How CRISPR lets us edit our DNA | Jennifer Doudna

Çeviri: Kemal Ertas Gözden geçirme: Neslihan Kara

A few years ago,

Birkaç yıl önce

with my colleague, Emmanuelle Charpentier,

iş arkadaşım Emmanuelle Charpentier ile genomların düzenlenmesine

I invented a new technology for editing genomes.

olanak sağlayan bir teknoloji geliştirdim.

It's called CRISPR-Cas9.

Adı CRISPR-Cas9.

The CRISPR technology allows scientists to make changes

CRISPR teknolojisi bilim adamlarına

to the DNA in cells

hücrelerdeki DNA yapısını değiştirerek

that could allow us to cure genetic disease.

genetik hastalıkları tedavi etme imkanı sunuyor.

You might be interested to know

Bilmenizi isterim ki CRISPR

that the CRISPR technology came about through a basic research project

bakterilerin virüssel enfeksiyonlar ile

that was aimed at discovering how bacteria fight viral infections.

nasıl savaştığını araştıran basit bir proje sayesinde doğdu.

Bacteria have to deal with viruses in their environment,

Bakteriler bulundukları ortamlardaki virüsler ile başa çıkmalıdır.

and we can think about a viral infection like a ticking time bomb --

Virüslerden kaynaklanan enfeksiyonların patlamaya hazır birer bomba olduğunu

a bacterium has only a few minutes to defuse the bomb

bakterilerin de bu bombayı sadece birkaç dakika içinde etkisiz hale

before it gets destroyed.

getirmek zorunda olduklarını düşünebiliriz.

So, many bacteria have in their cells an adaptive immune system called CRISPR,

Çoğu bakterinin hücrelerinde, her duruma uyabilen ve virüssel DNA'yı

that allows them to detect viral DNA and destroy it.

tespit edip yok edebilen CRISPR adlı bir bağışıklık sistemi mevcuttur.

Part of the CRISPR system is a protein called Cas9,

Bu sistemin bir kısmı,

that's able to seek out, cut and eventually degrade viral DNA

virüssel DNA'yı bulup, çıkartıp, nihayetinde spesifik bir şekilde

çürütebilen Cas9 adlı proteinden oluşur.

in a specific way.

And it was through our research

Cas9 proteinin aktivitesini

to understand the activity of this protein, Cas9,

anlamak için yaptığımız araştırmada fark ettik ki;

that we realized that we could harness its function

proteinin işlevlerini, genetik mühendisliği teknolojisi

as a genetic engineering technology --

ve bilim adamları için de, geçmişte mümkün olmayan fırsatları veren,

a way for scientists to delete or insert specific bits of DNA into cells

spesifik DNA parçalarının oldukça hassas bir şekilde hücre içinden çıkartılması

with incredible precision --

that would offer opportunities

ya da eklenmesini sağlayan bir yol olarak kullanabilirdik.

to do things that really haven't been possible in the past.

The CRISPR technology has already been used

CRIPSR teknolojisi zaten fareler,

to change the DNA in the cells of mice and monkeys,

maymunlar ve başka organizmalar

other organisms as well.

üzerinde denenmiş durumda.

Chinese scientists showed recently

Çinli bilim adamları yakın bir

that they could even use the CRISPR technology

zamanda CRISPR teknolojisi ile insan

to change genes in human embryos.

embriyolarında genetik değişiklik bile yapabileceklerini gösterdi

And scientists in Philadelphia showed they could use CRISPR

Philadelphialı bilim adamları ise CRISPR ile

to remove the DNA of an integrated HIV virus

HIV virüsü yerleştirilmiş bir insan hücresinden virüsün

from infected human cells.

DNA'sını çıkartabileceklerini gösterdi.

The opportunity to do this kind of genome editing

Genomları düzenleme imkanı, aynı zamanda göz önünde

also raises various ethical issues that we have to consider,

bulundurmamız gereken etik sorunları da doğuruyor.

because this technology can be employed not only in adult cells,

Çünkü bu teknoloji sadece yetişkin hücreler de değil,

but also in the embryos of organisms,

kendi türümüzün ki dahil

including our own species.

embriyolarda da kullanılabiliyor.

