Michael Tilson Thomas: Music and emotion through time

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Seguy Gencoglu Gözden geçirme: Merve Kılıç

Well when I was asked to do this TEDTalk, I was really chuckled,

Bu TED konuşmasını yapmam istendiğinde kendi kendime güldüm

because, you see, my father's name was Ted,

çünkü, babamın ismi Ted idi

and much of my life, especially my musical life,

ve hayatımın çoğu, özellikle müzik hayatım

is really a talk that I'm still having with him,

onunla hala yapmakta olduğum ya da

or the part of me that he continues to be.

onun bir parçam olmaya devam ettiği bir konuşma adeta.

Now Ted was a New Yorker, an all-around theater guy,

Ted New York'lu, yetenekli bir tiyatro sanatçısı,

and he was a self-taught illustrator and musician.

kendi kendini yetiştirmiş bir çizer ve müzisyendi.

He didn't read a note,

Nota okuyamazdı

and he was profoundly hearing impaired.

ve ciddi derecede işitme bozukluğu vardı.

Yet, he was my greatest teacher.

Buna rağmen, benim en iyi öğretmenimdi.

Because even through the squeaks of his hearing aids,

Çünkü, işitme cihazından çıkan cızırtıların arasında bile

his understanding of music was profound.

müzik anlayışı çok derindi.

And for him, it wasn't so much the way the music goes

Ve onun için müziğin nasıl olduğundan daha çok

as about what it witnesses and where it can take you.

neye tanıklık ettiği ve onu nerelere götürdüğü önemliydi.

And he did a painting of this experience,

Babam bu deneyimin bir resmini yaptı,

which he called "In the Realm of Music."

öyle ki ona "Müzik Diyarında" adını koydu.

Now Ted entered this realm every day by improvising

Ted bu diyara her gün doğaçlama yaparak giriyordu,

in a sort of Tin Pan Alley style like this.

biraz Tin Pan Alley tarzında şunun gibi bir doğaçlama.

(Music)

(Müzik)

But he was tough when it came to music.

Fakat, konu müzik olduğunda zor biriydi.

He said, "There are only two things that matter in music:

Şöyle derdi: "Müzik'te sadece iki şey önemlidir:

what and how.

Ne ve nasıl.

And the thing about classical music,

Ve klasik müzikle ilgili olan şey,

that what and how, it's inexhaustible."

bu ne ve nasıl bitip tükenmez bir şeydir."

That was his passion for the music.

Bu onun müziğe karşı olan bir tutkusuydu.

Both my parents really loved it.

Annem de babam da müziği çok severlerdi.

They didn't know all that much about it,

Müzik hakkında çok fazla bilgileri yoktu,

but they gave me the opportunity to discover it

ama bana müziği onlarla birlikte

together with them.

keşfetmem için fırsat verdiler.

And I think inspired by that memory,

Ve sanırım bu hatıradan esinlenerek,

it's been my desire to try and bring it

müziği denemek ve onu olabildiği kadar

to as many other people as I can,

sort of pass it on through whatever means.

çok insana ulaştırmak benim tutkum oldu,

mümkün olan her şekilde.

And how people get this music, how it comes into their lives,

İnsanlar müziği nasıl anlarlar, hayatlarına müzik nasıl girer

really fascinates me.

bu konu beni gerçekten etkiliyor.

One day in New York, I was on the street

Bir gün New York'ta, sokaktaydım evlerin önünde

and I saw some kids playing baseball between stoops and cars and fire hydrants.

arabalar, yangın vanaları arasında beyzbol oynayan çocukları gördüm.

And a tough, slouchy kid got up to bat,

Kavgacı, uyuz bir çocuk

and he took a swing and really connected.

kalkıp iyice odaklanarak topa vurmayı denedi.

And he watched the ball fly for a second,

Topun uçuşunu bir saniye kadar seyretti

and then he went, "Dah dadaratatatah.

ve şöyle dedi: "Dah dadaratata

Brah dada dadadadah."

Brah dada dadadadah."

And he ran around the bases.

Ve saha kenarında koştu.

And I thought, go figure.

Dedim şimdi anla anlayabilirsen

How did this piece of 18th century Austrian aristocratic entertainment

Nasıl oldu da 18'inci yüzyılda Avusturya'ya özgü soylu bir eğlence

turn into the victory crow of this New York kid?

