Zeresenay Alemseged: Finding the origins of humanity

Translator: Quang Duy Doan Reviewer: Hải Đường Đỗ Thị

Tôi có 18 phút để kể cho bạn nghe về những gì đã xảy ra

trong hơn 6 triệu năm qua.

Được rồi!

Chúng ta đều đã trải qua một chặng đường dài,

để tập trung tại khu vực này của châu Phi

nơi mà 90 phần trăm quá trình tiến hoá của chúng ta đã diễn ra.

I have 18 minutes to tell you what happened

over the past six million years.

All right.

Và tôi nói thế không phải bởi vì tôi là người châu Phi,

We all have come from a long way,

nhưng là vì chính tại châu Phi bạn tìm ra những chứng cứ đầu tiên

here in Africa, and converged in this region of Africa,

về tổ tiên loài người với những dấu chân đi ở tư thế thẳng đứng

which is a place where 90 percent of our evolutionary process took place.

hay thậm chí những công nghệ đầu tiên như các công cụ bằng đá.

And I say that not because I am African,

Vì thế chúng ta đều là người châu Phi, và chào mừng trở về nhà.

but it's in Africa that you find the earliest evidence

Được rồi.

Tôi là một nhà nghiên cứu cổ nhân chủng học, và công việc của tôi là xác định

for human ancestors, upright walking traces,

nơi ở của loài người trong tự nhiên và khám phá điều gì tạo nên loài người.

even the first technologies in the form of stone tools.

Và hôm nay, tôi sẽ lấy Selam, đứa trẻ được phát hiện sớm nhất,

So we all are Africans, and welcome home.

để kể cho các bạn nghe về câu chuyện của chúng ta

All right.

Selam là bộ xương hoàn chỉnh nhất của một bé gái ba tuổi

I'm a paleoanthropologist, and my job is to define

man's place in nature and explore what makes us human.

người đã sống và đã chết 3,3 triệu năm trước đây.

And today, I will use Selam, the earliest child ever discovered,

Cô thuộc về nhóm loài được biết đến là Australopithecus afarensis.

to tell you a story of all of us.

Các bạn không cần phải nhớ điều đó.

Selam is our most complete skeleton of a three-year-old girl

Đó là loài Lucy, được phát hiện bởi nhóm nghiên cứu của tôi

who lived and died 3.3 million years ago.

vào tháng 12 năm 2000 tại một khu vực tên Dikika

Nơi đó là phần Đông Bắc của Ethiopia

She belongs to the species known as Australopithecus afarensis.

Và Selam có nghĩa là "hoà bình" trong ngôn ngữ của người Ethiopia.

You don't need to remember that.

Chúng tôi dùng tên đó để truy niệm hoà bình trong khu vực và trên thế giới.

That's the Lucy species, and was found by my research team

in December of 2000 in an area called Dikika.

Và thực tế, nó đã từng là câu chuyện trên trang bìa các tạp chí nổi tiếng

It's in the northeastern part of Ethiopia.

để nói về tầm quan trọng của cô ấy

And Selam means peace in many Ethiopian languages.

Sau khi tôi được TED mời đến, tôi đã làm vài khai quật

We use that name to celebrate peace in the region and in the planet.

bởi vì đó là công việc của chúng tôi, để biết về "chủ nhà"

Bạn không thể chỉ đơn giản nhận một lời mời.

And the fact that it was the cover story of all these famous magazines

Và tôi đã được biết rằng các công nghệ đầu tiên xuất hiện

với hình thái các công cụ bằng đá, ở 2.6 triệu năm về trước.

gives you already an idea of her significance, I think.

Theo chứng cứ, hình thức giải trí đầu tiên đó là những cây sáo nay đã 35000 tuổi

After I was invited by TED, I did some digging,

because that's what we do, to know about my host.

và thiết kế đầu tiên đã được 75000 tuổi- những chuổi hạt

You don't just jump into an invitation.