And so, together with my colleagues,

Dolayısıyla iş arkadaşlarımla

I've called for a global conversation about the technology that I co-invented,

beraber icat ettiğimiz bu teknolojinin tüm ahlaki ve

so that we can consider all of the ethical and societal implications

sosyal etkilerini küresel çapta tartışmak için

of a technology like this.

bir diyalog başlatmak istedim.

What I want to do now is tell you what the CRISPR technology is,

Şimdi sizlere CRISPR teknolojisinin ne olduğunu,

what it can do,

neler yapabildiğini,

where we are today

bugün nerede olduğumuzu

and why I think we need to take a prudent path forward

ve neden CRISPR'ı kullanırken gelecekte dikkatli olmamız

in the way that we employ this technology.

gerektiğini anlatmak istiyorum.

When viruses infect a cell, they inject their DNA.

Virüsler bir hücreye bulaştıklarında DNA'larını enjekte ederler.

And in a bacterium,

Bakterilerde de CRISPR sistemi,

the CRISPR system allows that DNA to be plucked out of the virus,

bu DNA'nın virüsten alınmasına ve bakterinin DNA'sının küçük

and inserted in little bits into the chromosome --

parçalarına yani kromozomlarına

the DNA of the bacterium.

eklenmesine imkan sağlar.

And these integrated bits of viral DNA get inserted at a site called CRISPR.

Bu birleşik virüssel DNA parçaları CRISPR adlı bir alana eklenirler.

CRISPR stands for clustered regularly interspaced short palindromic repeats.

CRISPR'ın açılımı: Düzenli Aralıklarla Dizilmiş Palindromik Tekrarlar Kümesidir.

(Laughter)

(Kahkaha)

A big mouthful -- you can see why we use the acronym CRISPR.

Söylemesi oldukça zor, neden kısaca CRISPR dediğimizi anlayabilirsiniz.

It's a mechanism that allows cells to record, over time,

CRISPR, hücrelerin zaman içerisinde mağruz kaldıkları

the viruses they have been exposed to.

virüsleri kaydetmelerini sağlayan bir mekanizma.

And importantly, those bits of DNA are passed on to the cells' progeny,

Ve en önemlisi bu DNA parçaları nesiller arası da aktarılıyor

so cells are protected from viruses not only in one generation,

yani hücreler virüslerden sadece bir kuşakta değil

but over many generations of cells.

tüm kuşaklarda korunuyor.

This allows the cells to keep a record of infection,

Bu, hücrelerin, enfeksiyonun bir kaydını tutmasını sağlıyor

and as my colleague, Blake Wiedenheft, likes to say,

ya da iş arkadaşım Blake Wiedenheft'in deyimi ile

the CRISPR locus is effectively a genetic vaccination card in cells.

CRISPR bölümü, hücrelerde etkili bir genetik aşı kartı konumundadır.

Once those bits of DNA have been inserted into the bacterial chromosome,

Bu DNA parçaları, bakterinin kromozomuna sokulduğunda

the cell then makes a little copy of a molecule called RNA,

hücre kendine, resimde turuncu ile gösterilen, virüssel DNA'sının birebir

which is orange in this picture,

kopyası olan, RNA adında

that is an exact replicate of the viral DNA.

küçük bir moleküler kopya üretiyor.

RNA is a chemical cousin of DNA,

RNA, DNA'nın kimyasal bir kuzenidir ve

and it allows interaction with DNA molecules

ortak dizilimi olan DNA molekülleri

that have a matching sequence.

arasında etkileşim sağlar.

So those little bits of RNA from the CRISPR locus

Resimde beyaz olarak gösterilen CRIPSR'daki RNA parçaları

associate -- they bind -- to protein called Cas9,

Cas9 adlı protein ile birleşiyor, bağlanıyorlar

which is white in the picture,

ve hücrenin içinde gözcü gibi

and form a complex that functions like a sentinel in the cell.

bekleyen karmaşık bir fonksiyona sahip oluyor.

