Michael Tilson Thomas: Music and emotion through time

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Μετάφραση: Vasiliki Chatzisavvidou Επιμέλεια: Mary Keramida

Well when I was asked to do this TEDTalk, I was really chuckled,

Όταν λοιπόν μου ζητήθηκε να δώσω την ομιλία αυτή για το TEDTalks, χαμογέλασα

because, you see, my father's name was Ted,

γιατί, βλέπετε, το όνομα του πατέρα μου ήταν Τεντ,

and much of my life, especially my musical life,

και μεγάλο κομμάτι της ζωής μου, ιδιαίτερα της μουσικής μου ζωής,

is really a talk that I'm still having with him,

είναι στην πραγματικότητα μία συζήτηση που ακόμα κάνω μαζί του,

or the part of me that he continues to be.

ή με το κομμάτι του εαυτού μου το οποίο συνεχίζει να είναι αυτός.

Now Ted was a New Yorker, an all-around theater guy,

Ο Τεντ, λοιπόν, ήταν Νεοϋορκέζος, ένας πολυτάλαντος άνθρωπος του θεάτρου,

and he was a self-taught illustrator and musician.

και ήταν αυτοδίδακτος εικονογράφος και μουσικός.

He didn't read a note,

Δε διάβαζε νότες,

and he was profoundly hearing impaired.

και ήταν σε μεγάλο βαθμό βαρήκοος.

Yet, he was my greatest teacher.

Και όμως, υπήρξε ο μεγαλύτερός μου δάσκαλος.

Because even through the squeaks of his hearing aids,

Γιατί ακόμη και μέσα από τους διαπεραστικούς ήχους του ακουστικού βαρηκοΐας του,

his understanding of music was profound.

η μουσική του κατανόηση ήταν βαθιά.

And for him, it wasn't so much the way the music goes

Και γι' αυτόν, δεν ήταν τόσο το πώς πάει η μουσική

as about what it witnesses and where it can take you.

όσο ήταν αυτό που μαρτυρά και πού μπορεί αυτό να σε οδηγήσει.

And he did a painting of this experience,

Έκανε μία ζωγραφιά αυτής της εμπειρίας,

which he called "In the Realm of Music."

την οποία ονόμασε «Στο Βασίλειο της Μουσικής».

Now Ted entered this realm every day by improvising

Ο Τεντ, λοιπόν, έμπαινε σε αυτό το βασίλειο κάθε μέρα αυτοσχεδιάζοντας

in a sort of Tin Pan Alley style like this.

σε στυλ Τιν Παν Άλι, κάπως έτσι:

(Music)

(Μουσική)

But he was tough when it came to music.

Αλλά ήταν σκληρός σε ό,τι αφορούσε στη μουσική.

He said, "There are only two things that matter in music:

Έλεγε ότι «Υπάρχουν μόνο δύο πράγματα που έχουν σημασία στη μουσική:

what and how.

το "τι" και το "πώς".

And the thing about classical music,

Και όσον αφορά την κλασική μουσική,

that what and how, it's inexhaustible."

αυτό το τί και το πώς, είναι ανεξάντλητα».

That was his passion for the music.

Αυτό ήταν το πάθος του για τη μουσική.

Both my parents really loved it.

Και οι δυο γονείς μου τη λάτρευαν.

They didn't know all that much about it,

Δε γνώριζαν και πολλά γι' αυτή,

but they gave me the opportunity to discover it

όμως μου έδωσαν την ευκαιρία να την ανακαλύψω

together with them.

μαζί τους.

And I think inspired by that memory,

Και νομίζω, εμπνευσμένος από αυτήν την ανάμνηση,

it's been my desire to try and bring it

η επιθυμία μου είναι να προσπαθήσω να τη φέρω

to as many other people as I can,

σε όσους περισσότερους ανθρώπους μπορώ,

sort of pass it on through whatever means.

να την παραδώσω λίγο-πολύ με κάθε τρόπο.

And how people get this music, how it comes into their lives,

Πώς οι άνθρωποι λαμβάνουν αυτή τη μουσική, πώς μπαίνει στις ζωές τους,

really fascinates me.

πραγματικά με συναρπάζει.

One day in New York, I was on the street

Μια μέρα στη Νέα Υόρκη, ήμουν στο δρόμο

and I saw some kids playing baseball between stoops and cars and fire hydrants.

και είδα κάτι παιδιά να παίζουν μπέιζμπολ ανάμεσα σε σκαλιά και αμάξια και πυροσβεστικούς κρουνούς.

And a tough, slouchy kid got up to bat,

Ένα σκληρό, αδέξιο παιδί σηκώθηκε να χτυπήσει με το ρόπαλο,

and he took a swing and really connected.

