Zeresenay Alemseged: Finding the origins of humanity

Tłumaczenie: Krystian Aparta Korekta: Marcin Kasiak

I have 18 minutes to tell you what happened

Mam 18 minut, żeby opowiedzieć,

over the past six million years.

co działo się przez ostatnie 6 mln lat.

All right.

No dobrze.

We all have come from a long way,

Wszyscy pochodzimy z daleka,

here in Africa, and converged in this region of Africa,

z Afryki, a gromadziliśmy się w tym regionie.

which is a place where 90 percent of our evolutionary process took place.

Tam odbyło się 90% naszej ewolucji.

And I say that not because I am African,

Nie twierdzę tak dlatego, że jestem Afrykaninem,

but it's in Africa that you find the earliest evidence

ale dlatego, że w Afryce znajdują się najstarsze ślady

for human ancestors, upright walking traces,

przodków człowieka, gatunków, które chodziły wyprostowane,

even the first technologies in the form of stone tools.

nawet pierwszych technologii, w postaci kamiennych narzędzi.

So we all are Africans, and welcome home.

Dlatego wszyscy jesteśmy Afrykanami -- witajcie w domu.

All right.

No dobrze.

I'm a paleoanthropologist, and my job is to define

Jestem paleoantropologiem, zajmuję się określaniem

man's place in nature and explore what makes us human.

miejsca człowieka w przyrodzie, tego, co czyni nas ludźmi,

And today, I will use Selam, the earliest child ever discovered,

a dziś posłużę się Selam, najwcześniej żyjącym dzieckiem, które znamy,

to tell you a story of all of us.

by opowiedzieć historię o nas wszystkich.

Selam is our most complete skeleton of a three-year-old girl

Selam to najbardziej kompletny znaleziony dotąd szkielet,

who lived and died 3.3 million years ago.

należący do trzylatki, która żyła i zmarła 3,3 mln lat temu.

She belongs to the species known as Australopithecus afarensis.

Należy do gatunku zwanego "Australopithecus afarensis".

You don't need to remember that.

Nie musicie tego pamiętać.

That's the Lucy species, and was found by my research team

Należy do tego gatunku, co Lucy, a mój zespół odkrył ją

in December of 2000 in an area called Dikika.

w grudniu 2000, w rejonie zwanym Dikika,

It's in the northeastern part of Ethiopia.

w północno-wschodniej Etiopii.

And Selam means peace in many Ethiopian languages.

"Selam" oznacza "pokój" w wielu językach etiopskich.

We use that name to celebrate peace in the region and in the planet.

Wybraliśmy to imię na cześć pokoju w tym regionie i na całej Ziemi.

And the fact that it was the cover story of all these famous magazines

To, że informacje o jej odnalezieniu znalazły się na okładkach tylu gazet

gives you already an idea of her significance, I think.

pokazuje, jak bardzo jest ważna.

After I was invited by TED, I did some digging,

Gdy zaproszono mnie na konferencję, zacząłem drążyć

because that's what we do, to know about my host.

w poszukiwaniu wiadomości o TED -- skrzywienie zawodowe.

You don't just jump into an invitation.

Zaproszenia nie przyjmuje się bezmyślnie.

And I learned that the first technology appeared

Odkryłem, że Technologia pojawiła się

in the form of stone tools, 2.6 million years ago.

w formie kamiennych narzędzi, już 2,6 mln lat temu.

First entertainment comes evidence from flutes that are 35,000 years old.

Pierwsze ślady rozrywki -- "E" w TED -- to flety sprzed 35000 lat.

And evidence for first design comes 75,000 years old -- beads.

A najwcześniejsze pozostałości Designu to paciorki sprzed 75000 lat.

And you can do the same with your genes and track them back in time.

Tak samo prześledzić w czasie możemy nasze geny.

And DNA analysis of living humans and chimpanzees

Analiza współczesnych ludzi i szympansów mówi obecnie,

teaches us today that we diverged sometime around seven million years ago

że nasze drogi ewolucyjne rozdzieliły się około 7 mln lat temu,

and that these two species share over 98 percent of the same genetic material.

a nasze gatunki mają ze sobą wspólnego ponad 98% DNA.