It searches through all of the DNA in the cell,

Bağlı RNA'ların dizilimiyle eşleşen alanlar

to find sites that match the sequences in the bound RNAs.

bulmak için hücredeki bütün DNA'yı tarıyor.

And when those sites are found --

Bu alanlar bulunduğunda (resimdeki DNA molekülü mavi ile gösterilmekte)

as you can see here, the blue molecule is DNA --

görüldüğü gibi bu yapı

this complex associates with that DNA

DNA ile birleşiyor ve Cas9 baltasının

and allows the Cas9 cleaver to cut up the viral DNA.

virüssel DNA'yı kesmesine olanak sağlıyor.

It makes a very precise break.

Oldukça hassas bir kırılma sağlıyor.

So we can think of the Cas9 RNA sentinel complex

Yani bu Cas9 RNA gözcü bileşimini

like a pair of scissors that can cut DNA --

DNA'yı kesen bir çift makas gibi düşünebiliriz.

it makes a double-stranded break in the DNA helix.

DNA helezonunda çift sarmallı bir ayrım yaratıyor.

And importantly, this complex is programmable,

Ama en önemlisi, bu bileşim programlanabilir

so it can be programmed to recognize particular DNA sequences,

yani belirli DNA dizilimlerini tanımak ve

and make a break in the DNA at that site.

istenilen noktalarda kesmek için programlanabilir.

As I'm going to tell you now,

Sizlere de şimdi açıklayacağım gibi,

we recognized that that activity could be harnessed for genome engineering,

bu uygulamaların, genetik mühendislik için kullanılabileceğini

to allow cells to make a very precise change to the DNA

ve hücrelere, kesimin yapıldığı alanlarda DNA'nın yapısını

at the site where this break was introduced.

hassas bir şekilde değiştirebilmeleri için izin verdiğini fark ettik.

That's sort of analogous

Bu aslında bir dökümanda

to the way that we use a word-processing program

yazım hatalarını düzeltmek için

to fix a typo in a document.

yazılım kullanmamıza çok benzer bir süreç.

The reason we envisioned using the CRISPR system for genome engineering

CRISPR sistemini genetik mühendisliği için kullanmayı hayal etmemizin sebebi

hücrelerin, hasarlı DNA parçalarını

is because cells have the ability to detect broken DNA

tespit edebilme ve tamir edebilme yeteneğine sahip olması.

and repair it.

So when a plant or an animal cell detects a double-stranded break in its DNA,

Yani bir hayvan ya da bitki hücresi DNA'sında çift sarmallı bir

it can fix that break,

kesik tespit ettiğinde kesiği,

either by pasting together the ends of the broken DNA

ya ayrılan DNA'nın sonlarını dizilimlerinde küçük

with a little, tiny change in the sequence of that position,

oynamalar yapıp birbirine yamalayarak ya da

or it can repair the break by integrating a new piece of DNA at the site of the cut.

kesiği yeni bir DNA dizilimi ile doldurarak tamir edebilir.

So if we have a way to introduce double-stranded breaks into DNA

Yani DNA'nın içindeki hassas yerlerde çift sarmallı ayrılmalar oluşturmak

at precise places,

için bir yol bulabilirsek

we can trigger cells to repair those breaks,

hücreleri, bu boşlukları yeni genetik bilgilerin parçalanmasıyla

by either the disruption or incorporation of new genetic information.

ya da birleşmesiyle onarması yönünde tetikleyebiliriz.

So if we were able to program the CRISPR technology

Mesela CRISPR teknolojisini, DNA'nın

to make a break in DNA

kistik fibrozise neden olan bir mutasyonun bulunduğu

at the position at or near a mutation causing cystic fibrosis, for example,

bir noktasında ya da oranın yakınlarında kırılmalar yapmaya programlayabilseydik

we could trigger cells to repair that mutation.

hücreleri bu mutasyonu onarmaları için tetikleyebilirdik.

Genome engineering is actually not new, it's been in development since the 1970s.

Genom mühendisliği yeni bir şey değil, 1970'lerden beri gelişmekte.

