Michael Tilson Thomas: Music and emotion through time

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Joanna Zając Korekta: Marta Krzeminska

Well when I was asked to do this TEDTalk, I was really chuckled,

Rozbawiło mnie, gdy poproszono mnie o ten wykład.

because, you see, my father's name was Ted,

Tak się składa, że mój ojciec miał na imię Ted

and much of my life, especially my musical life,

i większość mojego życia, szczególnie tego muzycznego,

is really a talk that I'm still having with him,

jest nieustanną rozmową z nim,

or the part of me that he continues to be.

lub częścią mnie, w której on wciąż żyje.

Now Ted was a New Yorker, an all-around theater guy,

Ted był nowojorczykiem, wszechstronnym, związanym z teatrem,

and he was a self-taught illustrator and musician.

ilustratorem i muzykiem samoukiem.

He didn't read a note,

Nie czytał nut

and he was profoundly hearing impaired.

i miał poważną wadę słuchu.

Yet, he was my greatest teacher.

Jednak był moim najlepszym nauczycielem.

Because even through the squeaks of his hearing aids,

Pomimo pisków aparatu słuchowego

his understanding of music was profound.

dogłębnie rozumiał muzykę.

And for him, it wasn't so much the way the music goes

Nie było najważniejsze jak muzyka przebiega,

as about what it witnesses and where it can take you.

ale czego jest świadkiem i dokąd może nas zabrać.

And he did a painting of this experience,

Ted namalował to doświadczenie

which he called "In the Realm of Music."

na obrazie "W Królestwie Muzyki".

Now Ted entered this realm every day by improvising

Odwiedzał to królestwo codziennie, improwizując

in a sort of Tin Pan Alley style like this.

łatwo wpadające w ucho kawałki.

(Music)

(Muzyka)

But he was tough when it came to music.

Jeśli chodzi o muzykę, był uparty.

He said, "There are only two things that matter in music:

Mawiał: "Tylko dwie rzeczy liczą się w muzyce:

what and how.

"co" i "jak".

And the thing about classical music,

W muzyce poważnej chodzi o to,

that what and how, it's inexhaustible."

że 'co' i 'jak' są niewyczerpalne".

That was his passion for the music.

Taka była jego muzyczna pasja.

Both my parents really loved it.

Moi rodzice kochali muzykę,

They didn't know all that much about it,

niezbyt dużo o niej wiedzieli,

but they gave me the opportunity to discover it

ale dali mi szansę, abym odkrywał muzykę

together with them.

razem z nimi.

And I think inspired by that memory,

Myślę, że zainspirowany tym wspomnieniem

it's been my desire to try and bring it

postanowiłem dzielić się nią

to as many other people as I can,

z innymi ludźmi,

sort of pass it on through whatever means.

przekazać tę pasję wszystkimi możliwymi środkami.

And how people get this music, how it comes into their lives,

To, jak ludzie odbierają muzykę, jak wkracza ona do ich życia,

really fascinates me.

naprawdę mnie fascynuje.

One day in New York, I was on the street

Pewnego dnia na ulicy Nowego Jorku

and I saw some kids playing baseball between stoops and cars and fire hydrants.

zobaczyłem dzieciaki grające w baseball wśród samochodów i hydrantów.

And a tough, slouchy kid got up to bat,

Pewien pulchny chłopiec wziął kij,

and he took a swing and really connected.

zamachnął się i pięknie odbił.

And he watched the ball fly for a second,

Przez chwilę patrzył na lecącą piłkę,

and then he went, "Dah dadaratatatah.

a potem zaczął śpiewać: "Da dadaratatata,

Brah dada dadadadah."

ba dada dadadada".

And he ran around the bases.

I pobiegł do baz.

And I thought, go figure.

Pomyślałem: "A to co?

How did this piece of 18th century Austrian aristocratic entertainment

Jak ten utwór, który bawił XVIII-wieczną austriacką arystokrację

turn into the victory crow of this New York kid?

przemienił się w zwycięskie pianie dzieciaka z Nowego Jorku?

How was that passed on? How did he get to hear Mozart?

Skąd ta przemiana, gdzie on usłyszał Mozarta?"

Well when it comes to classical music,

Jeśli chodzi o muzykę poważną,

there's an awful lot to pass on,

to jest do przekazania,

much more than Mozart, Beethoven or Tchiakovsky.

wiele więcej niż tylko Mozart, Beethoven czy Czajkowski.