κι έκανε ένα χτύπημα και πραγματικά κόλλησε.

And he watched the ball fly for a second,

Και είδε τη μπάλα να πετάει για δευτερόλεπτα,

and then he went, "Dah dadaratatatah.

και μετά άρχισε να τραγουδά, «Νταντανταρατατατα.

Brah dada dadadadah."

Μπρα νταντα νταντανταντα».

And he ran around the bases.

Και έτρεξε γύρω-γύρω στις βάσεις.

And I thought, go figure.

Και σκέφτηκα, κοίτα να δεις.

How did this piece of 18th century Austrian aristocratic entertainment

Πώς αυτό το κομμάτι Αυστριακής αριστοκρατικής διασκέδασης του 18ου αιώνα

turn into the victory crow of this New York kid?

έγινε το νικητήριο κραύγασμα ενός παιδιού από τη Νέα Υόρκη;

How was that passed on? How did he get to hear Mozart?

Πώς μεταβιβάστηκε αυτό; Πώς αυτό το παιδί έφτασε να ακούει Μότσαρτ;

Well when it comes to classical music,

Λοιπόν, όσον αφορά την κλασική μουσική,

there's an awful lot to pass on,

υπάρχουν τόσα πολλά πράγματα να μεταβιβάσεις,

much more than Mozart, Beethoven or Tchiakovsky.

πολλά περισσότερα από Μότσαρτ, Μπετόβεν ή Τσαϊκόφσκι.

Because classical music

Γιατί η κλασική μουσική

is an unbroken living tradition

είναι μία αδιάκοπη ζωντανή παράδοση

that goes back over 1,000 years.

που χρονολογείται πάνω από μια χιλιετία.

And every one of those years

Και κάθε ένα από αυτά τα χρόνια

has had something unique and powerful to say to us

είχε κάτι μοναδικό και ισχυρό να μας πει

about what it's like to be alive.

σχετικά με το πώς είναι να είσαι ζωντανός.

Now the raw material of it, of course,

Η πρώτη ύλη της, είναι φυσικά

is just the music of everyday life.

η μουσική της καθημερινής ζωής.

It's all the anthems and dance crazes

Είναι όλοι οι ύμνοι και οι χορευτικές τρέλες

and ballads and marches.

και οι μπαλάντες και οι πομπές.

But what classical music does

Αλλά αυτό που κάνει η κλασική μουσική

is to distill all of these musics down,

είναι να διυλίζει όλες αυτές τις μουσικές,

to condense them to their absolute essence,

να τις περικόπτει στην απόλυτη ουσία τους,

and from that essence create a new language,

και από αυτή την ουσία να δημιουργεί μια νέα γλώσσα,

a language that speaks very lovingly and unflinchingly

μια γλώσσα που να μιλάει με πολλή αγάπη και χωρίς να διστάζει

about who we really are.

για το ποιοι πραγματικά είμαστε.

It's a language that's still evolving.

Είναι μια γλώσσα που ακόμα εξελίσσεται.

Now over the centuries it grew into the big pieces we always think of,

Με το πέρασμα των αιώνων αναπτύχθηκε στα μεγάλα κομμάτια που πάντα σκεφτόμαστε,

like concertos and symphonies,

όπως κοντσέρτα και συμφωνίες,

but even the most ambitious masterpiece

αλλά ακόμη και το πιο φιλόδοξο αριστούργημα

can have as its central mission

μπορεί να έχει ως κεντρική του αποστολή

to bring you back to a fragile and personal moment --

να σας πάει πίσω σε μια ευάλωτη και προσωπική στιγμή --

like this one from the Beethoven Violin Concerto.

όπως αυτήν εδώ από το κοντσέρτο για βιολί του Μπετόβεν.

(Music)

(Μουσική)

It's so simple, so evocative.

Είναι τόσο απλή, τόσο υποβλητική.

So many emotions seem to be inside of it.

Τόσα πολλά συναισθήματα φαίνεται να εμπεριέχονται σ' αυτήν.

Yet, of course, like all music,

Κι όμως, όπως κάθε μουσική, σαφώς,

it's essentially not about anything.

δεν αφορά τίποτα στην ουσία.

It's just a design of pitches and silence and time.

Είναι απλώς ένα σχέδιο τόνων και σιγής και χρόνου.

And the pitches, the notes, as you know, are just vibrations.

Και οι τόνοι, οι νότες, όπως ξέρετε, είναι απλώς δονήσεις.

They're locations in the spectrum of sound.

Είναι τοποθεσίες στο ηχητικό φάσμα.