I think knowing this is a very useful context

Warto o tym pamiętać,

within which we can think of our ancestry.

kiedy omawia się kwestię przodków człowieka.

However, DNA analysis informs us only about

Jednak taka analiza mówi nam tylko,

the beginning and the end, telling us nothing

co było na początku i co jest na końcu, ale nic o tym,

about what happened in the middle.

co działo się w międzyczasie.

So, for us, paleoanthropologists, our job is to find the hard evidence,

Zadaniem nas, paleoantropologów, jest odnalezienie niezbitych dowodów,

the fossil evidence, to fill in this gap

skamielin, które pozwolą zapełnić tę przerwę

and see the different stages of development.

i ukażą poszczególne stadia rozwoju.

Because it's only when you do that, that you can talk about --

Bo tylko wtedy będziemy mogli rozmawiać o tym...

(Laughter) --

(Śmiech)

it's only when you do that, [that] you can talk about

Tylko wtedy będzie można rozmawiać o tym,

how we looked like and how we behaved at different times,

jak wyglądaliśmy i jak zachowywaliśmy się w danym okresie

and how those likes and looks and behaviors changed through time.

i jak nasz wygląd i zachowanie zmieniały się w czasie,

That then gives you an access

co z kolei da nam możliwość

to explore the biological mechanisms

eksploracji mechanizmów biologicznych,

and forces that are responsible for this gradual change

oraz sił odpowiedzialnych za stopniowe zmiany,

that made us what we are today.

które uczyniły nas tym, czym dziś jesteśmy.

But finding the hard evidence is a very complicated endeavor.

Ale poszukiwanie takich dowodów jest bardzo skomplikowane.

It's a systematic and scientific approach,

To systematyczne badanie naukowe

which takes you to places that are remote, hot, hostile and often with no access.

zabiera nas w miejsca odległe, gorące, nieprzyjazne i często niedostępne.

Just to give you an example, when I went to Dikika,

Na przykład Dikika,

where Selam was found, in '99 -- and it's about 500 kilometers

gdzie w roku 1999 znaleziono Selam, znajduje się około 500 km

from Addis Ababa, the capital of Ethiopia.

od Addis Abeby, stolicy Etiopii.

It took us only seven hours to do the first 470 kilometers of the 500,

Pokonanie pierwszych 470 kilometrów zajęło nam tylko 7 godzin,

but took four, solid hours to do the last only 30 kilometers.

jednak pokonanie ostatnich 30 trwało cztery długie godziny.

With the help of the locals and using just shovels and picks, I made my way.

Dotarłem tam z pomocą lokalnych mieszkańców, łopat i kilofów.

I was the first person to actually drive a car to the spot.

Pierwszy w historii wjechałem tam samochodem.

When you get there, this is what you see,

Na miejscu widzimy coś takiego.

and it's the vastness of the place which makes you feel helpless and vulnerable.

Taki ogrom sprawia, że człowiek czuje się kruchy i bezradny.

And once you make it there, the big question is where to start.

A na miejscu powstaje pytanie -- gdzie zacząć?

(Laughter)

(Śmiech)

And you find nothing for years and years.

Całe lata można nic nie znaleźć.

When I go to places like this, which are paleontological sites,

Dla mnie wizyta na wykopaliskach paleontologicznych

it's like going to a game park, an extinct game park.

jest jak podróż do świetnego parku rozrywki.

But what you find are not the human remains,

Jednak nie znajduje się tam skamieniałości ludzkich,

such as Selam and Lucy, on a day-to-day basis.

takich jak Selam i Lucy, nie codziennie.

You find elephants, rhinos, monkeys, pigs, etc.

Znajduje się słonie, nosorożce, małpy, świnie itp.

But you could ask, how could these large mammals

Można zapytać -- jak wielkie ssaki żyły w tak pustynnym środowisku?

live in this desert environment?

