How film transforms the way we see the world | Sharmeen Obaid-Chinoy

Μετάφραση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΧΑΡΙΚΛΕΟΥΣ Επιμέλεια: Vasiliki Soultani

I'm a storyteller,

Είμαι αφηγήτρια,

but I'm also a troublemaker.

αλλά και ταραξίας.

(Laughter)

And I have a habit of asking difficult questions.

(Γέλια)

Και συνηθίζω να θέτω δύσκολα ερωτήματα.

It started when I was 10 years old,

Όλα ξεκίνησαν όταν ήμουν 10 χρονών,

and my mother, who was raising six children, had no time for them.

και η μαμά μου, που μεγάλωνε έξι παιδιά, δεν είχε χρόνο για αυτά.

At 14, fed up with my increasingly annoying questions,

Στα 14, κουρασμένη πια από τις όλο και ενοχλητικές ερωτήσεις μου,

she recommended that I begin writing for the local English-language newspaper

μου πρότεινε να ξεκινήσω να γράφω για την τοπική αγγλόφωνη εφημερίδα

στο Πακιστάν,

in Pakistan,

to put my questions out to the entire country, she said.

ώστε να θέτω τα ερωτήματά μου σε ολόκληρη τη χώρα, είπε.

(Γέλια)

(Laughter)

At 17, I was an undercover investigative journalist.

Στα 17, ήμουν μυστική ερευνητική δημοσιογράφος.

I don't even think my editor knew just how young I was

Δεν νομίζω πως ο εκδότης μου είχε ιδέα πόσο μικρή ήμουν

when I sent in a story that named and shamed

όταν έστειλα μια ιστορία που ονομάτιζε και ντρόπιαζε

some very powerful people.

κάποιους πολύ ισχυρούς ανθρώπους.

The men I'd written about wanted to teach me a lesson.

Αυτοί για τους οποίους έγραψα θέλησαν να μου δώσουν ένα μάθημα

They wanted to shame me and my family.

Ήθελαν να ντροπιάσουν εμένα και την οικογένειά μου.

They spray-painted my name and my family's name

Έβαψαν με σπρέι το όνομα μου και της οικογένειάς μου

with unspeakable profanities across our front gate

με τρομερές χυδαιότητες κατά μήκος της εισόδου μας

and around our neighborhood.

και σε ολόκληρη τη γειτονιά μας.

And they felt that my father, who was a strict man of tradition,

Και πίστεψαν ότι ο πατέρας μου, ως αυστηρός και παραδοσιακός άντρας,

would stop me.

θα με σταματούσε.

Instead, my father stood in front of me and said,

Αντιθέτως, ο πατέρας μου στάθηκε μπροστά μου και είπε,

"If you speak the truth, I will stand with you,

«Αν λες την αλήθεια, θα σταθώ δίπλα σου,

and so will the world."

όπως κι όλος ο κόσμος».

And then he got --

(Applause)

Και τότε πήρε --

(Χειροκρότημα)

And then he got a group of people together and they whitewashed the walls.

Και τότε πήρε κάποιους και ασβέστωσαν μαζί τους τοίχους.

(Laughter)

I've always wanted my stories to jolt people,

(Γέλια)

Πάντα ήθελα οι ιστορίες μου να ταρακουνήσουν τους ανθρώπους,

to shake them into having difficult conversations.

να τους ταρακουνήσουν για να κάνουν δύσκολες συζητήσεις.

And I felt that I would be more effective if I did something visual.

Κι ένιωσα πως θα ήμουν πιο αποδοτική αν έκανα κάτι οπτικό.

And so at 21, I became a documentary filmmaker,

Και έτσι στα 21, έγινα ντοκιμαντερίστρια,

turning my camera onto marginalized communities

στρέφοντας την κάμερα μου προς περιθωριοποιημένες κοινότητες

on the front lines in war zones,

στην πρώτη γραμμή εμπόλεμων ζωνών,

eventually returning home to Pakistan,

ώσπου τελικά επιστρέφοντας στην πατρίδα μου, το Πακιστάν,

where I wanted to document violence against women.