And whether we call them 440 per second, A,

Και είτε τις αποκαλούμε 440 το δευτερόλεπτο, Λα,

or 3,729, B flat -- trust me, that's right --

είτε 3.729, Σι ύφεση --πιστέψτε με, έτσι είναι--

they're just phenomena.

είναι απλώς φαινόμενα.

But the way we react to different combinations of these phenomena

Αλλά ο τρόπος με το οποίο αντιδρούμε στους διάφορους συνδυασμούς αυτών των φαινομένων

is complex and emotional and not totally understood.

είναι περίπλοκος και συναισθηματικός και όχι απόλυτα κατανοητός.

And the way we react to them has changed radically over the centuries,

Ο τρόπος που αντιδρούμε σε αυτούς έχει αλλάξει ριζικά με το πέρασμα των αιώνων,

as have our preferences for them.

όπως έχουν αλλάξει και οι προτιμήσεις μας γι' αυτούς.

So for example, in the 11th century,

Για παράδειγμα, λοιπόν, τον 11ο αιώνα,

people liked pieces that ended like this.

στους ανθρώπους άρεσαν κομμάτια που τελείωναν έτσι:

(Music)

(Μουσική)

And in the 17th century, it was more like this.

Και το 17ο αιώνα ήταν περισσότερο κάπως έτσι:

(Music)

(Μουσική)

And in the 21st century ...

Και τον 21ο αιώνα...

(Music)

(Μουσική)

Now your 21st century ears are quite happy with this last chord,

Τα αυτιά σας που είναι του 21ου αιώνα είναι αρκετά ευχαριστημένα με αυτήν την τελευταία συγχορδία,

even though a while back it would have puzzled or annoyed you

παρόλο που πριν από κάποιο καιρό θα σας είχε παραξενέψει ή ενοχλήσει

or sent some of you running from the room.

ή θα σας έκανε να τρέξετε έξω από την αίθουσα.

And the reason you like it

Ο λόγος που σας αρέσει

is because you've inherited, whether you knew it or not,

είναι γιατί έχετε κληρονομήσει, είτε το ξέρατε είτε όχι,

centuries-worth of changes

αλλαγές πολλών αιώνων

in musical theory, practice and fashion.

στη μουσική θεωρία, στην πρακτική και τη μόδα.

And in classical music we can follow these changes very, very accurately

Στην κλασική μουσική μπορούμε να ακολουθήσουμε αυτές τις αλλαγές με πάρα πολύ ακρίβεια

because of the music's powerful silent partner,

εξαιτίας του ισχυρού, σιωπηλού συντρόφου της μουσικής,

the way it's been passed on: notation.

τον τρόπο που έχει μεταφερθεί: τη μουσική σημειογραφία.

Now the impulse to notate,

Την παρόρμηση, τώρα, για να γράψουμε νότες,

or, more exactly I should say, encode music

ή, πιο ακριβέστερα θα έπρεπε να πω, να κωδικοποιήσουμε μουσική

has been with us for a very long time.

την έχουμε εδώ και πολύ καιρό.

In 200 B.C., a man named Sekulos

Το 200 π.Χ., ένας άντρας με το όνομα Σέκουλος

wrote this song for his departed wife

έγραψε αυτό το τραγούδι για τη νεκρή γυναίκα του

and inscribed it on her gravestone

και το χάραξε στην ταφόπλακά της

in the notational system of the Greeks.

με το σύστημα νοτών των Ελλήνων.

(Music)

(Μουσική)

And a thousand years later,

Χίλια χρόνια αργότερα,

this impulse to notate took an entirely different form.

αυτή η παρόρμηση να γράψει νότες πήρε μία εντελώς διαφορετική μορφή.

And you can see how this happened

Μπορείτε να δείτε πώς αυτό συνέβη

in these excerpts from the Christmas mass "Puer Natus est nobis,"

σε αυτά τα αποσπάσματα από τη Χριστουγεννιάτικη λειτουργία «Puer Natus est nobis»,

"For Us is Born."

«Για εμάς γεννιέται».

(Music)

(Μουσική)

In the 10th century, little squiggles were used

Τον 10ο αιώνα, μικρές μουτζούρες χρησιμοποιούνταν

just to indicate the general shape of the tune.

μόνο για να δείξουν τη γενική μορφή της μελωδίας.

And in the 12th century, a line was drawn, like a musical horizon line,

Και το 12ο αιώνα, ζωγραφίστηκε μία γραμμή, σαν μία γραμμή μουσικού ορίζοντα,

to better pinpoint the pitch's location.

για να εντοπίζει καλύτερα τη θέση του τόνου.