And I learned that the first technology appeared

in the form of stone tools, 2.6 million years ago.

Và bạn có thể làm tương tự với gen của bạn và xem chúng có tự bao giờ

First entertainment comes evidence from flutes that are 35,000 years old.

Phân tích DNA của con người và tinh tinh

And evidence for first design comes 75,000 years old -- beads.

cho ta biết rằng giữa 2 loài đã có sự phân hóa khoảng 7 triệu năm trước.

và rằng hai loài này có hơn 98 phần trăm chất liệu di truyền giống nhau

And you can do the same with your genes and track them back in time.

And DNA analysis of living humans and chimpanzees

Tôi nghĩ rất hữu ích khi biết được điều này

khi nghĩ về tổ tiên của chúng ta.

teaches us today that we diverged sometime around seven million years ago

Tuy nhiên, phân tích DNA chỉ cho ta biết về

and that these two species share over 98 percent of the same genetic material.

sự bắt đầu và kết thúc, không cho ta biết điều gì

I think knowing this is a very useful context

về những gì đã xảy ra ở giữa câu truyện.

within which we can think of our ancestry.

Vì thế, đối với các nhà cổ nhân chủng học chúng tôi, công việc của chúng tôi là đi tìm các chứng cứ thực

However, DNA analysis informs us only about

bằng chứng hóa thạch, để điền vào khoảng trống này

the beginning and the end, telling us nothing

và thấy được các giai đoạn phát triển khác nhau.

Vì chỉ khi thực hiện bạn mới có thể nói về

about what happened in the middle.

So, for us, paleoanthropologists, our job is to find the hard evidence,

(Cười) --

Chỉ khi bạn thực hiện, bạn mới có thể nói về

the fossil evidence, to fill in this gap

chúng ta trông như thế nào và cách chúng ta cư xử tại thời điểm khác nhau,

and see the different stages of development.

Because it's only when you do that, that you can talk about --

và cách mà ngoại hình và hành vi đã thay đổi theo thời gian.

(Laughter) --

Điều đó giúp bạn tiếp cận được

it's only when you do that, [that] you can talk about

các kiến thức về cơ chế sinh học

how we looked like and how we behaved at different times,

và các nguồn lực bắt nguồn cho sự thay đổi

điều mà tạo nên chúng ta ngày hôm nay.

and how those likes and looks and behaviors changed through time.

Nhưng tìm ra bằng chứng là một nỗ lực rất phức tạp.

That then gives you an access

Đó là một cách tiếp cận có hệ thống và khoa học,

to explore the biological mechanisms

đưa bạn đến những nơi xa, nóng, nguy hiểm và thường không có lối vào

and forces that are responsible for this gradual change

that made us what we are today.

Để tôi đưa đưa cho các bạn một ví dụ, đó là khi tôi đến Dikika,

But finding the hard evidence is a very complicated endeavor.

nơi mà Selam đã được tìm thấy, vào năm '99 và gần khoảng 500 cây số

It's a systematic and scientific approach,

từ Addis Ababa, thủ đô của Ethiopia.

which takes you to places that are remote, hot, hostile and often with no access.

Hành trình kéo dài chỉ 7 tiếng để đi 470 cây số đầu tiên

Just to give you an example, when I went to Dikika,

where Selam was found, in '99 -- and it's about 500 kilometers

nhưng chiếm tận 4 tiếng chỉ để đi 30 cây số còn lại.

from Addis Ababa, the capital of Ethiopia.

Với sự giúp đỡ của những người địa phương và sử dụng xẻng và cuốc, tôi cũng đã đến đượcđó

It took us only seven hours to do the first 470 kilometers of the 500,

Tôi thực sự là người đầu tiên lái ô tô để đi đến đó.

Nhưng khi bạn đến, đây là điều bạn sẽ thấy

but took four, solid hours to do the last only 30 kilometers.

đó là sự bao la mà làm cho bạn cảm thấy bất lực và dễ bị tổn thương.

With the help of the locals and using just shovels and picks, I made my way.