We've had technologies for sequencing DNA,

DNA'nın haritasını çıkarmak,

for copying DNA,

kopyalamak ve hatta

and even for manipulating DNA.

değiştirmek için teknolojilerimiz vardı.

And these technologies were very promising,

Üstelik bu teknolojiler çok şey vaat ediyordu

but the problem was that they were either inefficient,

ama sorun ya verimsiz olduklarından

or they were difficult enough to use

ya da onları kullanmak çok zor olduğundan ki bu yüzden çoğu

that most scientists had not adopted them for use in their own laboratories,

bilim adamının laboratuvarlarında ve daha önemlisi klinik uygulamalarında

or certainly for many clinical applications.

onları kullanmıyor olmasından kaynaklanıyordu.

So, the opportunity to take a technology like CRISPR and utilize it has appeal,

Yani, CRISPR gibi bir teknolojiyi alma ve ondan yararlanma fırsatı

nispeten basit olmasından dolayı çok çekici.

because of its relative simplicity.

We can think of older genome engineering technologies

Eski genom teknolojilerini, yeni bir yazılım başlatmayı

as similar to having to rewire your computer

her istediğinizde bilgisayarın kablolarını tekrar döşemek zorunda olmanız

each time you want to run a new piece of software,

gibi düşünebilirsiniz, CRISPR ise genom için

whereas the CRISPR technology is like software for the genome,

yazılmış bir yazılım gibidir,

we can program it easily, using these little bits of RNA.

bu küçük RNA parçalarını kullanarak kolayca onu programlayabiliriz.

So once a double-stranded break is made in DNA,

DNA'da çift sarmallı bir kesik oluşturulduğunda

we can induce repair,

tedavi süreçlerini başlatabiliyoruz

and thereby potentially achieve astounding things,

ve böylece imkan dahilinde Huntington hastalığına ya da orak hücre anemisine

like being able to correct mutations that cause sickle cell anemia

yol açan mutasyonları düzeltebilmek gibi

or cause Huntington's Disease.

şaşırtıcı şeyleri başarabiliyoruz.

I actually think that the first applications of the CRISPR technology

Ben şahsen CRISPR'ın ilk uygulamalarının

are going to happen in the blood,

kan vasıtasıyla olacağını düşünüyorum,

where it's relatively easier to deliver this tool into cells,

çünkü katı dokulara kıyasla hücrelere bu teknolojiyi

compared to solid tissues.

kan vasıtasıyla ulaştırmak çok daha kolay.

Right now, a lot of the work that's going on

Şu an, birçok çalışma insan hastalıklarının

applies to animal models of human disease, such as mice.

fareler gibi hayvansal modellerinde yapılan uygulamalarla yürüyor,

The technology is being used to make very precise changes

CRISPR teknolojisi, DNA hücrelerindeki bu değişimlerin bir dokuyu mu yoksa,

that allow us to study the way that these changes in the cell's DNA

bu durumda, tüm organizmayı mı etkilediğini anlayabilmek üzerine

affect either a tissue or, in this case, an entire organism.

çalışmamızı sağlayan çok hassas değişiklikler yapmakta kullanılıyor.

Now in this example,

Bu örneğimizde CRISPR

the CRISPR technology was used to disrupt a gene

teknolojisi gördüğünüz farelerdeki siyah kürk renginden

by making a tiny change in the DNA

sorumlu olan gendeki DNA'da küçük bir değişiklik yapmak

in a gene that is responsible for the black coat color of these mice.

için kullanıldı.

Imagine that these white mice differ from their pigmented litter-mates

Bu beyaz farelerin, renkli dostlarıyla

aralarındaki tek farkın tüm genomlarındaki bir gende küçük bir değişiklik olduğunu

by just a tiny change at one gene in the entire genome,

and they're otherwise completely normal.

bunun dışında tamamen aynı olduklarını düşünün.

And when we sequence the DNA from these animals,

Bu farelerin DNA dizilimini incelediğimzide

we find that the change in the DNA

yapılan değişikliğin CRISPR sayesinde

has occurred at exactly the place where we induced it,

tam tetiklemek istediğimiz

using the CRISPR technology.

noktada olduğunu bulduk.