Because classical music

Bo muzyka poważna

is an unbroken living tradition

jest ciągłą, żywą tradycją

that goes back over 1,000 years.

która trwa już ponad tysiąc lat.

And every one of those years

Te wszystkie lata

has had something unique and powerful to say to us

miały nam coś unikalnego i potężnego do przekazania

about what it's like to be alive.

o tym, co znaczy żyć.

Now the raw material of it, of course,

Oczywiście surowym materiałem tego przekazu

is just the music of everyday life.

jest zwyczajna, codzienna muzyka,

It's all the anthems and dance crazes

wszystkie te hymny, kawałki taneczne,

and ballads and marches.

ballady i marsze.

But what classical music does

Ale muzyka poważna

is to distill all of these musics down,

destyluje wszystkie te utwory

to condense them to their absolute essence,

i zbiera ich najczystszą esencję,

and from that essence create a new language,

a z niej stwarza nowy język,

a language that speaks very lovingly and unflinchingly

który bardzo czule i pewnie mówi o tym,

about who we really are.

kim naprawdę jesteśmy.

It's a language that's still evolving.

Język ten wciąż się rozwija.

Now over the centuries it grew into the big pieces we always think of,

Przez wieki utworzył wielkie, znane utwory,

like concertos and symphonies,

jak koncerty i symfonie.

but even the most ambitious masterpiece

Ale nawet najambitniejsze dzieła

can have as its central mission

mogą mieć na celu to,

to bring you back to a fragile and personal moment --

abyśmy przypomnieli sobie kruchą, osobistą chwilę.

like this one from the Beethoven Violin Concerto.

Choćby ten kawałek Koncertu Smyczkowego Beethovena.

(Music)

(Muzyka)

It's so simple, so evocative.

To takie proste, takie poruszające.

So many emotions seem to be inside of it.

Wydaje się, że jest tam mnóstwo emocji,

Yet, of course, like all music,

a jednak, jak zawsze w muzyce,

it's essentially not about anything.

w zasadzie jest trochę o niczym.

It's just a design of pitches and silence and time.

To tylko wzór złożony z wysokości dźwięków, ciszy i czasu.

And the pitches, the notes, as you know, are just vibrations.

A wysokości i tony to tylko wibracje,

They're locations in the spectrum of sound.

pewne miejsca na skali dźwięku.

And whether we call them 440 per second, A,

I nieważne, czy nazwiemy je 440 na sekundę, A,

or 3,729, B flat -- trust me, that's right --

czy 3.729, B bemol. Naprawdę tak się nazywają,

they're just phenomena.

są to i tak tylko zjawiska.

But the way we react to different combinations of these phenomena

Ale to, jak reagujemy na różne kombinacje tych zjawisk

is complex and emotional and not totally understood.

jest skomplikowane i emocjonalne, nie do końca zrozumiałe.

And the way we react to them has changed radically over the centuries,

Sposoby naszej reakcji zmieniały się radykalnie na przestrzeni wieków,

as have our preferences for them.

tak samo jak nasze muzyczne preferencje.

So for example, in the 11th century,

Na przykład w XI wieku

people liked pieces that ended like this.

ludzie lubili, gdy utwory kończyły się tak.

(Music)

(Muzyka)

And in the 17th century, it was more like this.

W XVII wieku, raczej tak.

(Music)

(Muzyka)

And in the 21st century ...

A w XXI wieku...

(Music)

(Muzyka)

Now your 21st century ears are quite happy with this last chord,

Naszym XXI-wiecznym uszom podoba się ten ostatni akord,

even though a while back it would have puzzled or annoyed you

który jakiś czas temu by nas dezorientował, denerwował,

or sent some of you running from the room.

albo sprawił, że ucieklibyśmy z pokoju.

And the reason you like it

Podoba nam się, ponieważ

is because you've inherited, whether you knew it or not,

odziedziczyliśmy, świadomie lub nie,

centuries-worth of changes

trwające od wieków zmiany

in musical theory, practice and fashion.

w muzycznej teorii, praktyce i modzie.

And in classical music we can follow these changes very, very accurately

W muzyce poważnej możemy śledzić te zmiany bardzo dokładnie,

because of the music's powerful silent partner,

za sprawą potężnego, cichego kompana muzyki,

the way it's been passed on: notation.

sposobu, w jaki jest przekazywana - nut.

Now the impulse to notate,

Impuls spisywania nut,

or, more exactly I should say, encode music

a właściwie kodowania muzyki,

has been with us for a very long time.

towarzyszy nam od bardzo długiego czasu.

