Lee Hotz: Inside an Antarctic time machine

Lee Hotz: Bir Antarktik zaman makinesini hakkında

Çeviri: yasin alp aluç Gözden geçirme: Sancak Gülgen

Come with me to the bottom of the world,

Benimle dünyanın dibine yolculuk edin,

Antarctica,

Antarktika'ya,

the highest, driest, windiest,

en yüksek, en kuru, en rüzgarlı

and yes, coldest region on Earth --

ve evet dünyanın en soğuk bölgesine --

more arid than the Sahara

Sahra'dan daha kuru

and, in parts, colder than Mars.

ve bazı kısımlarında Mars'tan daha soğuk.

The ice of Antarctica glows

Antarktika'nın buzu büyüleyici

with a light so dazzling,

bir ışık ile parıldıyor,

it blinds the unprotected eye.

korunmayan gözleri kör ediyor.

Early explorers rubbed cocaine in their eyes

İlk kaşifler bu acıyı yok etmek için

to kill the pain of it.

gözlerine kokain sürüyordu.

The weight of the ice is such that the entire continent

Sanki, tüm kıta deniz seviyesinin

sags below sea level, beneath its weight.

altına sarkmış da buzun tüm ağırlığı suyun altında.

Yet, the ice of Antarctica

Antarktika'nın buzu

is a calendar of climate change.

iklim değişikliği için bir takvim gibi.

It records the annual rise and fall

Buz, sera gazlarının ve sıcaklığın

of greenhouse gases and temperatures

son buz çağının başlangıcından öncesine kadar

going back before the onset of the last ice ages.

yıllık artış ve düşüşlerinin kaydını tutuyor.

Nowhere on Earth

Dünyada hiçbir bölge bizlere

offers us such a perfect record.

böyle müthiş bir kayıt sunmuyor.

And here, scientists are drilling

Ve burada, bilim adamları

into the past of our planet

iklim değişikliğinin geleceği

to find clues to the future

hakkında ipuçları elde etmek için

of climate change.

gezegenimizin geçmişine kazı yapıyorlar.

This past January,

Geçtiğimiz ocak ayında,

I traveled to a place called WAIS Divide,

WAIS Bölümü adlı bir bölgeye yolculuk ettim,

about 600 miles from the South Pole.

Güney kutbundan 950 km. uzakta.

It is the best place on the planet, many say,

Birçoklarının dediğine göre iklim değişikliğinin tarihini araştırmak

to study the history of climate change.

için dünya üzerindeki en iyi yer.

There, about 45 scientists from the University of Wisconsin,

Orada, Wisconsin Üniversitesinden yaklaşık 45 bilim adamı,

the Desert Research Institute in Nevada and others

Nevada'daki Çöl Araştırma Enstitüsü ve diğerleri

have been working to answer a central question

küresel ısınma ile ilgili esas soruya

about global warming.

bir cevap arıyorlar.

What is the exact relationship

Sera gazı seviyesi ile

between levels of greenhouse gases

gezegenin sıcaklığı arasındaki

and planetary temperatures?

ilişki tam olarak nedir?

It's urgent work. We know that temperatures are rising.

Bu acil bir çalışma. Sıcaklığın arttığını biliyoruz.

This past May was the warmest worldwide on record.

Geçtiğimiz mayıs ayı dünyada kaydedilmiş en sıcağıydı.

And we know that levels of greenhouse gases are rising too.

Ve de sera gazının seviyesinin de arttığını biliyoruz.

What we don't know

Bilmediğimiz şey ise

is the exact, precise, immediate

bu değişikliklerin

impact of these changes

doğal iklimin gelişiminde --

on natural climate patterns --

rüzgarlar, okyanus akıntıları,

winds, ocean currents,

yağmur oranları, bulut şekilleri gibi

precipitation rates, cloud formation,

milyarlarca insanın sağlığında ve mutluluğunda

things that bear on the health and well-being

etkisi olan şeylere tam olarak,

of billions of people.

anlık etkisinin ne olduğudur.

Their entire camp, every item of gear,

Tüm kampları, aletlerinin tüm parçaları

was ferried 885 miles

Antarktika kıyısındaki ABD ana üssünden,

from McMurdo Station,

McMurdo İstasyonundan,

the main U.S. supply base

1500 km. uzağa feribot

on the coast of Antarctica.

ile gönderilmiştir.