Można zapytać -- jak te wielkie ssaki żyły w tak pustynnym środowisku?

Of course, they cannot, but I'm telling you already

Oczywiście, byłoby to niemożliwe,

that the environment and the carrying capacity

jednak od razu mówię, że środowisko tego regionu

of this region was drastically different from what we have today.

drastycznie różniło się od tego, co widzimy dzisiaj.

A very important environmental lesson could be learned from this.

To może być dla nas bardzo ważna lekcja ekologiczna.

Anyway, once we made it there, then it's a game park, as I said, an extinct game park.

A więc był to dla mnie park rozrywki ze skamielinami.

And our ancestors lived in that game park,

W tym parku rozrywki żyli nasi przodkowie,

but were just the minorities. They were not as successful

ale zamieszkiwali mniejszy obszar

and as widespread as the Homo sapiens that we are.

i odnieśli mniejszy sukces ewolucyjny, niż my, Homo sapiens.

To tell you just an example, an anecdote about their rarity,

Pewna anegdota pokazuje, jak trudno ich znaleźć.

I was going to this place every year and would do fieldwork here,

Jeździłem tam co roku, pracowałem na wykopaliskach,

and the assistants, of course, helped me do the surveys.

a katalogować znaleziska pomagali mi asystenci.

They would find a bone and tell me, "Here is what you're looking for."

Znajdowali kość, pytali: "Tego pan szuka?"

I would say, "No, that's an elephant."

Odpowiadałem: "Nie, to słoń, małpa, świnia" itd.

Again, another one, "That's a monkey." "That's a pig," etc.

Odpowiadałem: "Nie, to słoń, małpa, świnia" itd.

So one of my assistants, who never went to school, said to me, "Listen, Zeray.

Jeden z asystentów, który nigdy nie chodził do szkoły, powiedział:

You either don't know what you're looking for,

"Zeray, albo nie wiesz, czego szukać,

or you're looking in the wrong place," he said.

albo szukasz w niewłaściwym miejscu".

(Laughter)

(Śmiech)

And I said, "Why?" "Because there were elephants and lions,

"Było tu tyle lwów i słoni, że ludzie się zlękli

and the people were scared and went somewhere else.

i przenieśli się gdzieś indziej.

Let's go somewhere else."

Chodźmy gdzieś indziej".

Well, he was very tired, and it's really tiring.

Był wykończony, to męcząca praca.

It was then, after such hard work and many frustrating years that we found Selam,

Po wielu latach takiej ciężkiej pracy znaleźliśmy Selam.

and you see the face here covered by sandstone.

To jej twarz, przykryta piaskowcem,

And here is actually the spinal column

a to kręgosłup i tułów zanurzone w bloku piaskowca,

and the whole torso encased in a sandstone block,

a to kręgosłup i tułów zanurzone w bloku piaskowca,

because she was buried by a river.

bo Selam spoczęła na dnie rzeki.

What you have here seems to be nothing,

Wydaje się, że to nic specjalnego,

but contains an incredible amount of scientific information

ale to źródło ogromnej ilości informacji naukowych,

that helps us explore what makes us human.

które pomagają w badaniu tego, co czyni nas ludźmi.

This is the earliest and most complete juvenile human ancestor

To najstarszy i najbardziej kompletny szkielet niedojrzałego

ever found in the history of paleoanthropology,

przodka ludzkiego w historii nauki,

an amazing piece of our long, long history.

niewiarygodny kawałek naszej długiej historii.

There were these three people and me, and I am taking the pictures,

W jego odnalezieniu uczestniczyły poza mną 3 osoby.

that's why I am not in.

Ja robię zdjęcie, nie widać mnie.

How would you feel if you were me? You have something extraordinary in your hand,

Jak czulibyście się na moim miejscu -- macie coś niezwykłego,

but you are in the middle of nowhere?

ale jesteście na środku pustkowia?

