Thomas Thwaites: How I built a toaster -- from scratch

Thomas Thwaites: Nasıl sıfırdan bir tost makinesi yaptım

Çeviri: Derya Zeynep Eser Gözden geçirme: Aylin Atay

If we look around us,

Etrafımıza bakarsak,

much of what surrounds us

bizi çevreleyen şeylerin çoğu

started life as various rocks and sludge

dünyanın çeşitli yerlerinde toprağa gömülü

buried in the ground in various places in the world.

taş ve çamur olarak yaşama başladı.

But, of course, they don't look like rocks and sludge now.

Fakat, tabii ki, şimdi taş ve çamur gibi görünmüyorlar;

They look like TV cameras, monitors,

TV kameraları, mönitörler,

annoying radio mics.

sinir bozucu radyo mikrofonları gibiler.

And so this magical transformation

Ve böylece bu büyülü dönüşüm

is what I was trying to get at with my project,

projemde ulaşmaya çalıştığım şeydi,

which became known as the Toaster Project.

Tost Makinesi Projesi diye tanındı.

And it was also inspired by this quote

Ve ayrıca Douglas Adams'ın

from Douglas Adams,

bu alıntısından esinlenildi.

and the situation is from "The Hitchhiker's Guide to the Galaxy."

Ve durum da "Otostopçunun Galaksi Rehberi"nden.

And the situation it describes

Ve bahsedilen durumda

is the hero of the book -- he's a 20th-century man --

kitabın kahramanı -- 20. yy insanı olur kendisi --

finds himself alone on a strange planet

teknolojik olarak sadece ilkel insanlardan oluşmuş

populated only by a technologically primitive people.

garip bir gezegende bulur kendini.

And he kind of assumes that, yes,

Ve o şunu farz eder gibi olur, evet

he'll become -- these villagers --

o -- bu köylülerin --

he'll become their emperor

imparatoru olacak

and transform their society

ve teknolojiye, bilime ve elementlere

with his wonderful command of technology

olağanüstü hakimiyetiyle

and science and the elements,

halkını dönüştürecek,

but, of course, realizes

fakat, tabii, şunu anlar ki

that without the rest of human society,

insanlığın geri kalanı olmadan,

he can barely make a sandwich,

bırakın tost makinesini,

let alone a toaster.

bir sandöviç yapmaktan acizdir.

But he didn't have Wikipedia.

Ama onun Wikipedia'sı yoktu.

So I thought, okay,

O halde tamam diye düşündüm

I'll try and make an electric toaster from scratch.

deneyeceğim ve sıfırdan elektrikli bir ekmek kızartma makinesi yapacağım.

And, working on the idea

Ve, en ucuz ekmek kızartma makinesinin

that the cheapest electric toaster

aynı zamanda en kolay biçimde

would also be the simplest to reverse-engineer,

tersine mühendisliğe tabi tutulacağı fikrinden hareketle,

I went and bought the cheapest toaster I could find,

gittim ve bulabildiğim en ucuz tost makinesini aldım,

took it home

eve götürdüm

and was kind of dismayed to discover

ve bu nesnenin içinde, ki 3,94 pounda almıştım,

that, inside this object,

yüzün üzerinde

which I'd bought for just 3.49 pounds,

farklı malzemeden yapılmış 400 farklı parçanın

there were 400 different bits

olduğunu keşfedince

made out of a hundred-plus different materials.

cesaretim kırılır gibi olmuştu.

I didn't have the rest of my life to do this project.

Bu proje için hayatımın sonuna kadar uğraşamazdım;

I had maybe nine months.

belki dokuz ayım vardı.

So I thought, okay, I'll start with five.

Öyleyse peki, beş malzeme ile başlarım diye düşündüm.

And these were steel, mica,

Ve bunlar çelik, mika,

plastic, copper and nickel.

plastik, bakır ve nikel idi.

So, starting with steel: how do you make steel?

Pekala, çelikle başlarsak: çelik nasıl yapılır?

I went and knocked on the door

Gittim ve Kraliyet Maden Okulu'ndaki

of the Rio Tinto Chair

İleri Mineral Çıkarma Bölümü'nün

of Advanced Mineral Extraction at the Royal School of Mines

bir bakıma Rio Tinto yöneticisi durumundaki bölüm başkanının kapısını çaldım ve dedim ki,

and said, "How do you make steel?"

"Çelik nasıl yapılır?"

