Jon Nguyen: Tour the solar system from home

Jon Nguyen: Evden güneş sistemi gezisi

Çeviri: Sevkan Uzel Gözden geçirme: İrem Uzel

As a kid, I was fascinated with all things air and space.

Çocukken, gökyüzü ve uzayla ilgili her şey beni büyülerdi.

I would watch Nova on PBS.

PBS kanalındaki Nova'yı izlerdim.

Our school would show Bill Nye the Science Guy.

Okulda bilimci komedyen Bill Nye'ı izlerdik.

When I was in elementary school, my next door neighbor,

İlkokuldayken, yan komşumuz

he gave me a book for my birthday.

doğum günümde bana bir kitap vermişti.

It was an astronomy book,

Bir astronomi kitabıydı,

and I poured over that thing for hours on end,

and it was a combination of all these things

that inspired me to pursue space exploration

hayalime esin kaynağı olan her şey vardı.

as my own personal dream, and part of that dream was,

Hayallerimden biri de, güneş sisteminin

I always wanted to just fly around the solar system

etrafında dolaşmak ve farklı gezegenleri,

and visit different planets and visit moons and spacecraft.

farklı uyduları ve uzay araçlarını görmekti.

Well, a number of years later, I graduated from UCLA

Birkaç sene sonra UCLA'dan mezun oldum

and I found myself at NASA,

ve kendimi NASA'da buldum.

working for the jet propulsion laboratory,

Jet fırlatma laboratuvarında çalışıyorum

and there our team was challenged

ve ekibimizin uğraştığı şey,

to create a 3D visualization of the solar system,

güneş sistemini 3 boyutlu olarak görselleştirmek.

and today I want to show you what we've done so far.

Bugün size, şimdiye dek neler yaptığımızı göstereceğim.

Now, the kicker is, everything I'm about to do here

Önemli nokta şu ki, burada yapacağım her şeyi

you can do at home, because we built this

evde kendiniz yapabilirsiniz, çünkü bunu

for the public for you guys to use.

halk için, sizin kullanmanız için yaptık.

So what you're looking at right now is the Earth.

Şu anda gördüğünüz Dünya.

You can see the United States and California

Birleşik Devletler'i, Kaliforniya'yı ve San Diego'yu

and San Diego, and you can use the mouse

görebilirsiniz. Nesneleri döndürmek için

or the keyboard to spin things around.

fareyi veya klavyeyi kullanabilirsiniz.

Now, this isn't new. Anyone who's used Google Earth

Bu yeni bir şey değil. Google Earth kullanan herkes

has seen this before, but one thing we like to say

bunu zaten biliyor. Fakat ekip olarak söylemek

in our group is, we do the opposite of Google Earth.

istediğimiz, Google Earth'ün tam tersini yaptığımız.

Google Earth goes from this view down to your backyard.

Google Earth, bu görüntüden bahçenize kadar iner.

We go from this view out to the stars.

Biz bu görüntüden yıldızlara kadar çıkarız.

So the Earth is cool, but what we really want to show

Dünya hoş ama bizim size asıl göstermek istediğimiz

are the spacecraft,

uzay araçları,

so I'm going to bring the interface back up,

o yüzden arayüz yüklemesi yapacağım

and now you're looking at a number of satellites

ve işte Dünya yörüngesinde dolaşan bir sürü

orbiting the Earth.

uydu görüyorsunuz.

These are a number of our science space Earth orbiters.

Bunlar bizim bilimsel uzay uydularımızın bir bölümü.

We haven't included military satellites and weather satellites

Askeri uydular ile hava durumu, iletişim

and communication satellites and reconnaissance satellites.

ve casusluk uydularını katmadık.

If we did, it would be a complete mess,

Katsaydık, tam bir karmaşa olurdu.

because there's a lot of stuff out there.

Çünkü orada bayağı fazla şey var.

And the cool thing is, we actually created 3D models

Hoş olan yanı, bu uzay araçlarının çoğunun 3 boyutlu

for a number of these spacecraft, so if you want to visit

modellerini yarattık ve eğer birini gezmek isterseniz

any of these, all you need to do is double-click on them.

üzerine çift tıklamanız yeterli.

So I'm going to find the International Space Station,

Şimdi Uluslararası Uzay İstasyonu'nu bulup

double-click, and it will take us all the way down to the ISS.

çift tıklayalım ve böylece ISS'ye gidelim.

And now you're riding along with the ISS

İşte şimdi ISS'in şu an bulunduğu yerde

where it is right now.

onunla geziniyoruz.

And the other cool thing is, not only can we

Bir diğer güzel yanı, sadece kamerayı

move the camera around, we can also control time,

döndürmekle kalmıyor, zamanı da kontrol ediyoruz.

so I can slide this jog dial here

Bu çubuğu kaydırarak zamanı

to shuttle time forward, and now

ileri alabilir ve günbatımının

we can see what a sunset on the ISS would look like,

ISS'den nasıl görüneceğine bakabiliriz.

and they get one every 90 minutes. (Laughter)

90 dakikada bir günbatımı oluyor. (Kahkaha)

All right, so what about the rest of it?

