How film transforms the way we see the world | Sharmeen Obaid-Chinoy

Çeviri: Özlem Yıldırım Gözden geçirme: Merve Kılıç

I'm a storyteller,

Ben bir hikâye anlatıcısı

but I'm also a troublemaker.

ve ayrıca tam bir baş belasıyım.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And I have a habit of asking difficult questions.

Zor zorular sorma gibi bir alışkanlığım var.

It started when I was 10 years old,

Bu, ben 10 yaşındayken başladı

and my mother, who was raising six children, had no time for them.

ve altı çocuk büyüten annemin buna hiç zamanı yoktu.

At 14, fed up with my increasingly annoying questions,

14 yaşındayken, artan can sıkıcı sorularımdan bunalan annem,

she recommended that I begin writing for the local English-language newspaper

bunları tüm ülkeye sormam için

Pakistan'da yerel bir İngilizce gazetede yazmaya başlamamı önerdi.

in Pakistan,

to put my questions out to the entire country, she said.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

At 17, I was an undercover investigative journalist.

17 yaşındayken, araştırmacı gazeteci olarak gizli görevdeydim.

I don't even think my editor knew just how young I was

Güçlü bazı insanları karaladığım bir hikâye için görevlendirildiğimde

when I sent in a story that named and shamed

editörümün ne kadar genç olduğumu bildiğini bile sanmıyorum.

some very powerful people.

The men I'd written about wanted to teach me a lesson.

Hakkında yazdığım insanlar bana bir ders vermek istediler.

They wanted to shame me and my family.

Beni ve ailemi karalamak istediler.

They spray-painted my name and my family's name

Benim ve ailemin adını, ağza alınmayacak küfürlerle

with unspeakable profanities across our front gate

evimizin ve komşu yerlerin ön cephesine

and around our neighborhood.

sprey boya ile yazdılar.

And they felt that my father, who was a strict man of tradition,

Gelenekçi, katı bir adam olan babamın

beni durduracağını sandılar.

would stop me.

Instead, my father stood in front of me and said,

Aksine babam beni karşısına alarak

"If you speak the truth, I will stand with you,

"Eğer doğruyu söylersen senin yanında olurum,

and so will the world."

bütün dünya da öyle." dedi.

And then he got --

Ve sonra o...

(Applause)

(Alkış)

And then he got a group of people together and they whitewashed the walls.

Sonra babam, bir grup insanı topladı ve duvarları boyadılar.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

I've always wanted my stories to jolt people,

Zor konuşmalar yaparak

to shake them into having difficult conversations.

insanları hikâyelerimle sarsmayı hep istedim.

And I felt that I would be more effective if I did something visual.

Eğer bir şeyleri görselleştirirsem daha etkili olabileceğimi düşündüm.

And so at 21, I became a documentary filmmaker,

Bu yüzden, 21 yaşındayken belgesel yapımcısı olarak kameramı,

turning my camera onto marginalized communities

savaş bölgelerinde ön saflarda yer alan marjinalleşmiş topluluklardan,

on the front lines in war zones,

eventually returning home to Pakistan,

nihayet kadına karşı şiddeti belgeleyeceğim evime,

where I wanted to document violence against women.

Pakistan'a çevirdim.

Pakistan is home to 200 million people.

Pakistan, 200 milyon insanın evi.

And with its low levels of literacy,

Düşük okuryazarlık seviyesi olan bu yerde

film can change the way people perceive issues.

film, insanların sorunları algılama şeklini değiştirebilir.

An effective storyteller speaks to our emotions,

Etkili bir hikâye anlatıcısı duygularımıza hitap eder,

elicits empathy and compassion,

empati ve merhamet uyandırır

and forces us to look at things differently.

ve bizleri farklı pencerelerden bakmaya zorlar.

In my country, film had the potential to go beyond cinema.

Ülkemde film, sinemanın ötesine gitme potansiyeline sahip.

It could change lives.

Bu hayatları değiştirebilir.

The issues that I've always wanted to raise --

Gündeme getirmek istediğim konular,

I've always wanted to hold up a mirror to society --

topluma her zaman ayna tutmak istediğim

they've been driven by my barometer of anger.

ve öfke seviyemi giderek artıran problemlerdi.

And my barometer of anger led me, in 2014, to honor killings.

2014 yılında öfke seviyem beni namus cinayetlerine yönlendirdi.

Honor killings take place in many parts of the world,

Erkeklerin koyduğu kurallara karşı gelip

where men punish women who transgress rules made by them:

kendi özgür iradeleriyle evlenmeyi ve boşanmayı seçen

women who choose to marry on their own free will;

ya da yasa dışı ilişkileri olduğundan şüphelenilen kadınların

or women who are looking for a divorce;

yine erkekler tarafından cezalandırıldığı namus cinayetleri

or women who are suspected of having illicit relationships.

dünyanın birçok yerinde gerçekleşiyor.

