Zeresenay Alemseged: Finding the origins of humanity

Zeresenay Alemseged insanlığın köklerini araştırıyor.

Çeviri: Tugba Elitok Gözden geçirme: Diba Szamosi

I have 18 minutes to tell you what happened

Size geçen 6 milyon yılı aşkın sürede ne olduğunu anlatmak için

over the past six million years.

18 dakikam var.

All right.

Evet.

We all have come from a long way,

Hepimiz uzun bir yoldan geldik,

here in Africa, and converged in this region of Africa,

Afrika'da burda, ve Afrika'nın yakınlaşan bu bölgesinde,

which is a place where 90 percent of our evolutionary process took place.

ki burası evrim sürecimizin %90 ının gerçekleştiği yerdir.

And I say that not because I am African,

Ve bunu ben Afrikalı olduğum için söylemiyorum,

but it's in Africa that you find the earliest evidence

insanın atalarına, dikleşen yürüyüş izlerine,

for human ancestors, upright walking traces,

hatta kemikten yapılmış araçların ilk teknolojilerine ait

even the first technologies in the form of stone tools.

en eski kanıtları bulabileceğiniz yer Afrika'dadır.

So we all are Africans, and welcome home.

Yani biz hepimiz Afrikalıyız ve evinize hoşgeldiniz.

All right.

Evet

I'm a paleoanthropologist, and my job is to define

Ben bir paleoantropolojistim ve benim işim

man's place in nature and explore what makes us human.

insanın doğadaki yerini ve bizi neyin insan yaptığını tanımlamaktır.

And today, I will use Selam, the earliest child ever discovered,

Ve bugün, size hepimizin hikayesini anlatmak için,

to tell you a story of all of us.

keşfedilmiş en eski çocuk olan Selam'ı kullanacağım.

Selam is our most complete skeleton of a three-year-old girl

Selam 3.3 milyon yıl önce yaşamış ve ölmüş üç yaşlarındaki bir kızın

who lived and died 3.3 million years ago.

en eksiksiz iskeletidir.

She belongs to the species known as Australopithecus afarensis.

O, Australopithecus afarensis olarak bilinen türe aittir.

You don't need to remember that.

Bunu hatırlamanıza gerek yok.

That's the Lucy species, and was found by my research team

Bir Lucy türüdür ve benim araştırma takımım tarafından bulundu

in December of 2000 in an area called Dikika.

Aralık 2000'de Dikika denilen bir alanda.

It's in the northeastern part of Ethiopia.

Burası Etiyopya'nın kuzeydoğusundadır.

And Selam means peace in many Ethiopian languages.

Ve "Selam" bir çok Etiyopya dilinde "barış" anlamına gelir.

We use that name to celebrate peace in the region and in the planet.

Bu ismi bölgede ve gezegende barışı yüceltmek için kullandık.

And the fact that it was the cover story of all these famous magazines

Ve gerçek şu ki; o, bütün bu ünlü dergiler için kapak hikayesiydi.

gives you already an idea of her significance, I think.

size önceden onun önemiyle ilgili bir fikir verir, bence.

After I was invited by TED, I did some digging,

TED tarafından davet edildikten sonra, bazı araştırmalar yaptım,

because that's what we do, to know about my host.

ev sahibimiz hakkında bilgi edinmek için yaptığımız bir şeydir bu.

You don't just jump into an invitation.

Bir davete öylece atlamazsınız.

And I learned that the first technology appeared

Ve öğrendim ki ilk teknoloji

in the form of stone tools, 2.6 million years ago.

2.6 milyon yıl önce kemikten yapılmış aletlerde göründü.

First entertainment comes evidence from flutes that are 35,000 years old.

İlk eğlence kanıtı flütten gelir ve 35.000 yıllıktır.

And evidence for first design comes 75,000 years old -- beads.

İlk dizayn için elde edilen kanıt 75.000 yıllıktır -- boncuklar.

And you can do the same with your genes and track them back in time.

Aynı şeyi genlerinizle yapabilirsiniz, onları zamanda geriye takip edebilirsiniz.

And DNA analysis of living humans and chimpanzees

Yaşayan insanların ve şempanzelerin analizi

teaches us today that we diverged sometime around seven million years ago

bize 7 milyon yıl önce bir zamanda birbirimizden ayrıldığımızı

and that these two species share over 98 percent of the same genetic material.

ve bu iki türün %98'in üstünde aynı genetik materyali paylaştığını gösteriyor.