Pekâlâ, ya geri kalanı?

Well, I can click on this home button over here,

Şuradaki ev simgesine tıklayarak

and that will take us up to the inner solar system,

güneş sisteminin içine gidebilirim.

and now we're looking at the rest of the solar system.

Şimdi güneş sisteminin geri kalanına bakıyoruz.

You can see, there's Saturn, there's Jupiter,

Bakın buradaki Satürn, şuradaki Jüpiter ve

and while we're here, I want to point out something.

hazır buradayken bir şey göstereyim.

It's actually pretty busy.

Aslında oldukça hareketli.

Here we have the Mars Science Laboratory

Burada Mars Bilim Laboratuvarı var,

on its way to Mars, just launched last weekend.

Mars'a gidiyor. Geçen hafta fırlatılmıştı.

Here we have Juno on its cruise to Jupiter, there.

Burada da Jüpiter yolcusu Juno, işte.

We have Dawn orbiting Vesta,

Vesta'nın yörüngesinde Dawn'ımız var,

and we have over here New Horizons

şurada da New Horizons doğrudan

on a straight shot to Pluto.

Plüto'ya ilerlemekte.

And I mention this because

Bunları söylüyorum çünkü

there's this strange public perception that

halkta tuhaf bir algı var.

NASA's dead, that the space shuttles stopped flying

NASA'nın öldüğünü, artık uzay mekiği fırlatılmadığını

and all of the sudden there's no more spacecraft out there.

ve yukarıda pek uzay aracı kalmadığını sanıyorlar.

Well, a lot of what NASA does is robotic exploration,

NASA çoğunlukla robotik araştırma yapıyor

and we have a lot of spacecraft out there.

ve yukarıda çok sayıda uzay aracımız var.

Granted, we're not sending humans up at the moment,

Elbette şu anda yukarıya insan göndermiyoruz,

well at least with our own launch vehicles,

yani en azından kendi fırlatma araçlarımızla yapmıyoruz.

but NASA is far from dead,

Ama NASA ölü falan değil

and one of the reasons why we write a program like this

ve böyle bir program yazmamızın bir nedeni de

is so that people realize that there's so many other things

insanların pek çok başka şey yaptığımızı

that we're doing.

fark etmesi için.

Anyway, while we're here, again,

Her neyse, buradayken

if you want to visit anything,

ziyaret etmek istediğiniz şeye

all you need to do is double-click.

çift tıklamanız yeterli.

So I'm just going to double-click on Vesta,

Ben şimdi Vesta'ya çift tıklıyorum

and here we have Dawn orbiting Vesta,

ve işte Vesta'nın yörüngesinde Dawn var.

and this is happening right now.

Bu tam şu anda oluyor.

I'm going to double-click on Uranus, and we can see

Uranüs'e tıklayacağım ve göreceğiz ki

Uranus rotating on its side along with its moons.

Uranüs uydularıyla beraber dönmekte.

You can see how it's tilted at about 89 degrees.

Yaklaşık 89 derecelik eğim açısını görebilirsiniz.

And just being able to visit different places

Ayrıca başka yerlere ve başka zamanlara

and go through different times,

gidebilmek için verilerimiz

we have data from 1950 to 2050.

1950 ile 2050 arasını kapsıyor.

Granted, we don't have everything in between,

Elbette bu aralıktaki her şey yok,

because some of the data is hard to get.

çünkü bazı verileri elde etmek çok zor.

Just being able to visit places in different times,

bitene kadar elimden bırakamamıştım. Yerleri, farklı zamanlarda gezebileceğiniz için

you can explore this for hours,

saatlerce gezinti yapabilirsiniz,

literally hours on end,

gerçekten de saatler alır.

but I want to show you one thing in particular,

Ama ben özellikle bir şey göstermek isterim.

so I'm going to open up the destination tab,

O yüzden gidilecek yer kısmına geliyorum,

spacecraft outer planet missions, Voyager 1,

uzay aracı dış gezegen araçlarından Voyager-1

and I'm going to bring up the Titan flyby.

ve Titan geçişine gideceğim.

So now we've gone back in time.

Yani zamanda geriye gittik.

We're now riding along with Voyager 1.

Şu anda Voyager-1 ile yolculuk ediyoruz.

The date here is November 11, 1980.

Tarih 11 Kasım 1980.

Now, there's a funny thing going on here.

Burada komik bir durum var.

It doesn't look like anything's going on.

Hiç bir şey olmuyor gibi görünüyor.

It looks like I've paused the program.

Sanki programı durdurmuşum gibi.