In 200 B.C., a man named Sekulos

W 200 roku p.n.e. człowiek imieniem Sekulos

wrote this song for his departed wife

napisał tę pieśń dla swojej zmarłej żony

and inscribed it on her gravestone

i wyrył ją na jej grobie

in the notational system of the Greeks.

używając greckiego systemu zapisu nut.

(Music)

(Muzyka)

And a thousand years later,

Tysiąc lat później

this impulse to notate took an entirely different form.

ten impuls przybrał zupełnie inną formę.

And you can see how this happened

Widać, jak to się stało

in these excerpts from the Christmas mass "Puer Natus est nobis,"

we fragmentach bożonarodzeniowej mszy "Puer Natus est nobis",

"For Us is Born."

"Dziecię nam się narodziło".

(Music)

(Muzyka)

In the 10th century, little squiggles were used

W X wieku używano małych zawijasów

just to indicate the general shape of the tune.

by określić ogólny zarys melodii.

And in the 12th century, a line was drawn, like a musical horizon line,

W XII wieku została dorysowana pozioma linia,

to better pinpoint the pitch's location.

aby lepiej określić wysokość dźwięku.

And then in the 13th century, more lines and new shapes of notes

Później, w XIII wieku, kolejne linie i nowe kształty nut

locked in the concept of the tune exactly,

zawęziły koncepcje poszczególnych dźwięków,

and that led to the kind of notation we have today.

co doprowadziło do zapisu używanego dzisiaj.

Well notation not only passed the music on,

Nuty nie tylko przekazywały muzykę,

notating and encoding the music changed its priorities entirely,

spisywanie i kodowanie muzyki całkowicie zmieniło jej priorytety,

because it enabled the musicians

bo umożliwiło muzykom

to imagine music on a much vaster scale.

myślenie o niej w dużo większej skali.

Now inspired moves of improvisation

Odtąd natchnione improwizacje

could be recorded, saved, considered, prioritized,

mogły być zachowywane, rozważane, szeregowanie,

made into intricate designs.

składane w misterne całości.

And from this moment, classical music became

Od tamtej chwili muzyka poważna stała się

what it most essentially is,

tym, czym tak naprawdę jest:

a dialogue between the two powerful sides of our nature:

dialogiem między dwiema siłami naszej natury,

instinct and intelligence.

instynktem i inteligencją.

And there began to be a real difference at this point

Od tamtej chwili widzimy różnicę

between the art of improvisation

między sztuką improwizacji

and the art of composition.

a sztuką kompozycji.

Now an improviser senses and plays the next cool move,

Improwizator się wczuwa i gra kolejny boski dźwięk,

but a composer is considering all possible moves,

a kompozytor rozważa wszystkie możliwe dźwięki,

testing them out, prioritizing them out,

wypróbowuje je, układa,

until he sees how they can form a powerful and coherent design

aż zobaczy, jak tworzą potężną i spójną melodię

of ultimate and enduring coolness.

całkowitej i trwałej boskości.

Now some of the greatest composers, like Bach,

Kompozytorzy tacy jak Bach

were combinations of these two things.

łączyli te dwie rzeczy.

Bach was like a great improviser with a mind of a chess master.

Bach był wielkim improwizatorem z umysłem szachisty.

Mozart was the same way.

Mozart tak samo.

But every musician strikes a different balance

Każdy muzyk znajduje inny złoty środek

between faith and reason, instinct and intelligence.

między wiarą a rozumem, instynktem a inteligencją.

And every musical era had different priorities of these things,

Każda epoka w muzyce miała inne priorytety,

different things to pass on, different 'whats' and 'hows'.

inne rzeczy do przekazania, inne ''co'' i ''jak''.

So in the first eight centuries or so of this tradition

W pierwszych ośmiu wiekach

the big 'what' was to praise God.

wielkim ''co'' było wychwalanie Boga.

And by the 1400s, music was being written

Do 1400 roku tworzono muzykę,

that tried to mirror God's mind

która miała odzwierciedlać umysł Boga

as could be seen in the design of the night sky.

i miała być postrzegana jako melodia nocnego nieba.

The 'how' was a style called polyphony,

"Jak" było stylem zwanym polifonią,

music of many independently moving voices

muzyką wielu niezależnych głosów,

that suggested the way the planets seemed to move

mających symbolizować poruszanie się planet

in Ptolemy's geocentric universe.

w geocentrycznym modelu wszechświata Ptolemeusza.

This was truly the music of the spheres.

To była prawdziwa muzyka ciał niebieskich.