And then in the 13th century, more lines and new shapes of notes

Και μετά, το 13ο αιώνα, περισσότερες γραμμές και νότες με καινούργια σχήματα

locked in the concept of the tune exactly,

κατοχύρωσαν ακριβώς την έννοια του κουρδίσματος,

and that led to the kind of notation we have today.

κι αυτό οδήγησε στο είδος μουσικής σημειογραφίας που έχουμε σήμερα.

Well notation not only passed the music on,

Η μουσική σημειογραφία, λοιπόν, όχι μόνο μετέφερε τη μουσική,

notating and encoding the music changed its priorities entirely,

το γράψιμο σε νότες και η κωδικοποίηση της μουσικής άλλαξαν τελείως τις προτεραιότητές της,

because it enabled the musicians

διότι παρείχε τη δυνατότητα στους μουσικούς

to imagine music on a much vaster scale.

να φανταστούν τη μουσική σε μία πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.

Now inspired moves of improvisation

Τώρα οι εμπνευσμένες κινήσεις του αυτοσχεδιασμού

could be recorded, saved, considered, prioritized,

θα μπορούν να καταγράφονται, να αποθηκεύονται, να υπολογίζονται, να μπαίνουν σε προτεραιότητα,

made into intricate designs.

να γίνονται περίπλοκα σχέδια.

And from this moment, classical music became

Και από αυτή τη στιγμή, η κλασική μουσική έγινε

what it most essentially is,

αυτό που ουσιαστικά είναι,

a dialogue between the two powerful sides of our nature:

ένας διάλογος μεταξύ δύο ισχυρών πλευρών της φύσης μας:

instinct and intelligence.

Του ένστικτου και της ευφυΐας.

And there began to be a real difference at this point

Ξεκίνησε να υπάρχει μία πραγματική διαφορά σε αυτό το σημείο

between the art of improvisation

μεταξύ της τέχνης του αυτοσχεδιασμού

and the art of composition.

και της τέχνης της σύνθεσης.

Now an improviser senses and plays the next cool move,

Ο αυτοσχεδιαστής αισθάνεται και παίζει την επόμενη καλή κίνηση,

but a composer is considering all possible moves,

αλλά ο συνθέτης σκέφτεται όλες τις πιθανές κινήσεις,

testing them out, prioritizing them out,

τις δοκιμάζει, τις βάζει σε προτεραιότητα,

until he sees how they can form a powerful and coherent design

μέχρι να δει πώς μπορούν να σχηματίσουν ένα δυναμικό και συνεκτικό σχέδιο

of ultimate and enduring coolness.

απόλυτης και παντοτινής άνεσης.

Now some of the greatest composers, like Bach,

Κάποιοι, τώρα, από τους μεγαλύτερους συνθέτες, όπως ο Μπαχ,

were combinations of these two things.

υπήρξαν συνδυασμός αυτών των δύο πραγμάτων.

Bach was like a great improviser with a mind of a chess master.

Ο Μπαχ ήταν ένας σπουδαίος αυτοσχεδιαστής με το μυαλό ενός μετρ του σκακιού.

Mozart was the same way.

Ο Μότσαρτ το ίδιο.

But every musician strikes a different balance

Αλλά ο κάθε μουσικός πετυχαίνει μια διαφορετική ισορροπία

between faith and reason, instinct and intelligence.

μεταξύ πίστης και λογικής, ενστίκτου και ευφυΐας.

And every musical era had different priorities of these things,

Κάθε μουσική εποχή είχε διαφορετικές προτεραιότητες αυτών των πραγμάτων,

different things to pass on, different 'whats' and 'hows'.

διαφορετικά πράγματα να μεταβιβάσει, διαφορετικά «τι» και «πως».

So in the first eight centuries or so of this tradition

Τους πρώτους, οχτώ περίπου αιώνες αυτής της παράδοσης

the big 'what' was to praise God.

το μεγάλο «τι» ήταν να δοξάζουμε το Θεό.

And by the 1400s, music was being written

Και μέχρι το 1400 γραφόταν μουσική

that tried to mirror God's mind

που προσπαθούσε να αντικατοπτρίσει το μυαλό του Θεού

as could be seen in the design of the night sky.

όπως φαίνεται στο σχέδιο του νυχτερινού ουρανού.

The 'how' was a style called polyphony,

Το «πως» ήταν ένα στυλ που λεγόταν πολυφωνία,

music of many independently moving voices

μουσική πολλών ανεξάρτητα κινούμενων φωνών

that suggested the way the planets seemed to move

που υπονοούσαν τον τρόπο με τον οποίο φαίνονταν να κινούνται οι πλανήτες

in Ptolemy's geocentric universe.