New York'lu bu çocuğun böyle zafer çığlığına dönüştü?

How was that passed on? How did he get to hear Mozart?

Bu nasıl aktarıldı? Bu çocuk Mozart'ı nasıl duydu?

Well when it comes to classical music,

Söz konusu klasik müzik olunca

there's an awful lot to pass on,

aktarılacak çok şey var,

much more than Mozart, Beethoven or Tchiakovsky.

Mozart, Beethoven ya da Tchiakovsky'den çok daha fazla şey.

Because classical music

Çünkü klasik müzik

is an unbroken living tradition

1000 yıldan daha eski

that goes back over 1,000 years.

bozulmamış, canlı bir gelenektir.

And every one of those years

Ve geçen o her bir yılın,

has had something unique and powerful to say to us

canlı olmanın ne demek olduğunu bize anlatacak

about what it's like to be alive.

güçlü ve eşsiz bir özelliği vardır.

Now the raw material of it, of course,

Şimdi, elbette bunun hammaddesi

is just the music of everyday life.

günlük hayattaki müziktir.

It's all the anthems and dance crazes

Bütün milli marşlar ve dans çılgınlıkları,

and ballads and marches.

But what classical music does

türküler ve marşlar.

Fakat klasik müziğin yaptığı şey;

is to distill all of these musics down,

tüm bu müzikleri damıtarak,

to condense them to their absolute essence,

mutlak özlerine yoğunlaştırmak

and from that essence create a new language,

ve her bir özden yeni bir dil yaratmak,

a language that speaks very lovingly and unflinchingly

bu öyle bir dil ki sevgi dolu ve cesurca

about who we really are.

bize gerçekten kim olduğumuzu söyleyen.

It's a language that's still evolving.

Bu hala gelişmekte olan bir dil.

Now over the centuries it grew into the big pieces we always think of,

Şimdi bu, yüzyıllarca düşündüğümüz büyük besteler haline geldi,

like concertos and symphonies,

konçertolar ve senfoniler gibi

but even the most ambitious masterpiece

fakat en hırslı bir başyapıtın bile

can have as its central mission

ana görevi, sizi hassas ve kişisel bir anınıza

to bring you back to a fragile and personal moment --

geri götürmek olabilir.

like this one from the Beethoven Violin Concerto.

Beethoven'ın Keman Konçerto'sundaki gibi.

(Music)

(Müzik)

It's so simple, so evocative.

Bu çok basit, çok anımsatıcı bir parça.

So many emotions seem to be inside of it.

Pek çok duyguyu içinde barındırıyor gibi.

Yet, of course, like all music,

Fakat elbette, her müzikte olduğu gibi

it's essentially not about anything.

özünde bir şeyle ilgisi yok.

It's just a design of pitches and silence and time.

Sadece perdelerin, sessizliğin ve zamanın bir tasarımı bu.

And the pitches, the notes, as you know, are just vibrations.

Ve perdeler, notalar bildiğiniz gibi sadece titreşimler.

They're locations in the spectrum of sound.

Sesin belirli bir aralığındaki konumlardır.

And whether we call them 440 per second, A,

Ve ister saniyede 440, La diyelim

or 3,729, B flat -- trust me, that's right --

ya da 3729, si bemol, -ki inanın bana, bu doğru--

they're just phenomena.

bunların hepsi olağanüstüdür.

But the way we react to different combinations of these phenomena

Ancak, bu olağanüstü şeylerin farklı birleşimlerine

is complex and emotional and not totally understood.

tepkimiz karmaşık, duygusal ve tam olarak anlaşılmazdır.

And the way we react to them has changed radically over the centuries,

Ve bunlara tepkimiz yüzyıllar boyunca köklü bir şekilde değişti,

as have our preferences for them.

tıpkı onlara olan tercihlerimizin değişiyor olması gibi.

So for example, in the 11th century,

Örneğin, 11'inci yüzyılda

people liked pieces that ended like this.

insanlar şu şekilde biten parçaları sevmişlerdi.

(Music)

(Müzik)

And in the 17th century, it was more like this.

Ve 17'nci yüzyılda, bu daha çok şu şekildeydi.

(Music)

(Müzik)

And in the 21st century ...

Ve 21'inci yüzyılda...