Và khi bạn đến được đó rồi, câu hỏi lớn đặt ra là nên bắt đầu từ đâu.

I was the first person to actually drive a car to the spot.

(Cười)

When you get there, this is what you see,

Và bạn sẽ không thấy gì trong nhiều năm.

and it's the vastness of the place which makes you feel helpless and vulnerable.

Và khi tôi đi đến những địa điểm cổ sinh vật học này,

như là đi đến một công viên trò chơi, một công viên trò chơi tuyệt chủng.

And once you make it there, the big question is where to start.

Nhưng những gì bạn tìm thấy không phải là những gì còn xót lại của con người

(Laughter)

And you find nothing for years and years.

như Selam và Lucy, thường ngày.

When I go to places like this, which are paleontological sites,

Bạn sẽ tìm thấy voi, tê giác, khỉ, lợn, vân vân

it's like going to a game park, an extinct game park.

Nhưng khi bạn hỏi, làm thế nào những động vật có vú lớn này

sống được trong môi trường sa mạc?

But what you find are not the human remains,

Tất nhiên, chúng không thể, nhưng tôi đã nói cho bạn

rằng môi trường và mật độ

such as Selam and Lucy, on a day-to-day basis.

của khu vực này là hoàn toàn khác với những gì chúng ta có ngày hôm nay.

You find elephants, rhinos, monkeys, pigs, etc.

But you could ask, how could these large mammals

Ta có thể học được một bài học rất quan trọng về môi trường từ điều này.

live in this desert environment?

Of course, they cannot, but I'm telling you already

Dù sao, một khi chúng ta đã đến đó, thì đó sẽ là một công viên trò chơi, như tôi đã nói, một công viên trò chơi đã tuyệt chủng.

that the environment and the carrying capacity

of this region was drastically different from what we have today.

Và tổ tiên chúng ta đã từng sống trong công viên trò chơi đó

nhưng chỉ là thiểu số. Họ đã không thành công

A very important environmental lesson could be learned from this.

và lan rộng như loài Homo sapiens - loài người chúng ta.

Anyway, once we made it there, then it's a game park, as I said, an extinct game park.

Để tôi kể cho các bạn nghe một ví dụ, một chuyện vặt về sự hiếm có của họ,

Tôi đã từng đến đây mỗi năm và làm công việc nghiên cứu thực địa ở đây,

And our ancestors lived in that game park,

but were just the minorities. They were not as successful

và các trợ lý, dĩ nhiên, đã giúp tôi làm các cuộc khảo sát

and as widespread as the Homo sapiens that we are.

Họ tìm thấy một khúc xương và nói với tôi, "Đây là thứ mà anh đang tìm."

Tôi nói, "Không, đó là một con voi"

To tell you just an example, an anecdote about their rarity,

Lần khác, "Đó là một con khỉ." "Đó là một con voi." , vân vân

I was going to this place every year and would do fieldwork here,

Thế là một trong những người trợ lý, người chưa từng đi học, đã nói với tôi: "Nghe này, Zeray.

anh có thể không biết về thứ mà anh đang tìm kiếm,

and the assistants, of course, helped me do the surveys.

hoặc anh đang tìm kiếm sai vị trí" anh ta nói.

They would find a bone and tell me, "Here is what you're looking for."

(Cười)

Và tôi đáp: "Tại sao?" "Bởi vì chúng là voi và sư tử,

I would say, "No, that's an elephant."

Again, another one, "That's a monkey." "That's a pig," etc.

và con người đã hoảng sợ và đi đến chỗ khác.

So one of my assistants, who never went to school, said to me, "Listen, Zeray.

Hãy đi đến một nơi khác nào."

Vâng, anh ta đã rất mệt mỏi, và công việc thực sự mệt mỏi.

You either don't know what you're looking for,

Sau đó, sau công việc khó khăn và nhiều năm nản lòng thì chúng tôi tìm thấy Selam,

or you're looking in the wrong place," he said.

