How menopause affects the brain | Lisa Mosconi

Çeviri: Selma Sarsın Gözden geçirme: Miraç Şendil

Women are works of art.

Kadınlar, sanat ürünüdür.

On the outside as on the inside.

Dışlarında olduğu kadar içlerinde de.

I am a neuroscientist, and I focus on the inside,

Ben bir nörobilimciyim ve odaklandığım yer içerisi,

especially on women's brains.

özellikle kadın beyni.

There are many theories on how women's brains differ

Kadınların beyninin erkeklerin beyninden farklı olduğuna dair

from men's brains,

pek çok teori var,

and I've been looking at brains for 20 years

20 senedir beyinleri inceliyorum

and can guarantee that there is no such thing

ve sizi temin edebilirim ki

beynin cinsiyeti diye bir şey yok.

as a gendered brain.

Pink and blue, Barbie and Lego,

Pembe ile Barbie, Barbie ile Lego,

those are all inventions that have nothing to do

bunların hepsi, beynimizin nasıl oluştuğuyla

with the way our brains are built.

hiçbir alakası olmayan uydurmalar.

That said, women's brains differ from men's brains

Bununla birlikte, kadınların beyni erkeklerin beyninden

in some respects.

birkaç yönde farklılık gösteriyor.

And I'm here to talk about these differences,

Ben de bu farklılıklardan bahsetmek için buradayım

because they actually matter for our health.

çünkü aslında sağlığımız için önem taşıyorlar.

For example,

Örneğin,

women are more likely than men to be diagnosed with an anxiety disorder

kadınlara erkeklerden daha çok anksiyete bozukluğu ya da depresyon

or depression,

teşhisi konuluyor,

not to mention headaches and migraines.

baş ağrıları ve migrenden söz etmiyorum bile.

But also, at the core of my research,

Ama aynı zamanda benim araştırmalarımın merkezinde

women are more likely than men to have Alzheimer's disease.

kadınlar Alzheimer hastalığına erkeklerden daha sık yakalanıyor.

Alzheimer's disease is the most common cause

Alzheimer, sadece ABD'de yaklaşık 6 milyon insanda

of dementia on the planet,

affecting close to six million people in the United States alone.

demansın en yaygın nedeni.

But almost two thirds of all those people

Ama bu insanların

are actually women.

neredeyse üçte ikisi kadın.

So for every man suffering from Alzheimer's

Yani Alzheimer hastası her bir erkeğe karşılık

there are two women.

iki Alzheimer hastası kadın var.

So why is that overall?

Peki, bunun sebebi ne?

Is it age?

Yaş mı?

Is it lifespan?

Yaşam süresi mi?

What else could it be?

Başka ne olabilir?

A few years ago,

Birkaç sene önce,

Weill Cornell Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde

I launched the Women's Brain Initiative

at Weill Cornell Medicine in New York City,

Kadın Beyni İnisiyatifi'ni

exactly to answer those questions.

tam olarak bu sorulara cevap bulmak amacıyla kurdum.

And tonight, I'm here with some answers.

Ben de bu akşam burada, bazı cevaplarla karşınızdayım.

So it turns out our brains age differently,

Görünen o ki, beyinlerimiz farklı şekillerde yaşlanıyor

and menopause plays a key role here for women.

ve menopoz, kadınlarda kilit bir rol oynuyor.

Now most people think of the brain as a kind of black box,

Şu an pek çok insan beyni bir kara kutu gibi düşünüyor,

isolated from the rest of the body.

vücudun geri kalanından ayrıymış gibi.

But in reality, our brains are in constant interaction

Ama aslında, beyinlerimiz vücudumuzun geri kalanıyla

with the rest of us.

sürekli bir etkileşim içerisinde.

And perhaps surprisingly,

Ayrıca şaşırtıcı bir şekilde,

the interactions with the reproductive system

üreme sistemiyle olan etkileşim

are crucial for brain aging in women.

kadınlardaki beyin yaşlanması açısından hayati önem taşıyor.

These interactions are mediated by our hormones.

Bu etkileşimler hormonlarımız aracılığıyla gerçekleşiyor.

