Jon Nguyen: Tour the solar system from home

Jon Nguyen: Chuyến thăm quan hệ mặt trời ở nhà.

Translator: linh truong hoang Reviewer: Thuy Nguyen

As a kid, I was fascinated with all things air and space.

Khi còn nhỏ, tôi rất thích thú với mọi điều về không gian và về vũ trụ

I would watch Nova on PBS.

Tôi đã xem Nova trên PBS (một kênh truyền hình)

Our school would show Bill Nye the Science Guy.

Trường học của chúng tôi đã cho chúng tôi xem về Bill Nye the Science Guy

When I was in elementary school, my next door neighbor,

Khi tôi học tiểu học, người hàng xóm của tôi

he gave me a book for my birthday.

đã tặng cho tôi một cuốn sách vào ngày sinh nhật của tôi

It was an astronomy book,

Đó là một cuốn sách về thiên văn

and I poured over that thing for hours on end,

và tôi đã nghiền ngẫm nó hàng giờ

and it was a combination of all these things

và nó là tổng hợp của những thứ mà đã

that inspired me to pursue space exploration

truyền cảm hứng cho tôi để theo đuổi việc khám phá vũ trụ

as my own personal dream, and part of that dream was,

như là một ước mơ của cá nhân, và một phần của ước mơ đó là

I always wanted to just fly around the solar system

Tôi luôn muốn được bay lượn xung quanh hệ mặt trời

and visit different planets and visit moons and spacecraft.

và đi thăm thú những hành tinh khác nhau, đi thăm mặt trăng và những con tàu vũ trụ

Well, a number of years later, I graduated from UCLA

Nhiều năm sau, tôi đã tốt nghiệp tại trường đại học California

and I found myself at NASA,

và tôi đã làm việc tại NASA

working for the jet propulsion laboratory,

làm cho một phòng thí nghiệm tên lửa đẩy

and there our team was challenged

và ở đó nhóm của tôi đang

to create a 3D visualization of the solar system,

tạo ra một mô hình 3D ảo của hệ mặt trời

and today I want to show you what we've done so far.

và hôm nay tôi muốn cho các bạn xem những gì chúng tôi đã làm cho tới thời điểm này

Now, the kicker is, everything I'm about to do here

Và bây giờ, mọi thứ mà tôi sắp làm dự định làm đều ở đây

you can do at home, because we built this

bạn có thể làm điều đó ở nhà bời vì chúng tôi đã tạo ra thứ này

for the public for you guys to use.

cho mọi người, cho các bạn sử dụng

So what you're looking at right now is the Earth.

Vì thế những gì các bạn đang nhìn thấy ngay đây đó là Trái Đất

You can see the United States and California

Bạn có thể thấy nước Mỹ và California

and San Diego, and you can use the mouse

và San Diego, và bạn có thể sử dụng chuột

or the keyboard to spin things around.

hoặc bàn phím để xoay tròn xung quanh

Now, this isn't new. Anyone who's used Google Earth

Và giờ, điều này không mới. Bất kì ai đã từng sử dụng Google Earth

has seen this before, but one thing we like to say

đã nhìn thấy điều này trước đây nhưng có một điều chúng tôi muốn nói đó là

in our group is, we do the opposite of Google Earth.

Chúng tôi làm điều ngược lại so với Google Earth

Google Earth goes from this view down to your backyard.

Google Earth bắt đầu từ góc này và đi xuống sân sau nhà bạn

We go from this view out to the stars.

Chúng tôi bắt đầu từ góc này và đi ra ngoài những ngôi sao

So the Earth is cool, but what we really want to show

Vì thế Trái đất nhìn thật tuyệt phải không, nhưng những gì mà chúng tôi thực sự muốn cho các bạn xem

are the spacecraft,

đó là những con tàu vũ trụ

so I'm going to bring the interface back up,

Vì thế tôi sẽ trở lại giao diện,

and now you're looking at a number of satellites

và giờ bạn đang nhìn thấy rất nhiều vệ tính

orbiting the Earth.

xoay xung quanh trái đất

These are a number of our science space Earth orbiters.