(Music)

(Muzyka)

This is the kind of music that Leonardo DaVinci would have known.

Taką muzykę znał Leonardo da Vinci.

And perhaps its tremendous intellectual perfection and serenity

Zapewne jej ogromna intelektualna doskonałość i spokój

meant that something new had to happen --

znaczyły, że pojawi się coś nowego,

a radical new move, which in 1600 is what did happen.

coś radykalnego, co nastąpiło w 1600 roku.

(Music) Singer: Ah, bitter blow!

(Muzyka) Śpiewak: O, gorzki ciosie!

Ah, wicked, cruel fate!

O, nikczemny, okrutny losie!

Ah, baleful stars!

O, nienawistne gwiazdy!

Ah, avaricious heaven!

O, chciwe niebo!

MTT: This, of course, was the birth of opera,

MTT: To były, oczywiście, narodziny opery,

and its development put music on a radical new course.

która przestawiła muzykę na zupełnie nowe tory.

The what now was not to mirror the mind of God,

"Co" nie było już odzwierciedlaniem umysłu Boga,

but to follow the emotion turbulence of man.

ale śledzeniem zawirowań emocjonalnych człowieka.

And the how was harmony,

"Jak" było harmonią,

stacking up the pitches to form chords.

układaniem dźwięków w akordy,

And the chords, it turned out,

które, jak się okazało,

were capable of representing incredible varieties of emotions.

potrafiły przedstawiać niewiarygodnie wiele emocji.

And the basic chords were the ones we still have with us,

Podstawowe akordy, które wciąż z nami są,

the triads,

triady.

either the major one,

Te durowe,

which we think is happy,

według nas radosne,

or the minor one,

albo te molowe,

which we perceive as sad.

które uważamy za smutne.

But what's the actual difference between these two chords?

Czym właściwie się one różnią?

It's just these two notes in the middle.

Tylko dwoma środkowymi nutami.

It's either E natural,

Albo E

and 659 vibrations per second,

i 659 drgań na sekundę,

or E flat, at 622.

albo E bemol, 622 drgania.

So the big difference between human happiness and sadness?

Czym jest ta wielka różnica między ludzkim szczęściem a smutkiem?

37 freakin' vibrations.

37 cholernych drgań.

So you can see in a system like this

W takim systemie był olbrzymi,

there was enormous subtle potential

choć subtelny potencjał

of representing human emotions.

przedstawiania ludzkich emocji.

And in fact, as man began to understand more

W miarę jak człowiek zaczynał rozumieć

his complex and ambivalent nature,

swoją skomplikowaną i dwojaką naturę,

harmony grew more complex to reflect it.

komplikująca się harmonia mogła to odzwierciedlić.

Turns out it was capable of expressing emotions

Okazało się, że może wyrażać uczucia

beyond the ability of words.

o wiele lepiej niż słowa.

Now with all this possibility,

Mając te wszystkie możliwości,

classical music really took off.

muzyka poważna ruszyła z miejsca.

It's the time in which the big forms began to arise.

To był czas powstawania wielkich utworów.

And the effects of technology began to be felt also,

Technologia też miała wtedy znaczenie,

because printing put music, the scores, the codebooks of music,

bo druk przekazał muzykę, partytury, księgi z nutami

into the hands of performers everywhere.

w ręce wykonawców na całym świecie.

And new and improved instruments

Nowe, ulepszone instrumenty

made the age of the virtuoso possible.

doprowadziły do czasu wirtuozów.

This is when those big forms arose --

Właśnie wtedy powstawały wielkie dzieła,

the symphonies, the sonatas, the concertos.

symfonie, sonaty, koncerty.

And in these big architectures of time,

W tych wspaniałych czasach

composers like Beethoven could share the insights of a lifetime.

kompozytorzy tacy jak Beethoven mogli dzielić się swoimi życiowymi przemyśleniami.

A piece like Beethoven's Fifth

Piąta Symfonia Beethovena

basically witnessing how it was possible

pokazuje, jak według niego można

for him to go from sorrow and anger,

przejść od smutku i gniewu,

over the course of a half an hour,

przez pół godziny,

step by exacting step of his route,

krok po kroku

to the moment when he could make it across to joy.

do chwili, gdy zaznaje radości.

(Music)

(Muzyka)

And it turned out the symphony could be used for more complex issues,

Okazało się, że symfonia może być wykorzystana do bardziej zawiłych spraw,

like gripping ones of culture,

mocno związanych z kulturą,

such as nationalism or quest for freedom

jak choćby nacjonalizm, walka o wolność

or the frontiers of sensuality.

lub granice zmysłowości.

