Frederick Balagadde: Bio-lab on a microchip

Frederick Balagadde: Micro-chip'deki Bio-Laboratuar

Çeviri: Ayşe Demirel Gözden geçirme: Müge Gür

The greatest irony in global health

Global sağlık ile ilgili en büyük ironi

is that the poorest countries

en fakir ülkelerin en büyük

carry the largest disease burden.

hastalık yükü taşıyan ülkeler olmasıdır.

If we resize the countries of the globe

Dünyadaki ülkeleri boyutlarına göre

in proportion to the subject of interest,

bu konuyla ilgili olarak sıralarsak

we see that Sub-Saharan Africa

kara Afrika'nın (sahara altı-güney) HIV/AIDS

is the worst hit region by HIV/AIDS.

tarafından en büyük darbeyi aldığını görürüz.

This is the most devastating epidemic of our time.

Bu zamanımızın en tahrip edici epidemisi.

We also see that this region

Aynı zamanda bu bölgenin hastalıklarla

has the least capability in terms of dealing with the disease.

baş edebilme konusunda da en zayıf ülke olduğunu da görüyoruz.

There are very few doctors

Çok az doktor var

and, quite frankly, these countries do not have the resources

ve açıkçası, bu ülkeler bu çeşit salgınlarla başa çıkabilecek

that are needed to cope

kaynaklara da

with such epidemics.

sahip değiller.

So what the Western countries,

Ve Batı'nın gelişmiş ülkelerinin

developed countries, have generously done

büyük bir cömertlikle yaptıkları şey de

is they have proposed to provide free drugs

üçüncü dünya ülkelerindeki bu insanlara

to all people in Third World countries

aslında ilaç alacak parası olmayan bu halklara

who actually can't afford these medications.

bedava ilaç sağlamak oldu.

And this has already saved millions of lives,

Ve bu zaten hali hazırda milyonlarca hayatı

and it has prevented entire economies

kurtardı ve kara Afrika'da yer alan

from capsizing in Sub-Saharan Africa.

ekonomilerin de batmasını önlemiş oldu

But there is a fundamental problem

Ama ana bir sorun var.

that is killing the efforts

Ve bu da hastalığa karşı

in fighting this disease,

verilen savaşı öldürüyor.

because if you keep throwing

Çünkü tanı koyma hizmeti almayan

drugs out at people

bu insanlara ilaç atmaya

who don't have diagnostic services,

devam ederseniz,

you end up creating a problem of drug resistance.

ilaç direnci adı verilen bir problem yaratırsınız.

This is already beginning to happen in Sub-Saharan Africa.

Şu an kara Afrika'da bu sorun yaşanmaya başlandı.

The problem is that,

Problem şu,

what begins as a tragedy in the Third World

Üçüncü Dünya'da trajedi olmaya başlayan

could easily become a global problem.

bu olay kolaylıkla global bir sorun haline dönüşebilir

And the last thing we want to see

ve görmek istediğimiz en son şey de

is drug-resistant strains of HIV

dünya çapında ortaya çıkacak

popping up all over the world,

ilaç dirençli HIV formlarıdır çünkü

because it will make treatment more expensive

hem tedaviyi çok daha pahalı hale getirecek

and it could also restore

hem de ilk dönemlerde görülen

the pre-ARV carnage of HIV/AIDS.

HIV/AIDS salgını yeniden canlanacak.

I experienced this firsthand

Bunu Uganda'da henüz lise

as a high school student in Uganda.

öğrencisi olarak okurken bizzat yaşadım.

This was in the 90s

90'lı yıllardı,

during the peak of the HIV epidemic,

HIV salgınının zirve yaptığı dönemlerdi,

before there were any ARVs in Sub-Saharan Africa.

ve kara Afrika'da henüz ARV (antiretroviral ilaçlar) yoktu.

And during that time, I actually lost more relatives,

Ve bu dönemde beni eğiten öğretmenlerimin yanı sıra

as well as the teachers who taught me,

akrabalarımın çoğunu da AIDS yüzünden

to HIV/AIDS.

kaybettim

So this became one of the driving passions of my life,

Ve bu benim hayatımın amacı ve tutkusu haline geldi;

to help find real solutions

bu çeşit problemlere karşı

that could address these kinds of problems.

kullanabileceğimiz gerçekçi çözümler bulmak istedim.