In the rest of the world, honor killings would be known as murder.

Dünyanın geri kalanı, namus cinayetlerini "katletme" olarak görüyor.

I always wanted to tell that story from the perspective of a survivor.

Bu hikâyeyi her zaman bir sağ kalanın bakış açısından anlatmak istemişimdir.

But women do not live to tell their tale

Ama kadınlar hikâyelerini anlatmak için yaşamıyorlar,

and instead end up in unmarked graves.

onun yerine hikâyeleri, isimsiz mezarlarda son buluyor.

So one morning when I was reading the newspaper,

Bir sabah gazetemi okuyordum,

and I read that a young woman had miraculously survived

babası ve amcası tarafından yüzünden vurulduktan sonra

after being shot in the face by her father and her uncle

mucizevi bir şekilde hayatta kalan genç bir kadının hikâyesini gördüm.

because she chose to marry a man out of her free will,

Çünkü o, özgür iradesiyle bir adamla evlenmeyi seçmişti.

I knew I had found my storyteller.

Hikâye anlatıcımı bulduğumu biliyordum.

Saba was determined to send her father and her uncle to jail,

Saba, babasını ve amcasını hapse attırmaya kararlıydı

but in the days after leaving the hospital,

ama hastaneden ayrıldıktan birkaç gün sonra

pressure mounted on her to forgive.

ona affetmesi için baskı yapıldı.

You see, there was a loophole in the law

Anlayacağınız, yasada kurbanların

that allowed for victims to forgive perpetrators,

failleri affetmelerine izin vererek

enabling them to avoid jail time.

hapisten kurtulmak için bir boşluk vardı.

And she was told that she would be ostracized

Kanun tarafından, kendisinin ve ailesinin dışlanacağı

and her family, her in-laws,

ve hepsinin toplumdan men edileceği söyleniyordu.

they would all be shunned from the community,

because many felt that her father had been well within his right,

Çünkü birçoğu, kızın suç işlemesinde babasının da

given her transgression.

payı olduğunu düşünüyordu.

She fought on --

Aylarca savaştı.

for months.

But on the final day in court,

Ama mahkemenin son gününde,

she gave a statement forgiving them.

onları affettiğine dair beyanda bulundu.

As filmmakers, we were devastated,

Film yapımcıları olarak yıkıldık.

because this was not the film that we had set out to make.

Çünkü bu, çekmeye çalıştığımız film değildi.

In hindsight, had she pressed charges, fought the case and won,

Baktığımızda, suç duyurusunda bulunsaydı, savaşsaydı ve kazansaydı

hers would have been an exception.

onunki bir istisna olurdu.

When such a strong woman is silenced,

Böyle güçlü bir kadın susturulduğunda

what chance did other women have?

diğer kadınların şansı ne olur?

And we began to think about using our film

Filmimizi insanların namus cinayetlerini algılama şeklini değiştirmek,

to change the way people perceived honor killings,

yasadaki boşluklara dikkat çekmek için

to impact the loophole in the law.

kullanmayı düşünmeye başladık.

And then our film was nominated for an Academy Award,

Sonra filmimiz, Akademi Ödülü'ne aday gösterildi,

and honor killings became headline news,

namus cinayetleri haberlerde manşet oldu.

and the prime minister, while sending his congratulations,

Başbakan tebriklerini iletirken

offered to host the first screening of the film at his office.

filmin ilk gösteriminin kendi ofisinde olmasını teklif etti.

Of course, we jumped at the chance,

Tabii ki bu şansı kaçıramazdık,

because no prime minister in the history of the country had ever done so.

çünkü ülke tarihinde hiçbir başbakan daha önce bunu yapmamıştı.

And at the screening,

Ulusal televizyonda,

which was carried live on national television,

canlı yayında naklen gösterilirken

he said something that reverberated throughout the country:

başbakan ülke genelinde saygı duyulacak bir şey söyledi:

"There is no honor in honor killings," he said.

"Namus cinayetinde onur yoktur!"

(Applause)

(Alkış)

At the Academy Awards in LA,

Los Angeles'ta Akademi Ödülleri'nde

many of the pundits had written us off,

gazetecilerin çoğu bizi yazmıştı

but we felt that in order for the legislative push to continue,

ama bizim yasama sürecinin devamı için

we needed that win.

kazanmaya ihtiyacımız vardı.

And then, my name was announced,

Sonra, adım anons edildi

ve parmak arası terliklerle zorlanarak basamakları çıktım

and I bounded up the steps in flip-flops, because I didn't expect to be onstage.