The feeling I had was a deep and quiet happiness and excitement,

Ja czułem głębokie szczęście, byłem podekscytowany,

of course accompanied by a huge sense of responsibility,

ale oczywiście czułem też wagę odpowiedzialności,

of making sure everything is safe.

musiałem ochronić to, co znaleźliśmy.

Here is a close-up of the fossil, after five years of cleaning,

Tak wyglądała skamielina po 5 latach czyszczenia,

preparation and description, which was very long,

preparacji i opisu -- bardzo długi okres.

as I had to expose the bones from the sandstone block

Musiałem wyłonić kości z bloku piaskowca,

I just showed you in the previous slide.

który widzieliście wcześniej, co trwało 5 lat.

It took five years.

który widzieliście wcześniej, co trwało 5 lat.

In a way, this was like the second birth for the child, after 3.3 million years,

W pewnym sensie, po 3,3 mln lat to dziecko jakby narodziło się ponownie,

but the labor was very long.

choć poród trwał bardzo długo.

And here is full scale -- it's a tiny bone.

A to malutka kość w powiększeniu.

And in the middle is the minister of Ethiopian tourism,

Tu w środku widzimy etiopskiego Ministra Turystyki,

who came to visit the National Museum of Ethiopia while I was working there.

który odwiedził nas w Muzeum Narodowym, gdzie pracowałem.

And you see me worried and trying to protect my child,

Widzicie, jak się niepokoję, chcę chronić swoje dziecko,

because you don't leave anyone with this kind of child,

bo takiego dziecka nie można zostawić z nikim,

even a minister.

nawet z ministrem.

So then, once you've done that, the next stage is to know what it is.

Po tym wszystkim trzeba określić, z czym mamy do czynienia.

(Laughter)

(Śmiech)

Once that was done, then it was possible to compare.

Po tych przygotowaniach mogliśmy zacząć porównywać.

We were able to tell that she belonged

Byliśmy w stanie określić,

to the human family tree because the legs, the foot,

że należy do ludzkiej rodziny, bo nogi, stopy

and some features clearly showed that she walked upright,

i inne aspekty wskazywały jasno, że chodziła wyprostowana,

and upright walking is a hallmark in humanity.

a to cecha typowa dla gatunku ludzkiego.

But in addition, if you compare the skull

Ponadto, jeśli porównamy jej czaszkę

with a comparably aged chimpanzee and little George Bush here,

z czaszką szympansa w podobnym wieku, lub z Georgem Bushem,

you see that you have vertical forehead.

widzimy, że mają płaskie czoła,

And you see that in humans, because of the development

charakterystyczne dla człowieka, w wyniku rozwoju kory przedczołowej.

of the pre-frontal cortex, it's called.

charakterystyczne dla człowieka, w wyniku rozwoju kory przedczołowej.

You don't see that in chimpanzees,

Nie widzimy tego u szympansów,

and you don't see this very projecting canine.

nie widzimy też wystających siekaczy.

So she belongs to our family tree, but within that, of course,

Należy do naszej rodziny, ale oczywiście potrzeba dokładniejszej analizy.

you do detailed analysis, and we know now

Należy do naszej rodziny, ale oczywiście potrzeba dokładniejszej analizy.

that she belongs to the Lucy species,

Wiemy już, że należy do gatunku Lucy, czyli Australopithecus afarensis.

known as Australopithecus afarensis.

Wiemy już, że należy do gatunku Lucy, czyli Australopithecus afarensis.

The next exciting question is, girl or boy?

Następne ekscytujące pytanie to kwestia płci,

And how old was she when she died?

oraz wieku, w którym umarła.

You can determine the sex of the individual

Płeć możemy określić na podstawie rozmiaru zębów.

based on the size of the teeth.

Płeć możemy określić na podstawie rozmiaru zębów.

How?

Jak?

You know, in primates, there is this phenomenon

Wśród naczelnych istnieje dymorfizm płciowy, co oznacza po prostu,

called sexual dimorphism, which simply means

Wśród naczelnych istnieje dymorfizm płciowy, co oznacza po prostu,

males are larger than females and males have larger teeth

że samce są większe i mają większe zęby niż samice.

than the females.

