałaby odejść do lamusa.

So eight of us went in: four men and four women.

Było nas ośmioro, 4 kobiety i 4 mężczyzn.

More on that later.

O tym później.

(Laughter)

(Śmiech)

And this is the world that we lived in.

Oto świat, w którym żyliśmy.

So, on the top, we had

Na górze był piękny las deszczowy i ocean,

these beautiful rainforests and an ocean,

Na górze był piękny las deszczowy i ocean,

and underneath we had all this technosphere, we called it,

a pod spodem coś, co nazwaliśmy technosferą.

which is where all the pumps and the valves

Te wszystkie pompy, zawory,

and the water tanks and the air handlers, and all of that.

zbiorniki z wodą, sprzęt wentylacyjny, itp.

One of the Biospherians called it "garden of Eden

Jak powiedział jeden z Biosferczyków:

on top of an aircraft carrier."

"Eden na pokładzie lotniskowca".

And then also we had the human habitat of course,

Było też środowisko ludzkie,

with the laboratories, and all of that.

zawierające laboratoria, itp.

This is the agriculture.

To hodowla rolna.

It was essentially an organic farm.

Takie ekologiczne gospodarstwo.

The day I walked into Biosphere 2,

Gdy wstąpiłam do Biosfery 2,

I was, for the first time,

po raz pierwszy odetchnęłam

breathing a completely different atmosphere

zupełnie inną atmosferą, niż inni mieszkańcy planety,

than everybody else in the world,

zupełnie inną atmosferą, niż inni mieszkańcy planety,

except seven other people.

oprócz 7 innych osób.

At that moment I became part of that biosphere.

Wtedy stałam się częścią tej biosfery.

And I don't mean that in an abstract sense;

Nie w przenośni, ale całkiem dosłownie.

I mean it rather literally.

Nie w przenośni, ale całkiem dosłownie.

When I breathed out, my CO2

Dwutlenek węgla w moim oddechu

fed the sweet potatoes that I was growing.

karmił hodowane przeze mnie bataty.

And we ate an awful lot of the sweet potatoes.

Jedliśmy ich strasznie dużo.

(Laughter)

(Śmiech)

And those sweet potatoes

Wszystkie te bataty

became part of me.

stały się częścią mnie.

In fact, we ate so many sweet potatoes

Jedliśmy ich tyle, że w końcu

I became orange with sweet potato.

zrobiłam się pomarańczowa.

I literally was eating the same carbon over and over again.

Wciąż spożywałam ten sam węgiel.

I was eating myself in some strange sort of bizarre way.

To brzmi dziwnie, ale w sumie jadłam sama siebie.

When it came to our atmosphere, however,

Jednak kwestia atmosfery

it wasn't that much of a joke over the long term,

nie jest już taka zabawna,

because it turned out that we were losing oxygen, quite a lot of oxygen.

ponieważ w końcu okazało się, że tracimy dużo tlenu.

And we knew that we were losing CO2.

Wiedzieliśmy, że tracimy CO2.

And so we were working to sequester carbon.

Pracowaliśmy nad sekwestracją węgla.

Good lord -- we know that term now.

Boże, to już znany termin.

We were growing plants like crazy.

Sadziliśmy rośliny jak szaleni.

We were taking their biomass, storing them in the basement,

Przenosiliśmy ich biomasę do piwnic,

growing plants, going around, around, around,

hodowaliśmy bez końca nowe,

trying to take all of that carbon out of the atmosphere.

żeby wyłapać CO2.

We were trying to stop carbon from going into the atmosphere.

Nie chcieliśmy, by przenikał do atmosfery.

We stopped irrigating our soil, as much as we could.

Ograniczyliśmy irygację.

We stopped tilling, so that we could prevent greenhouse gasses from going into the air.

Nie uprawialiśmy ziemi, żeby nie tworzyć gazów cieplarnianych.

But our oxygen was going down faster

Ale ilość tlenu spadała

than our CO2 was going up, which was quite unexpected,

szybciej, niż wzrastał poziom CO2.

because we had seen them going in tandem in the test module.

Zaskakujące, bo w module testowym rosły równolegle.

And it was like playing atomic hide-and-seek.

Jak zabawa w chowanego z atomami.

We had lost seven tons of oxygen.

Straciliśmy 7 ton tlenu.

And we had no clue where it was.

Nie mieliśmy pojęcia, jak.

And I tell you, when you lose a lot of oxygen --

Kiedy traci się tyle tlenu,

and our oxygen went down quite far;

a u nas był to spadek z 21 do 14,2 procent,

it went from 21 percent down to 14.2 percent --

a u nas był to spadek z 21 do 14,2 procent,

my goodness, do you feel dreadful.

człowiek czuje się okropnie.