όπου ήθελα να καταγράψω τη βία κατά των γυναικών.

Pakistan is home to 200 million people.

Το Πακιστάν είναι η πατρίδα 200 εκατομμυρίων ανθρώπων.

And with its low levels of literacy,

Και λόγω του υψηλού αναλφαβητισμού,

film can change the way people perceive issues.

οι ταινίες μπορούν να αλλάξουν το πώς οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται κάποια θέματα.

An effective storyteller speaks to our emotions,

Ένας αποτελεσματικός αφηγητής αγγίζει τα συναισθήματά μας,

elicits empathy and compassion,

προκαλεί την κατανόηση και τη συμπόνια,

and forces us to look at things differently.

και μας ωθεί να δούμε τα πράγματα αλλιώς.

In my country, film had the potential to go beyond cinema.

Στη χώρα μου, οι ταινίες μπορούσαν να πάνε πέρα από τον κινηματογράφο.

It could change lives.

Μπορούσαν να αλλάξουν ζωές.

The issues that I've always wanted to raise --

Τα ζητήματα που πάντα ήθελα να εγείρω --

I've always wanted to hold up a mirror to society --

πάντα ήθελα να κρατήσω έναν καθρέφτη στην κοινωνία --

they've been driven by my barometer of anger.

τα ζητήματα είχαν οδηγηθεί από το βαρόμετρο του θυμού μου.

And my barometer of anger led me, in 2014, to honor killings.

Και το βαρόμετρο του θυμού μου, με οδήγησε, το 2014, στα εγκλήματα τιμής.

Honor killings take place in many parts of the world,

Εγκλήματα τιμής συμβαίνουν σε πολλά μέρη του κόσμου,

where men punish women who transgress rules made by them:

όπου άντρες τιμωρούν γυναίκες που παραβιάζουν δικούς τους κανόνες:

women who choose to marry on their own free will;

γυναίκες που επιλέγουν οι ίδιες ποιον θα παντρευτούν

or women who are looking for a divorce;

ή γυναίκες που ψάχνουν για διαζύγιο

or women who are suspected of having illicit relationships.

ή γυναίκες ύποπτες για παράνομες σχέσεις.

In the rest of the world, honor killings would be known as murder.

Στον υπόλοιπο κόσμο, τα εγκλήματα τιμής θα θεωρούνταν φόνοι.

I always wanted to tell that story from the perspective of a survivor.

Ήθελα πάντα να πω την ιστορία από την οπτική μιας επιζώσας.

But women do not live to tell their tale

Αλλά οι γυναίκες αυτές δε ζουν για να πουν την ιστορία τους

and instead end up in unmarked graves.

και αντιθέτως, καταλήγουν σε ανώνυμους τάφους.

So one morning when I was reading the newspaper,

Έτσι, ένα πρωί καθώς διάβαζα την εφημερίδα

and I read that a young woman had miraculously survived

και είδα πως μια νεαρή γυναίκα είχε, από θαύμα, επιζήσει

after being shot in the face by her father and her uncle

μετά από πυροβολισμό στο πρόσωπο από τον πατέρα και τον θείο της

because she chose to marry a man out of her free will,

επειδή επέλεξε να παντρευτεί έναν άντρα, με δική της θέληση,

I knew I had found my storyteller.

ήξερα πως είχα βρει την αφηγήτριά μου.

Saba was determined to send her father and her uncle to jail,

Η Σάμπα αποφάσισε πως θα έστελνε τον πατέρα και το θείο της στη φυλακή,

but in the days after leaving the hospital,

αλλά τις μέρες μετά το εξιτήριο από το νοσοκομείο,

pressure mounted on her to forgive.

η πίεση να δώσει συγχώρεση ήταν τεράστια.