And we know that hormones differ between the genders.

Biliyoruz ki hormonlar, cinsiyete göre değişiyor.

Men have more testosterone, women have more estrogens.

Erkekte daha çok testosteron,

kadındaysa östrojen bulunuyor.

But what really matters here

Burada önemli olan şu ki

is that these hormones differ in their longevity.

bu hormonların farklı ömürleri var.

Men's testosterone doesn't run out until late in life,

Erkeklerdeki testeron, hayatlarının geç dönemlerine kadar bitmiyor

which is a slow and pretty much symptom-free process, of course.

ki bu elbette yavaş ve semptomsuz bir süreç.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Women's estrogens, on the other hand,

Diğer yandan, kadınlardaki östrojen miktarı

start fading in midlife, during menopause,

orta yaşlarda azalmaya başlıyor ve menopoz boyunca azalıyor,

which is anything but symptom-free.

ki bu da kesinlikle semptomsuz bir süreç olmuyor.

Menopozu yumurtalıklarla ilişkilendiriyoruz,

We associate menopause with the ovaries,

but when women say that they're having hot flashes,

ancak kadınlar ateş basması, gece terlemesi, uykusuzluk,

night sweats, insomnia, memory lapses, depression, anxiety,

hafıza kaybı, depresyon, anksiyete şikayetlerinde bulunduklarında

those symptoms don't start in the ovaries.

bu semptomlar yumurtalıklarda başlamıyor.

They start in the brain.

Beyinde başlıyorlar.

Those are neurological symptoms.

Bunlar nörolojik semptomlar.

We're just not used to thinking about them as such.

Sadece öyle olduklarını düşünmüyoruz.

So why is that?

Peki neden böyle oluyor?

Why are our brains impacted by menopause?

Neden beyinlerimiz menopozdan etkileniyor?

Well, first of all,

Öncelikle, şöyle ki

our brains and ovaries are part of the neuroendocrine system.

beyinlerimiz ve yumurtalıklarımız nöroendokrin sisteminin parçalarıdır.

As part of the system, the brain talks to the ovaries

Sistemin parçası olan beyin yumurtalıkları uyarıyor,

and the ovaries talk back to the brain,

yumurtalıklar beyni geri uyarıyor,

every day of our lives as women.

ve kadınlar olarak bunu her gün yaşıyoruz.

So the health of the ovaries is linked to the health of the brain.

Yani yumurtalıkların durumu beynin durumunu da etkiliyor.

And the other way around.

Tam tersi de aynı.

At the same time,

Aynı zamanda,

hormones like estrogen are not only involved in reproduction,

östrojen gibi hormanlar sadece üreme sisteminde değil,

but also in brain function.

beyin fonksiyonlarında da görev alıyor.

And estrogen in particular, or estradiol,

Özellikle östrojen, ya da östradiyol,

is really key for energy production in the brain.

beyindeki enerji üretimi için büyük bir önem taşıyor.

At the cellular level,

Hücresel seviyede östrojen,

estrogen literally pushes neurons to burn glucose to make energy.

nöronları enerji üretimi için glukoz yakmaya itiyor.

If your estrogen is high,

Östrojen seviyeniz yüksekse

your brain energy is high.

beyin enerjiniz de yüksektir.

When your estrogen declines though,

Ancak östrojen seviyeniz azalmaya başladığında

your neurons start slowing down and age faster.

nöronlarınız da yavaşlamaya başlar ve daha hızlı yaşlanırlar.

And studies have shown that this process

Çalışmalar gösteriyor ki bu süreç,

can even lead to the formation of amyloid plaques,

amiloid plaklarının, yani Alzheimer hastalığının belirtisi olan

or Alzheimer's plaques,

Alzheimer plaklarının oluşumuna

which are a hallmark of Alzheimer's disease.

dahi sebep olabiliyor.

These effects are stronger in specific brain regions,

Bu etkiler, vücut ısısını düzenleyen hipotalamus gibi,

starting with the hypothalamus,

beynin belli bölümlerinde

which is in charge of regulating body temperature.

daha da güçlü olabiliyor.