It's actually running at real rate right now,

Aslında şu an gerçek hızda çalışıyor,

one second per second, and in fact,

saniyede 1 saniye. Aslında,

Voyager 1 here is flying by Titan at

burada Voyager-1 Titan'ın yanından geçmekte

I think it's 38,000 miles per hour.

ve hızı sanırım 61.000 km/saat.

It only looks like nothing's moving because, well,

Hareket yokmuş gibi görünmesinin nedeni,

Saturn here is 700,000 miles away,

Satürn'ün 1 milyon km ötede olması.

and Titan here is 4,000 to 5,000 miles away.

Titan ise yaklaşık 7000 km ötede.

It's just the vastness of space makes it look like nothing's happening.

Hiç bir şey olmuyor gibi görünmesinin nedeni uzayın enginliği.

But to make it more interesting,

daha da ilginci şu ki,

I'm going to speed up time, and we can watch

zamanı ileri sararsak, Voyager-1'in Satürn'ün

as Voyager 1 flies by Titan,

sisli uydusu Titan'ın yanından

which is a hazy moon of Saturn.

geçişini izleyebiliriz.

It actually has a very thick atmosphere.

Atmosferi aslında çok kalın.

And I'm going to recenter the camera on Saturn, here.

Kamerayı Satürn'ün üstüne merkezleyeceğim, buraya.

I'm going to pull out, and I want to show you

Geri çekilip, size Voyager-1'in Satürn'ün

Voyager 1 as it flies by Saturn.

yanından geçişini göstereyim.

There's a point to be made here.

Burada önemli bir nokta var.

With a 3D visualization like this,

Böyle 3 boyutlu bir tabloya bakıp,

we can not only just say Voyager 1 flew by Saturn.

Kitapta kendimi uzay araştırmalarına adama sadece Voyager-1'in Satürn'ün yanından geçtiği söylenmez.

There's a whole story to tell here.

Burada anlatacak koca bir öykü var.

And even better, because it's an interactive application,

Daha da iyisi, etkileşimli bir uygulama olduğundan,

you can tell the story for yourself.

öyküyü kendiniz anlatabilirsiniz.

If you want to pause it, you can pause it.

Durdurmak istediğinizde durdurursunuz.

If you want to keep going, if you want to change

Devam etmek, kamera açısını değiştirmek

the camera angle, you can do that,

isterseniz yapabilirsiniz.

and because of that, I can show you

Bu yüzden de Voyager-1 Satürn'ün

that Voyager 1 doesn't just fly by Saturn.

yanından geçmekle kalmayıp,

It actually flies underneath Saturn.

altından geçiyor.

Now, what happens is, as it flies underneath Saturn,

Satürn'ün altından uçarken, Satürn onu

Saturn grabs it gravitationally and flings it up

kütleçekimsel olarak yakalıyor ve güneş sisteminin

and out of the solar system,

dışına fırlatıyor.

so if I just keep letting this go,

Eğer devam ettirirsem,

you can see Voyager 1 fly up like that.

Voyager-1'in böyle uçtuğunu görebilirsiniz.

And, in fact, I'm going to go back to the solar system.

Şimdi güneş sistemine geri dönüyorum.

I'm going to go back to today, now,

Günümüze geri dönüyorum, şimdiye.

and I want to show you where Voyager 1 is.

Voyager-1'in nerede olduğunu görelim.

Right there, above, way above the solar system,

İşte orada, yukarıda, güneş sisteminin çok üstünde,

way beyond our solar system.

güneş sisteminin ötesinde.

And here's the thing. Now you know how it got there.

Önemli olan şu ki, onun oraya nasıl gittiğini biliyorsunuz.

Now you know why, and to me,

Artık nedenini biliyorsunuz ve kanımca

that's the point of this program.

bu programın amacı da bu.

You can manipulate it yourself.

Kendiniz yönlendirebilirsiniz.

You can fly around yourself and you can learn for yourself.

Kendiniz uçabilir ve kendiniz öğrenebilirsiniz.

You know, the theme today is "The World In Your Grasp."

Biliyorsunuz, artık durum "Avucunuzdaki Dünya" şeklinde.

Well, we're trying to give you

İşte biz de güneş sistemini

the solar system in your grasp — (Laughter) —

avucunuza bırakmaya çalışıyoruz (Kahkaha)

and we hope once it's there,

ve bu gerçekleşirse,

you'll be able to learn for yourself

orada ne yaptığımızı ve

what we've done out there, and what we're about to do.

yapmakta olduğumuzu kendiniz öğrenebileceksiniz.

And my personal dream is for kids to take this

Benim çocuklara dair hayalim, bunu alıp

and explore and see the wonders out there

keşfe çıkmaları, oradaki harika şeyleri görüp

and be inspired, as I was as a kid,

ilham almaları. Tıpkı benim çocukken

to pursue STEM education

fen bilimlerine ilgi duyuşum ve

and to pursue a dream in space exploration.

uzay araştırmaları hayali kuruşum gibi.

Thank you. (Applause)

Teşekkürler. (Alkış)