You see, there was a loophole in the law

Βλέπετε, υπήρχε ένα παραθυράκι στον νόμο

that allowed for victims to forgive perpetrators,

που επέτρεπε στο θύμα να συγχωρέσει τους δράστες,

enabling them to avoid jail time.

επιτρέποντάς τους να αποφύγουν τη φυλακή.

And she was told that she would be ostracized

Της είπαν πως θα εξοστρακιστεί

and her family, her in-laws,

μαζί με την οικογένεια και τους συγγενείς της,

they would all be shunned from the community,

και πως όλη η κοινότητα θα τους απέφευγε,

because many felt that her father had been well within his right,

καθώς πολλοί ένιωσαν πως ο πατέρας της θα είχε δίκιο,

given her transgression.

δεδομένου του αμαρτήματός της.

She fought on --

Πάλεψε --

for months.

για μήνες.

But on the final day in court,

Αλλά την τελευταία μέρα της δίκης,

she gave a statement forgiving them.

τους συγχώρεσε με την κατάθεσή της.

As filmmakers, we were devastated,

Ως κινηματογραφιστές, μας συνέτριψε,

because this was not the film that we had set out to make.

καθώς δεν ήταν η ταινία που είχαμε ξεκινήσει να κάνουμε.

In hindsight, had she pressed charges, fought the case and won,

Εκ των υστέρων, ασκώντας δίωξη και νικώντας τη δίκη,

hers would have been an exception.

η υπόθεσή της θα αποτελούσε μια εξαίρεση.

When such a strong woman is silenced,

Όταν μια τόσο δυνατή γυναίκα φιμώνεται,

what chance did other women have?

τι τύχη έχουν όλες οι υπόλοιπες;

And we began to think about using our film

Σκεφτήκαμε να χρησιμοποιήσουμε την ταινία μας ως μέσο

to change the way people perceived honor killings,

για να αλλάξουμε τον τρόπο που αντιλαμβάνονται το έγκλημα τιμής,

to impact the loophole in the law.

για να επηρεάσουμε το παραθυράκι του νόμου.

And then our film was nominated for an Academy Award,

Και τότε η ταινία μας προτάθηκε για Όσκαρ,

and honor killings became headline news,

και τα εγκλήματα τιμής έγιναν πρώτο θέμα,

and the prime minister, while sending his congratulations,

και ο πρωθυπουργός στέλνοντας συγχαρητήρια,

offered to host the first screening of the film at his office.

πρότεινε να φιλοξενήσει την πρώτη προβολή στο γραφείο του.

Of course, we jumped at the chance,

Φυσικά, αρπάξαμε την ευκαιρία,

because no prime minister in the history of the country had ever done so.

καθώς κανένας πρωθυπουργός της χώρας δεν είχε ξανακάνει κάτι τέτοιο.

And at the screening,

Και κατά τη διάρκεια της προβολής,

which was carried live on national television,

που προβλήθηκε ζωντανά στην κρατική τηλεόραση,

he said something that reverberated throughout the country:

είπε κάτι που αντήχησε σε ολόκληρη τη χώρα:

"There is no honor in honor killings," he said.

«Καμία τιμή, στα έγκλημα τιμής», είπε.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

At the Academy Awards in LA,

Στα Βραβεία Όσκαρ στο Λος Άντζελες,

πολλοί αναλυτές μας είχαν ξεγράψει,

many of the pundits had written us off,

but we felt that in order for the legislative push to continue,

όμως νιώσαμε πως για να συνεχίσουμε την πίεση προς τη νομοθεσία,

we needed that win.

χρειαζόμασταν αυτή τη νίκη.

And then, my name was announced,

Και τότε, ανακοίνωσαν το όνομά μου,

and I bounded up the steps in flip-flops, because I didn't expect to be onstage.

και έτρεξα στα σκαλιά με σαγιονάρες, καθώς δεν περίμενα να ανέβω στη σκηνή.