(Music)

(Müzik)

Now your 21st century ears are quite happy with this last chord,

Şu an 21'inci yüzyıl kulaklarınız bu son akor ile daha mutlular,

even though a while back it would have puzzled or annoyed you

her ne kadar yakın zaman önce sizi şaşırtmış ya da sinir etmiş

or sent some of you running from the room.

ya da bazılarınızı odadan kaçırtmış olsa bile.

And the reason you like it

is because you've inherited, whether you knew it or not,

Hoşlanma sebebiniz ise

bilerek ya da bilmeyerek miras olarak aldığınız

centuries-worth of changes

yüzyıllara bedel

in musical theory, practice and fashion.

müzik teorisi, pratiği ve tarzındaki değişiklikler.

And in classical music we can follow these changes very, very accurately

Ve klasik müzikte bu değişiklikleri çok kesin olarak takip edebiliriz

because of the music's powerful silent partner,

müziğin güçlü sessiz partneri,

the way it's been passed on: notation.

onun aktarılma şekli: notasyon sayesinde.

Now the impulse to notate,

Şimdi, nota yazmadaki istek

or, more exactly I should say, encode music

ya da müzik kodlama desem daha doğru olur,

has been with us for a very long time.

çok uzun süredir bizimle birlikte.

In 200 B.C., a man named Sekulos

Milattan önce 200 yılında, Sekulos adında bir adam

wrote this song for his departed wife

ölmüş karısı için bu şarkıyı yazmış

and inscribed it on her gravestone

ve mezar taşına Yunanlıların

in the notational system of the Greeks.

notalama sistemiyle kazımış.

(Music)

(Müzik)

And a thousand years later,

Ve bin yıl sonra,

this impulse to notate took an entirely different form.

bu notalama isteği tamamen farklı bir şekle dönüştü.

And you can see how this happened

in these excerpts from the Christmas mass "Puer Natus est nobis,"

Ve bunun nasıl olduğunu

"Puer Natus est nobis" ismindeki Noel ayini alıntılarında görebilirsiniz.

"For Us is Born."

"Bizim İçin Doğan."

(Music)

(Müzik)

In the 10th century, little squiggles were used

10'uncu yüzyılda melodinin genel şeklini belirtmek için

just to indicate the general shape of the tune.

kısa ve eğri çizgiler kullanılmıştı.

And in the 12th century, a line was drawn, like a musical horizon line,

Ve 12'nci yüzyılda bir çizgi çizildi, müzikal yatay çizgi,

to better pinpoint the pitch's location.

perdenin yerini daha iyi belirleyebilmek için.

And then in the 13th century, more lines and new shapes of notes

Ve sonra 13'üncü yüzyılda, daha çok çizgilere ve yeni şekillere

locked in the concept of the tune exactly,

sahip notalar melodi kavramını tamamen oluşturdu

and that led to the kind of notation we have today.

ve bugün sahip olduğumuz nota sistemine yol açtı.

Well notation not only passed the music on,

Nota sistemi sadece müziğin aktarılmasını sağlamadı,

notating and encoding the music changed its priorities entirely,

notalama ve müziği kodlama onun önceliklerini de

because it enabled the musicians

tamamen değiştirdi çünkü bu durum müzisyenlerin

to imagine music on a much vaster scale.

müziği daha geniş bir ölçekte hayal etmelerine olanak sağladı.

Now inspired moves of improvisation

Şimdi, doğaçlamanın ilhamlı adımları kaydedilebilir,

could be recorded, saved, considered, prioritized,

saklanabilir, düşünülebilir, önceliklendirilebilir,

made into intricate designs.

karmaşık tasarımlar haline getirilebilir.

And from this moment, classical music became

Ve bu andan itibaren, klasik müzik

what it most essentially is,

özünde olan şeye dönüştü,

a dialogue between the two powerful sides of our nature:

doğamızın iki güçlü yönü arasındaki bir diyaloğa:

instinct and intelligence.

içgüdü ve zeka.

And there began to be a real difference at this point

Ve bu noktada doğaçlama sanatı ile

between the art of improvisation

beste yapma sanatı arasında

and the art of composition.

gerçek bir fark oluşmaya başladı.