I think knowing this is a very useful context

Bence bunu bilmek içerisinde atalarımızı düşünebileceğimiz

within which we can think of our ancestry.

çok önemli bir bağlam.

However, DNA analysis informs us only about

Ancak, bu analiz bizi sadece

the beginning and the end, telling us nothing

başlangıç ve bitiş hakkında bilgilendiriyor, ortada ne olduğu hakkında

about what happened in the middle.

hiç bir şey söylemiyor.

So, for us, paleoanthropologists, our job is to find the hard evidence,

Yani, biz paleoantropolojistlerin görevi zor olan kanıtı bulmaktır,

the fossil evidence, to fill in this gap

boşluğu dolduracak olan fosil kanıtını

and see the different stages of development.

ve gelişimin değişik evrelerini görmektir.

Because it's only when you do that, that you can talk about --

Çünkü sadece bunu yaptığınız zaman, konuşabilirsiniz --

(Laughter) --

(Gülüşmeler) --

it's only when you do that, [that] you can talk about

Sadece bunu yaptığınız zaman, nasıl göründüğümüz

how we looked like and how we behaved at different times,

ve farklı zamanlarda nasıl davrandığımız,

and how those likes and looks and behaviors changed through time.

ve hoşlanmaların, bakışların, davranışların zaman içinde nasıl değiştiği hakkında konuşabiliriz.

That then gives you an access

Ve bu, bize, biyolojik mekanizmaları,

to explore the biological mechanisms

bizi bugün olduğumuz şey yapan

and forces that are responsible for this gradual change

aşamalı değişimden sorumlu olan kuvvetleri keşfetmemiz için

that made us what we are today.

bir bağlantı verir.

But finding the hard evidence is a very complicated endeavor.

Ancak zor kanıtı bulmak karmaşık bir uğraştır.

It's a systematic and scientific approach,

Bu sizi uzak, sıcak, vahşi ve genellikle ulaşımı olmayan alanlara götüren,

which takes you to places that are remote, hot, hostile and often with no access.

sistematik ve bilimsel bir yaklaşımdır.

Just to give you an example, when I went to Dikika,

Size bir örnek vereyim, Dikika'ya gittiğimde,

where Selam was found, in '99 -- and it's about 500 kilometers

1999'da Selam'ın bulunduğu yere -- orası Etiyopya'nın başkenti olan

from Addis Ababa, the capital of Ethiopia.

Addis Ababa'dan yaklaşık 500 km uzaktadır.

It took us only seven hours to do the first 470 kilometers of the 500,

500 kilometrenin ilk 470'ini gitmek sadece 7 saatimi aldı,

but took four, solid hours to do the last only 30 kilometers.

geriye kalan 30 kilometreyi gitmek ise 4 çok zor saat sürdü.

With the help of the locals and using just shovels and picks, I made my way.

Yerli insanların yardımıyla ve sadece kürek ve kazmaları kullanarak kendi yolumu yaptım.

I was the first person to actually drive a car to the spot.

Ben, gerçek anlamda tepeye doğru giden ilk insandım.

When you get there, this is what you see,

Oraya vardığınızda, gördüğünüz şey işte bu,

and it's the vastness of the place which makes you feel helpless and vulnerable.

size kendinizi çaresiz ve zayıf hissettiren bir enginlik.

And once you make it there, the big question is where to start.

Ve bir kez o noktaya vardığınızda, asıl büyük soru şudur, nereden başlayacağız.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And you find nothing for years and years.

Ve yıllar yıllar boyunca hiç bir şey bulamazsınız.

When I go to places like this, which are paleontological sites,

Bunun gibi alanlara gitmek, paleontolojik alanlara,

it's like going to a game park, an extinct game park.

bir oyun parkına gitmek gibi, soyu tükenmiş bi oyun parkı.

But what you find are not the human remains,

Ancak, bir günlük bazda, bulduğunuz şeyler

such as Selam and Lucy, on a day-to-day basis.

Selam ve Lucy gibi, insan kalıntıları değildir.

You find elephants, rhinos, monkeys, pigs, etc.

Filler, gergedanlar, maymunlar, domuzlar bulursunuz.