(Laughter)

(Γέλια)

And I accepted the statue, telling a billion people watching

Αποδεχόμενη το βραβείο, είπα σε ένα δισεκατομμύριο τηλεθεατών

that the prime minister of Pakistan had pledged to change the law,

ότι ο πρωθυπουργός του Πακιστάν δεσμεύτηκε να αλλάξει τον νόμο,

because, of course, that's one way of holding the prime minister accountable.

επειδή, φυσικά, είναι ένας τρόπος να δεσμεύσεις τον πρωθυπουργό.

(Laughter)

(Γέλια)

And --

(Applause)

Και --

(Χειροκρότημα)

Back home, the Oscar win dominated headline news,

Πίσω στην πατρίδα, το Όσκαρ κυριάρχησε στα πρωτοσέλιδα,

and more people joined the fray,

και όλο και περισσότεροι συμμετείχαν στη μάχη

asking for the loophole in the law to be closed.

ζητώντας να κλείσει αυτό το παραθυράκι του νόμου.

And then in October 2016, after months of campaigning,

Τότε, τον Οκτώβριο του 2016, μετά από μήνες καμπάνιας,

the loophole was indeed closed.

το παραθυράκι πράγματι έκλεισε.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

And now men who kill women in the name of honor

Και τώρα οι άντρες που σκοτώνουν γυναίκες στο όνομα της τιμής

receive life imprisonment.

καταδικάζονται σε ισόβια κάθειρξη.

(Applause)

(Χειροκρότημα)

Yet, the very next day,

Παρόλ' αυτά, μόλις την επόμενη μέρα,

a woman was killed in the name of honor,

μια γυναίκα σκοτώθηκε στο όνομα της τιμής,

and then another and another.

και τότε άλλη μία και άλλη μία.

We had impacted legislation,

Είχαμε επηρεάσει τη νομοθεσία,

but that wasn't enough.

και όμως αυτό δεν ήταν αρκετό.

We needed to take the film and its message to the heartland,

Έπρεπε να πάμε την ταινία κι όλο το μήνυμα στην ενδοχώρα,

to small towns and villages across the country.

σε μικρές πόλεις και χωριά σε όλη τη χώρα.

You see, for me, cinema can play a very positive role

Για μένα, ο κινηματογράφος μπορεί να παίξει έναν πολύ θετικό ρόλο

in changing and molding society in a positive direction.

στο να αλλάξει και να πλάσει την κοινωνία προς τη σωστή κατεύθυνση.

But how would we get to these places?

Αλλά πώς θα φτάναμε σε εκείνα τα μέρη,

How would we get to these small towns and villages?

στις μικρές πόλεις και τα χωριά;

We built a mobile cinema,

Κατασκευάσαμε έναν κινητό κινηματογράφο,

a truck that would roll through the length and breadth of the country,

ένα φορτηγό που θα ταξίδευε κατά μήκος όλης της χώρας,

that would stop in small towns and villages.

που θα σταματούσε σε μικρές πόλεις και χωριά.

We outfitted it with a large screen that would light up the night sky,

Το εξοπλίσαμε με μια μεγάλη οθόνη που θα φώτιζε στον σκοτεινό ουρανό,

and we called it "Look But With Love."

και το ονομάσαμε «Κοίτα Αλλά Με Αγάπη».

It would give the community an opportunity to come together

Θα έδινε την ευκαιρία στην κοινότητα να έρθει μαζί

and watch films in the evening.

και να δει ταινίες το σούρουπο.

We knew we could attract men and children in the mobile cinema.

Ξέραμε πως θα προσελκύσουμε άντρες και παιδιά στον κινητό κινηματογράφο.

They would come out and watch.

Θα έβγαιναν και θα παρακολουθούσαν.

But what about women?