I mean we were dragging ourselves around the Biosphere.

Snuliśmy się ociężale po Biosferze,

And we had sleep apnea at night.

mieliśmy bezdech senny.

So you'd wake up gasping with breath,

Człowiek budził się, walcząc o oddech,

because your blood chemistry has changed.

bo zmieniła się biochemia krwi.

And that you literally do that. You stop breathing and then you -- (Gasps) --

I dosłownie, przestajemy oddychać i... (Łapie oddech)

take a breath and it wakes you up. And it's very irritating.

Wdychamy, budzimy się. To irytujące.

And everybody outside thought we were dying.

A świat myślał, że umieramy.

I mean, the media was making it sound like were were dying.

Tak przedstawiały to media.

And I had to call up my mother every other day saying, "No, Mum, it's fine, fine.

Co drugi dzień musiałam dzwonić do mamy:

We're not dead. We're fine. We're fine."

"W porządku, mamo. Nie umarliśmy."

And the doctor was, in fact, checking us

Lekarz regularnie sprawdzał, czy jesteśmy zdrowi.

to make sure we were, in fact, fine.

Lekarz regularnie sprawdzał, czy jesteśmy zdrowi.

But in fact he was the person who was most susceptible to the oxygen.

Brak tlenu wpływał na niego tak bardzo, że w końcu

And one day he couldn't add up a line of figures.

nie umiał dodać prostych liczb.

And it was time for us to put oxygen in.

I nadszedł czas, by uzupełnić tlen.

And you might think, well,

Myślicie pewnie, że się bałam,

"Boy, your life support system

widząc awarię systemu,

was failing you. Wasn't that dreadful?"

który utrzymywał mnie przy życiu.

Yes. In a sense it was terrifying.

Tak, w pewnym sensie było to przerażające.

Except that I knew I could walk out the airlock door

Jednak wiedziałam, że jakby co, zawsze mogę wyjść przez śluzę.

at any time, if it really got bad,

Jednak wiedziałam, że jakby co, zawsze mogę wyjść przez śluzę.

though who was going to say, "I can't take it anymore!"?

Ale kto by się przyznał, że już nie wytrzymuje?

Not me, that was for sure.

Na pewno nie ja!

But on the other hand, it was the scientific gold of the project,

Ale z punktu widzenia nauki sytuacja była cudowna,

because we could really crank this baby up,

bo mogliśmy w pełni wykorzystać potencjał projektu,

as a scientific tool,

bo mogliśmy w pełni wykorzystać potencjał projektu,

and see if we could, in fact, find

badając, gdzie podziały się te tony tlenu.

where those seven tons of oxygen had gone.

badając, gdzie podziały się te tony tlenu.

And we did indeed find it.

I doszliśmy do tego.

And we found it in the concrete.

Był w betonie.

Essentially it had done something very simple.

To w sumie prosty proces.

We had put too much carbon in the soil in the form of compost.

Daliśmy glebie za dużo węgla, w formie kompostu.

It broke down; it took oxygen out of the air;

Rozkładając się, wyłapywał tlen.

it put CO2 into the air; and it went into the concrete.

Wydzielał CO2, pochłaniany przez beton.

Pretty straightforward really.

To dosyć oczywiste.

So at the end of the two years

Więc wychodząc po 2 latach, byliśmy rozradowani.

when we came out, we were elated,

Więc wychodząc po 2 latach, byliśmy rozradowani.

because, in fact, although you might say

To prawda, że nasze odkrycie

we had discovered something that was quite "uhh,"

było w sumie oczywiste:

when your oxygen is going down,

kiedy spada poziom tlenu w systemie, który podtrzymuje życie,

stopped working, essentially, in your life support system,

kiedy spada poziom tlenu w systemie, który podtrzymuje życie,

that's a very bad failure.

to poważna awaria.

Except that we knew what it was. And we knew how to fix it.

Ale wiedzieliśmy, skąd się wzięła i jak ją naprawić,

And nothing else emerged

nie było innych poważnych awarii

that really was as serious as that.

i udowodniliśmy, że koncepcja się sprawdza.

And we proved the concept, more or less.

i udowodniliśmy, że koncepcja się sprawdza.

People, on the other hand, was a different subject.

Wpływ na mieszkańców to inna sprawa.

We were -- yeah I don't know that we were fixable.

Nas chyba nie da się naprawić.

We all went quite nuts, I will say.

Wszystkim nam odbiło.