(Laughter)

And I said, "Why?" "Because there were elephants and lions,

và các bạn thấy được khuôn mặt này bao phủ sa thạch.

and the people were scared and went somewhere else.

Và đây thực sự là cột sống

Let's go somewhere else."

toàn thân bọc trong một khối sa thạch,

Well, he was very tired, and it's really tiring.

It was then, after such hard work and many frustrating years that we found Selam,

bởi vì cô bé bị chôi vùi dưới một con sông.

Những gì bạn thấy ở đây có vẻ là không có gì,

and you see the face here covered by sandstone.

nhưng chứa đựng một lượng thông tin khoa học

And here is actually the spinal column

giúp chúng ta khám phá những gì tạo nên con người chúng ta.

and the whole torso encased in a sandstone block,

Đây là tổ tiên của người vị thành niên sớm nhất và đầy đủ nhất

because she was buried by a river.

từng được tìm thấy trong lịch sử của cổ nhân loại học,

What you have here seems to be nothing,

một khoảnh khắc tuyệt vời trong lịch sử rất dài của chúng ta.

but contains an incredible amount of scientific information

Có 3 người và tôi, tôi thì đang chụp ảnh

that helps us explore what makes us human.

chính vì thế tôi không có mặt.

This is the earliest and most complete juvenile human ancestor

Các bạn cảm thấy thế nào nếu các bạn là tôi? Bạn có trong tay một thứ phi thường

ever found in the history of paleoanthropology,

nhưng các bạn đang ở một nơi xa xôi hẻo lánh?

an amazing piece of our long, long history.

Cảm xúc tôi có là một sự hạnh phúc sâu sắc, ôn hoà và thú vị

There were these three people and me, and I am taking the pictures,

và tất nhiên kèm theo ý thức trách nhiệm

that's why I am not in.

để đảm bảo mọi thứ được an toàn.

How would you feel if you were me? You have something extraordinary in your hand,

Đây là cận cảnh của hoá thạch, sau 5 năm làm sạch,

but you are in the middle of nowhere?

The feeling I had was a deep and quiet happiness and excitement,

chuẩn bị và lọc, khá là lâu.

of course accompanied by a huge sense of responsibility,

vì tôi phải làm hiện ra phần xương từ khối sa thạch

of making sure everything is safe.

Tôi vừa cho các bạn xem ở slide trước

Here is a close-up of the fossil, after five years of cleaning,

Nó đã kéo dài tận 5 năm.

Theo cách mà như thể lần sinh ra thứ hai của đứa trẻ, sau gần 3.3 triệu năm

preparation and description, which was very long,

Nhưng việc "đỡ đẻ" lại khá lâu

as I had to expose the bones from the sandstone block

Và đây là tỉ lệ đầy đủ. Nó là một mẫu xương nhỏ

I just showed you in the previous slide.

Và ở giữa là đặc sứ du lịch của Ethiopia

It took five years.

In a way, this was like the second birth for the child, after 3.3 million years,

đã đến thăm Bảo tàng quốc gia Ethiopia nơi mà tôi đang làm việc.

but the labor was very long.

Và bạn thấy tôi rất lo lắng và đang cố bảo vệ đứa trẻ

And here is full scale -- it's a tiny bone.

bởi vì bạn không thể để bất cứ ai với đứa trẻ như thế này,

thậm chí là một đặc sứ.

And in the middle is the minister of Ethiopian tourism,

Vậy nên sau đó, khi bạn đã hoàn thành, bước tiếp theo là xác định nó là gì.

who came to visit the National Museum of Ethiopia while I was working there.

(Cười)

And you see me worried and trying to protect my child,

Một khi đã hoàn thành thì có khả năng so sánh

because you don't leave anyone with this kind of child,

even a minister.