çünkü sahnede olmayı beklemiyordum.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And I accepted the statue, telling a billion people watching

İzleyen milyarlarca insana, Pakistan başbakanının

that the prime minister of Pakistan had pledged to change the law,

yasayı değiştirme sözü verdiğini söyleyerek ödülü aldım.

because, of course, that's one way of holding the prime minister accountable.

Çünkü, tabii ki bu başbakanı sorumlu tutmanın bir yolu.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And --

Ve...

(Applause)

(Alkış)

Back home, the Oscar win dominated headline news,

Ülkemde Oscar ödülü manşetlerdeydi,

and more people joined the fray,

yasadaki açıkların kapatılmasını isteyen birçok insan da

asking for the loophole in the law to be closed.

bu mücadeleye katıldı.

And then in October 2016, after months of campaigning,

Ardından aylarca süren kampanyalardan sonra,

the loophole was indeed closed.

Ekim 2016’da boşluk gerçekten kapatıldı.

(Applause)

(Alkış)

And now men who kill women in the name of honor

Şimdi namus adı altında kadınları öldüren erkekler

receive life imprisonment.

ömür boyu hapis cezası alıyor.

(Applause)

(Alkış)

Yet, the very next day,

Yine de bir sonraki gün,

a woman was killed in the name of honor,

namus adı altında bir kadın öldürüldü,

and then another and another.

ardından bir diğeri ve diğeri.

We had impacted legislation,

Yasayı değiştirdik

but that wasn't enough.

ama bu yeterli değildi.

We needed to take the film and its message to the heartland,

Kalplere, küçük kasabalara ve ülke genelindeki köylere

to small towns and villages across the country.

mesaj veren bir film çekmemiz gerekiyordu.

You see, for me, cinema can play a very positive role

Biliyorsunuz, sinema toplumun değişip şekillenmesinde

in changing and molding society in a positive direction.

olumlu yönde bir rol oynar.

But how would we get to these places?

Ama bu yerlere nasıl gideriz?

How would we get to these small towns and villages?

Bu küçük kasaba ve köylere nasıl ulaşabiliriz?

We built a mobile cinema,

Taşınabilir sinema yaptık.

a truck that would roll through the length and breadth of the country,

Öyle ki, küçük kasaba ve köylerde duran

that would stop in small towns and villages.

ve ülkenin enine boyuna her yerine giden bir kamyon.

We outfitted it with a large screen that would light up the night sky,

Gece gökyüzünü aydınlatacak büyük bir ekranla donattık

and we called it "Look But With Love."

ve ona "Bak, Ama Aşkla" adını verdik.

It would give the community an opportunity to come together

İnsanlara bir araya gelerek

and watch films in the evening.

akşam film izleme imkanı sundu.

We knew we could attract men and children in the mobile cinema.

Erkekleri ve çocukları taşınabilir sinemayla etkileyeceğimizi biliyorduk.

They would come out and watch.

Dışarı çıkar ve izlerlerdi.

But what about women?

Ya kadınlar?

In these small, rural communities that are segregated,

Bu küçük, ayrılmış olan kırsal topluluklarda

kadınların ortaya çıkmasını nasıl sağlarız?

how would we get women to come out?

We had to work with prevailing cultural norms in order to do so,

Bunu yapabilmek için kültürel normlarla hareket etmek zorunda kaldık;

and so we built a cinema inside the cinema,

kadınların korkmadan, utanmadan, rahatsız olmadan

outfitting it with seats and a screen where women could go inside and watch

içeriye girip izleyebileceği,

koltuklarla ve bir ekranla donatılmış

without fearing

or being embarrassed

sinema içinde bir sinema inşa ettik.

or harassment.

We began to introduce everyone

Dünya görüşleriyle yarışarak zihinlerini açık tutan,

to films that opened up their minds to competing worldviews,

çocukları eleştirel yorum yapmaya teşvik eden

encouraging children to build critical thinking

ve böylece sorgulamalarını sağlayacak

so that they could ask questions.

kişilerle filmde tanıştırdık.

And we expanded our scope beyond honor killings,

Faaliyet alanımızı, namus cinayetlerinin ötesine,

talking about income inequality,

gelirlerdeki eşitsizlik, çevre,

the environment,

etnik ilişkiler, dini hoşgörü

talking about ethnic relations, religious tolerance and compassion.

ve şefkat hakkında konuşarak genişlettik.