że samce są większe i mają większe zęby niż samice.

But to do that, you need the permanent dentition,

Ale chodzi tu o stałe uzębienie,

which you don't see here, because what you have here

którego tu nie ma,

are the baby teeth.

są tylko zęby mleczne.

But using the CT scanning technology,

Ale za pomocą tomografii komputerowej,

which is normally used for medical purposes,

stosowanej zazwyczaj w medycynie,

you can go deep into the mouth and come up with this beautiful image

zajrzeliśmy w jamę ustną i otrzymaliśmy piękny obraz,

showing you both the baby teeth here

ukazujący zarówno zęby mleczne,

and the still-growing adult teeth here.

jak i dopiero rosnące zęby stałe.

So when you measure those teeth,

Po zmierzeniu tych zębów

it was clear that she turned out to be a girl

było jasne, że to dziewczynka,

with very small canine teeth.

z bardzo małymi siekaczami.

And to know how old she was when she died, what you do is

Żeby określić jej wiek,

you do an informed estimate, and you say, how much time would be required

szacujemy na podstawie dostępnych danych, ile czasu potrzeba,

to form this amount of teeth, and the answer was three.

by zęby rozwinęły się do tego stopnia -- i są to 3 lata.

So, this girl died when she was about three,

Więc ta dziewczynka zmarła w wieku około 3 lat,

3.3 million years ago.

3,3 mln lat temu.

So, with all that information, the big question is --

Mamy tyle informacji, ale pozostaje wielkie pytanie...

what do we actually -- what does she tell us?

Co teraz zrobić? Co ona nam mówi?

To answer this question, we can phrase another question.

Aby odpowiedzieć, zadamy inne:

What do we actually know about our ancestors?

Co właściwie wiemy o naszych przodkach?

We want to know how they looked like, how they behaved,

Chcemy poznać ich wygląd, zachowanie,

how they walked around,

zrozumieć, jak się poruszali,

and how they lived and grew up.

jak żyli i dorastali.

And among the answers that you can get from this skeleton

Ten szkielet dostarcza nam wielu odpowiedzi,

are included: first, this skeleton documents,

na przykład pokazuje po raz pierwszy,

for the first time, how infants looked over three million years ago.

jak wyglądały dzieci ponad trzy miliony lat temu.

And second, she tells us that she walked upright,

Po drugie, pokazuje, że Selam chodziła wyprostowana,

but had some adaptation for tree climbing.

ale była też przystosowana do wspinania się na drzewa.

And more interesting, however,

A co bardziej interesujące, jej mózg wciąż się rozwijał.

is the brain in this child was still growing.

A co bardziej interesujące, jej mózg wciąż się rozwijał.

At age three, if you have a still-growing brain,

Niezakończenie rozwoju mózgu w wieku 3 lat

it's a human behavior.

to cecha typowa dla ludzi.

In chimps, by age three, the brain is formed over 90 percent.

U trzyletnich szympansów mózg jest uformowany w 90%.

That's why they can cope with their environment

Dlatego one bardzo łatwo radzą sobie ze środowiskiem

very easily after birth -- faster than us, anyway.

niedługo po urodzeniu, przynajmniej wcześniej, niż my.

But in humans, we continue to grow our brains.

Nasz mózg rozwija się dłużej,

That's why we need care from our parents.

dlatego wymagamy opieki rodzicielskiej.

But that care means also you learn.

Ale opieka oznacza też naukę.

You spend more time with your parents.

Spędzamy więcej czasu z rodzicami, w charakterystycznym dla ludzi

And that's very characteristic of humans and it's called childhood,

Spędzamy więcej czasu z rodzicami, w charakterystycznym dla ludzi

which is this extended dependence of human children

okresie dzieciństwa, wydłużonej zależności potomstwa od rodziny czy rodziców.

on their family or parents.

okresie dzieciństwa, wydłużonej zależności potomstwa od rodziny czy rodziców.