When estrogen doesn't activate the hypothalamus correctly,

Östrojen, hipotalamusu düzgün bir şekilde etkinleştirmezse

the brain cannot regulate body temperature correctly.

beyin, vücut ısısını düzgün bir şekilde ayarlayamıyor.

So those hot flashes that women get,

Yani kadınların yaşadığı bu ateş basması,

that's the hypothalamus.

hipotalamusta gerçekleşiyor.

Then there's the brain stem, in charge of sleep and wake.

Bir de uykuyu düzenleyen beyin sapı var.

When estrogen doesn't activate the brain stem correctly,

Östrojen, beyin sapını doğru şekilde uyarmadığında

we have trouble sleeping.

uyku problemleri yaşıyoruz.

Or it's the amygdala,

Ya da amigdalayı etkiliyor,

the emotional center of the brain, close to the hippocampus,

hipokampüse yakın olan, beynimizin duygu

the memory center of the brain.

ve hafıza merkezini.

When estrogen levels ebb in these regions,

Östrojen seviyeleri bu bölgelerde azaldığında

we start getting mood swings perhaps

ruh halimizde değişimler yaşayabiliyor,

and forget things.

bir şeyleri unutabiliyoruz.

So this is the brain anatomy of menopause, if you will.

İşte bu, menopozun beyin anatomisi.

But let me show you

Ancak izin verin,

what an actual woman's brain can look like.

gerçek bir kadın beyninin nasıl olduğunu size göstereyim.

So this is a kind of brain scan

Bu, bir tür beyin taraması,

called positron emission tomography or PET.

pozitron emisyon tomografisi ya da PET de deniliyor.

It looks at brain energy levels.

Beynin enerji seviyelerini gösteriyor.

And this is what you want your brain to look like

Bu da 40'lı yaşlarınızda

beyninizin görünmesini istediğiniz şekil.

when you're in your 40s.

Really nice and bright.

Gerçekten hoş ve canlı.

Now this brain belongs to a woman who was 43 years old

Bu beyin, 43 yaşındaki bir kadına ait,

when she was first scanned, before menopause.

menopoza girmeden yapılan ilk taraması.

And this is the same brain just eight years later,

Bu da aynı beynin sadece 8 yıl sonra,

after menopause.

menopozdan sonraki hali.

If we put them side by side,

Yan yana koyduğumuzda parlak sarı rengin

I think you can easily see how the bright yellow

nasıl da turuncuya, hatta mora döndüğünü

turned orange, almost purple.

That's a 30 percent drop in brain energy levels.

Bu, beynin enerji seviyesindeki %30'luk bir düşüş.

Now in general,

Genelde bu durum, aynı yaşlardaki bir erkekte

this just doesn't seem to happen to a man of the same age.

pek de görülmüyor.

In our studies with hundreds of people,

Yüzlerce insanla yaptığımız bir çalışmada,

we show that middle-aged men usually have high brain energy levels.

orta yaşlı erkeklerde beynin enerji seviyesinin

daha yüksek olduğunu kanıtladık.

For women, brain energy is usually fine before menopause,

Kadınlarda ise, menopozdan önce beynin enerji seviyesi normalken,

but then it gradually declines during the transition.

menopoz sürecinde gittikçe düşüyor.

And this was found independent of age.

Bunun yaştan bağımsız bir şekilde gerçekleştiği kanıtlandı.

It didn't matter if the women were 40, 50 or 60.

Kadının 40, 50 ya da 60 yaşında olması bir şeyi değiştirmedi.

What mattered most was that they were in menopause.

Asıl önemli olan şey, menopozda oldukları gerçeğiydi.

So of course we need more research to confirm this,

Tabii bunu doğrulamak için daha fazla araştırma yapmalıyız

but it looks like women's brains in midlife

fakat görünen o ki orta yaştaki kadınların beyni

are more sensitive to hormonal aging

hormonal yaşlanmaya, normal yaşlanmadan

than just straight up chronological aging.

daha hassas.

And this is important information to have,

Bu önemli bir bilgi,

because so many women can feel these changes.

çünkü pek çok kadın bu değişimleri hissedebiliyor.