στο γεωκεντρικό σύμπαν του Πτολεμαίου.

This was truly the music of the spheres.

Αυτή ήταν πραγματικά η μουσική των σφαιρών.

(Music)

(Μουσική)

This is the kind of music that Leonardo DaVinci would have known.

Αυτό είναι το είδος της μουσικής που ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι θα είχε γνωρίσει.

And perhaps its tremendous intellectual perfection and serenity

Και ίσως η τεράστια διανοητική του τελειότητα και γαλήνη

meant that something new had to happen --

σήμαιναν ότι κάτι καινούργιο έπρεπε να συμβεί --

a radical new move, which in 1600 is what did happen.

μία νέα, ριζική κίνηση η οποία όντως συνέβη το 1600.

(Music) Singer: Ah, bitter blow!

(Μουσική) Τραγουδιστής: Αχ, πικρό φύσημα!

Ah, wicked, cruel fate!

Αχ, κακή, απάνθρωπη μοίρα!

Ah, baleful stars!

Αχ, λυπημένα άστρα!

Ah, avaricious heaven!

Αχ, άπληστε ουρανέ!

MTT: This, of course, was the birth of opera,

ΜΤΤ: Αυτό, φυσικά, ήταν η γέννηση της όπερας,

and its development put music on a radical new course.

και η ανάπτυξή της έβαλε τη μουσική σε μία νέα πρωτοποριακή πορεία.

The what now was not to mirror the mind of God,

Το «τι» δεν ήταν τώρα να αντικατοπτρίσουμε το μυαλό του Θεού,

but to follow the emotion turbulence of man.

αλλά να ακολουθήσουμε τη συναισθηματική αναταραχή του ανθρώπου.

And the how was harmony,

Και το «πως» ήταν αρμονία,

stacking up the pitches to form chords.

στοιβάζοντας τους τόνους για να δημιουργήσουμε συγχορδίες.

And the chords, it turned out,

Και οι συγχορδίες, απ' ό,τι φάνηκε,

were capable of representing incredible varieties of emotions.

στάθηκαν ικανές να απεικονίσουν απίστευτες ποικιλίες συναισθημάτων.

And the basic chords were the ones we still have with us,

Οι βασικές συγχορδίες ήταν αυτές που ακόμη έχουμε μαζί μας,

the triads,

οι τρίφωνες συγχορδίες,

either the major one,

είτε η μείζων τρίφωνη συγχορδία,

which we think is happy,

η οποία νομίζουμε πως είναι χαρούμενη,

or the minor one,

είτε η ελάσσων τρίφωνη συγχορδία,

which we perceive as sad.

την οποία εκλαμβάνουμε σαν λυπητερή.

But what's the actual difference between these two chords?

Αλλά ποια είναι η ουσιαστική διαφορά μεταξύ αυτών των δύο συγχορδιών;

It's just these two notes in the middle.

Είναι μόνο αυτές οι δύο νότες στη μέση.

It's either E natural,

Είναι ή η Μι,

and 659 vibrations per second,

και 659 δονήσεις το δευτερόλεπτο,

or E flat, at 622.

ή η Μι ύφεση, στις 622.

So the big difference between human happiness and sadness?

Άρα η μεγάλη διαφορά μεταξύ ανθρώπινης χαράς και λύπης;

37 freakin' vibrations.

37 χαζοδονήσεις.

So you can see in a system like this

Επομένως, μπορείτε να δείτε ότι σε ένα τέτοιο σύστημα

there was enormous subtle potential

υπήρχε τεράστια λεπτή δυνατότητα

of representing human emotions.

να απεικονιστούν ανθρώπινα συναισθήματα.

And in fact, as man began to understand more

Πράγματι, καθώς ο άνθρωπος άρχισε να καταλαβαίνει περισσότερο

his complex and ambivalent nature,

την περίπλοκη και αμφίθυμη φύση του,

harmony grew more complex to reflect it.

η αρμονία έγινε πιο περίπλοκη για να την αντικατοπτρίσει.

Turns out it was capable of expressing emotions

Απ' ό,τι φαίνεται ήταν ικανή να εκφράζει συναισθήματα

beyond the ability of words.

πέρα από την ικανότητα των λέξεων.

Now with all this possibility,

Με όλη αυτή τη δυνατότητα, τώρα,

classical music really took off.

απογειώθηκε πραγματικά η κλασική μουσική.

It's the time in which the big forms began to arise.

Είναι η εποχή που οι μεγάλες μορφές ξεκίνησαν να παρουσιάζονται.