Now an improviser senses and plays the next cool move,

Şimdi doğaçlama yapan kişi bir sonraki iyi adımı hisseder

but a composer is considering all possible moves,

ve oynar fakat bir besteci tüm olası adımları göz önünde bulundurur,

testing them out, prioritizing them out,

onları test eder, öncelik sırasına koyar,

until he sees how they can form a powerful and coherent design

ta ki tüm bunların nihai ve kalıcı güzelliğin

güçlü ve uyumlu bir tasarımı oluşturduğunu görene kadar.

of ultimate and enduring coolness.

Now some of the greatest composers, like Bach,

Şimdi, en büyük bestecilerden bazıları örneğin Bach,

were combinations of these two things.

bu iki şeyin birleşimleriydi.

Bach was like a great improviser with a mind of a chess master.

Bach bir satranç ustasının aklıyla doğaçlama yapan büyük bir sanatçıydı.

Mozart was the same way.

Mozart da aynı şekilde.

But every musician strikes a different balance

Fakat her müzisyen inanç ve mantık, içgüdü ve zeka

between faith and reason, instinct and intelligence.

arasında farklı bir denge kurar.

And every musical era had different priorities of these things,

Ve her müzikal çağın bu seyler için farklı öncelikleri vardı,

different things to pass on, different 'whats' and 'hows'.

aktarılacak farklı şeyler, farklı 'ne'ler ve 'nasıl'lar.

So in the first eight centuries or so of this tradition

Yani, bu geleneğin ilk sekiz yüzyılı kadar sürede

the big 'what' was to praise God.

en büyük 'ne' Tanrı'yı yüceltmekti.

And by the 1400s, music was being written

1400'lü yıllara kadar, müzik

that tried to mirror God's mind

gece gökyüzünün şeklinden de görülebileceği gibi

as could be seen in the design of the night sky.

Tanrı'nın zihnini yansıtmaya çalışmak için yazılıyordu.

The 'how' was a style called polyphony,

'Nasıl' ise polifonik denilen bir tarzdı,

music of many independently moving voices

birbirinden bağımsız hareketli pek çok sesin müziği,

that suggested the way the planets seemed to move

ki o Ptolemy'nin yer merkezli evrenindeki

in Ptolemy's geocentric universe.

gezegenlerin hareket ettikleri hissini veren.

This was truly the music of the spheres.

Bu gerçekten kürenin müziğiydi.

(Music)

(Müzik)

This is the kind of music that Leonardo DaVinci would have known.

Bu Leonardo DaVinci'nin bilmiş olabileceği bir müzik türüdür.

And perhaps its tremendous intellectual perfection and serenity

Ve muhtemelen müziğin müthiş entellektüel mükemmelliği ve sakinliği

meant that something new had to happen --

yeni bir şeyin olması gerektiği anlamına geliyordu --

a radical new move, which in 1600 is what did happen.

yeni köklü bir hareket, ki 1600 yılında bu gerçekleşti.

(Music) Singer: Ah, bitter blow!

(Müzik) Şarkıcı: Ah, acı vuruş!

Ah, wicked, cruel fate!

Ah, kötü, zalim kader!

Ah, baleful stars!

Ah, uğursuz yıldızlar!

Ah, avaricious heaven!

Ah, aç gözlü gökyüzü!

MTT: This, of course, was the birth of opera,

MTT: Bu, elbette Opera'nın doğuşuydu,

and its development put music on a radical new course.

ve gelişmesi müziği köklü yeni bir yöne koydu.

The what now was not to mirror the mind of God,

'Ne' ise şimdi Tanrı'nın zihnini yansıtmak için değil,

but to follow the emotion turbulence of man.

insanın duygu karmaşasını takip etmek içindi.

And the how was harmony,

Ve 'nasıl' ise armoniydi,

stacking up the pitches to form chords.

akorları oluşturmak için ses perdelerini yığıyordu.

And the chords, it turned out,

Ve akorlar, anlaşıldı ki

were capable of representing incredible varieties of emotions.

olağanüstü çeşitli duyguları temsil edebiliyorlardı.

And the basic chords were the ones we still have with us,

Temel akorlar hâlâ bizimle,

the triads,

either the major one,

triad'lar

ya majör olan

which we think is happy,

-mutlu olduğunu düşündüğümüz,

or the minor one,

ya da minör olan

which we perceive as sad.

-hüzünlü olarak algıladığımız.