Đó là rất nhiều những vệ tinh khoa học không gian của chúng tôi

We haven't included military satellites and weather satellites

Chúng không bao gồm vệ tinh quân sự hay vệ tinh thời tiết

and communication satellites and reconnaissance satellites.

cũng như vệ tinh truyền thông hay vệ tinh do thám

If we did, it would be a complete mess,

Nếu chúng tôi làm thế, nó sẽ là một mớ hỗn độn

because there's a lot of stuff out there.

bời vì có quá nhiều thứ ngoài đó

And the cool thing is, we actually created 3D models

Và điều tuyệt với đó là, chúng ta thực sự có thể tạo ra những mô hình 3D

for a number of these spacecraft, so if you want to visit

của rất nhiều những con tàu vũ trụ, vì thế nếu bạn muốn xem

any of these, all you need to do is double-click on them.

bất kì cái nào trong số chúng, những gì bạn cần làm đó là click đôi chuột vào chúng

So I'm going to find the International Space Station,

Tôi muốn tìm một trạm vũ trụ không gian quốc tế

double-click, and it will take us all the way down to the ISS.

click đôi vào, và nó sẽ dẫn chúng ta đến tận trạm vũ trụ ISS

And now you're riding along with the ISS

và giờ bạn đang lướt dọc theo ISS

where it is right now.

nơi chúng ta đang thấy đây

And the other cool thing is, not only can we

và những điều tuyệt với khác đó là, chúng ta không những

move the camera around, we can also control time,

có thể di chuyển camera xung quanh và chúng ta còn có thể kiểm soát được thời gian

so I can slide this jog dial here

vì thế tôi có thể trượt con trỏ

to shuttle time forward, and now

để tua nhanh thời gian và giờ

we can see what a sunset on the ISS would look like,

chúng ta có thể thấy hoàng hôn ở tại ISS trông như thế nào

and they get one every 90 minutes. (Laughter)

và hoàng hôn xảy đến 90 phút một lần (cười)

All right, so what about the rest of it?

Còn những gì khác về nó đây?

Well, I can click on this home button over here,

Tôi có thể click vào nút Home ở đây

and that will take us up to the inner solar system,

và nó sẽ đưa chúng ta đến tận bên trong hệ mặt trời

and now we're looking at the rest of the solar system.

và giờ chúng ta đang nhìn thấy phần khác của hệ mặt trời

You can see, there's Saturn, there's Jupiter,

Bạn có thể thấy, đây là Sao Thổ, đây là Sao Mộc

and while we're here, I want to point out something.

và trong lúc chúng ta dừng ở đây, tôi muốn chỉ ra một điều

It's actually pretty busy.

thực sự khá là bận rộn

Here we have the Mars Science Laboratory

Ở đây, chúng ta có phòng nghiện cứu khoa học Sao Hỏa

on its way to Mars, just launched last weekend.

trên đường đến sao Hỏa, nó chỉ mới được đưa vào sử dụng vào cuối tuần trước

Here we have Juno on its cruise to Jupiter, there.

Và đây chúng ta có Juno trên chuyến hành trình đến sao Mộc

We have Dawn orbiting Vesta,

Chúng ta có Dawn xoay xung quanh Vesta

and we have over here New Horizons

và chúng ta có New Horizons ở đây

on a straight shot to Pluto.

trên một đường thẳng tới Diêm Vương Tinh

And I mention this because

Và tôi muốn đề cập đến điều này bởi vì

there's this strange public perception that

có một quan niệm kì lạ của mọi người rằng

NASA's dead, that the space shuttles stopped flying

NASA đã chết, và rằng những con tàu vũ trụ đã ngừng bay

and all of the sudden there's no more spacecraft out there.

và bất thình lình không có một tàu vũ trụ nào nữa ở ngoài kia

Well, a lot of what NASA does is robotic exploration,

Nhiều trong những thứ NASA làm đó là khám phá robot

and we have a lot of spacecraft out there.

và chúng tôi có rất nhiều tàu vũ trụ ngoài kia

Granted, we're not sending humans up at the moment,

Rõ ràng, chúng ta không đưa con người ra ngoài vũ trụ vào thời điểm này

well at least with our own launch vehicles,

ít nhất với những con tàu mà chúng ta đã phóng

but NASA is far from dead,

những NASA còn lâu mới chết

and one of the reasons why we write a program like this

và một trong những lý do tại sao chúng tôi lại viết một phần mềm giống như thế này

is so that people realize that there's so many other things

đó là để cho mọi người nhận ra rằng có rất nhiều thứ khác

that we're doing.