But you could ask, how could these large mammals

Ve "bu büyük memeliler

live in this desert environment?

nasıl oldu da bu çöl ikliminde yaşayabildiler?" diye sorabilirsiniz.

Of course, they cannot, but I'm telling you already

Tabiki de yaşayamazlar, size zaten diyorum ki

that the environment and the carrying capacity

bölgenin iklimi ve taşıma kapasitesi bugünkünden

of this region was drastically different from what we have today.

keskin bir şekilde farklıydı.

A very important environmental lesson could be learned from this.

Bundan çok önemli bir çevre dersi öğrenilebilir.

Anyway, once we made it there, then it's a game park, as I said, an extinct game park.

Herneyse, bir kez oraya vardığımızda, orası bir oyun parkıydı, dediğim gibi, soyu tükenmiş bir oyun parkı.

And our ancestors lived in that game park,

Ve bizim atalarımız o parkta yaşadı,

but were just the minorities. They were not as successful

ancak onlar sadece azınlıklardı. Biz Homo sapiens kadar

and as widespread as the Homo sapiens that we are.

başarılı ve yaygın değillerdi.

To tell you just an example, an anecdote about their rarity,

Size bir örnek vereyim, onların nadirliği hakkında bir anekdot,

I was going to this place every year and would do fieldwork here,

her yıl bu bölgeye gider ve burada arazi çalışmaları yapardım,

and the assistants, of course, helped me do the surveys.

ve tabi ki asistanlar bana anketleri yapmamda yardım ederdi.

They would find a bone and tell me, "Here is what you're looking for."

Onlar bir kemik bulur ve bana "İşte, aradığınız şey burda!" derlerdi.

I would say, "No, that's an elephant."

Ben de " hayır, o bir fil" derdim.

Again, another one, "That's a monkey." "That's a pig," etc.

Tekrar, bir başkası, "O bir maymun." "O bir domuz," vb.

So one of my assistants, who never went to school, said to me, "Listen, Zeray.

Asistanlarımdan hiç okula gitmeyen biri bana "Bak Zeray.

You either don't know what you're looking for,

Ya sen ne aradığını bilmiyorsun,

or you're looking in the wrong place," he said.

ya da yanlış yere bakıyorsun." dedi.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And I said, "Why?" "Because there were elephants and lions,

Ve ben de dedim ki, "Neden?" "Çünkü filler ve aslanlar vardı,

and the people were scared and went somewhere else.

o insanlar korktu ve başka bir yere gitti.

Let's go somewhere else."

Hadi başka bir yere gidelim."

Well, he was very tired, and it's really tiring.

Evet, o çok yorgundu, ve iş gerçekten yorucuydu.

It was then, after such hard work and many frustrating years that we found Selam,

Selam'ı buluşumuz zor işlerden ve sinir bozucu bir çok yıldan sonraydı,

and you see the face here covered by sandstone.

burda onun kumtaşıyla kaplanmış yüzünü görüyorsunuz.

And here is actually the spinal column

ve burası onun bel kemiği/omurgası

and the whole torso encased in a sandstone block,

ve tüm gövdesi bir kumtaşı bloğuyla kaplanmıştı,

because she was buried by a river.

çünkü o, bir nehir tarafından gömülmüştü.

What you have here seems to be nothing,

Buradaki şey size hiç bir şey gibi görünebilir,

but contains an incredible amount of scientific information

ancak bizi neyin insan yaptığını keşfetmemizi sağlayacak

that helps us explore what makes us human.

inanılmaz derecede çok bilimsel bilgi içerir.

This is the earliest and most complete juvenile human ancestor

Bu, paleoantropolojinin tarihinde bulunan en eski

ever found in the history of paleoanthropology,

ve en eksiksiz genç insan atasıdır,

an amazing piece of our long, long history.

bizim uzun uzun hikayemizin inanılmaz bir parçası.

There were these three people and me, and I am taking the pictures,

Burada bu üç kişi ve ben vardık, ben fotoğrafları çekiyordum,

that's why I am not in.

bu yüzden fotoğrafta yokum.

How would you feel if you were me? You have something extraordinary in your hand,

Benim yerimde olsanız nasıl hissederdiniz? Elinizde sıradışı bir şey var,

but you are in the middle of nowhere?

ama siz hiç bir yerin ortasındasınız?