But what's the actual difference between these two chords?

Fakat, bu iki akor arasındaki gerçek fark nedir?

It's just these two notes in the middle.

Fark sadece ortadaki iki nota.

It's either E natural,

Ya Mi naturel,

and 659 vibrations per second,

saniyede 659 titreşim

or E flat, at 622.

ya da Mi bemol, 622.

So the big difference between human happiness and sadness?

Peki, insan mutluluğu ve hüznü arasındaki büyük fark bu mudur?

37 freakin' vibrations.

37 çılgın titreşim.

So you can see in a system like this

Bu gibi bir sistemde anlayabileceğiniz gibi

there was enormous subtle potential

insan duygularını yansıtmanın

of representing human emotions.

muazzam incelikli gücü var.

And in fact, as man began to understand more

Ve aslına bakarsanız, insanoğlu karmaşık ve kararsız doğasını

his complex and ambivalent nature,

daha fazla anlamaya başladığında,

harmony grew more complex to reflect it.

armoni, bunu yansıtmak için daha karmaşık hale geldi.

Turns out it was capable of expressing emotions

Anlaşılıyor ki müzik, sözcüklerin ötesinde

beyond the ability of words.

duygularımızı ifade edebilirdi.

Now with all this possibility,

Şimdi, tüm bu olasılıkla

classical music really took off.

klasik müzik cidden popüler olmaya başladı.

It's the time in which the big forms began to arise.

Bu büyük formların oluşmaya başladığı bir zamandı.

And the effects of technology began to be felt also,

Aynı zamanda teknolojinin etkileri de hissedilmeye başlandı

because printing put music, the scores, the codebooks of music,

çünkü matbaacılık müziği, notalara geçirmeyi,

müziğin kod çizelgelerini her yerde müzisyenlerin eline verdi.

into the hands of performers everywhere.

And new and improved instruments

Yeni ve gelişmiş enstrümanlar

made the age of the virtuoso possible.

virtüöz çağını mümkün hale getirdi.

This is when those big forms arose --

Bu büyük formların ortaya çıktığı zamandı --

the symphonies, the sonatas, the concertos.

senfoniler, sonatalar, konçertolar.

And in these big architectures of time,

Ve zamanın büyük mimarları;

composers like Beethoven could share the insights of a lifetime.

Beethoven gibi besteciler bir ömrün anlayışlarını paylaşabildiler.

A piece like Beethoven's Fifth

Beethoven'ın Beşinci Senfonisi gibi bir parça

basically witnessing how it was possible

esasında Beethoven'ın yarım saat boyunca

for him to go from sorrow and anger,

keder ve öfkeden

over the course of a half an hour,

nasıl sevince doğru

step by exacting step of his route,

adım adım yolunu çevirmesinin

to the moment when he could make it across to joy.

mümkün olduğuna tanıklık ediyor.

(Music)

(Müzik)

And it turned out the symphony could be used for more complex issues,

Ve anlaşıldı ki, senfoni daha karmaşık konular için

like gripping ones of culture,

kullanılabilirdi; kültürde merak edilenler gibi

such as nationalism or quest for freedom

örneğin, milliyetçilik ya da özgürlük arayışı

or the frontiers of sensuality.

veya duygusallığın sınırları.

But whatever direction the music took,

Ancak, müzik hangi yönü aldıysa

one thing until recently was always the same,

yakın zamana kadar bir şey hep aynıydı

and that was when the musicians stopped playing,

bu da müzisyenler çalmayı bıraktıklarında

the music stopped.

müziğin durmasıydı.

Now this moment so fascinates me.

Bu an beni çok etkiler.

I find it such a profound one.

Bunun çok önemli olduğunu düşünürüm.

What happens when the music stops?

Where does it go? What's left?

Müzik durduğunda ne olur?

Müzik nereye gider? Geriye ondan ne kalır?

What sticks with people in the audience at the end of a performance?

Bir gösteri sonunda seyircilerden ayrılmayan şey ne olur?

Is it a melody or a rhythm

or a mood or an attitude?

Bir melodi ya da ritim mi?

ya da bir ruh hali veya tavır mı?

And how might that change their lives?

Bu nasıl insanların hayatını değiştirir?

To me this is the intimate, personal side of music.

Bence, bu müziğin samimi, kişisel olan yönü.