And the day I came out of Biosphere 2,

Kiedy wyszłam z Biosfery 2,

I was thrilled I was going to see all my family and my friends.

cieszyłam się na spotkanie z przyjaciółmi i rodziną.

For two years I'd been seeing people through the glass.

Przez 2 lata kontaktowaliśmy się przez szkło.

And everybody ran up to me.

Podbiegli do mnie,

And I recoiled. They stank!

a ja odskoczyłam, bo śmierdzieli!

People stink!

Ludzie śmierdzą!

We stink of hairspray and underarm deodorant,

Śmierdzą lakierem do włosów, dezodorantem i tak dalej.

and all kinds of stuff.

Śmierdzą lakierem do włosów, dezodorantem i tak dalej.

Now we had stuff inside Biosphere to keep ourselves clean,

W Biosferze mieliśmy środki czystości,

but nothing with perfume.

ale nie perfumowane.

And boy do we stink out here.

Jak my strasznie śmierdzimy!

Not only that,

Poza tym nie wiedziałam już, skąd bierze się moje jedzenie.

but I lost touch of where my food came from.

Poza tym nie wiedziałam już, skąd bierze się moje jedzenie.

I had been growing all my own food.

Przedtem sama je sobie hodowałam.

I had no idea what was in my food, where it came from.

Teraz nie wiedziałam, co jem, skąd to pochodzi.

I didn't even recognize half the names in most of the food that I was eating.

Nie znałam nawet nazw połowy składników.

In fact, I would stand for hours in the aisles of shops,

Godzinami stałam w sklepie,

reading all the names on all of the things.

czytając opisy na opakowaniach.

People must have thought I was nuts.

Ludzie pewnie myśleli, że zwariowałam.

It was really quite astonishing.

Wszystko było takie zaskakujące.

And I slowly lost track

I powoli utraciłam świadomość

of where I was in this big biosphere, in this big biosphere that we all live in.

swojego miejsca w ogromnej biosferze, w której żyjemy.

In Biosphere 2 I totally understood

W Biosferze 2 w pełni rozumiałam,

that I had a huge impact on my biosphere, everyday,

jak wielki wpływ wywieram na swą biosferę

and it had an impact on me,

i jak bardzo ona wpływa na mnie,

very viscerally, very literally.

bardzo dosłownie.

So I went about my business:

Więc zajęłam się pracą.

Paragon Space Development Corporation,

Paragon Space Development Corporation

a little firm I started with people while I was in the Biosphere,

to firma, którą współzałożyłam w Biosferze,

because I had nothing else to do.

nie mając nic do roboty.

And one of the things we did was

Staraliśmy się między innymi

try to figure out: how small can you make these biospheres,

zmniejszyć rozmiar takich biosfer.

and what can you do with them?

Badaliśmy ich zastosowania.

And so we sent one onto the Mir Space Station.

Umieściliśmy jedną na Mirze,

We had one on the shuttle and one on the International Space Station,

na promie i na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, gdzie

for 16 months, where we managed to produce

podczas 16 miesięcy powstały

the first organisms to go through

pierwsze organizmy, które w kosmosie

complete multiple life cycles in space --

przebyły kilka cyklów życiowych.

really pushing the envelope

To ważny krok w badaniu adaptacji

of understanding how malleable

To ważny krok w badaniu adaptacji

our life systems are.

naszych systemów życiowych.

And I'm also proud to announce

I z dumą zdradzę wam coś,

that you're getting a sneak preview -- on Friday we're going to announce

co oficjalnie ogłosimy dopiero w piątek:

that we're actually forming a team

będziemy pracować nad systemem

to develop a system to grow plants on the Moon,

umożliwiającym hodowlę roślin na Księżycu.

which is going to be pretty fun.

Ale będzie fajnie!

And the legacy of that is a system that we were designing:

Spuścizną tego projektu jest

an entirely sealed system to grow plants to grow on Mars.

całkowicie szczelny system hodowli roślin na Marsie.

And part of that is that we had to model

Pracując nad tym musieliśmy

very rapid circulation of CO2

opracować model szybkiego

and oxygen and water through this plant system.

obiegu CO2, tlenu i wody w systemie roślinnym.

As a result of that modeling

Praca nad tym modelem

I ended up in all places,

zawiodła mnie w różne miejsca,

in Eritrea, in the Horn of Africa.

jak Erytrea na Półwyspie Somalijskim.

Eritrea, formerly part of Ethiopia,

Ten obszar należał kiedyś do Etiopii.

is one of those places that is astonishingly beautiful,

Piękno surowego krajobrazu zapiera dech w piersiach.

incredibly stark, and I have no understanding

Nie mam pojęcia, jak mieszkańcy tam wytrzymują.

of how people eke out a living there.