Chúng tôi có thể khẳng định rằng đứa bé

thuộc về khoa phả hệ của con người bởi vì cẳng chân và bàn chân

So then, once you've done that, the next stage is to know what it is.

và các đặc tính khác cho thấy cô bé đi thẳng đứng,

(Laughter)

Once that was done, then it was possible to compare.

và đi thẳng đứng chính là sự xác nhận thuộc về loài người.

Nhưng ngoài ra, nếu bạn so sánh hộp sọ

We were able to tell that she belonged

to the human family tree because the legs, the foot,

với một con tinh tinh ở độ tuổi tương đối và ít George Bush ở đây,

bạn thấy rằng bạn có trán dọc.

and some features clearly showed that she walked upright,

Và bạn thấy rằng ở người, vì sự phát triển

and upright walking is a hallmark in humanity.

của vỏ não trước trán

But in addition, if you compare the skull

Bạn không thấy điều đó ở loài tinh tinh,

with a comparably aged chimpanzee and little George Bush here,

và bạn không thấy chúng thuộc về họ nanh chiếu.

you see that you have vertical forehead.

Vì vậy, đứa bé thuộc về phả hệ của chúng ta, nhưng trong đó, tất nhiên,

And you see that in humans, because of the development

bạn phải thực hiện phân tích chi tiết, và chúng tôi biết bây giờ

of the pre-frontal cortex, it's called.

rằng đứa bé thuộc về loài Lucy,

You don't see that in chimpanzees,

được biết là Australopithecus afarensis.

and you don't see this very projecting canine.

Và câu hỏi thú vị tiếp theo là, nam hay nữ?

và đứa bé bao nhiêu tuổi khi đứa bé qua đời?

So she belongs to our family tree, but within that, of course,

Bạn có thể xách định giới tính một cá nhân

you do detailed analysis, and we know now

dựa trên kích cỡ của răng.

that she belongs to the Lucy species,

known as Australopithecus afarensis.

Bằng cách nào?

Bạn biết đấy, trong giới động vật linh trưởng, có một hiện tượng

The next exciting question is, girl or boy?

gọi là lưỡng tính dị hình, đơn giản nghĩa là

giống đực to lớn hơn giống cái và giống đực có răng

And how old was she when she died?

lớn hơn giống cái

You can determine the sex of the individual

Nhưng để làm được điều đó, bạn cần một bộ răng vĩnh cửu,

based on the size of the teeth.

mà bạn không thể nhìn ở đây, vì cái mà bạn có ở đây

là răng sữa.

How?

You know, in primates, there is this phenomenon

Nhưng sử dụng công nghệ quét CT,

called sexual dimorphism, which simply means

mà thường hay được sử dụng cho mục đích y khoa

males are larger than females and males have larger teeth

bạn có thể đi sâu vào khoang miệng và có được hình ảnh đẹp này

than the females.

cho thấy được cả răng sữa ở đây

But to do that, you need the permanent dentition,

và cả răng đang mọc của người lớn.

which you don't see here, because what you have here

are the baby teeth.

Nên khi bạn đo mấy chiếc răng này,

But using the CT scanning technology,

rõ ràng rằng đó là một cô gái

which is normally used for medical purposes,

you can go deep into the mouth and come up with this beautiful image

với những răng nanh rất nhỏ.

showing you both the baby teeth here

Và để biết cô ấy mất năm bao nhiêu tuổi, cái bạn cần làm là

and the still-growing adult teeth here.

bạn thực hiện ước lượng có cơ sở, và bạn nói, cần bao nhiêu năm

So when you measure those teeth,

it was clear that she turned out to be a girl

để hình thành số lượng răng này, và câu trả lời là ba.

with very small canine teeth.

Nên cô bé này mất năm ba tuổi,

And to know how old she was when she died, what you do is

you do an informed estimate, and you say, how much time would be required

3,3 triệu năm trước

Nên với tất cả những thông tin đó, câu hỏi lớn đặt ra là --

chúng ta thật sự làm gì -- cô bé muốn nói với chúng ta điều gì?

to form this amount of teeth, and the answer was three.