And the effects of technology began to be felt also,

Και οι επιδράσεις της τεχνολογίας ξεκίνησαν επίσης να γίνονται αισθητές,

because printing put music, the scores, the codebooks of music,

διότι η εκτύπωση έβαλε τη μουσική, τις παρτιτούρες, τα βιβλία κωδικών της μουσικής,

into the hands of performers everywhere.

στα χέρια των καλλιτεχνών παντού στον κόσμο.

And new and improved instruments

Νέα και βελτιωμένα όργανα

made the age of the virtuoso possible.

κατέστησαν δυνατή την εποχή του βιρτουόζου.

This is when those big forms arose --

Τότε είναι που παρουσιάστηκαν εκείνες οι μεγάλες μορφές --

the symphonies, the sonatas, the concertos.

οι συμφωνίες, οι σονάτες, τα κοντσέρτα.

And in these big architectures of time,

Και στις μεγάλες αυτές αρχιτεκτονικές του καιρού,

composers like Beethoven could share the insights of a lifetime.

συνθέτες όπως ο Μπετόβεν μπόρεσαν να μοιραστούν τις βαθιές γνώσεις μιας ζωής.

A piece like Beethoven's Fifth

Ένα κομμάτι σαν την Πέμπτη συμφωνία του Μπετόβεν,

basically witnessing how it was possible

στην ουσία δείχνει πώς ήταν δυνατό

for him to go from sorrow and anger,

γι' αυτόν να περάσει από τη θλίψη στο θυμό,

over the course of a half an hour,

σε διάστημα μισής ώρας,

step by exacting step of his route,

βήμα προς βήμα καθορίζοντας την πορεία του,

to the moment when he could make it across to joy.

ως τη στιγμή που κατάφερε να περάσει στη χαρά.

(Music)

(Μουσική)

And it turned out the symphony could be used for more complex issues,

Και η συμφωνία κατέληξε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πιο περίπλοκα θέματα,

like gripping ones of culture,

για παράδειγμα συγκλονιστικά θέματα κουλτούρας,

such as nationalism or quest for freedom

όπως ο εθνικισμός ή η αναζήτηση για ελευθερία

or the frontiers of sensuality.

ή τα όρια του αισθησιασμού.

But whatever direction the music took,

Αλλά ό,τι κατεύθυνση και να πήρε η μουσική,

one thing until recently was always the same,

ένα πράγμα παρέμενε πάντα, μέχρι και πρόσφατα, το ίδιο,

and that was when the musicians stopped playing,

και τότε είναι που σταμάτησαν να παίζουν οι μουσικοί,

the music stopped.

η μουσική σταμάτησε.

Now this moment so fascinates me.

Αυτή η στιγμή είναι που τόσο με συναρπάζει.

I find it such a profound one.

Τη βρίσκω τόσο βαθιά.

What happens when the music stops?

Τι γίνεται όταν σταματά η μουσική;

Where does it go? What's left?

Που πηγαίνει; Τι απομένει;

What sticks with people in the audience at the end of a performance?

Τι μένει στο κοινό στο τέλος μιας παράστασης;

Is it a melody or a rhythm

Είναι μια μελωδία ή ένας ρυθμός

or a mood or an attitude?

ή μια διάθεση ή μία στάση;

And how might that change their lives?

Και πώς μπορεί αυτό να αλλάξει τις ζωές τους;

To me this is the intimate, personal side of music.

Για μένα, αυτή είναι η στενή, προσωπική πλευρά της μουσικής.

It's the passing on part. It's the 'why' part of it.

Είναι το κομμάτι που μεταβιβάζεται. Είναι το «γιατί» αυτού.

And to me that's the most essential of all.

Και για μένα αυτό είναι το πιο ουσιώδες απ' όλα.

Mostly it's been a person-to-person thing,

Ήταν περισσότερο ένα πράγμα ανθρώπου προς άνθρωπο,

a teacher-student, performer-audience thing,

κάτι μεταξύ δασκάλου-μαθητή, ένα πράγμα μεταξύ καλλιτέχνη-κοινού,

and then around 1880 came this new technology

και τότε, γύρω στο 1880 ήρθε αυτή η νέα τεχνολογία

that first mechanically then through analogs then digitally

που πρώτα μηχανικά, μετά αναλογικά, μετά ψηφιακά

created a new and miraculous way of passing things on,

δημιούργησε έναν καινούργιο και θαυμάσιο τρόπο, μολονότι απρόσωπο,

albeit an impersonal one.

να μεταφέρονται τα πράγματα.

People could now hear music all the time,

Οι άνθρωποι μπορούσαν τώρα να ακούνε μουσική όλη την ώρα,

even though it wasn't necessary

for them to play an instrument, read music or even go to concerts.