WAIS Divide itself though,

WAIS bölümü karda çember

is a circle of tents in the snow.

halinde çadırlardan oluşmuş durumda.

In blizzard winds, the crew sling ropes between the tents

Kar fırtınasında, ekip çadırlar arasında ipler geriyor

so that people can feel their way safely

böylece insanlar en yakın buzdan eve

to the nearest ice house

ya da ek binaya

and to the nearest outhouse.

güvenli bir şekilde gidebiliyorlar.

It snows so heavily there,

Orada kar öyle hızlı yağıyor ki

the installation was almost immediately buried.

neredeyse üs hemen karlar altında kalıyor.

Indeed, the researchers picked this site

Aslında, araştırmacıların bu bölgeyi seçmesinin nedeni

because ice and snow accumulates here

bu bölgede karın ve buzun

10 times faster than anywhere else in Antarctica.

Antarktika'da diğer her yerden 10 kat hızlı birikmesi.

They have to dig themselves out every day.

Her gün kendi mekanlarını kazmaları gerekiyor.

It makes for an exotic

Bu da egzotik ve soğuk

and chilly commute.

bir topluluk meydana getiriyor.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

But under the surface

Ama yüzeyin altında

is a hive of industrial activity

sekiz milyon dolarlık bir kazıyı merkez olarak

centered around an eight-million-dollar drill assembly.

almış arı gibi çalışan endüstriyel bir aktivite var.

Periodically, this drill, like a biopsy needle,

Düzenli olarak, bu çalışma, biyopsi iğnesi gibi,

plunges thousands of feet deep into the ice

analiz edilmek üzere izotoplar ve gazlar

to extract a marrow of gases

çıkarmak için buzun içinde

and isotopes for analysis.

300 metre kazı yapıyorlar.

Ten times a day, they extract

Günde 10 kez, 3 metre uzunluğunda

the 10-foot long cylinder of compressed ice crystals

sıkıştırılmış buz kristalleri çıkarıyorlar,

that contain the unsullied air and trace chemicals

bu kristaller kar ile taşınan saf hava ve

laid down by snow,

kimyasalların izlerini taşıyor,

season after season for thousands of years.

binlerce yıl sonra.

It's really a time machine.

Gerçekten bir zaman makinesi.

At the peak of activity earlier this year,

Bu yılın başında çalışmaların zirvesinde,

the researchers lowered the drill

araştırmacılar her gün ekstradan

an extra hundred feet deeper into the ice every day

buzun 30 metre altına daha indirdiler

and another 365 years

yani 365 yıl daha

deeper into the past.

geriye.

Periodically, they remove

Düzenli olarak, bir buz

a cylinder of ice,

silindirini çıkarıyorlar,

like gamekeepers popping a spent shotgun shell

avcıların kurşun kovanlarını

from the barrel of a drill.

silahtan boşaltması gibi.

They inspect it, they check it for cracks,

Onu inceliyorlar, çatlaklar için kontrol ediyorlar,

for drill damage, for spalls, for chips.

delme zararı, kıymıklar, çentikler için.

More importantly,

Daha da önemlisi,

they prepare it for inspection and analysis

ABD ve Avrupa'daki 27 bağımsız

by 27 independent laboratories

laboratuvarın incelemesi ve analiz

in the United States and Europe,

etmesi için hazırlıyorlar,

who will examine it for 40 different trace chemicals

bu laboratuvarlar iklim ile ilgili

related to climate,

40 kimyasalı inceliyor,

some in parts per quadrillion.

bazıları katrilyonda bir olmak üzere.

Yes, I said that with a Q, quadrillion.

Evet, K ile söyledim, katrilyon.

They cut the cylinders up into three-foot sections

Silindirleri 90 santimlik bölümlere kesiyorlar

for easier handling and shipment

bu laboratuvarlara giderken daha

back to these labs,

kolaylıkla gönderilmesi için,

some 8,000 miles from the drill site.

kazı alanından 12800 km. ötedeki yerlere.

Each cylinder

Her bir silindir

is a parfait of time.

zamanın bir parçası.

This ice formed as snow

Bu buz 15,800 yıl önce

15,800 years ago,

kardan meydana geldi,

when our ancestors were daubing themselves with paint

atalarımızın kendilerini boyadıkları ve

and considering the radical new technology

alfabenin radikal yeni bir teknoloji

of the alphabet.

olarak düşünüldüğü zamanlarda.