And Professor Cilliers was very kind

Ve Profesör Cilliers oldukça kibardı

and talked me through it.

ve bunu etraflıca izah etti.

And my vague rememberings from GCSE science --

Ve lisedeki fen dersinde hatırladıklarımdan --

well, steel comes from iron,

şey, çelik demirden yapılır,

so I phoned up an iron mine.

bundan dolayı bir demir madenine telefon ettim.

And said, "Hi, I'm trying to make a toaster.

Ve, "Merhaba, bir tost makinesi yapmaya çalışıyorum.

Can I come up and get some iron?"

Gelip biraz demir alabilir miyim?" dedim.

Unfortunately, when I got there -- emerges Ray.

Ne yazık ki, oraya vardığımda -- Ray çıkagelir.

He had misheard me

Beni yanlış duymuş ve

and thought I was coming up because I was trying to make a poster,

bir poster yapmaya çalıştığımı düşünürek geliyorum zannetmiş,

and so wasn't prepared to take me into the mines.

ve bu nedenle beni madene indirmek için hazırlıklı değildi.

But after some nagging, I got him to do that.

Fakat biraz dırdır edince, bunu yapmasına ikna ettim.

(Video) Ray: It was Crease Limestone,

(Görüntü) Ray: Kalker kireçtaşıydı bu.

and that was produced

Ve bu deniz canlıları

by sea creatures

tarafından

350 million years ago

350 milyon yıl önce

in a nice, warm,

hoş, sıcak bir havada

sunny atmosphere.

meydana getirilmiş.

When you study geology,

Jeoloji okuduğunda,

you can see what's happened in the past,

geçmişte neler olduğunu görebilirsin.

and there were terrific changes in the earth.

Ve müthiş değişimler vardı.

Thomas Thwaites: As you can see, they had the Christmas decorations up.

Thomas Thwaites: Gördüğünüz gibi, Noel süslemeleri asılmış.

And of course, it wasn't actually a working mine anymore,

Ve tabii ki, artık aktif bir maden değildi burası,

because, though Ray was a miner there,

çünkü, Ray orada madenci olmasına rağmen,

the mine had closed

maden kapatılmıştı

and had been reopened as a kind of tourist attraction,

ve turistik bir yer olarak yeniden açıldı,

because, of course, it can't compete

çünkü, öyle ya, Güney Amerika'daki, Avustralya'daki,

on the scale of operations which are happening

her neredeyse, operasyonların büyüklüğüyle

in South America, Australia, wherever.

başa çıkamazdı.

But anyway, I got my suitcase of iron ore

Her neyse, bir bavul dolusu demir cevherine kavuşmuştum

and dragged it back to London on the train,

trenle onu Londra'ya taşıdım,

and then was faced with the problem:

ve sonra şu sorunla yüzleştim:

Okay, how do you make this rock

Tamam, bu kaya parçasını tost makinesi için

into components for a toaster?

bileşenlerine nasıl ayırırız?

So I went back to Professor Cilliers,

O yüzden yine Profesör Cilliers'e gittim,

and he said, "Go to the library."

ve bana, "Kütüphaneye git." dedi.

So I did

Ben de gittim

and was looking through the undergraduate textbooks on metallurgy --

ve maden bilimi hakkındaki bölüm dersi kitaplarına bakıyordum --

completely useless for what I was trying to do.

yapmaya çalıştığım şey açısından tamamen faydasızdı.

Because, of course, they don't actually tell you how to do it

Çünkü, elbette, bunu gerçekte nasıl yapacağınızı söylemiyorlar

if you want to do it yourself and you don't have a smelting plant.

eğer istiyorsanız kendiniz yapın ve bir tasfiyehaneniz de yoktur.

So I ended up going to the History of Science Library

Böylelikle kendimi Bilim Tarihi Kütüphanesi'ne gidip

and looking at this book.

bu kitaba bakarken buldum.

This is the first textbook on metallurgy

Bu maden bilimi hakkında yazılmış ilk kitap

written in the West, at least.

Batı'da yazılmış ilk kitap en azından.

And there you can see that woodcut

Ve esasen yaptığımdan elde ettiğim sonuç

is basically what I ended up doing.

işte şu gördüğünüz tahta baskı kalıbıydı.

But instead of a bellows, I had a leaf blower.

Fakat körük yerine, yaprak üfleyicim vardı.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

And that was something that reoccurred throughout the project,

Ve bu proje boyunca hep yeniden olan bir şeydi,

was, the smaller the scale you want to work on,

neydi bu; siz daha ufak ölçekte çalışmak istedikçe,

the further back in time you have to go.

zamanda daha da geriye gitmeniz gerekiyordu.