Nie mam pojęcia, jak mieszkańcy tam wytrzymują.

It is so dry.

Jest tak sucho.

This is what I saw.

Zobaczyłam to...

But this is also what I saw.

Ale również to.

I saw a company that had

Okazało się, że pewna firma, wykorzystując wodę morską i piach,

taken seawater

Okazało się, że pewna firma, wykorzystując wodę morską i piach,

and sand, and they were growing

wprowadziła tam uprawy,

a kind of crop that will grow on pure salt water without having to treat it.

które rosną na wodzie morskiej bez odsalania.

And it will produce a food crop.

To rośliny spożywcze,

In this case it was oilseed.

tutaj rzepak.

It was astonishing. They were also producing mangroves

To niesamowite. Mieli także plantację namorzynów.

in a plantation.

To niesamowite. Mieli także plantację namorzynów.

And the mangroves were providing wood

Były źródłem drewna, miodu

and honey and leaves for the animals,

i paszy w postaci liści,

so that they could produce milk and whatnot,

dzięki czemu trzoda

like we had in the Biosphere.

dawała mleko, itp., jak w Biosferze.

And all of it was coming from this: shrimp farms.

A wszystko dzięki hodowlom krewetek.

Shrimp farms are a scourge on the earth,

Są one bardzo szkodliwe dla środowiska.

frankly, from an environmental point of view.

Są one bardzo szkodliwe dla środowiska.

They pour huge amounts of pollutants into the ocean.

Wydzielają do oceanu wiele zanieczyszczeń.

They also pollute their next-door neighbors.

Zanieczyszczają się też nawzajem, dosłownie srają na siebie.

So they're all shitting each other's ponds, quite literally.

Zanieczyszczają się też nawzajem, dosłownie srają na siebie.

And what this project was doing

Ta firma zmieniała ścieki pochodzące z hodowli

was taking the effluent of these,

Ta firma zmieniała ścieki pochodzące z hodowli

and turning them into all of this food.

w jedzenie.

They were literally turning pollution into abundance for a desert people.

Dosłownie zmieniali zanieczyszczenia w dostatek.

They had created an industrial ecosystem, of a sense.

W pewnym sensie stworzyli ekosystem przemysłowy.

I was there because I was actually modeling the mangrove portion

Pracowałam tam nad modelem namorzynów w ramach

for a carbon credit program, under the U.N.

programu limitów zanieczyszczeń

Kyoto Protocol system.

Protokołu z Kioto.

And as I was modeling this mangrove swamp,

Pracując nad modelem,

I was thinking to myself, "How do you put a box around this?"

myślałam: jak to włożyć w pudełko?

When I'm modeling a plant in a box, literally,

W modelu rośliny w pojemniku

I know where to draw the boundary.

wiem, gdzie będą granice.

In a mangrove forest like this I have no idea.

W przypadku namorzynów nie mam pojęcia.

Well, of course you have to draw the boundary around the whole of the Earth.

Oczywiście, takie granice muszą otaczać całą planetę.

And understand its interactions with the entire Earth.

Trzeba zrozumieć interakcje w obrębie całej Ziemi

And put your project in that context.

i opracować projekt w takim kontekście.

Around the world today we're seeing an incredible transformation,

Obecnie widzimy na świecie niezwykłą przemianę.

from what I would call a biocidal species,

Przemianę gatunku, powiedzmy, "bio-morderczego",

one that -- whether we intentionally or unintentionally --

który, świadomie czy nieświadomie,

have designed our systems to kill life, a lot of the time.

często tworzy systemy, które niszczą życie.

This is in fact, this beautiful photograph,

Ta piękna fotografia przedstawia

is in fact over the Amazon.

okolice Amazonki.

And here the light green are areas of massive deforestation.

Jasnozielone pola to obszary intensywnego wylesiania.

And those beautiful wispy clouds

A te piękne chmurki

are, in fact, fires, human-made fires.

to pożary, wzniecane przez ludzi.

We're in the process of transforming from this,

Jesteśmy w trakcie przemiany z tego

to what I would call a biophilic society,

w coś, co nazwę społeczeństwem "biofilnym",

one where we learn to nurture society.

gdzie społeczeństwo jest kultywowane.

Now it may not seem like it, but we are.

Ta przemiana odbywa się naprawdę.

It is happening all across the world,

W każdym zakątku świata,

in every kind of walk of life,

każdej sferze społeczeństwa.

and every kind of career

Obejmuje każdy rynek

and industry that you can think of.

i wszystkie sektory przemysłu.