And inside, for women,

İçeride kadınlara kurban değil

we showed them films in which they were heroes, not victims,

kahraman oldukları filmleri izlettik.

and we told them how they could navigate the court system, the police system,

Haklarını öğreterek

yargı ve polis sistemine nasıl yön verebileceklerini,

educating them about their rights,

telling them where they could seek refuge

şiddet kurbanlarıysa sığınabilecekleri

if they were victims of domestic violence,

ve yardım alabilecekleri yerleri söyledik.

where they could go and get help.

We were surprised that we were welcomed in so many of the places

Gittiğimiz yerlerin birçoğunda

that we went to.

iyi karşılanınca şaşırdık.

Many of the towns had never seen television or social media,

Kasabaların çoğu, televizyon ya da sosyal medyayla ilgili hiçbir şey görmemiş

and they were eager for their children to learn.

ama çocuklarının öğrenmesi konusunda istekliydiler.

But there was also pushback and blowback

Ama aynı zamanda, beraberimizde getirdiğimiz

with the ideas that we were bringing with us.

etkiye tepki durumu vardı.

Two members of our mobile cinema team resigned

Taşınabilir sinema ekibimizin iki üyesi,

köylerden gelen tehditler yüzünden istifa etti.

because of threats from villages.

And in one of the villages that we were screening in,

Köylerin birinde film gösterimindeyken

they shut it down

filmi kapattılar.

and said they didn't want the women to know about their rights.

Kadınların haklarını bilmelerini istemediklerini söylediler.

But on the flip side, in another village when a screening was shut down,

Diğer taraftan başka bir köyde film kapatıldığında

a plainclothes policeman got up and ordered it back on,

bir sivil polis kalktı ve herkese, genç beyinleri alternatif dünya görüşüne

and stood by, protecting our team,

ve bu içeriğe maruz bırakmanın

telling everyone that it was his duty to expose the young minds

kendisinin bir görevi olduğunu söyleyerek

filmin tekrar açılmasını emretti.

to an alternative worldview and to this content.

He was an ordinary hero.

Sıradan bir kahramandı.

But we've come across so many of these heroes on our journey.

Yolculuğumuzda, bu kahramanların birçoğuyla karşılaştık.

In another town, where the men said that only they could watch

Başka bir kasabada, kadınların evde kalmak zorunda olduğunu

and the women had to stay home,

ve sadece erkeklerin izleyebileceğini

a community elder got up,

söyleyen yaşlı bir topluluk ayaklandı,

got a group of people together, had a discussion,

bir grup insan toplanıp tartıştı ve sonra hem kadınlar hem erkekler

and then both men and women sat down to watch together.

oturup birlikte izlemeye başladılar.

We are documenting what we are doing.

Ne yapıyorsak belgeliyoruz.

We talk to people.

İnsanlarla konuşuyoruz.

We adapt.

Uyum sağlıyoruz.

We change the lineup of films.

Film sırasını değiştiriyoruz.

When we show men films

Parmaklıklar ardındaki şiddeti gösteren filmleri erkeklere izlettiğimizde

that show perpetrators of violence behind bars,

we want to hit home the fact that if men are violent,

eğer şiddet yanlısı iseler bunun bir sonucunun olacağını

there will be repercussions.

yüzlerine vurmak istedik.

But we also show films where men are seen as championing women,

Ayrıca, erkeklerin kadınları şampiyon olarak gördükleri filmleri izleterek

because we want to encourage them to take on those roles.

onlara cesaret vermek istiyoruz.

For women, when we show them films in which they are heads of state

Kadınlara, kendileri devlet başkanları, avukat oldukları, doktor

or where they are lawyers and doctors and in leadership positions,

ya da lider pozisyonda oldukları filmleri izlettiğimizde bu noktalara gelmeleri için

we talk to them and encourage them to step into those roles.

onlarla konuşup cesaret veriyoruz.

We are changing the way people in these villages interact,

Bu köylerdeki insanların etkileşim şeklini değiştiriyoruz

and we're taking our learnings into other places.

ve öğrendiklerimizi başka yerlere götürüyoruz.

Recently, a group contacted us and wants to take our mobile cinema

Geçenlerde bir grup, taşınabilir sinemamızı

Bangladeş'ten Suriye'ye götürmek istediklerini söyledi.

to Bangladesh and Syria,

and we're sharing our learnings with them.

Biz de bildiklerimizi onlarla paylaşıyoruz.

We feel it's really important

Yaptığımız şeyin hakkını verip

to take what we are doing and spread it across the world.

dünyaya yayılmasının gerçekten önemli olduğunu düşünüyoruz.

In small towns and villages across Pakistan,

Pakistan'ın küçük köy ve kasabalarında

men are changing the way they interact with women,

erkeklerin kadınlarla etkileşim yolu,

children are changing the way they see the world,

çocukların da dünyaya bakışı

one village at a time, through cinema.

sinema yoluyla değişiyor.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)