The feeling I had was a deep and quiet happiness and excitement,

Hissettiğim şey derin ve sessiz bir mutluluk ve heyecandı,

of course accompanied by a huge sense of responsibility,

tabiki büyük bir sorumluluk hissiyle birlikte,

of making sure everything is safe.

herşeyin güvende olduğundan emin oluyordum.

Here is a close-up of the fossil, after five years of cleaning,

Bu, fosilin 5 yıllık temizlemeden sonraki bir yakın çekimidir,

preparation and description, which was very long,

hazırlanma ve tanımlama, ki çok uzun sürdü,

as I had to expose the bones from the sandstone block

kemikleri kumtaşı bloklarından çıkarmak zorundaydım

I just showed you in the previous slide.

bir önceki slaytta gösterdim.

It took five years.

Bu işlem 5 yıl sürdü.

In a way, this was like the second birth for the child, after 3.3 million years,

Bir bakıma, bu, çocuğun 3.3 milyon yıl sonra ikinci doğuşu gibiydi,

but the labor was very long.

ama iş çok uzundu.

And here is full scale -- it's a tiny bone.

ve bu tam bir görünüş -- o küçük bir kemik.

And in the middle is the minister of Ethiopian tourism,

Ve ortasında, Etiyopya turizm bakanı

who came to visit the National Museum of Ethiopia while I was working there.

ben orda çalışırken Etiyopya Milli Müze'sini ziyarete geldi.

And you see me worried and trying to protect my child,

Ve endişeli ve çocuğunu korumaya çalışan beni görüyorsunuz,

because you don't leave anyone with this kind of child,

çünkü bu tarz bir çocukla kimseyi yalnız bırakmazsınız,

even a minister.

bir bakanı bile.

So then, once you've done that, the next stage is to know what it is.

Şu halde, bunu bitirdiğinizde, sonraki aşama bunun ne olduğunu bilmektir.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Once that was done, then it was possible to compare.

Bittiğinde kıyaslama yapmak mümkündü.

We were able to tell that she belonged

Söyleyebiliriz ki o,

to the human family tree because the legs, the foot,

insan ailesine aittir çünkü bacakları ve ayakları

and some features clearly showed that she walked upright,

ve bazı özellikleri açıkça gösteriyor ki o dik olarak yürümüş,

and upright walking is a hallmark in humanity.

ve dik yürüyüş insanlıkta ayırıcı bir özelliktir.

But in addition, if you compare the skull

Fakat ek olarak, eğer kafatasını

with a comparably aged chimpanzee and little George Bush here,

benzer yaşlarda bir şempanzeyle kıyaslarsanız ve küçük Geoerge Bush burda,

you see that you have vertical forehead.

göreceksiniz ki dikey bir alna sahipsiniz.

And you see that in humans, because of the development

Ve bunu insanlarda göreceksiniz, prefrontal korteksin

of the pre-frontal cortex, it's called.

gelişimi sebebiyle, diye adlandırılır.

You don't see that in chimpanzees,

Bunu şempanzelerde görmezsiniz,

and you don't see this very projecting canine.

ve bu çıkık köpek dişini görmezsiniz.

So she belongs to our family tree, but within that, of course,

Yani o bizim aile ağacımıza ait,ancak bununla birlikte, tabi ki,

you do detailed analysis, and we know now

detaylı analizler yaparsınız ve şu an biliyoruz ki

that she belongs to the Lucy species,

o Australopithecus afarensis olarak bilinen

known as Australopithecus afarensis.

Lucy türüne ait.

The next exciting question is, girl or boy?

Sonraki heyecanlı soru ise o kız mı oğlan mı?

And how old was she when she died?

ve öldüğünde kaç yaşındaydı?

You can determine the sex of the individual

Bireyin cinsiyetini diş boyutuna göre

based on the size of the teeth.

belirleyebilirsiniz.

How?

Nasıl?

You know, in primates, there is this phenomenon

Biliyorsunuz ki primatlarda

called sexual dimorphism, which simply means

seksüel çift şekillilik olayı vardır, bu basitçe şu anlama gelir

males are larger than females and males have larger teeth

erkekler dişilerden daha büyüktür ve erkekler dişilerden

than the females.

daha büyük dişlere sahiptir.