Để trả lời câu hỏi này, chúng ta có thể diễn đạt bằng một câu hỏi khác.

So, this girl died when she was about three,

Chúng ta thật sự biết những gì về tổ tiên của mình?

3.3 million years ago.

Chúng ta muốn biết họ trông như thế nào, họ cư xử ra sao,

So, with all that information, the big question is --

họ đi lại như thế nào,

và họ đã sống và trưởng thành ra sao.

what do we actually -- what does she tell us?

Và trong số những câu trả lời mà bạn có từ bộ xương này,

To answer this question, we can phrase another question.

What do we actually know about our ancestors?

bao gồm: đầu tiên, tư liệu bộ xương này,

We want to know how they looked like, how they behaved,

how they walked around,

lần đầu tiên, đứa trẻ sơ sinh trông như thế nào hơn ba triệu năm trước.

and how they lived and grew up.

And among the answers that you can get from this skeleton

Và cái thứ hai, cô bé ấy nói rằng mình đi với tư thế thẳng đứng,

nhưng có sự thích nghi với việc leo cây

are included: first, this skeleton documents,

Và thú vị hơn nữa, tuy nhiên,

là việc bộ não của đứa trẻ này vẫn tiếp tục phát triển

for the first time, how infants looked over three million years ago.

Ở tuổi thứ ba, nếu bạn vẫn có một bộ não đang phát triển,

đó là hoạt động của con người.

And second, she tells us that she walked upright,

Đối với tinh tinh, ở tuổi thứ ba, bộ não được hình thành hơn 90%.

but had some adaptation for tree climbing.

And more interesting, however,

Điều đó lí giải vì sao nó có thể đương đầu với môi trường

is the brain in this child was still growing.

rất dễ dàng sau khi được sinh ra -- nhanh hơn chúng ta, dù sao chăng nữa.

At age three, if you have a still-growing brain,

Nhưng ở loài người, chúng ta tiếp tục phát triển não bộ.

it's a human behavior.

Chính vì thế chúng ta cần sự chăm sóc của ba mẹ.

In chimps, by age three, the brain is formed over 90 percent.

Nhưng sự quan tâm đó đồng nghĩa với việc bạn học được.

Bạn dành nhiều thời gian hơn cho ba mẹ.

That's why they can cope with their environment

Và thứ rất đặc trưng của con người được gọi là thời thơ ấu,

very easily after birth -- faster than us, anyway.

là sự phụ thuộc kéo dài của đứa trẻ

But in humans, we continue to grow our brains.

đối với gia đình hoặc ba mẹ chúng.

That's why we need care from our parents.

Nên bộ não đang phát triển trong cá thể này

But that care means also you learn.

You spend more time with your parents.

nói với chúng ta rằng thời thơ ấu, mà nó yêu cầu

And that's very characteristic of humans and it's called childhood,

một tổ chức xã hội không tưởng,

which is this extended dependence of human children

một tổ chức xã hội rất phức tạp,

on their family or parents.

xuất hiện hơn ba triệu năm về trước.

So, the still-growing brain in this individual

Nên, bằng việc ở trên đỉnh của lịch sử tiến hóa của chúng ta,

tells us that childhood, which requires

Selam hợp nhất tất cả chúng ta và cho chúng ta một bản miêu tả độc nhất

an incredible social organization,

về việc chúng ta được tạo nên như thế nào.

a very complex social organization,

emerged over three million years ago.

Nhưng không phải tất cả đều là con người, và tôi sẽ cho bạn

So, by being at the cusp of our evolutionary history,

một ví dụ rất thú vị.

Đây được gọi là xương móng. Đó là cái xương ở ngay đó.

Selam unites us all and gives us a unique account

Nó hỗ trợ lưỡi của bạn từ đằng sau.

Đó chính là thanh quản của bạn.

on what makes us human.

Nó quyết định loại giọng mà bạn nói.

But not everything was human, and I will give you

Nó không được biết đến trong báo cáo về hóa thạch,

a very exciting example.