Bathed in polarized light

Polarize ışıkta banyosu yapılan

and cut in cross-section,

ve yatay kesitlere ayrılan

this ancient ice reveals itself

bu eskiçağa ait buzlar

as a mosaic of colors,

kendini bir renk cümbüşü gibi sunuyor,

each one showing how conditions at depth in the ice

her biri buzun derinliklerindeki koşulların,

have affected this material

bir inç kare başına bir ton basıncın ulaştığı

at depths where pressures can reach

derinliklerde, bu maddeleri

a ton per square inch.

nasıl etkilediğini gösteriyor.

Every year, it begins with a snowflake,

Her yıl, bir kar tanesi ile başlıyor

and by digging into fresh snow,

ve yeni yağmış karı kazarak

we can see how this process is ongoing today.

bu sürecin bugün nasıl ilerlediğini görebiliyoruz.

This wall of undisturbed snow,

Bu bozulmamış kardan, arkadan vuran

back-lit by sunlight,

güneş ışığı ile aydınlanan duvar,

shows the striations of winter and summer snow,

kışın ve yazın yağan karın kat kat

layer upon layer.

şeritler oluşturduğunu gösteriyor.

Each storm scours the atmosphere,

Her fırtına atmosferi baştan başa dolaşır,

washing out dust, soot,

tozları, isleri, kimyasal izleri

trace chemicals,

temizler

and depositing them on the snow pack

ve bunları yıllarca,

year after year,

yüz yıllarca

millennia after millennia,

kar yığınında biriktirir,

creating a kind of periodic table of elements

bir çeşit elementler tablosu

that at this point

yaratır, buradaki 3,5 km.'den fazla

is more than 11,000 feet thick.

kalınlığa sahip bir tablo.

From this, we can detect an extraordinary number of things.

Buradan çok fazla sayıda şeyi denetleyebiliriz.

We can see the calcium

Dünyanın çöllerindeki

from the world's deserts,

kireç taşlarından, vahşi ateşlerdeki

soot from distant wildfires,

islere, Pasifik muson yağmurlarının

methane as an indicator of the strength of a Pacific monsoon,

belirleyicisi olan metandan, sıcak bölgelerden

all wafted on winds from warmer latitudes

bu soğuk ve uzak bölgeye rüzgar ile

to this remote and very cold place.

sürüklenen şeylere kadar görebiliriz.

Most importantly,

En önemlisi,

these cylinders and this snow

bu silindirler ve bu kar

trap air.

havayı içerisinde tutar.

Each cylinder is about 10 percent ancient air,

Her silindirin içinde yüzde 10 eskiçağlara ait hava var,

a pristine time capsule

sera gazlarının, karbondioksitin, metanın,

of greenhouse gases -- carbon dioxide,

azot oksitin

methane, nitrous oxide --

bozulmamış bir zaman kapsülü,

all unchanged from the day that snow formed

hepsi de karın oluşup ilk kez düştüğü

and first fell.

andan bu yana değişmemiş durumdalar.

And this is the object of their scrutiny.

Ve bu da araştırmalarının amacı.

But don't we already know

Ama hala sera gazları hakkında

what we need to know about greenhouse gases?

ne bilmemiz gerektiğini bilmiyor muyuz?

Why do we need to study this anymore?

Neden bunu incelememiz gerekiyor?

Don't we already know how they affect temperatures?

Sıcaklıkları nasıl etkilediğini bilmiyor muyuz?

Don't we already know the consequences

Değişen iklimin yerleşik hayatımıza

of a changing climate on our settled civilization?

etkilerinin ne olduğunu bilmiyor muyuz?

The truth is, we only know the outlines,

Gerçek şu ki sadece ana hatlarını biliyoruz

and what we don't completely understand,

ve tam olarak anlayamadığımız bir şeye

we can't properly fix.

uygun bir çözüm getiremeyiz.

Indeed, we run the risk of making things worse.

Aslında, işleri daha kötüye götürme riskini taşıyoruz.

Consider, the single most successful

Düşünün, 20. yy.'ın en başarılı

international environmental effort of the 20th century,

uluslararası çevresel çalışması olan

the Montreal Protocol,

Montreal Protokol'üydü,

in which the nations of Earth banded together to protect the planet

bu protokolde uluslar hep birlikte gezegenimizi o dönemde

from the harmful effects of ozone-destroying chemicals

klimalarda, buzdolaplarında ve soğutma aletlerinde kullanılan

used at that time

ozona zarar veren kimyasallardan

in air conditioners, refrigerators and other cooling devices.

korumaya karar verdiler.