And so this is after

Ve işte demir eritildikten

a day and about half a night

bir gün ve yaklaşık

smelting this iron.

yarım gece sonrası.

I dragged out this stuff,

Bu şeyi tutup çıkardım,

and it wasn't iron.

ve o şey demir değildi.

But luckily,

Fakat neyse ki,

I found a patent online

Internette mikrodalgayı kullanan

for industrial furnaces that use microwaves,

sanayi fırınları için bir icat buldum.

and at 30 minutes at full power,

Ve 30 dakikalık

and I was able to finish off the process.

tam güçle işlemi bitirebilmiştim.

So, my next --

Böylece, sonraki --

(Applause)

(Alkış)

The next thing I was trying to get was copper.

Sonraki elde etmeye çalıştığım şeyse bakırdı.

Again, this mine

Yine, bu maden

was once the largest copper mine in the world.

bir zamanlar dünyadaki en büyük bakır madeniydi.

It's not anymore,

Artık değil,

but I found a retired geology professor

fakat emekli bir jeoloji profesörü buldum,

to take me down,

beni aşağıya indirmesi için.

and he said, "Okay, I'll let you have some water from the mine."

Ve dedi ki, "Tamam, madenden biraz su almana izin vereceğim."

And the reason I was interested in getting water

Ve su almak istememdeki sebep ise,

is because water which goes through mines

madenlerden akıp geçen suların

becomes kind of acidic

asitli hale gelmesi

and will start picking up,

ve madendeki çözülmüş mineralleri

dissolving the minerals from the mine.

toplamaya başlaması.

And a good example of this is the Rio Tinto,

Ve buna güzel bir örnek ise Portekiz'deki

which is in Portugal.

Rio Tinto'dur.

As you can see, it's got lots and lots of minerals dissolved in it.

Gördüğünüz üzere, içinde çözülmüş çok fazla mineral var.

So many such

O kadar çoklar ki

that it's now just a home for bacteria

gerçekten asitli ve toksik koşulları

who really like acidic, toxic conditions.

seven bakterilerin yuvası olmuştur şimdi.

But anyway, the water I dragged back

Her neyse, madenin olduğu

from the Isle of Anglesey where the mine was --

Anglesey adacığından alıp getirdiğim suda --

there was enough copper in it

yeterli bakır mevcuttu

such that I could cast the pins

o kadar ki metalden elektrik fişimin

of my metal electric plug.

çivilerinin dökme işlemini yapabilecek kadar.

So my next thing: I was off to Scotland

O halde sıradaki işim: Mika getirmek için

to get mica.

çıkıp İskoçya'ya gittim.

And mica is a mineral

Ve mika bir mineraldir,

which is a very good insulator

çok iyi bir yalıtkandır

and very good at insulating electricity.

ve elektriği yalıtmada çok iyidir.

That's me getting mica.

Burada mika elde ediyorum.

And the last material I'm going to talk about today is plastic,

Bugün hakkında konuşacağım son malzeme ise plastik.

and, of course,

Ve tabii ki,

my toaster had to have a plastic case.

tost makinemin plastik bir kutusunun olması lazımdı.

Plastic is the defining feature

Plastik, ucuz elektrikli eşyaların

of cheap electrical goods.

ayırt edici özelliğidir.

And so plastic comes from oil, so I phoned up BP

Plastik petrolden yapıldığına göre, BP'ye telefon açtım

and spent a good half an hour

BP'nin halkla ilişkiler bölümünü eğer beni bir

trying to convince the PR office at BP

petrol sondaj kulesine uçururlarsa ve

that it would be fantastic for them

bir bidon petrol almama izin verirlerse

if they flew me to an oil rig

onlar için harika olacağına

and let me have a jug of oil.

ikna etmeye çalışarak bariz bir saat harcadım.

BP obviously has a bit more on their mind now.

Besbelli BP'nin kafasında daha fazlası vardı.

But even then

Öyleyken bile

they weren't convinced

ikna olmamışlardı

and said, "Okay, we'll phone you back" -- never did.

ve "Tamam, sizi arayacağız," dediler -- hiç aramadılar.

So I looked at other ways of making plastic.

Ben de plastik elde etmenin başka yollarını aradım.

And you can actually make plastic

Ve aslında bitkilerden elde edilen yağlardan da

from obviously oils which come from plants, but also from starches.

plastik yapabilirsiniz, aynı zamanda nişastalardan da.