So, the still-growing brain in this individual

Dlatego to, że jej mózg wciąż się rozwijał,

tells us that childhood, which requires

mówi nam, że dzieciństwo, które wymaga złożonej organizacji społecznej,

an incredible social organization,

mówi nam, że dzieciństwo, które wymaga złożonej organizacji społecznej,

a very complex social organization,

niezmiernie złożonej organizacji społecznej,

emerged over three million years ago.

pojawiło się już ponad 3 mln lat temu.

So, by being at the cusp of our evolutionary history,

Dlatego, jako przedstawicielka przełomowego okresu w naszej ewolucji,

Selam unites us all and gives us a unique account

Selam jednoczy nas i przedstawia niezwykłą opowieść o tym,

on what makes us human.

co czyni nas ludźmi.

But not everything was human, and I will give you

Ale nie wszystko w niej jest ludzkie

a very exciting example.

i dam wam bardzo ciekawy przykład.

This is called the hyoid bone. It's a bone which is right here.

To kość gnykowa, znajduje się tutaj.

It supports your tongue from behind.

Podtrzymuje od tyłu język,

It's, in a way, your voice box.

jest w pewnym sensie odpowiedzialna za nasz głos.

It determines the type of voice you produce.

Określa, jak mówimy.

It was not known in the fossil record,

Nie znaleziono wcześniej jej skamieniałości.

and we have it in this skeleton.

Nie znaleziono wcześniej jej skamieniałości.

When we did the analysis of this bone, it was clear

Po przeanalizowaniu kości stało się oczywiste,

that it looked very chimp-like, chimpanzee-like.

że była ona bardzo szympansia.

So if you were there 3.3 million years ago,

Więc jeśli 3,3 mln lat temu usłyszelibyście,

to hear when this girl was crying out for her mother,

jak ta dziewczynka woła mamę,

she would have sounded more like a chimpanzee than a human.

brzmiałaby bardziej jak szympans, niż człowiek.

Maybe you're wondering, "So, you see this ape feature, human feature, ape feature.

Może zastanawiacie się: "To cecha małpia, to ludzka...

What does that tell us?"

Co to oznacza?"

You know, that is very exciting for us,

To ekscytujące, bo to dowód, że zmiany były powolne, stopniowe,

because it demonstrates that things were changing slowly and progressively,

To ekscytujące, bo to dowód, że zmiany były powolne, stopniowe,

and that evolution is in the making.

że ewolucja jest w trakcie.

To summarize the significance of this fossil,

Istotność tej skamieliny można podsumować następująco.

we can say the following.

Istotność tej skamieliny można podsumować następująco.

Up to now, the knowledge that we had about our ancestors

Nasza dotychczasowa wiedza o ludzkich przodkach

came essentially from adult individuals

oparta była prawie wyłącznie na jednostkach dorosłych,

because the fossils, the baby fossils, were missing.

ponieważ nie było żadnych skamielin dzieci.

They don't preserve well, as you know.

Nie zachowują się w dobrym stanie, jak wiecie.

So the knowledge that we had about our ancestors,

Dlatego też nasza wiedza o przodkach,

on how they looked like, how they behaved,

o ich wyglądzie i zachowaniu,

was kind of biased toward adults.

była raczej niepełna, oparta na badaniu dorosłych.

Imagine somebody coming from Mars

Wyobraźcie sobie, że ktoś przybywa z Marsa,

and his job is to report on the type of people

z zadaniem opisania Ziemian,

occupying our planet Earth, and you hide all the babies,

jednak my ukrywamy wszystkie niemowlęta i dzieci,

the children, and he goes back and reports.

po czym on wraca ze swoim raportem.

Can you imagine how much biased his report would be?

Wyobrażacie sobie, jak niepełny byłby ten raport?

That's what somehow we were doing so far

Tak było właśnie z nami,

in the absence of the fossil children,

w wyniku braku skamielin dzieci,

so I think the new fossil fixes this problem.

dlatego uważam, że ten szkielet rozwiązał ten problem.