παρόλο που δεν ήταν απαραίτητο γι' αυτούς

να παίζουν κάποιο μουσικό όργανο, να διαβάζουν μουσική ή ακόμη να πηγαίνουν σε συναυλίες.

And technology democratized music by making everything available.

Η τεχνολογία έκανε δημοκρατική τη μουσική κάνοντας τα πάντα διαθέσιμα.

It spearheaded a cultural revolution

Ηγήθηκε μίας πολιτισμικής επανάστασης

in which artists like Caruso and Bessie Smith were on the same footing.

στην οποία καλλιτέχνες όπως ο Καρούζο και η Μπέσι Σμιθ βρίσκονταν στην ίδια βάση.

And technology pushed composers to tremendous extremes,

Η τεχνολογία ώθησε συνθέτες σε τρομερά άκρα,

using computers and synthesizers

χρησιμοποιώντας υπολογιστές και συνθεσάιζερ

to create works of intellectually impenetrable complexity

για να δημιουργήσουν έργα αδιαπέραστης διανοητικά περιπλοκής

beyond the means of performers and audiences.

πέρα από τα μέσα των καλλιτεχνών και του κοινού.

At the same time technology,

Την ίδια στιγμή, η τεχνολογία,

by taking over the role that notation had always played,

παίρνοντας το ρόλο που πάντα ανήκε στη μουσική σημειογραφία,

shifted the balance within music between instinct and intelligence

μετακίνησε την ισορροπία μέσα στην ίδια τη μουσική μεταξύ ενστίκτου και ευφυΐας

way over to the instinctive side.

στη μακρινή, ενστικτώδη μεριά.

The culture in which we live now

Η κουλτούρα στην οποία ζούμε τώρα

is awash with music of improvisation

είναι γεμάτη με μουσική αυτοσχεδιασμού

that's been sliced, diced, layered

που έχει κοπεί σε φέτες, σε κομματάκια, σε λωρίδες

and, God knows, distributed and sold.

και, ο Θεός το ξέρει, έχει διανεμηθεί και πουληθεί.

What's the long-term effect of this on us or on music?

Ποιο είναι το μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα αυτού για εμάς ή για τη μουσική;

Nobody knows.

Κανένας δεν ξέρει.

The question remains: What happens when the music stops?

Η ερώτηση παραμένει: Τι συμβαίνει όταν η μουσική σταματά;

What sticks with people?

Τι μένει στον κόσμο;

Now that we have unlimited access to music, what does stick with us?

Τώρα που έχουμε απεριόριστη πρόσβαση στη μουσική, τι είναι αυτό που μας μένει;

Well let me show you a story of what I mean

Αφήστε με, λοιπόν, να σας δείξω μια ιστορία για το τι εννοώ

by "really sticking with us."

με το «μας μένει πραγματικά».

I was visiting a cousin of mine in an old age home,

Είχα πάει να επισκεφτώ έναν ξάδερφό μου σε ένα γηροκομείο,

and I spied a very shaky old man

και κατασκόπευσα έναν πολύ αδύναμο ηλικιωμένο άντρα

making his way across the room on a walker.

να διασχίζει το δωμάτιο με βοηθητικό πλαίσιο βαδίσματος.

He came over to a piano that was there,

Πλησίασε σε ένα πιάνο που βρισκόταν εκεί,

and he balanced himself and began playing something like this.

ισορρόπησε τον εαυτό του κι άρχισε να παίζει κάτι σαν αυτό:

(Music)

(Μουσική)

And he said something like, "Me ... boy ... symphony ... Beethoven."

Και είπε κάτι σαν: «Εγώ...αγόρι...συμφωνία...Μπετόβεν».

And I suddenly got it,

Και ξαφνικά το κατάλαβα,

and I said, "Friend, by any chance are you trying to play this?"

και είπα, «Φίλε, προσπαθείς μήπως να παίξεις αυτό;»

(Music)

(Μουσική)

And he said, "Yes, yes. I was a little boy.

Και είπε, «Ναι, ναι. Ήμουν μικρό αγόρι.

The symphony: Isaac Stern, the concerto, I heard it."

Τη συμφωνία: Ισαάκ Στερν, το κοντσέρτο, την άκουσα».

And I thought, my God,

Και σκέφτηκα, Θεέ μου,

how much must this music mean to this man

πόσα πολλά μπορεί να σημαίνει αυτή η μουσική γι' αυτόν τον άντρα

that he would get himself out of his bed, across the room

για να σηκωθεί από το κρεβάτι, ως την άλλη άκρη του δωματίου

to recover the memory of this music

για να ανακτήσει την ανάμνηση αυτής της μουσικής

that, after everything else in his life is sloughing away,

που, μετά από όλα τ' άλλα στη ζωή του που απομακρύνονται,

still means so much to him?