It's the passing on part. It's the 'why' part of it.

Aktarılan bölümüdür. 'Niçin' yönüdür bu.

And to me that's the most essential of all.

Ve bana göre, hepsinden önemlisi bu.

Mostly it's been a person-to-person thing,

Bu çoğunlukla insandan insana olan bir şeydir,

a teacher-student, performer-audience thing,

bir öğretmen-öğrenci, müzisyen-seyirci gibi

and then around 1880 came this new technology

ve 1880'lerde yeni bir teknoloji geldi; önce mekanik olarak,

that first mechanically then through analogs then digitally

ardından analoglar sayesinde, sonra dijital olarak

created a new and miraculous way of passing things on,

yeni ve gizemli bir şekilde bir şeylerin aktarılmasını sağladı,

albeit an impersonal one.

kişisel bir şey olmamasına rağmen.

People could now hear music all the time,

İnsanlar artık her zaman müzik dinleyebiliyorlardı

even though it wasn't necessary

for them to play an instrument, read music or even go to concerts.

her ne kadar bir enstrüman çalmak, nota okumak ya da

konserlere gitmek için neden kalmamış olsa bile.

And technology democratized music by making everything available.

Teknoloji her şeyi erişilir kılarak müziği demokratikleştirdi.

It spearheaded a cultural revolution

Kültürel devrime öncülük etti

in which artists like Caruso and Bessie Smith were on the same footing.

ki orada Caruso ve Bessie Smith gibi sanatçılar eşit koşullardaydı.

And technology pushed composers to tremendous extremes,

Ve teknoloji bestecileri en uç noktalara zorladı,

using computers and synthesizers

bilgisayarları ve sentezleyicileri kullanarak

to create works of intellectually impenetrable complexity

sanatçıların ve seyircilerin imkanlarının ötesinde

beyond the means of performers and audiences.

akıl ile anlaşılamaz zorluktaki eserleri yapmaları için.

At the same time technology,

Aynı zamanda teknoloji,

by taking over the role that notation had always played,

notaların her zaman oynadığı rolü ele geçirerek

shifted the balance within music between instinct and intelligence

içgüdü ile akıl arasındaki dengenin yönünü

way over to the instinctive side.

olduğu gibi içgüdüsel tarafa değiştirdi.

The culture in which we live now

is awash with music of improvisation

Şu an içinde yaşadığımız kültür,

doğaçlamanın müziği ile dolu

that's been sliced, diced, layered

dilimlenen, küp küp doğranılan, kat kat kesilen

and, God knows, distributed and sold.

ve kim bilir dağıtılan ve satılan.

What's the long-term effect of this on us or on music?

Bunun bizim ya da müziğin üzerindeki uzun vadeli etkisi nedir?

Nobody knows.

The question remains: What happens when the music stops?

Kimse bilmiyor.

Geriye şu soru kalıyor: Müzik durduğu zaman ne olur?

What sticks with people?

İnsanlarla beraber kalan şey nedir?

Now that we have unlimited access to music, what does stick with us?

Müziğe sınırsızca erişebiliyorsak, bizi bırakmayan şey ne?

Well let me show you a story of what I mean

Pekala, size bir hikaye ile "bizi bırakmayan"

by "really sticking with us."

derken ne kastettiğimi göstereyim.

I was visiting a cousin of mine in an old age home,

Bir huzurevindeki kuzenimi ziyaret ediyordum.

and I spied a very shaky old man

Yürüme cihazı üzerinde odanın bir tarafından diğerine ilerleyen

making his way across the room on a walker.

zayıf, çok yaşlı bir adamı gözetledim.

He came over to a piano that was there,

Orada bulunan piyanonun başına geldi,

and he balanced himself and began playing something like this.

dengesini kurdu ve şöyle bir şey çalmaya başladı.

(Music)

(Müzik)

And he said something like, "Me ... boy ... symphony ... Beethoven."

Ve şöyle bir şeyler söyledi, "Ben...delikanlı...senfoni...Beethoven."

And I suddenly got it,

Ve birden anladım,

and I said, "Friend, by any chance are you trying to play this?"

dedim ki: "Dostum, bunu çalmaya çalışıyor olabilir misin?"

(Music)

(Müzik)

And he said, "Yes, yes. I was a little boy.