So, I think the most important question at the end is,

Zostało jeszcze jedno ważne pytanie,

what do we actually learn from specimens like this

czyli czego uczą nas takie znaleziska

and from our past in general?

i czego uczy nas cała przeszłość człowieka?

Of course, in addition to extracting this huge amount

Oczywiście pomijając fakt, że to wielkie źródło

of scientific information as to what makes us human,

wiedzy o tym, co czyni nas ludźmi.

you know, the many human ancestors that have existed

Różne gatunki, należące do przodków człowieka,

over the past six million years -- and there are more than 10 --

których w ciągu ostatnich 6 mln lat żyło ponad 10,

they did not have the knowledge, the technology and sophistications

nie miały wiedzy, technologii i ogólnego zaawansowania,

that we, Homo sapiens, have today.

którym cieszy się dziś Homo sapiens.

But if this species, ancient species,

Ale jeśli przedstawiciele tych pradawnych gatunków

would travel in time and see us today,

dzięki podróży w czasie zobaczyliby nas dzisiaj,

they would very much be very proud of their legacy,

byliby bardzo dumni ze swojej spuścizny,

because they became the ancestors of

gdyż stali się przodkami najlepiej prosperującego gatunku wszechświata.

the most successful species in the universe.

gdyż stali się przodkami najlepiej prosperującego gatunku wszechświata.

And they were probably not aware of this future legacy,

Pewnie nie byli tego świadomi,

but they did great.

ale poszło im świetnie.

Now the question is, we Homo sapiens today

Pozycja nas, Homo sapiens,

are in a position to decide about the future of our planet, possibly more.

pozwala nam dziś orzekać o przyszłości tej planety, może nie tylko.

So the question is, are we up to the challenge?

Pytanie brzmi: czy podołamy wyzwaniu?

And can we really do better than these primitive,

Czy naprawdę poradzimy sobie lepiej

small-brained ancestors?

niż nasi prymitywni przodkowie o małym mózgu?

Among the most pressing challenges that our species

Jednym z najbardziej naglących wyzwań

is faced with today are the chronic problems of Africa.

stojących przed naszym gatunkiem są chroniczne problemy Afryki.

Needless to list them here, and there are more competent people

Nie ma potrzeby ich tu wymieniać, inni są bardziej

to talk about this.

kompetentni w tej dziedzinie.

Still, in my opinion, we have two choices.

Jednak według mnie są przed nami dwa wybory.

One is to continue to see a poor, ill, crying Africa,

Pierwszy -- dalej patrzeć na biedną, chorą, płaczącą Afrykę,

carrying guns, that depends on other people forever,

Afrykę zbrojną, wiecznie zależną od innych,

or to promote an Africa which is confident,

albo -- promować Afrykę pełną wiary w siebie,

peaceful, independent, but cognizant of its huge problems

pokojową, niezależną, choć świadomą swych ogromnych problemów,

and great values at the same time.

ale też swojej wielkiej wartości.

I am for the second option, and I'm sure many of you are.

Ja opowiadam się za drugim wyborem, tak jak na pewno wielu z was.

And the key is to promote a positive African attitude towards Africa.

Kluczem jest tu promowanie pozytywnego podejścia do Afryki wśród Afrykanów.

That's because we Africans concentrate --

To dlatego, że my, Afrykanie, skupiamy się...

I am from Ethiopia, by the way --

Przy okazji, jestem Etiopczykiem.

we concentrate too much on how we are seen

Skupiamy się za bardzo na tym,

from elsewhere, or from outside.

jak widzą nas inni.

I think it's important to promote in a more positive way

Uważam, że ważne jest, aby promować w sposób pozytywny to,

on how we see ourselves.

jak postrzegamy siebie samych.

That's what I call positive African attitude.

Nazwę to pozytywnym podejściem Afryki.

So finally, I would like to say,

Na koniec chciałbym więc powiedzieć:

so let's help Africa walk upright and forward,

Pomóżmy Afryce chodzić prosto, zajść daleko...

then we all can be proud of our future legacy as a species.

Wtedy wszyscy będziemy mogli być dumni ze spuścizny swojego gatunku.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)