Và chúng ta sở hữu nó trong bộ xương này.

This is called the hyoid bone. It's a bone which is right here.

It supports your tongue from behind.

Khi chúng ta làm phân tích về xương, rõ ràng rằng

It's, in a way, your voice box.

nó nhìn rất giống tinh tinh.

It determines the type of voice you produce.

Nên nếu bạn ở đó 3,3 triệu năm trước,

It was not known in the fossil record,

and we have it in this skeleton.

để lắng nghe đứa trẻ này khóc vòi mẹ,

When we did the analysis of this bone, it was clear

đứa bé sẽ khóc giống như tiếng của một con tinh tinh hơn là tiếng người.

that it looked very chimp-like, chimpanzee-like.

Có thể bạn đang băn khoăn, "Vậy bạn nhìn ra đặc điểm của khỉ, đặc điểm của người, đặc điểm của khỉ.

So if you were there 3.3 million years ago,

Nó nói với chúng ta điều gì?"

Bạn biết đấy, nó rất thú vị,

to hear when this girl was crying out for her mother,

bởi vì nó minh họa cho những thứ đã thay đổi chậm và theo quá trình,

she would have sounded more like a chimpanzee than a human.

và sự tiến hóa đó đang phát triển.

Maybe you're wondering, "So, you see this ape feature, human feature, ape feature.

Để tóm lại ý nghĩa của những mẫu hóa thạch này

chúng ta có thể kết luận những điều sau.

What does that tell us?"

Cho đến bây giờ, những hiểu biết mà chúng ta có về tổ tiên loài người

You know, that is very exciting for us,

because it demonstrates that things were changing slowly and progressively,

cơ bản đến từ những cá thể trưởng thành

and that evolution is in the making.

vì hóa thạch, hóa thạch trẻ sơ sinh, đã bị mất.

To summarize the significance of this fossil,

Họ không bảo quản tốt, như bạn biết.

we can say the following.

Chính vì thế những kiến thức mà chúng ta có về tổ tiên loài người,

Up to now, the knowledge that we had about our ancestors

về việc họ trông thế nào, cư xử ra sao,

came essentially from adult individuals

là thiên lệch đối với người trưởng thành.

because the fossils, the baby fossils, were missing.

Tưởng tượng ai đó đến từ sao Hỏa

They don't preserve well, as you know.

So the knowledge that we had about our ancestors,

và công việc của anh ta là tường trình về loại người

đang chiếm giữ trái đất, và bạn giấu đi tất cả lũ trẻ sơ sinh,

on how they looked like, how they behaved,

trẻ con, và anh ta trở về rồi báo cáo.

was kind of biased toward adults.

Bạn có thể tưởng tượng bản báo cáo này mang tính chất thành kiến như thế nào không ?

Imagine somebody coming from Mars

Đó chính là kiểu chúng ta đang làm lâu nay

and his job is to report on the type of people

trong sự thiếu hụt của hóa thạch trẻ em,

occupying our planet Earth, and you hide all the babies,

Nên tôi nghĩ hóa thạch mới đã ổn định vấn đề này.

the children, and he goes back and reports.

Nên tôi cho rằng cuối cùng câu hỏi quan trọng là,

Can you imagine how much biased his report would be?

That's what somehow we were doing so far

chúng ta thực sự học được gì từ những mẫu vật này

in the absence of the fossil children,

từ quá khứ, nói chung?

so I think the new fossil fixes this problem.