Additional experiments are going on in other animals

İnsan hastalıkları için model yaratmaya yardımcı olacak

that are useful for creating models for human disease,

maymun gibi diğer hayvanlarda da

such as monkeys.

deneyler yapılıyor.

And here we find that we can use these systems

Bu deneylerde bu teknolojinin uygulamasını belli

to test the application of this technology in particular tissues,

dokularda test edebileceğimizi mesela

for example, figuring out how to deliver the CRISPR tool into cells.

CRISPR'ı nasıl hücrelere ulaştıracağımızı keşfediyoruz.

We also want to understand better

Ayrıca, DNA'nın kesildikten sonra onarılma yöntemini nasıl kontrol

how to control the way that DNA is repaired after it's cut,

edebileceğimizi ve ayrıca herhangi bir hedefi ıskalama ya da teknolojiyi

and also to figure out how to control and limit any kind of off-target,

kullanmanın istenmeyen etkilerinin oluşması durumunda sınırları nasıl

or unintended effects of using the technology.

kontrol edebileceğimizi daha iyi anlamak istiyoruz.

I think that we will see clinical application of this technology,

Kanımca bu teknolojinin klinik uygulamalarını,

certainly in adults,

özellikle yetişkinlerde

within the next 10 years.

önümüzdeki 10 yıl içerisinde göreceğiz.

I think that it's likely that we will see clinical trials

Klinik denemeleri ve hatta onaylanmış terapileri bile

and possibly even approved therapies within that time,

bu zaman diliminde görme ihtimalimiz oldukça yüksek

which is a very exciting thing to think about.

ki bu bence düşünmesi çok heyecanlandırıcı bir fikir.

And because of the excitement around this technology,

Ve bu teknolojiye duyulan heyecandan ötürü,

there's a lot of interest in start-up companies

CRISPR teknolojisini ticarileştirmek için kurulmuş

that have been founded to commercialize the CRISPR technology,

yeni şirketlere duyulan ilgi

ve bu şirketlere yatırım yapmakta olan

and lots of venture capitalists

that have been investing in these companies.

girişimciler çok fazla.

But we have to also consider

Fakat biz CRISPR teknolojisinin

that the CRISPR technology can be used for things like enhancement.

geliştirmeler için de kullanılabileceğini göz önünde bulundurmak zorundayız.

Imagine that we could try to engineer humans

Daha gelişmiş özelliklere, mesela daha güçlü kemiklere sahip

that have enhanced properties, such as stronger bones,

olmak ya da kalp hastalıklarına yakalanma riski az olan insanlar

or less susceptibility to cardiovascular disease

yaratabilmek hatta kişisel olarak

çekici bulabileceğimizi düşündüğümüz

or even to have properties

that we would consider maybe to be desirable,

göz rengi veya daha uzun boy gibi özellikleri bile

like a different eye color or to be taller, things like that.

değiştirebilmek için insan mühendislerini kullanmayı denediğimizi hayal edin.

"Designer humans," if you will.

"Tasarımcı insanlar" diyin isterseniz.

Right now, the genetic information

Şu an, bu kişisel özelliklere sahip olmaya yol açacak genleri

to understand what types of genes would give rise to these traits

anlamak için gerekli olan

genetik bilgi çoğunlukla bilinmiyor.

is mostly not known.

But it's important to know

Fakat gereken bilgiler

that the CRISPR technology gives us a tool to make such changes,

ulaşılabilir olduğunda, CRISPR teknolojisinin bize bu değişiklikleri

once that knowledge becomes available.

yapabilme imkanını sunacağını bilmek oldukça önemli.

This raises a number of ethical questions that we have to carefully consider,

Bu imkanlar göz önünde bulundurmamız gereken bazı etik sorular doğuruyor.

and this is why I and my colleagues have called for a global pause

bu yüzden ben ve iş arkadaşlarım, bu teknolojinin tüm sonuçların

in any clinical application of the CRISPR technology in human embryos,

tamamen irdelemek için CRISPR teknolojisinin

to give us time

insan embriyolarında

to really consider all of the various implications of doing so.

yapılacak tüm uluslararası klinik çalışmaları için bir ara istedik.