So many of our patients have said to me

Birçok hastamız bana,

that they feel like their minds are playing tricks on them,

kibarca söylemek gerekirse,

beyinlerinin onlara oyun oynadığını söyledi.

to put it mildly.

So I really want to validate this, because it's real.

Bunu gerçekten doğrulamak istiyorum, çünkü olan bu.

And so just to clarify, if this is you,

Ayrıca açıklığa kavuşturayım, siz de bunu yaşıyorsanız

you are not crazy.

deli değilsiniz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

(Applause)

(Alkış)

Thank you.

Teşekkürler.

It's important.

Bu önemli.

So many women have worried that they might be losing their minds.

Pek çok kadın aklını yitirdiğinden endişeleniyor.

But the truth is that your brain might be going through a transition,

Ama gerçek şu ki, beyniniz bir değişim geçiriyor olabilir,

or is going through a transition

ya da değişim geçiriyor

and needs time and support to adjust.

ve adapte olmak için zamana ve desteğe ihtiyaç duyuyor olabilir.

Also, if anyone is concerned

Ayrıca, eğer orta yaşlı kadınların

that middle-aged women might be underperformers,

düşük performans sergilediğini düşünenler varsa

I'll just quickly add that we looked at cognitive performance,

sadece kavramsal performansa baktığımızı hızlıca ekleyeyim,

God forbid, right?

Tanrı korusun, değil mi?

(Laughter)

(Kahkahalar)

Let's not do that.

Öyle olduğunu düşünmeyelim.

But we looked at cognitive performance,

Ancak kavramsal performansı inceledik

and we found absolutely no differences between men and women

ve kadınlarla erkekler arasında kesinlikle hiçbir farklılık bulamadık,

before and after menopause.

menopozdan önceki ve sonraki dönemde.

And other studies confirm this.

Diğer çalışmalar da bunu destekliyor.

So basically, we may be tired,

Yani aslında yorulmuş olabiliriz

but we are just as sharp.

fakat gayet sağlamız.

(Laughter)

(Kahkahalar)

Get that out of the way.

Buna bir son verelim.

That all said,

Bunlarla birlikte,

there is something else more serious that deserves our attention.

dikkate değer, daha önemli bir şey var.

If you remember,

Hatırlarsanız,

I mentioned that estrogen declines could potentially promote

östrojenin düşmesinin potansiyel olarak, amiloid plaklarına

the formation of amyloid plaques, or Alzheimer's plaques.

veya Alzheimer plaklarına

yol açabildiğini söylemiştim.

But there's another kind of brain scan that looks exactly at those plaques.

Fakat burada, tam olarak bu plakları gösteren bir beyin taraması var.

And we used it to show that middle-aged men hardly have any,

Bunu, orta yaşlı erkeklerde çok nadir bulunduğunu göstermek için kullandık,

which is great.

mükemmel bir haber.

But for women,

Ancak kadınlarda,

there's quite a bit of an increase during the transition to menopause.

menopoz başlangıcında büyük bir artış görebiliyoruz.

And I want to be really, really clear here

Burada gerçekten netleştirmek isterim ki,

that not all women develop the plaques,

bu plaklar her kadında oluşmuyor,

and not all women with the plaques develop dementia.

ve plak oluşumu yaşayan kadınların hepsinde bunama görülmüyor.

Having the plaques is a risk factor,

Plakların oluşumu bir risk etkeni,

it is not in any way a diagnosis, especially at this stage.

herhangi bir şekilde teşhis niteliği taşımıyor, özellikle de bu aşamada.

But still, it's quite an insight

Ama yine de, menopozun

to associate Alzheimer's with menopause.

Alzheimer'la olan bağlantısı anlaşılmalı.

We think of menopause as belonging to middle age

Menopozu orta yaş ile,

Alzheimer'ı yaşlılık ile ilişkilendiriyoruz.

and Alzheimer's as belonging to old age.

But in reality,

Ama aslında,

many studies, including my own work,

benim çalışmam gibi birçok araştırma

had shown that Alzheimer's disease starts with negative changes in the brain

Alzheimer hastalığının, beyindeki negatif değişimlerle,

klinik belirtiler görülmeden yıllar önce başladığını gösteriyor.

years, if not decades, prior to clinical symptoms.