But whatever direction the music took,

Ale w którymkolwiek kierunku zmierzała muzyka,

one thing until recently was always the same,

jedna rzecz pozostawała wciąż taka sama:

and that was when the musicians stopped playing,

kiedy muzyk przestaje grać,

the music stopped.

kończy się muzyka.

Now this moment so fascinates me.

Ten moment bardzo mnie fascynuje,

I find it such a profound one.

uważam go za niezwykle głęboki.

What happens when the music stops?

Co się dzieje, gdy muzyka przestaje grać,

Where does it go? What's left?

dokąd ucieka, co nam pozostawia?

What sticks with people in the audience at the end of a performance?

Co zostaje ze słuchaczami, kiedy występ się kończy?

Is it a melody or a rhythm

Może melodia, rytm,

or a mood or an attitude?

może nastrój albo nastawienie?

And how might that change their lives?

Jak to może zmienić ich życie?

To me this is the intimate, personal side of music.

Dla mnie to bardzo intymna, osobista strona muzyki.

It's the passing on part. It's the 'why' part of it.

Właśnie to przekazywanie jest częścią "dlaczego"

And to me that's the most essential of all.

i według mnie jest ono najważniejsze.

Mostly it's been a person-to-person thing,

Zwykle chodziło o relację,

a teacher-student, performer-audience thing,

nauczyciel-uczeń, wykonawca-widownia,

and then around 1880 came this new technology

aż około 1800 roku przyszła nowa technologia,

that first mechanically then through analogs then digitally

która najpierw machanicznie, później analogowo i w końcu cyfrowo

created a new and miraculous way of passing things on,

stworzyła nowy, cudowny sposób przekazywania muzyki,

albeit an impersonal one.

chociaż bezosobowy.

People could now hear music all the time,

Dziś ludzie mogą słuchać muzyki bez przerwy

even though it wasn't necessary

for them to play an instrument, read music or even go to concerts.

i wcale nie muszą

grać na instrumentach, czytać nut ani nawet chodzić na koncerty.

And technology democratized music by making everything available.

Technologia zdemokratyzowała muzykę, czyniąc ją dostępną.

It spearheaded a cultural revolution

To poprowadziło kulturalną rewolucję

in which artists like Caruso and Bessie Smith were on the same footing.

w której artyści tacy jak Caruso czy Bessie Smith byli na równej stopie.

And technology pushed composers to tremendous extremes,

Ta technologia popchnęła kompozytorów do najdalszych granic,

using computers and synthesizers

używając komputerów i syntezatorów

to create works of intellectually impenetrable complexity

tworzą dzieła o nieprzeniknionej zawiłości intelektualnej,

beyond the means of performers and audiences.

będące poza zasięgiem wykonawców i publiczności.

At the same time technology,

Jednocześnie ta technologia

by taking over the role that notation had always played,

przejmując dotychczasową rolę nut,

shifted the balance within music between instinct and intelligence

przesunęła równowagę między instynktem a inteligencją

way over to the instinctive side.

zdecydowanie w stronę instynktu.

The culture in which we live now

Kultura, w jakiej dziś żyjemy

is awash with music of improvisation

jest dosłownie zalewana muzyką improwizacji,

that's been sliced, diced, layered

która jest krojona, siekana, nawarstwiana,

and, God knows, distributed and sold.

rozprowadzana i sprzedawana.

What's the long-term effect of this on us or on music?

Jakie będą tego skutki dla nas i dla muzyki?

Nobody knows.

Tego nie wie nikt.

The question remains: What happens when the music stops?

Pozostaje pytanie: co się dzieje, kiedy muzyka przestaje grać?

What sticks with people?

Co zostaje z ludźmi?

Now that we have unlimited access to music, what does stick with us?

Mamy nieograniczony dostęp do muzyki, co tak naprawdę z nami zostaje?

Well let me show you a story of what I mean

Na przykładzie pewnej historii pokażę wam

by "really sticking with us."

co rozumiem jako "naprawdę z nami zostaje".

I was visiting a cousin of mine in an old age home,

Odwiedziłem kuzyna w domu spokojnej starości

and I spied a very shaky old man

i dostrzegłem tam trzęsącego się staruszka

making his way across the room on a walker.

przechodzącego z chodzikiem przez pokój.