ακόμη σημαίνει τόσα γι' αυτόν;

Well, that's why I take every performance so seriously,

Γι' αυτό, λοιπόν, αντιμετωπίζω τόσο σοβαρά την κάθε παράσταση,

why it matters to me so much.

γιατί είναι τόσο σημαντική για μένα.

I never know who might be there, who might be absorbing it

Ποτέ δεν ξέρω ποιος θα είναι εκεί, ποιος μπορεί να την απορροφά

and what will happen to it in their life.

και τι θα συμβεί σε αυτήν μέσα στη ζωή τους.

But now I'm excited that there's more chance than ever before possible

Αλλά τώρα είμαι ενθουσιασμένος που υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες από ποτέ

of sharing this music.

για να μοιραστώ αυτή τη μουσική.

That's what drives my interest in projects

Αυτό είναι που κινεί το ενδιαφέρον μου σε δουλειές

like the TV series "Keeping Score" with the San Francisco Symphony

όπως η τηλεοπτική σειρά «Κίπινγκ Σκορ» με τη Συμφωνική του Σαν Φρανσίσκο

that looks at the backstories of music,

η οποία ασχολείται με τις ιστορίες πίσω από τη μουσική,

and working with the young musicians at the New World Symphony

και δουλεύει με νέους μουσικούς στη Συμφωνική του Νέου Κόσμου

on projects that explore the potential

σε έργα που εξερευνούν τη δυνατότητα

of the new performing arts centers

των νέων κέντρων ερμηνευτικών τεχνών

for both entertainment and education.

και για ψυχαγωγία και για εκπαίδευση.

And of course, the New World Symphony

Και φυσικά, η Συμφωνική του Νέου Κόσμου

led to the YouTube Symphony and projects on the internet

οδήγησε στη Συμφωνική ορχήστρα YouTube και σε έργα στο διαδίκτυο

that reach out to musicians and audiences all over the world.

που απευθύνονται σε μουσικούς και κοινό σε όλον τον κόσμο.

And the exciting thing is all this is just a prototype.

Και το συναρπαστικό είναι ότι όλα αυτά είναι απλώς ένα μοντέλο.

There's just a role here for so many people --

Υπάρχει ένας ρόλος εδώ για τόσους πολλούς ανθρώπους --

teachers, parents, performers --

δασκάλους, γονείς, καλλιτέχνες --

to be explorers together.

για να είναι μαζί. εξερευνητές.

Sure, the big events attract a lot of attention,

Σίγουρα, τα μεγάλα γεγονότα τραβούν πολλή προσοχή,

but what really matters is what goes on every single day.

αλλά αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι ό,τι συμβαίνει κάθε μέρα.

We need your perspectives, your curiosity, your voices.

Χρειαζόμαστε τη δική σας οπτική γωνία, την περιέργειά σας, τις φωνές σας.

And it excites me now to meet people

Και με συναρπάζει τώρα να γνωρίζω ανθρώπους

who are hikers, chefs, code writers, taxi drivers,

που είναι πεζοπόροι, μάγειρες, οδηγοί ταξί, που γράφουν κώδικες,

people I never would have guessed who loved the music

άνθρωποι που αγαπούν τη μουσική, και που ποτέ δε θα το είχα φανταστεί,

and who are passing it on.

και που τη μεταδίδουν.

You don't need to worry about knowing anything.

Δε χρειάζεται να ανησυχείτε για το αν γνωρίζετε κάτι.

If you're curious, if you have a capacity for wonder, if you're alive,

Αν είστε περίεργος, αν έχετε την ικανότητα να αναρωτιέστε, αν είστε ζωντανοί,

you know all that you need to know.

τότε γνωρίζετε όσα χρειάζεται να γνωρίζετε.

You can start anywhere. Ramble a bit.

Μπορείτε να ξεκινήσετε από οπουδήποτε. Περιπλανηθείτε λιγάκι.

Follow traces. Get lost. Be surprised, amused inspired.

Ακολουθήστε ίχνη. Χαθείτε. Εκπλαγείτε, διασκεδάστε, εμπνευστείτε.

All that 'what', all that 'how' is out there

Όλα αυτά τα «τι», όλα τα «πως» βρίσκονται εκεί έξω στον κόσμο

waiting for you to discover its 'why',

περιμένοντάς σας να ανακαλύψετε τα «γιατί» τους,

to dive in and pass it on.

να βουτήξετε και να το μεταδώσετε.

Thank you.

Σας ευχαριστώ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)