mà chúng tôi đang thực hiện

Anyway, while we're here, again,

Dù sao đi nữa, trong lúc chúng ta đang ở đây

if you want to visit anything,

Nếu bạn muốn đi xem bất kì thứ gì

all you need to do is double-click.

tất cả những gì bạn cần làm đó là click đôi chuột

So I'm just going to double-click on Vesta,

Tôi vừa mới click đôi vào Vesta,

and here we have Dawn orbiting Vesta,

và đây chúng ta có Dawn quay xung quanh Vesta,

and this is happening right now.

và điều này đang xảy ra ngay lúc này.

I'm going to double-click on Uranus, and we can see

Tôi định sẽ click đôi vào Uranus, và chúng ta có thể thấy

Uranus rotating on its side along with its moons.

Uranus quay trên rìa, dọc theo những vệ tinh của nó

You can see how it's tilted at about 89 degrees.

Bạn có thể thấy làm thế nào mà nó nghiêng một góc 89 độ

And just being able to visit different places

và làm thế nào có thể đi xem những địa điểm khác nhau

and go through different times,

và đi xuyên qua khoảng thời gian khác nhau

we have data from 1950 to 2050.

Chúng ta có dữ liệu từ năm 1950 tới năm 2050

Granted, we don't have everything in between,

Giả dụ chúng ta không có bất kì thứ gì ở giữa khoảng đó,

because some of the data is hard to get.

bời vì một vài trong những dữ liệu rất khó kiếm.

Just being able to visit places in different times,

Đi đến những địa điểm khác nhau trong khoảng thời gian khác nhau,

you can explore this for hours,

bạn có thể khám phá điều này trong nhiều giờ

literally hours on end,

về nghĩa đen hàng giờ liên tục,

but I want to show you one thing in particular,

nhưng tôi muốn cho các bạn thấy một thứ này,

so I'm going to open up the destination tab,

Tôi sẽ mở thanh công cụ "địa điểm"

spacecraft outer planet missions, Voyager 1,

Tàu vũ trụ ngoài những nhiệm vụ khám phá hành tinh, Voyager 1,

and I'm going to bring up the Titan flyby.

và tôi định sẽ mang đến cuộc trình diễn Titan

So now we've gone back in time.

và giờ tôi sẽ đi ngược trở lại thời gian.

We're now riding along with Voyager 1.

Chúng ta đang đi dọc theo Voyager 1.

The date here is November 11, 1980.

Ngày tháng ở thời điểm này là 11/11 năm 1980

Now, there's a funny thing going on here.

Bây giờ, có một điều rất hài hước đang xảy ra ở đây.

It doesn't look like anything's going on.

Nó không giống như bất cứ thứ gì đang diễn ra.

It looks like I've paused the program.

Nó giống như tôi vừa bấm tạm dừng chương trình

It's actually running at real rate right now,

Thực sự nó đang hoạt động với tốc độ thực.

one second per second, and in fact,

một giây ảo bằng một giây thực, và sự thật là

Voyager 1 here is flying by Titan at

Voyager 1 đang bay quanh Titan với tốc độ

I think it's 38,000 miles per hour.

tôi đoán là khoảng 38000 dặm trên một giờ

It only looks like nothing's moving because, well,

Nó chỉ giống như chẳng có gì đang di chuyển, bởi vì

Saturn here is 700,000 miles away,

Sao Thổ cách đây 700 000 dặm

and Titan here is 4,000 to 5,000 miles away.

và Titan cách đây 4000 đến 5000 dặm

It's just the vastness of space makes it look like nothing's happening.

Nó giống như sự bao la của vĩ đại khiến nó trở nên giống như không có điều gì đang diễn ra cả.

But to make it more interesting,

Nhưng để biến nó trở nên thú vị hơn

I'm going to speed up time, and we can watch

Tôi sẽ tăng tốc thời gian lên, và chúng ta có thể xem

as Voyager 1 flies by Titan,

khi Voyager 1 bay quanh TItan,

which is a hazy moon of Saturn.

một mặt trăng mù sương của sao Thổ

It actually has a very thick atmosphere.

Và thực sự thì nó có một lớp khí quyển rất dày

And I'm going to recenter the camera on Saturn, here.

và tôi định sẽ định vị lại camera vào sao Mộc.