And actually, there is an important precedent for such a pause

Verilen bu ara için de, geçmişe,

from the 1970s,

1970'lere dayanan bir

when scientists got together

sebep var. 1970'lerde moleküler

to call for a moratorium on the use of molecular cloning,

klonlama teknolojisinin güvenliği test edilip doğrulanana kadar

until the safety of that technology could be tested carefully and validated.

bilim adamları bu teknolojinin kullanımını askıya almak için

bir araya gelmişlerdi.

So, genome-engineered humans are not with us yet,

Yani genomu değiştirilmiş insanlar daha aramızda olmayabilirler

but this is no longer science fiction.

fakat bu kavram artık bilim kurgu sayılamaz.

Genome-engineered animals and plants are happening right now.

Genom mühendisliği ile üretilmiş hayvanlar ve bitkiler şu an mevcut.

Bu çığır açıcı teknolojinin, amaçlanan etkileri gibi

And this puts in front of all of us a huge responsibility,

to consider carefully both the unintended consequences

amaçlanmamış sonuçlarını da göz önünde bulundurmak,

önümüzde büyük bir sorumluluk oluşturuyor.

as well as the intended impacts of a scientific breakthrough.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

( Alkış )

(Applause ends)

Bruno Giussani: Jennifer, this is a technology with huge consequences,

Bruno Giussani: Jennifer, belirttiğin üzere bu teknolojinin

ciddi sonuçları var.

as you pointed out.

Your attitude about asking for a pause or a moratorium or a quarantine

Teknolojinin kullanımını askıya alma ve duraklama düşüncen

is incredibly responsible.

oldukça sorumlu bir düşünce.

There are, of course, the therapeutic results of this,

Tabii ki, bunun terapi için kullanılabilecek

but then there are the un-therapeutic ones

yanları da var fakat terapi dışında da

and they seem to be the ones gaining traction,

kullanılabilecek yanları var. Terapi dışında

particularly in the media.

kalanlar da özellikle medyada

This is one of the latest issues of The Economist -- "Editing humanity."

daha çok ilgi görmekte. Bu The Economist'in en son sayısı--

It's all about genetic enhancement, it's not about therapeutics.

"İnsanlığı Düzenlemek". Terapi değil fakat genetik geliştirme hakkında.

What kind of reactions did you get back in March

İş arkadaşlarınıza duraksamayı ve bu konu

from your colleagues in the science world,

hakkında düşünmeyi geçen Mart

when you asked or suggested

önerdiğinizde ne gibi

that we should actually pause this for a moment and think about it?

tepkiler aldınız ?

Jennifer Doudna: My colleagues were actually, I think, delighted

Jennifer Doudna: Aslında meslektaşlarım, bu konu hakkında

to have the opportunity to discuss this openly.

açıkça tartışma ve düşünme fırsatına sevindiler.

It's interesting that as I talk to people,

İnsanlarla ve meslektaşlarımla

my scientific colleagues as well as others,

konuştukça bu konu hakkında

there's a wide variety of viewpoints about this.

birçok farklı görüş olduğunu farkediyorum.

So clearly it's a topic that needs careful consideration and discussion.

Demek ki gerçekten üstünde düşünmemiz ve konuşmamız gereken bir konu.

BG: There's a big meeting happening in December

BG: Aralık ayında sizin ve meslektaşlarınızın

that you and your colleagues are calling,

Ulusal Bilim Akademisi ve benzer kurumlar

together with the National Academy of Sciences and others,

ile düzenlediği büyük bir toplantı var.

what do you hope will come out of the meeting, practically?

Bu toplantıdan ne sonuç bekliyorsunuz ?

JD: Well, I hope that we can air the views

JD: Umudum, bu teknolojiyi sorumlu bir şekilde

of many different individuals and stakeholders

kullanmak isteyen bir çok kişinin ve paydaşlarımızın

who want to think about how to use this technology responsibly.

görüşlerini paylaşabilmek.