He came over to a piano that was there,

Doszedł do stojącego tam pianina,

and he balanced himself and began playing something like this.

złapał równowagę i zaczął grać coś takiego:

(Music)

(Muzyka)

And he said something like, "Me ... boy ... symphony ... Beethoven."

Powiedział coś w stylu: "Ja... chłopiec... symfonia... Beethoven''.

And I suddenly got it,

Nagle załapałem

and I said, "Friend, by any chance are you trying to play this?"

i powiedziałem: "Przepraszam, czy chciałeś zagrać to?"

(Music)

(Muzyka)

And he said, "Yes, yes. I was a little boy.

On odparł: "Tak, tak. Byłem małym chłopcem.

The symphony: Isaac Stern, the concerto, I heard it."

Orkiestra, Isaac Stern, koncert, słyszałem to".

And I thought, my God,

Pomyślałem: "Mój Boże,

how much must this music mean to this man

ile ta muzyka musi dla niego znaczyć,

that he would get himself out of his bed, across the room

skoro wygrzebał się z łóżka i przeszedł cały pokój,

to recover the memory of this music

żeby przywołać wspomnienie tej muzyki,

that, after everything else in his life is sloughing away,

która, podczas gdy wszystko inne w jego życiu obumiera,

still means so much to him?

wciąż tyle dla niego znaczy?"

Well, that's why I take every performance so seriously,

Właśnie dlatego tak poważnie traktuję, tak ważny jest dla mnie

why it matters to me so much.

każdy mój występ.

I never know who might be there, who might be absorbing it

Nigdy nie wiem, kto jest na widowni, kto to wchłania,

and what will happen to it in their life.

i co się z tym stanie w ich życiu.

But now I'm excited that there's more chance than ever before possible

Jestem szczęśliwy, że jest dziś więcej możliwości

of sharing this music.

dzielenia się muzyką niż kiedykolwiek.

That's what drives my interest in projects

Stąd moje zainteresowanie projektami

like the TV series "Keeping Score" with the San Francisco Symphony

jak program "Keeping Score" z Orkiestrą Symfoniczną San Francisco,

that looks at the backstories of music,

który zagląda na zaplecze muzyki,

and working with the young musicians at the New World Symphony

lub praca z młodymi muzykami w New World Symphony,

on projects that explore the potential

projekty odkrywające potencjał

of the new performing arts centers

nowych centrów artystycznych

for both entertainment and education.

łączących rozrywkę i edukację.

And of course, the New World Symphony

Oczywiście New World Symphony

led to the YouTube Symphony and projects on the internet

doprowadziła do Orkiestry Symfonicznej YouTube i projektów internetowych,

that reach out to musicians and audiences all over the world.

docierających do muzyków i widowni na całym świecie.

And the exciting thing is all this is just a prototype.

Najbardziej ekscytujące jest to, że to dopiero prototyp.

There's just a role here for so many people --

To zadanie dla wielu ludzi,

teachers, parents, performers --

nauczycieli, rodziców, wykonawców,

to be explorers together.

aby razem byli odkrywcami.

Sure, the big events attract a lot of attention,

Duże wydarzenia przyciągają sporo uwagi,

but what really matters is what goes on every single day.

ale tak naprawdę liczy się to, co dzieje się każdego dnia.

We need your perspectives, your curiosity, your voices.

Potrzebujemy waszego punktu widzenia, waszej ciekawości, waszych głosów.

And it excites me now to meet people

Fascynuje mnie poznawanie nowych ludzi,

who are hikers, chefs, code writers, taxi drivers,

podróżników, kucharzy, programistów, taksówkarzy,

people I never would have guessed who loved the music

których nie podejrzewałbym o miłość do muzyki,

and who are passing it on.

a którzy ją przekazują.

You don't need to worry about knowing anything.

Nie musicie się martwić swoją wiedzą.

If you're curious, if you have a capacity for wonder, if you're alive,

Jeśli jesteście dociekliwi, potraficie się dziwić, żyjecie,

you know all that you need to know.

wiecie wszystko, co musicie wiedzieć.

You can start anywhere. Ramble a bit.

Możecie zacząć gdziekolwiek. Powłóczcie się trochę

Follow traces. Get lost. Be surprised, amused inspired.

szlakami, zagubcie się, bądźcie zaskoczeni, rozbawieni, zainspirowani.

All that 'what', all that 'how' is out there

Całe to "co" i "jak" jest gdzieś tam

waiting for you to discover its 'why',

i czeka na to, aż odkryjecie "dlaczego",

to dive in and pass it on.

aż w nie zanurkujecie i przekażecie je dalej.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)