We banned those chemicals,

Bu kimyasalları yasakladık,

and we replaced them, unknowingly,

cahilce başka maddeler ile değiştirdik,

with other substances

molekül başına

that, molecule per molecule,

ısı tutması açısından

are a hundred times more potent

karbondioksitten bile 100 kat

as heat-trapping, greenhouse gases

daha zararlı sera gazları

than carbon dioxide.

ile değiştirdik.

This process requires

Bu süreç aşırı

extraordinary precautions.

bir tedbir gerektirmektedir.

The scientists must insure

Bilim adamları buzun kirlenmemiş

that the ice is not contaminated.

olduğuna emin olmak zorundadırlar.

Moreover, in this 8,000-mile journey,

Dahası, bu 12,800 km.'lik seyahatte,

they have to insure this ice doesn't melt.

buzun erimeyeceğinden emin olmak zorundadırlar.

Imagine juggling a snowball across the tropics.

Tropiklerde bir buz topunu atıp tuttuğunuzu düşünün.

They have to, in fact,

Aslında, buzun eksi 20 dereceden

make sure this ice never gets warmer

daha fazla ısınmayacağından

than about 20 degrees below zero,

emin olmak zorundadırlar,

otherwise, the key gases inside it will dissipate.

aksi takdirde içindeki önemli gazlar dağılır.

So, in the coldest place on Earth,

Yani dünyanın en soğuk bölgesinde

they work inside a refrigerator.

bir buzdolabının içinde çalışıyorlar.

As they handle the ice, in fact,

Buzu ellerine aldıkları zaman

they keep an extra pair of gloves warming in an oven,

fırının içinde ısınan fazladan bir eldiven bulunduruyorlar,

so that, when their work gloves freeze

böylece iş eldivenleri donduğunda

and their fingers stiffen,

ve parmakları kaskatı kesildiğinde

they can don a fresh pair.

diğer sıcak eldiveni giyebiliyorlar.

They work against the clock and against the thermometer.

Saate ve sıcaklığa karşı çalışıyorlar.

So far, they've packed up

Bugüne kadar 1.40 km.'lik

about 4,500 feet of ice cores

buz kütlesini ABD'ye

for shipment back to the United States.

göndermeyi başardılar.

This past season,

Bu geçtiğimiz dönemde

they manhandled them across the ice

Hava taşıtlarını beklemek için

to waiting aircraft.

el gücü ile buzda taşıdılar.

The 109th Air National Guard

109. Ulusal Hava Muhafızları

flew the most recent shipment of ice

en sonuncu buz nakliyesini

back to the coast of Antarctica,

Antarktika sahiline uçurdu,

where it was boarded onto a freighter,

orada bir yük gemisine yüklendi,

shipped across the tropics to California,

oradan Kaliforniya'ya yola çıktı,

unloaded, put on a truck,

boşaltıldı, bir kamyona yüklendi,

driven across the desert

çölü geçerek Kolaroda'daki

to the National Ice Core Laboratory in Denver, Colorado,

Ulusal Buz Kütlesi Laboratuvarına götürüldü,

where, as we speak,

orada, söylediğim gibi,

scientists are now slicing this material up

bilim adamları örneklemler için

for samples, for analysis,

analiz etmek için, ülkenin dört bir yanındaki ve

to be distributed

Avrupa'daki laboratuvarlara

to the laboratories around the country

dağıtılmaları için bu materyalleri

and in Europe.

parçalara ayırıyor.

Antarctica was this planet's

Antarktika bu gezegenin

last empty quarter --

son boş kalmış bölgesi --

the blind spot

genişleyen dünya görüşümüzün

in our expanding vision of the world.

kör noktası.

Early explorers

Eski kaşifler haritaların

sailed off the edge of the map,

dışındaki bölgelere yelken açtılar,

and they found a place

ve bilinen zaman ve sıcaklık

where the normal rules of time and temperature

kurallarının askıya alındığı

seem suspended.

bir bölgeyle karşılaştılar.

Here, the ice seems a living presence.

Burada, buz canlı bir şey gibi görünüyor,

The wind that rubs against it

ona sürtünen rüzgar

gives it voice.

bir ses çıkarıyor.

It is a voice of experience.

Bu, tecrübenin sesi.

It is a voice we should heed.

Bu, kulak vermemiz gereken bir ses.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)