But to do that, you need the permanent dentition,

ancak bunu yapmak için kalıcı bir diş yapısına ihtiyacınız var,

which you don't see here, because what you have here

ki onu burada göremiyorsunuz, çünkü burda olanlar

are the baby teeth.

bebek dişleridir.

But using the CT scanning technology,

Ancak normalde medikal amaçlar için kullanılan

which is normally used for medical purposes,

CT tarama tekniğini kullanarak

you can go deep into the mouth and come up with this beautiful image

ağzın içine doğru derinlere gidebilir ve size bebek dişini

showing you both the baby teeth here

ve burdaki büyümekte olan yetişkin dişini

and the still-growing adult teeth here.

gösteren bu güzel fotoğrafı elde edersiniz.

So when you measure those teeth,

Bu dişleri ölçtüğünüzde,

it was clear that she turned out to be a girl

bir kız olmaya koyulduğunu çok küçük olan

with very small canine teeth.

bu köpek dişiyle görürsünüz.

And to know how old she was when she died, what you do is

Ve öldüğünde kaç yaşında olduğunu öğrenmek için yapacağınız şey

you do an informed estimate, and you say, how much time would be required

bilgili bir tahmin yaparsınız ve dersiniz, bu miktardaki dişin oluşumu için

to form this amount of teeth, and the answer was three.

ne kadar zaman gerekirdi, ve cevap 3.

So, this girl died when she was about three,

Yani, bu kız 3.3 milyon yıl önce

3.3 million years ago.

üç yaşlarındayken öldü.

So, with all that information, the big question is --

Bütün bu bilgiyle birlikte, büyük soru şudur --

what do we actually -- what does she tell us?

biz gerçekten ne -- o bize ne söylüyor?

To answer this question, we can phrase another question.

bu soruyu cevaplamak için, başka bir soruyu ifade edebiliriz,

What do we actually know about our ancestors?

biz atalarımız hakkında gerçekten ne biliyoruz?

We want to know how they looked like, how they behaved,

Onların nasıl göründüğünü, nasıl davrandığını

how they walked around,

etrafta nasıl yürüdüklerini,

and how they lived and grew up.

nasıl yaşayıp nasıl büyüdüklerini öğrenmek istiyoruz.

And among the answers that you can get from this skeleton

Ve bu iskeletten alabileceğiniz cevaplar arasında

are included: first, this skeleton documents,

ilk olarak, bu iskelet dökümanları

for the first time, how infants looked over three million years ago.

ilk zaman için, yeni doğanların üç milyon yıldan fazla bir zaman öncesinde nasıl göründükleri vardır.

And second, she tells us that she walked upright,

Ve ikinci olarak, bize onun dik olarak yürüdüğünü,

but had some adaptation for tree climbing.

ancak ağaç tırmanmak için bazı adaptasyonları olduğunu söyler.

And more interesting, however,

Ve daha ilginci

is the brain in this child was still growing.

bu çocuktaki beyin hala büyüyordu.

At age three, if you have a still-growing brain,

Üç yaşında, eğer büyümekte olan bir beyniniz varsa,

it's a human behavior.

bu bir insan davranışıdır.

In chimps, by age three, the brain is formed over 90 percent.

Şempanzelerde, üç yaşındayken, beyin %90'ın üstünde şekillenmiştir.

That's why they can cope with their environment

Bu nedenle doğumdan sonra çevreleriyle kolaylıkla

very easily after birth -- faster than us, anyway.

başa çıkabilirler -- bizden daha hızlı, her neyse.

But in humans, we continue to grow our brains.

Ama insanlarda, biz beynimizi büyütmeye devam ederiz.

That's why we need care from our parents.

Bu yüzden ebeveynlerimizin ilgisine ihtiyaç duyarız.

But that care means also you learn.

Ancak bu ilgi aynı zamanda öğrendiğiniz anlamına gelir.

You spend more time with your parents.

Ebeveynlerinizle daha fazla zaman harcarsınız.

And that's very characteristic of humans and it's called childhood,

Ve bu insanlar için çok karakteristiktir ve bu durum çocukluk olarak adlandırılır,

which is this extended dependence of human children

ki bu insan çocukların ailelerine ve ebeveynlerine olan

on their family or parents.

uzatılmış bağımlılıktır.