So for women,

Yani bu durum kadınlarda

it looks like this process starts in midlife,

orta yaşlarda, menopozdan önce başlayan

during menopause.

bir süreç gibi görünüyor.

Which is important information to have,

Bunu bilmemiz önemli,

because it gives us a time line to start looking for those changes.

çünkü değişimleri inceleyebilmemiz için bir zaman aralığı veriyor.

So in terms of a time line,

Zamanlama açısından baktığımızda

most women go through menopause in their early 50s.

çoğu kadın 50'li yaşlarının başında menopoza giriyor.

But it can be earlier,

Ancak daha da erken olabiliyor,

often because of medical interventions.

sıklıkla tıbbi müdahaleler nedeniyle.

And the common example is a hysterectomy and/or an oophorectomy,

Örnek olarak histerektomi veya ooferoktomiyi verebiliriz,

which is the surgical removal of the uterus

bunlar, uterusun ya da yumurtalıkların

and/or the ovaries.

ameliyatla alınması oluyor.

And unfortunately, there is evidence

Maalesef, uterusun veya özellikle yumurtalıkların

that having the uterus and, more so, the ovaries removed

menopozdan önce alınmasının,

prior to menopause

kadınlarda demans riskinin

correlates with the higher risk of dementia in women.

yüksek olmasıyla ilişkili olduğuna dair kanıtlar var.

And I know that this is upsetting news,

Bunların üzücü ve depresif

and it's definitely depressing news,

haberler olduğunu biliyorum,

but we need to talk about it

fakat bunları konuşmamız gerek

because most women are not aware of this correlation,

çünkü çoğu kadın bu bağlantının farkında değil,

and it seems like very important information to have.

ve bunu bilmemiz çok önemli.

Also, no one is suggesting that women decline these procedures

Ayrıca, kimse kadınlara ihtiyaçları varsa

bu prosedürleri reddetmelerini önermiyor.

if they need them.

The point here is that we really need to better understand

Burada önemli olan nokta,

what happens to our brains as we go through menopause,

menopozdan geçerken beynimize

doğal ya da tıbbi anlamda neler olduğunu,

natural or medical,

and how to protect our brains in the process.

ve bu süreçte beynimizi nasıl koruyabileceğimizi anlamamız gerek.

So how do we do that?

Peki bunu nasıl yaparız?

How do we protect our brains?

Beyinlerimizi nasıl koruruz?

Should we take hormones?

Hormon mu kullanmalıyız?

That's a fair question, it's a good question.

Bu, makul ve güzel bir soru.

And the shortest possible answer right now

Şu anda verilebilecek en kısa cevap ise

is that hormonal therapy can be helpful

hormon tedavisinin, ateş basması gibi bazı semptomları

to alleviate a number of symptoms, like hot flashes,

hafifletmede yardımcı olabildiği,

but it's not currently recommended for dementia prevention.

ancak henüz demansı önlemek için tavsiye edilmiyor.

And many of us are working on testing different formulations

Pek çoğumuz farklı formulleri, farklı dozajları ve farklı zamanlamaları

and different dosages and different time lines,

test etme üzerinde çalışıyoruz,

and hopefully, all this work will lead to a change in recommendations

ve umarım bu çalışma gelecekte tavsiye değişimlerine

in the future.

yol açar.

Meanwhile, there are other things that we can do today

Bu sırada, bugün hormonlarımızı ve beynimiz üzerindeki etkilerini

to support our hormones and their effects on the brain

desteklemek için yapabileceğimiz,

that do not require medications

ilaç gerektirmeyen

but do require taking a good look at our lifestyle.

fakat yaşam tarzımızı gözden geçirmemizi gerektiren, diğer şeyler var.

That's because the foods we eat,

Çünkü yediğimiz yiyecekler,

how much exercise we get,

ne kadar egzersiz yaptığımız,

how much sleep we get or don't get,

ne kadar uyuduğumuz veya uyumadığımız

how much stress we have in our lives,

ne kadar stres yaşadığımız,

those are all things that can actually impact our hormones --

bunların hepsi aslında hormonlarımızı etkileyen şeyler,

for better and for worse.

iyi ya da kötü yönde.