Tất nhiên, bên cạnh việc trích dẫn số lượng lớn

So, I think the most important question at the end is,

những thông tin khoa học về việc điều gì tạo nên loài người,

bạn biết đấy, rất nhiều tổ tiên loài người đã tồn tại

what do we actually learn from specimens like this

trong suốt sáu triệu năm qua -- và có tới hơn 10 --

and from our past in general?

họ không có hiểu biết về công nghệ và sự tinh vi

Of course, in addition to extracting this huge amount

mà chúng ta, loài người khôn khéo, sở hữu ngày hôm nay.

of scientific information as to what makes us human,

Nhưng nếu loài cổ này

you know, the many human ancestors that have existed

du hành đúng thời điểm và nhìn thấy chúng ta ngày hôm nay,

over the past six million years -- and there are more than 10 --

sẽ rất tự hào về thế hệ sau của họ,

they did not have the knowledge, the technology and sophistications

that we, Homo sapiens, have today.

vì họ trở thành tổ tiên của

But if this species, ancient species,

loài động vật thành công nhất trong vũ trụ.

Và họ chắc không nhận thức được thế hệ tương lai này,

would travel in time and see us today,

nhưng họ đã làm rất tốt.

Bây giờ câu hỏi là, loài người tinh khôn ngày nay

they would very much be very proud of their legacy,

phải ra quyết định về tương lai của hành tinh này, có thể là hơn thế nữa.

because they became the ancestors of

the most successful species in the universe.

Nên câu hỏi là chúng ta đã sẵn sàng cho thử thách chưa ?

And they were probably not aware of this future legacy,

but they did great.

Và chúng ta có thực sự làm được tốt hơn người nguyên thủy,

Now the question is, we Homo sapiens today

tổ tiên não nhỏ này?

are in a position to decide about the future of our planet, possibly more.

Trong số những thử thách khó khăn nhất mà loài người chúng ta

đang đối mặt ngày nay là vấn đề thường xuyên ở châu Phi.

So the question is, are we up to the challenge?

And can we really do better than these primitive,

Không cần đề cập đến họ ở đây, và có nhiều hơn những người thành thạo

small-brained ancestors?

để nói về vấn đề này.

Among the most pressing challenges that our species

Theo tôi, chúng ta có hai lựa chọn.

is faced with today are the chronic problems of Africa.

Một là tiếp tục chứng kiến một châu Phi nghèo khổ, ốm yếu, khóc lóc,

Needless to list them here, and there are more competent people

to talk about this.

mang súng, và mãi mãi phụ thuộc vào người khác,

Still, in my opinion, we have two choices.

hoặc là đẩy mạnh một châu Phi tự tin,

One is to continue to see a poor, ill, crying Africa,

hòa bình, độc lập, nhưng hiểu rõ về vấn nạn to lớn của nó

carrying guns, that depends on other people forever,

và giá trị vĩ đại cùng một lúc.

Tôi ủng hộ lựa chọn thứ hai, và tôi chắc chắn các bạn cũng thế.

or to promote an Africa which is confident,

Và mấu chốt là lan tỏa một tinh thần người châu Phi lạc quan ra cả châu Phi.

peaceful, independent, but cognizant of its huge problems

and great values at the same time.

I am for the second option, and I'm sure many of you are.

Đó là vì chúng ta là người châu Phi

And the key is to promote a positive African attitude towards Africa.

À mà tôi đến từ Ethiopia

chúng ta tập trung quá nhiều vào việc chúng ta được nhìn nhận như thế nào

từ đâu đó, hoặc từ bên ngoài.

Tôi nghĩ việc thúc đẩy chủ động hơn là điều quan trọng

That's because we Africans concentrate --

trong việc chúng ta nhìn nhận bản thân mình như thế nào.

I am from Ethiopia, by the way --

Tôi gọi đó là tinh thần lạc quan châu Phi.

we concentrate too much on how we are seen

from elsewhere, or from outside.

Cuối cùng tôi muốn nói,

I think it's important to promote in a more positive way

hãy giúp châu Phi đứng thẳng và tiến về phía trước,

on how we see ourselves.

từ đó chúng ta có thể tự hào về thế hệ kế thừa tương lai với tư cách là một loài.

That's what I call positive African attitude.

Xin cảm ơn.

So finally, I would like to say,

(Vỗ tay)

so let's help Africa walk upright and forward,

then we all can be proud of our future legacy as a species.

Thank you.

(Applause)