So, the still-growing brain in this individual

Yani, bu bireydeki gelişmekte olan beyin, bize,

tells us that childhood, which requires

inanılmaz bir sosyal organizasyon

an incredible social organization,

çok kompleks bir sosyal organizasyon

a very complex social organization,

gerektiren bir çocukluğun

emerged over three million years ago.

3 milyon yıl öncesinde ortaya çıktığını söyler.

So, by being at the cusp of our evolutionary history,

Yani, evrimsel tarihimizin dönüm noktasında olmakla,

Selam unites us all and gives us a unique account

Selam hepimizi birleştirir ve bize bizi neyin insan yaptığı üzerine

on what makes us human.

eşsiz bir izahat verir.

But not everything was human, and I will give you

Ancak herşey insan değildi, ve size

a very exciting example.

çok heyecanlı bir örnek vereceğim.

This is called the hyoid bone. It's a bone which is right here.

Bu hyoid kemiği olarak adlandırılır. Tam şurda olan bir kemik.

It supports your tongue from behind.

Arkadan dilinizi destekler.

It's, in a way, your voice box.

O, gırtlağınıza giden yoldadır.

It determines the type of voice you produce.

Çıkardığınız ses tipini belirler.

It was not known in the fossil record,

Bu fosil kayırlarında bilinmiyordu,

and we have it in this skeleton.

ve biz bu iskelette bulduk.

When we did the analysis of this bone, it was clear

Bu kemiğin analizini yaptığımızda,

that it looked very chimp-like, chimpanzee-like.

çok şempanzemsi göründüğü açıktı.

So if you were there 3.3 million years ago,

Yani eğer 3.3 milyon yıl öncesinde olsaydınız,

to hear when this girl was crying out for her mother,

bu kızı annesi için ağlıyorken duyduğunuzda

she would have sounded more like a chimpanzee than a human.

sesini bir insan sesinden çok bir şempanzeninkine benzetirdiniz.

Maybe you're wondering, "So, you see this ape feature, human feature, ape feature.

Belki merak ediyorsunuz, "Yani, siz bu maymun özelliği, insan özelliği, maymun özelliğini gördünüz.

What does that tell us?"

Bu bize ne söylüyor?"

You know, that is very exciting for us,

Biliyor musunuz, bu bizim için çok heyecan verici,

because it demonstrates that things were changing slowly and progressively,

çünkü birşeylerin yavaşça ve adım adım gelişerek değitiğini bize kanıtlıyor,

and that evolution is in the making.

ve evrimin hala süremekte olduğunu.

To summarize the significance of this fossil,

Bu fosilin önemini özetleyecek olursak,

we can say the following.

şunu söyleyebiliriz.

Up to now, the knowledge that we had about our ancestors

Şu ana kadar, atalarımız hakkında sahip olduğumuz bilgi

came essentially from adult individuals

öncelikli olarak yetişkin bireylerden geldi

because the fossils, the baby fossils, were missing.

çünkü fossiller, yani bebek fosilleri, kayıptı.

They don't preserve well, as you know.

Onlar iyi korunmadılar, bildiğiniz gibi.

So the knowledge that we had about our ancestors,

Atalarımız hakkında sahip olduğumuz

on how they looked like, how they behaved,

nasıl göründükleri, nasıl davrandıklarıyla ilgili bilgi,

was kind of biased toward adults.

bir çeşit yetişkinlere eğilimlenmiş durumdaydı.

Imagine somebody coming from Mars

Mars'tan gelen birini hayal edin

and his job is to report on the type of people

ve işi bizim gezegenimiz Dünya'yı meşgul eden

occupying our planet Earth, and you hide all the babies,

insan tipi üzerine rapor vermek olsun, ve siz tüm bebekleri,

the children, and he goes back and reports.

tüm çocukları saklayın, ve o geri dönsün ve rapor versin.

Can you imagine how much biased his report would be?

Raporunun ne kadar taraflı olabileceğini hayal edebiliyor musunuz?

That's what somehow we were doing so far

İşte bu, bir çeşit bizim bu zamana kadar bu fosil çocuğun

in the absence of the fossil children,

yokluğunda yaptığımız şeydi,

so I think the new fossil fixes this problem.

yani bence bu fosil bu problemi düzeltecek.