Ve o da dedi ki, "Evet, evet. Küçük bir çocuktum.

The symphony: Isaac Stern, the concerto, I heard it."

Senfoni: Isaac Stern, konçerto, duymuştum."

And I thought, my God,

how much must this music mean to this man

Ve düşündüm, Tanrım

bu müzik bu adama ne kadar çok şey ifade ediyor olmalı ki

that he would get himself out of his bed, across the room

hafızasında müziği tekrar yakalamak için

to recover the memory of this music

yatağından fırlayıp, odayı aşabiliyor

that, after everything else in his life is sloughing away,

hayatındaki başka her şey kaybolup giderken bile

still means so much to him?

müzik hala ona çok şey mi ifade ediyor?

Well, that's why I take every performance so seriously,

İşte bu nedenle, her gösterimi oldukça ciddiye alırım

why it matters to me so much.

bu benim için çok önemlidir.

I never know who might be there, who might be absorbing it

Kimin orada olacağını, kimin anlayacağını

and what will happen to it in their life.

ve hayatlarında onlara ne olacağını asla bilemem.

But now I'm excited that there's more chance than ever before possible

Fakat, artık bu müziği paylaşmanın her zamankinden

daha fazla imkanı olduğu için heyecanlıyım.

of sharing this music.

That's what drives my interest in projects

Projelere ilgimin olmasını sağlayan şey bu;

like the TV series "Keeping Score" with the San Francisco Symphony

örneğin, San Francisco Senfoni ile gerçekleşen

that looks at the backstories of music,

müziğin arka planlarına değinen TV dizisi "Keeping Score"

and working with the young musicians at the New World Symphony

ve New World Senfoni'deki genç müzisyenlerle çalıştığım

on projects that explore the potential

of the new performing arts centers

eğlence ve eğitim amaçlı, yeni gösteri merkezleri

oluşturma fırsatlarını araştıran projeler gibi.

for both entertainment and education.

And of course, the New World Symphony

Ve tabii ki de, New World Senfoni

led to the YouTube Symphony and projects on the internet

tüm dünyadan müzisyenlere ve seyircilere ulaşmamı sağlayan

that reach out to musicians and audiences all over the world.

Youtube Senfoni'nin ve internet projelerinin oluşmasını sağladı.

And the exciting thing is all this is just a prototype.

Asıl heyecan verici şey ise tüm bunların bir ilk model olması.

There's just a role here for so many people --

Burada pek çok insan için bir rol var --

teachers, parents, performers --

öğretmenler, ebeveynler, sanatçılar --

to be explorers together.

birlikte keşfeden olmak için.

Sure, the big events attract a lot of attention,

Tabii ki büyük etkinlikler dikkati çok çeker

but what really matters is what goes on every single day.

fakat asıl önemli olan şey, günbegün ilerleyen şeydir.

We need your perspectives, your curiosity, your voices.

Bakış açınıza, merakınıza, düşüncelerinize ihtiyacımız var.

And it excites me now to meet people

Yürüyüşe çıkanlar, aşçılar,

who are hikers, chefs, code writers, taxi drivers,

kod yazanlar, taksi şoförleri gibi

people I never would have guessed who loved the music

müziği sevdiklerini ve bunu başkalarına aktardıklarını asla

and who are passing it on.

tahmin edemeyeceğim insanlarla karşılaşmak beni heyecanlandırır.

You don't need to worry about knowing anything.

Bir şey bilmek konusunda endişelenmenize gerek yok.

If you're curious, if you have a capacity for wonder, if you're alive,

Eğer meraklıysanız, merak etme kapasiteniz varsa, eğer yaşıyorsanız

you know all that you need to know.

işte o zaman bilmeniz gereken her şeyi biliyorsunuzdur.

You can start anywhere. Ramble a bit.

Her yerde başlayabilirsiniz. Biraz gezinin.

Follow traces. Get lost. Be surprised, amused inspired.

İzleri takip edin. Kaybolun. Şaşırın, eğlenin, esinlenin.

All that 'what', all that 'how' is out there

Tüm bu 'ne' ve 'nasıl' işte oralarda

waiting for you to discover its 'why',

kendi 'niçin'ini keşfetmeniz,

to dive in and pass it on.

hemen başlamanız ve onu aktarmanız için sizleri bekliyor.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)