And I think often times people get lost in that.

Ludzie często się w tym gubią.

They go, "But how can I possibly find my way in that?

Pytają: "Jak się w tym wszystkim odnaleźć?

It's such a huge subject."

To taki szeroki temat."

And I would say that the small stuff counts. It really does.

Ja uważam, że liczy się każdy, najmniejszy krok.

This is the story of a rake in my backyard.

Oto historia grabi w moim ogródku.

This was my backyard,

Tak wyglądał ogródek,

very early on, when I bought my property.

kiedy kupiłam dom.

And in Arizona, of course, everybody puts gravel down.

W Arizonie wysypuje się wszystko żwirem.

And they like to keep everything beautifully raked. And they keep all the leaves away.

I ładnie się grabi. I wyrzuca się liście.

And on Sunday morning the neighbors leaf blower comes out,

W niedzielę rano sąsiadka wyciąga dmuchawę,

and I want to throttle them.

a ja chcę ją udusić.

It's a certain type of aesthetic.

To taki styl estetyczny.

We're very uncomfortable with untidiness.

Z bałaganem nam niezręcznie.

And I threw away my rake.

Ja wyrzuciłam grabie.

And I let all of the leaves fall from the trees that I have on my property.

Zostawiłam na trawniku opadające z drzew liście.

And over time, essentially what have I been doing?

Z czasem stworzyłam tak

I've been building topsoil.

górną warstwę gleby.

And so now all the birds come in. And I have hawks.

Teraz przylatują ptaki, jastrzębie.

And I have an oasis.

Zrobiła się z tego oaza.

This is what happens every spring. For six weeks,

Każdej wiosny przez 6-8 tygodni

six to eight weeks, I have this flush of green oasis.

rozkwita tu oaza bujnej zieleni.

This is actually in a riparian area.

To strefa przybrzeżna.

And all of Tucson could be like this

Takie mogłoby być całe Tucson,

if everybody would just revolt and throw away the rake.

gdyby wszyscy zbuntowali się i wyrzucili grabie.

The small stuff counts.

Małe kroki się liczą!

The Industrial Revolution -- and Prometheus --

Rewolucja przemysłowa i Prometeusz

has given us this, the ability to light up the world.

dali nam to, czyli umiejętność rozświetlenia świata.

It has also given us this,

A także to, czyli możliwość spojrzenia nań z zewnątrz.

the ability to look at the world from the outside.

A także to, czyli możliwość spojrzenia nań z zewnątrz.

Now we may not all have

Co prawda, nie każdy może przejść w inną biosferę

another biosphere that we can run to,

Co prawda, nie każdy może przejść w inną biosferę

and compare it to this biosphere.

i porównać ją z tą.

But we can look at the world,

Możemy jednak spojrzeć

and try to understand where we are in its context,

na świat, postarać się zrozumieć, gdzie jesteśmy w jego kontekście

and how we choose to interact with it.

i jak postanawiamy z nim współoddziaływać.

And if you lose where you are in your biosphere,

A jeśli stracisz świadomość miejsca w biosferze,

or are perhaps having a difficulty connecting

albo trudno ci odczuć, gdzie w niej twoje miejsce,

with where you are in the biosphere,

albo trudno ci odczuć, gdzie w niej twoje miejsce,

I would say to you,

proponuję takie rozwiązanie:

take a deep breath.

weź głęboki oddech.

The yogis had it right.

Jogini mają rację.

Breath does, in fact, connect us all

Oddech łączy nas wszystkich,

in a very literal way.

całkiem dosłownie.

Take a breath now.

Teraz odetchnijcie.

And as you breathe, think

Wdychając powietrze,

about what is in your breath.

zastanówcie się, co zawiera oddech.

There perhaps is the CO2 from the person sitting next-door to you.

Może dwutlenek węgla pochodzący od osoby siedzącej obok.

Maybe there is a little bit of oxygen

Może odrobina tlenu

from some algae on the beach not far from here.

wydana przez glony na plaży niedaleko stąd.

It also connects us in time.

Oddech łączy nas też w czasie.

There may be some carbon in your breath

W waszym oddechu może być trochę węgla

from the dinosaurs.

pochodzącego od dinozaurów.

There could also be carbon that you are exhaling now

Możliwe też, że węgiel, który właśnie wydychacie,

that will be in the breath

znajdzie się w oddechu

of your great-great-great-grandchildren.

waszych pra-pra-pra-prawnuków.

Thank you. (Applause)

Dziękuję.