Τι θα γινόταν όμως με τις γυναίκες;

In these small, rural communities that are segregated,

Σε τέτοιες μικρές, αγροτικές και απομονωμένες κοινότητες

how would we get women to come out?

πώς κάνεις τις γυναίκες να βγουν έξω;

We had to work with prevailing cultural norms in order to do so,

Έπρεπε να αντιμετωπίσουμε κυρίαρχες νόρμες για να το πετύχουμε

and so we built a cinema inside the cinema,

Και έτσι χτίσαμε έναν ακόμη κινηματογράφο μέσα στον κινηματογράφο,

outfitting it with seats and a screen where women could go inside and watch

εξοπλισμένο με καθίσματα και οθόνη ώστε να παρακολουθήσουν οι γυναίκες

without fearing

χωρίς φόβο

or being embarrassed

ή ντροπή

or harassment.

ή παρενόχληση.

We began to introduce everyone

Αρχίσαμε να τους φέρνουμε όλους σε επαφή

to films that opened up their minds to competing worldviews,

με ταινίες που διεύρυναν την σκέψη τους σε κυρίαρχες οπτικές,

encouraging children to build critical thinking

ενθαρρύνοντας παιδιά να αναπτύξουν κριτική σκέψη

so that they could ask questions.

ώστε να αρχίσουν να θέτουν ερωτήσεις.

And we expanded our scope beyond honor killings,

Και επεκταθήκαμε πέραν των εγκλημάτων τιμής,

talking about income inequality,

μιλώντας για την ανισότητα του εισοδήματος,

the environment,

το περιβάλλον,

talking about ethnic relations, religious tolerance and compassion.

τις εθνικές σχέσεις, τη θρησκευτική ανοχή και τη συμπόνια.

And inside, for women,

Και εσωτερικά, για τις γυναίκες,

we showed them films in which they were heroes, not victims,

προβάλαμε ταινίες όπου ήταν ηρωίδες, όχι θύματα,

και τους είπαμε πώς μπορούσαν

and we told them how they could navigate the court system, the police system,

να καθοδηγήσουν το δικαστικό και αστυνομικό σύστημα,

educating them about their rights,

μαθαίνοντάς τους για τα δικαιώματα τους,

telling them where they could seek refuge

λέγοντάς τους που μπορούν να αναζητήσουν καταφύγιο

if they were victims of domestic violence,

αν ήταν θύματα ενδοοικογενειακής βίας,

where they could go and get help.

πού θα μπορούσαν να πάνε και να λάβουν βοήθεια.

We were surprised that we were welcomed in so many of the places

Ξαφνιαστήκαμε που μας υποδέχτηκαν τόσα από τα μέρη

that we went to.

που επισκεφτήκαμε.

Πολλές από τις πόλεις δεν είχαν ξαναδεί τηλεόραση ή μέσα κοινωνική δικτύωσης

Many of the towns had never seen television or social media,

and they were eager for their children to learn.

και ήταν πρόθυμοι για να μάθουν τα παιδιά τους.

But there was also pushback and blowback

Υπήρχε όμως απώθηση και αντεπίθεση

with the ideas that we were bringing with us.

για τις ιδέες που φέρναμε.

Two members of our mobile cinema team resigned

Δύο μέλη του κινητού κινηματογράφου παραιτήθηκαν

because of threats from villages.

λόγω απειλών από τα χωριά.

And in one of the villages that we were screening in,

Και σε μια προβολή σε ένα από τα χωριά,

they shut it down

τη σταμάτησαν,

and said they didn't want the women to know about their rights.

και είπαν πως δεν ήθελαν οι γυναίκες να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους.

But on the flip side, in another village when a screening was shut down,

Απ' την άλλη, σε ένα χωριό όπου σταμάτησαν την προβολή,

a plainclothes policeman got up and ordered it back on,

ένας αστυνόμος με πολιτικά σηκώθηκε και διέταξε να την ξαναβάλουν

and stood by, protecting our team,

και στάθηκε δίπλα μας, προστατεύοντας την ομάδα μας,

telling everyone that it was his duty to expose the young minds

λέγοντας σε όλους ότι ήταν καθήκον του να εκθέσει νεαρά μυαλά

to an alternative worldview and to this content.