We all know about the miracle of miniaturization.

Minyatürlerdeki mucizeyi hepimiz biliriz.

Back in the day, computers used to fill this entire room,

O günlerde, bilgisayarlar büyük bir odayı dolduruyordu

and people actually used to work inside the computers.

ve insanlar aslında bilgisayarların içinde çalışıyorlardı.

But what electronic miniaturization has done

Ama elektronik minyatürleştirme insanların

is that it has allowed people to shrink

teknolojiyi bir cep telefonunun içine

technology into a cell phone.

sığacak şekilde küçültmesini sağladı.

And I'm sure everyone here enjoys cell phones

Eminim herkes cep telefonundan keyif alıyordur,

that can actually be used in the remote areas of the world,

çünkü üçüncü dünya ülkelerinin en ücra köşelerinde

in the Third World countries.

bile kullanılabiliyorlar.

The good news is that the same technology

İyi haber, elektroniği minyatürleştiren

that allowed miniaturization of electronics

bu teknolojinin artık

is now allowing us to miniaturize

biyoloji labarotuarlarını da minyatürleştirmemizi

biological laboratories.

sağlıyor olması.

So, right now, we can actually miniaturize

Yani şimdi biyoloji ve kimya labarotuarlarını

biological and chemistry laboratories

gerçek anlamda minyatürleştirip

onto microfluidic chips.

mikro-sıvısal çiplere aktarabiliyoruz.

I was very lucky to come

Lise eğitimimin hemen sonrasında

to the US right after high school,

Amerika'ya gelmem büyük şanstı,

and was able to work on this technology

bu sayede bu teknoloji üstünde çalışıp

and develop some devices.

bazı aletler geliştirebilmiş oldum.

This is a microfluidic chip that I developed.

Bu benim geliştirdiğim bir mikro-sıvısal çip

A close look at how the technology works:

Teknolojinin nasıl çalıştığına yakından bakalım;

These are channels that are about the size of a human hair --

İnsan saç teli kalınlığında kanallar mevcut.

so you have integrated valves, pumps, mixers and injectors --

Yani kapakları, pompaları, karıştırıcıları ve enjektörleri entegre etmiş oldunuz,

so you can fit entire diagnostic experiments

Yani tüm tanısal deneylerin hepsini

onto a microfluidic system.

mikrosıvısal bir sisteme sığdırabilirsiniz.

So what I plan to do with this technology

Bu teknoloji ile yapmayı planlağım şey

is to actually take the current state

bu teknolojinin şu an

of the technology

gelmiş olduğu noktayı

and build an HIV kit

mikrosıvısal bir sistemde

in a microfluidic system.

HIV tanı aracı oluşturmak için kullanmak,

So, with one microfluidic chip,

yani iPhone büyüklüğündeki

which is the size of an iPhone,

bir mikrosıvısal çip sayesinde

you can actually diagnose

gerçek anlamda 100 tane

100 patients at the same time.

hastanın tanısını koyabiliyorsunuz.

For each patient, we will be able to do

Her bir hasta için yaklaşık 100 değişik

up to 100 different viral loads per patient.

virüs yükleyebiliyorsunuz.

And this is only done in four hours,

Ve bu işlem sadece 4 saat sürüyor,

50 times faster than the current state of the art,

şu an kullanılan zamandan 50 kat hızlı,

at a cost that will be five to 500 times cheaper

ve ücreti de şu an geçerli rakamlardan

than the current options.

beş veya beşyüz kat daha ucuz.

So this will allow us to create

Bu sayede üçüncü dünya'da ücreti

personalized medicines in the Third World

gerçekten uygun olarak kişisel tedavilere

at a cost that is actually achievable

başlayabileceğiz ve dünyayı

and make the world a safer place.

daha güvenli bir yer haline getireceğiz.

I invite your interest

Bu görüşü pratik bir gerçeğe

as well as your involvement

dönüştürmemiz için bu konuya

in driving this vision

ilginizi çekerek sizin de

to a point of practical reality.

katılımınızı davet ediyorum.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

alkışlar