Food, for example.

Örneğin, yemek.

There are many diets out there,

Pek çok beslenme şekli var,

but studies have shown that the Mediterranean diet in particular

fakat çalışmalar gösteriyor ki Akdeniz diyeti,

is supportive of women's health.

özellikle kadınların sağlığını destekleyici özellik taşıyor.

Women on this diet have a much lower risk

Bu diyeti uygulayan kadınlar,

of cognitive decline, of depression,

bilişsel zayıflama, depresyon,

of heart disease, of stroke and of cancer,

kalp hastalığı, felç ve kanser açısından daha düşük risk taşıyor

and they also have fewer hot flashes.

ve daha az ateş basması yaşıyorlar.

What's interesting about this diet

Bu diyet hakkında ilginç olan şey ise,

is that it's quite rich in foods that contain estrogens

östrojen içeren yiyecekler bakımından oldukça zengin olmaları,

in the form of phytoestrogens or estrogens from plants

fitoöstrojen ya da bitkilerden alınan östrojenler

that act like mild estrogens in our bodies.

vücudumuzda doğal östrojenler gibi faaliyet gösterirler.

Some phytoestrogens have been linked to a possible risk of cancer,

Bazı fitoöstrojenlerin, olası bir kanser riski taşıdığı düşünülüyor,

but not the ones in this diet, which are safe.

ama bu diyette bulunanlar güvenli.

Especially from flax seeds,

Özellikle keten tohumu,

sesame seeds, dried apricots,

susam, kuru kayısı,

legumes and a number of fruits.

baklagiller ve birkaç meyveden elde edilenler.

And for some good news,

Size iyi bir haber vereyim,

dark chocolate contains phytoestrogens, too.

bitter çikolata da fitoöstrojen içeriyor.

So diet is one way to gain estrogens,

Bu bakımdan diyet, östrojen almak için iyi bir yol

but it's just as important to avoid things that suppress our estrogens instead,

ancak östrojeni bastıracak şeylerden kaçınmak da bir o kadar önemli,

especially stress.

özellikle stresten.

Stress can literally steal your estrogens,

Stres, östrojenlerinizi kelimenin tam anlamıyla çalabilir,

and that's because cortisol, which is the main stress hormone,

çünkü asıl stres hormonu olan kortizol,

works in balance with our estrogens.

östrojenlerimizle dengeli bir biçimde çalışır.

So if cortisol goes up, your estrogens go down.

Yani kortizoller yükselirse, östrojenler düşer.

If cortisol goes down, your estrogens go back up.

Kortizoller düşerse, östrojenleriniz yükselir.

So reducing stress is really important.

Bu yüzden stresi azaltmak gerçekten önemli.

It doesn't just help your day,

Sadece gündelik yaşamınızı etkilemez,

it also helps your brain.

beyninize de yardımcı olur.

So these are just a few things

Bunlar, beynimizi desteklemek için

that we can do to support our brains

yapabileceklerimizin sadece birkaçı,

and there are more.

daha fazlası da var.

But the important thing here

Ancak buradaki önemli şey,

is that changing the way we understand the female brain

kadın beynini nasıl anladığımızı değiştirmek,

really changes the way that we care for it,

ona nasıl bakacağımızı

and the way that we frame women's health.

ve kadın sağlığına nasıl yaklaşacağımızı da değiştiriyor.

And the more women demand this information,

Kadınların bu bilgiyi daha çok istemesi,

the sooner we'll be able to break the taboos around menopause,

menopoz konusundaki bu tabuları daha çabuk yıkmamız,

and also come up with solutions that actually work,

ve gerçekten işe yarayacak çözümler üretmemiz demek,

not just for Alzheimer's disease,

sadece Alzheimer için değil,

but for women's brain health as a whole.

bir bütün olarak kadın beyni sağlığı için de.

Brain health is women's health.

Beyin sağlığı, kadın sağlığıdır.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkürler.

Oh, thank you.

Ah, teşekkür ederim.