σε μια εναλλακτική οπτική και σε ένα τέτοιο περιεχόμενο.

He was an ordinary hero.

Ήταν ένας συνηθισμένος ήρωας.

But we've come across so many of these heroes on our journey.

Αλλά συναντήσαμε πολλούς τέτοιους ήρωες στο ταξίδι μας.

In another town, where the men said that only they could watch

Σε μια άλλη πόλη, όπου μόνο οι άντρες μπορούσαν να παρακολουθήσουν

and the women had to stay home,

και οι γυναίκες έπρεπε να μείνουν σπίτι,

a community elder got up,

ένας ηλικιωμένος σηκώθηκε,

got a group of people together, had a discussion,

συγκέντρωσε κάποιους ανθρώπους, συζήτησαν,

and then both men and women sat down to watch together.

και τότε άντρες και γυναίκες κάθισαν για να δουν μαζί.

We are documenting what we are doing.

Καταγράφουμε αυτό που κάνουμε.

We talk to people.

Μιλάμε στους ανθρώπους.

We adapt.

Προσαρμοζόμαστε.

We change the lineup of films.

Αλλάζουμε το πρόγραμμα προβολών.

When we show men films

Όταν προβάλουμε ταινίες σε άντρες

that show perpetrators of violence behind bars,

που δείχνουν δράστες βίας στη φυλακή,

we want to hit home the fact that if men are violent,

θέλουμε να πετύχουμε το αν είναι βίαιοι,

there will be repercussions.

θα υπάρξουν συνέπειες.

But we also show films where men are seen as championing women,

Δείχνουμε όμως και ταινίες, όπου οι άντρες προασπίζονται τις γυναίκες,

because we want to encourage them to take on those roles.

επειδή θέλουμε να ενθαρρύνουμε την υιοθέτηση τέτοιων ρόλων.

For women, when we show them films in which they are heads of state

Όταν δείχνουμε στις γυναίκες ταινίες που έχουν θέσεις εξουσίας,

or where they are lawyers and doctors and in leadership positions,

ή δικηγόροι και γιατροί, και σε ηγετικές θέσεις,

we talk to them and encourage them to step into those roles.

τις μιλάμε και τις ενθαρρύνουμε να διεκδικήσουν τέτοιους ρόλους.

We are changing the way people in these villages interact,

Αλλάζουμε τον τρόπο που οι άνθρωποι αλληλεπιδρούν σε αυτά τα χωριά,

and we're taking our learnings into other places.

και μεταφέρουμε τις γνώσεις μας και σε άλλα μέρη.

Recently, a group contacted us and wants to take our mobile cinema

Πρόσφατα, κάποιοι επικοινώνησαν ζητώντας να πάμε τον κινητό κινηματογράφο μας

στο Μπαγκλαντές και τη Συρία,

to Bangladesh and Syria,

and we're sharing our learnings with them.

και τώρα μοιραζόμαστε τις γνώσεις μας μαζί τους.

We feel it's really important

Νιώθουμε πως είναι πολύ σημαντικό

to take what we are doing and spread it across the world.

να πάρουμε αυτό που κάνουμε και να το μοιραστούμε σε όλο τον κόσμο.

In small towns and villages across Pakistan,

Σε μικρές πόλεις και χωριά σε όλο το Πακιστάν,

men are changing the way they interact with women,

οι άντρες αλλάζουν τον τρόπο που αλληλεπιδρούν με τις γυναίκες,

children are changing the way they see the world,

τα παιδιά αλλάζουν τον τρόπο που βλέπουν τον κόσμο.

one village at a time, through cinema.

ένα χωριό τη φορά, μέσω του κινηματογράφου.

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)