It may not be possible to come up with a consensus point of view,

Ortak bir bakış açısına varamayabiliriz

but I think we should at least understand

fakat en azından ilerlerken üstünde

what all the issues are as we go forward.

durmamız gereken konuları irdeleyebiliriz.

BG: Now, colleagues of yours,

BG: Harvard'dan meslektaşınız

like George Church, for example, at Harvard,

George Church diyor ki " Ahlaki sorunlar

they say, "Yeah, ethical issues basically are just a question of safety.

aslında güvenlik sorunlarıdır. Hayvanlar üzerinde laboratuvarlarda

We test and test and test again, in animals and in labs,

test üstüne test yapıyoruz ve yeterince güvenli

and then once we feel it's safe enough, we move on to humans."

olduğunu düşündüğümüzde insan deneklere geçiyoruz. "

So that's kind of the other school of thought,

Yani bu da başka bir görüş, fırsatımız

that we should actually use this opportunity and really go for it.

olduğunda hareket etmemizi öngörüyor.

Is there a possible split happening in the science community about this?

Bu konuda bilim camiasında olası bir fikir ayrılığı söz konusu mu ?

I mean, are we going to see some people holding back

Yani, bazı insanların ahlaki kaygılardan dolayı

because they have ethical concerns,

daha muhafazakar davrandığını

and some others just going forward

ve başkalarının da, bazı ülkelerde

because some countries under-regulate or don't regulate at all?

denetim daha az sıkı ya da yoksun olduğu için ilerlediğini görecek miyiz ?

JD: Well, I think with any new technology, especially something like this,

JD: Herhangi bir yeni teknolojide olacağı gibi,

there are going to be a variety of viewpoints,

özellikle böyle bir teknolojide, birçok görüş açısı

and I think that's perfectly understandable.

oluşabilir ve bu bence gayet normal.

I think that in the end,

Bence ileride bu teknoloji

this technology will be used for human genome engineering,

insan genomunun mühendisliğinde kullanılacak.

but I think to do that without careful consideration and discussion

Fakat bunu, karşılaşabileceğimiz risklerin ve sorunların tartışmasını

of the risks and potential complications

ve irdelemesini yapmadan kullanmamız oldukça

would not be responsible.

sorumsuz bir yaklaşım olur.

BG: There are a lot of technologies and other fields of science

BG: Sizin teknolojinizin geliştiği gibi, hızla gelişen

that are developing exponentially, pretty much like yours.

birçok teknoloji ve bilim dalları da mevcut.

I'm thinking about artificial intelligence, autonomous robots and so on.

Aklıma mesela yapay zeka ve otonom robotlar geliyor.

No one seems --

Otonom savaş robotları

aside from autonomous warfare robots --

dışında kimse bu alanlarda benzer tartışmalar,

nobody seems to have launched a similar discussion in those fields,

diyaloglar ve moratoryumlar başlatmış

in calling for a moratorium.

gibi durmuyor.

Do you think that your discussion may serve as a blueprint for other fields?

Sizin başlattığınız diyaloğun diğer alanlara örnek olabilir mi ?

JD: Well, I think it's hard for scientists to get out of the laboratory.

JD: Bana göre, bilim insanlarının laboratuvarlardan çıkması zor oluyor.

Speaking for myself,

En azından kendim için,

it's a little bit uncomfortable to do that.

dışarı çıkmak birazcık rahatsız edici.

But I do think that being involved in the genesis of this

Fakat bu teknolojinin yaratılışında bizzat yer almak

really puts me and my colleagues in a position of responsibility.

beni ve meslektaşlarıma ciddi bir sorumluluk yüklüyor.

And I would say that I certainly hope that other technologies

Dolayısıyla biyoloji alanı dışında olumsuz sonuçlar doğurabilecek

will be considered in the same way,

alanlarda göz önünde bulundurulduğu gibi

just as we would want to consider something that could have implications

diğer teknolojilerin de aynı

in other fields besides biology.

şekilde değerlendirilmesini umuyorum.

BG: Jennifer, thanks for coming to TED.

BG: Jennifer, TED'e geldiğin için teşekkürler.

JD: Thank you.

JD: Teşekkür ederim.

(Applause)

( Alkış)