So, I think the most important question at the end is,

Bence, sonuçtaki en önemli soru şu ki,

what do we actually learn from specimens like this

biz bunun gibi örneklerden ve geçmişimizden

and from our past in general?

genel olarak ve gerçekten ne öğrendik?

Of course, in addition to extracting this huge amount

Elbette bizi neyin insan yaptığı gibi

of scientific information as to what makes us human,

inanılmaz miktardaki bilimsel bilginin elde edilmesine ek olarak,

you know, the many human ancestors that have existed

biliyorsunuz, geçtiğimiz 6 milyon yılda yaşayan -- ve 10'dan fazlası da var--

over the past six million years -- and there are more than 10 --

insan atalarının bir çoğu biz, Homo sapiens'in,

they did not have the knowledge, the technology and sophistications

bugün sahip olduğu teknoloji ve kültürlülüğe

that we, Homo sapiens, have today.

sahip değillerdi.

But if this species, ancient species,

Fakat eğer bu türler, eski türler,

would travel in time and see us today,

zamanda yolculuk yapabilseydi ve bugün bizi görebilseydi,

they would very much be very proud of their legacy,

miraslarından çok gurur duyarlardı,

because they became the ancestors of

çünkü onlar evrendeki en başarılı türün

the most successful species in the universe.

ataları oldular.

And they were probably not aware of this future legacy,

Ve muhtemelen bu gelecek mirasın farkında değillerdi,

but they did great.

ama müthiş yaptılar.

Now the question is, we Homo sapiens today

Şimdi, soru şu ki, biz Homo sapiens bugün

are in a position to decide about the future of our planet, possibly more.

gezegenimizin geleceği hakkında karar verecek pozisyondayız, hatta daha fazlası.

So the question is, are we up to the challenge?

Soru şu ki, baş edebilecek miyiz?

And can we really do better than these primitive,

Ve gerçekten bu öncekilerden, küçük beyinli atalarımızdan,

small-brained ancestors?

daha iyi olabilecek miyiz?

Among the most pressing challenges that our species

Afrikanın kronik problemleri, türümüzün bugün karşı karşıya kaldığı

is faced with today are the chronic problems of Africa.

en zor sorunlar arasındadır.

Needless to list them here, and there are more competent people

Onları burda listelemeye gerek yok, ve bu konu hakkında konuşabilecek

to talk about this.

daha ehil insanlar var.

Still, in my opinion, we have two choices.

Hala, bana göre iki seçeneğimiz var.

One is to continue to see a poor, ill, crying Africa,

Birisi fakir, ağlayan,

carrying guns, that depends on other people forever,

silah taşıyan, daima diğer insanlara bağlı olan bir Afrika görmeye devam etmek,

or to promote an Africa which is confident,

ya da kendinden emin,

peaceful, independent, but cognizant of its huge problems

barışçıl, bağımsız, ama büyük problemlerinin

and great values at the same time.

ve aynı zamanda büyük değerlerinin farkında olan bir Afrika'yı teşvik etmek.

I am for the second option, and I'm sure many of you are.

Ben ikinci seçenekten yanayım ve eminim ki bir çoğunuz öyle.

And the key is to promote a positive African attitude towards Africa.

Ve anahtar, pozitif bir Afrikalı davranışını Afrika boyunca teşvik etmektir.

That's because we Africans concentrate --

Bu, biz Afrikalıların

I am from Ethiopia, by the way --

ben Etiyopyalıyım bu arada --

we concentrate too much on how we are seen

başka bir yerden ya da dışarıdan nasıl göründüğü üzerine

from elsewhere, or from outside.

çok fazla konsantre olduğu içindir.

I think it's important to promote in a more positive way

Bence, kendimizi nasıl gördüğümüz üzerine

on how we see ourselves.

daha pozitif bir şekilde teşvik etmek önemlidir.

That's what I call positive African attitude.

Bu benim pozitif Afrikalı davranışı olarak adlandırdığım şeydir.

So finally, I would like to say,

Sonuç olarak, şunu söylemek isterim,

so let's help Africa walk upright and forward,

hadi Afrika'nın ayağa kalkması ve ileri gitmesi için yardım edelim,

then we all can be proud of our future legacy as a species.

böylelikle hepimiz bir tür olarak gelecek mirasımızla ilgili gurur duyabiliriz.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)