I'm going to pull out, and I want to show you

Tôi định sẽ kéo ra và tôi muốn cho bạn thấy

Voyager 1 as it flies by Saturn.

Voyager 1 khi nó bay xung quanh sao Mộc

There's a point to be made here.

Điều tôi muốn nói ở đây là

With a 3D visualization like this,

với một mô phỏng 3D như thế này

we can not only just say Voyager 1 flew by Saturn.

chúng ta không chỉ nói là Yoyager 1 bay xung quanh sao Mộc

There's a whole story to tell here.

mà có cả một câu chuyện để kể.

And even better, because it's an interactive application,

và thậm chí tuyệt với hơn, là bởi vì đó là một ứng dụng tương tác

you can tell the story for yourself.

bạn có thể tự kể câu chuyện của mình

If you want to pause it, you can pause it.

Nếu bạn muốn tạm dừng nó lại, ban có thể làm điều đó,

If you want to keep going, if you want to change

Nếu bạn muốn nó tiếp tục, nếu bạn muốn thay đổi

the camera angle, you can do that,

góc camera, bạn đều có thể làm,

and because of that, I can show you

và bởi vì thế, tôi có thể cho các bạn thấy

that Voyager 1 doesn't just fly by Saturn.

Voyager 1 không chỉ bay xung quanh sao Mộc

It actually flies underneath Saturn.

Nó còn bay dưới sao Mộc,

Now, what happens is, as it flies underneath Saturn,

và giờ, những gì diễn ra là, khi nó bay bên dưới sao Mộc,

Saturn grabs it gravitationally and flings it up

sao Mộc hút lấy nó dưới tác dụng của lực hấp dẫn và ném nó lên cao

and out of the solar system,

ra khỏi hệ mặt trời

so if I just keep letting this go,

và nếu tôi cứ để nó đi như vậy

you can see Voyager 1 fly up like that.

bạn có thể thấy Voyager 1 bay lên như thế này

And, in fact, I'm going to go back to the solar system.

và sự thật là tôi định quay trở lại hệ mặt trời

I'm going to go back to today, now,

tôi sẽ quay trở lại ngày hôm nay và bây giờ

and I want to show you where Voyager 1 is.

tôi muốn chỉ cho các bạn Voyager 1 đang ở đâu

Right there, above, way above the solar system,

ngày kia, ở phía trên hệ mặt trời

way beyond our solar system.

vượt xa hệ mặt trời của chúng ta

And here's the thing. Now you know how it got there.

Đây là điều quan trọng. Bây giờ các bạn biết làm thế nào mà nó có thể lên tới đó.

Now you know why, and to me,

Bây giờ các bạn biết tại sao, và đối với tôi

that's the point of this program.

đó là điểm mấu chốt của chương trình này

You can manipulate it yourself.

Bạn có thể thay đổi nó theo ý bạn

You can fly around yourself and you can learn for yourself.

Bạn có thể bay vòng vòng và bạn có thể tự học

You know, the theme today is "The World In Your Grasp."

Các bạn biết đây, chủ đề ngày hôm nay đó là "Thế giới trong sự hiểu biết của bạn"

Well, we're trying to give you

Chúng tôi đang nỗ lực để mang đến cho các bạn

the solar system in your grasp — (Laughter) —

hệ mặt trời trong sự hiểu biết của bạn

and we hope once it's there,

và chúng tôi hy vọng một khi nó ở đó

you'll be able to learn for yourself

bạn sẽ có thể tự học về

what we've done out there, and what we're about to do.

những gì chúng ta đã thực hiện ngoài kia, và những gì chúng ta dự định sẽ thực hiện

And my personal dream is for kids to take this

và ước mở của tôi là cho mọi đứa trẻ có thể "cầm" lấy nó

and explore and see the wonders out there

khám phá và nhìn thấy những kì quan ở ngoài kia

and be inspired, as I was as a kid,

và được truyền cảm hứng, như tôi đã từng khi còn nhỏ,

to pursue STEM education

để theo đuổi nền giáo dục STEAM (khoa học, công nghệ, kĩ thuật, toán học)

and to pursue a dream in space exploration.

và để theo đuổi ước mơ khám phá vũ trụ

Thank you. (Applause)

Cảm ơn (vỗ lay)