So this is attempting to make

İşte patates nişastasından

potato starch plastic.

plastik elde etme çabaları.

And for a while that was looking really good.

Bir süre için gerçekten iyi görünüyordu.

I poured it into the mold, which you can see there,

Orada gördüğünüz üzere, ağaç gövdesinden yaptığım

which I've made from a tree trunk.

kalıbın içine boşalttım.

And it was looking good for a while,

Ve bir süre için iyi görünüyordu,

but I left it outside, because you had to leave it outside to dry,

fakat onu dışarıda bıraktım, çünkü kuruması için dışarıda durması lazım,

and unfortunately I came back

ve maalesef geri geldiğimde

and there were snails eating the unhydrolyzed bits of potato.

hidrolize olmamış patates parçalarını yiyen salyangozlar vardı.

So kind of out of desperation,

Çaresizlik yüzünden de diyebiliriz,

I decided that I could think laterally.

başka türlü düşünebileceğime karar verdim.

And geologists have actually christened --

Ve sahiden yerbilimciler isim koydular --

well, they're debating whether to christen --

şey, tartışıyorlar isim koyma konusunda --

the age that we're living in --

yaşadığımız çağı --

they're debating whether to make it a new geological epoch

yeni bir jeolojik çağ olarak isimlendirme konusunda tartışıyorlar

called the Anthropocene, the age of Man.

Antroposen denilen, İnsanın çağı.

And that's because geologists of the future

Ve çünkü geleceğin yerbilimcileri

would kind of see a sharp shift

şu anda oluşan kaya tabakalarında

in the strata of rock that is being laid down now.

bir tür keskin değişim görebilir.

So suddenly, it will become kind of radioactive from Chernobyl

Böylece aniden, bunlar Çernobil ve 1945 yılından beri patlatılan

and the 2,000 or so nuclear bombs

2,000 civarındaki nükleer bombadan dolayı

that have been set off since 1945.

bir bakıma radyoaktif hale gelecek.

And there'd also be an extinction event --

Ve ayrıca nesil tükenme durumları da olabilir --

like fossils would suddenly disappear.

fosillerin aniden kaybolması gibi.

And also, I thought

Ve ayrıca, düşündüm de,

that there would be

kayalara yerleştirilmiş

synthetic polymers,

sentetik polimerler,

plastics, embedded in the rock.

plastikler de olabilir.

So I looked up a plastic --

Yani böyle bir plastik aradım --

so I decided that I could mine

böylece bu günümüzün modern kayalarından

some of this modern-day rock.

birkaçını araştırıp bulabileceğime karar verdim.

And I went up to Manchester

Ve Manchester'a gittim

to visit a place called Axion Recycling.

Axion Geridönüşüm adlı yeri ziyaret için.

And they're at the sharp end of what's called the WEEE,

Ve orada çalışanlar WEEE denilen işin en önemli yanıyla uğraşıyordu,

which is this European electrical and electronic waste directive.

ki bu Avrupa elektrik ve elektronik atık yönetmeliği oluyor.

And that was brought into force

Ve bu, henüz yapılan ve evlerimizde

to try and deal with the mountain of stuff

bir süre kullanıldıktan sonra

that is just being made

katı atık sahalarına

and then living for a while in our homes

gönderilecek olan ıvır zıvır dağı ile

and then going to landfill.

başa çıkabilmek için yürürlüğe kondu.

But this is it.

Ama işte bu.

(Music)

(Müzik)

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So there's a picture

İşte burada tost makinemin

of my toaster.

bir resmi.

(Applause)

(Alkış)

That's it without the case on.

Bu kutusuz hali.

And there it is on the shelves.

Ve işte raflarda yerini almış.

Thanks.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkış)

Bruno Giussani: I'm told you did plug it in once.

Bruno Giussani: Bunun bir kez fişini taktığını söylediler.

TT: Yeah, I did plug it in.

TT: Hı hı, fişini taktım.

I don't know if you could see,

Görebiliyor musunuz bilmiyorum,

but I was never able to make insulation for the wires.

fakat kablolar için bir t bir yalıtım yapamadım.

Kew Gardens were insistent

Kew Gardens, gelip de onların

that I couldn't come and hack into their rubber tree.

lastik ağacına dalamayacağım konusunda ısrarcıydı.

So the wires were uninsulated.

O yüzden kablolar yalıtımsızdı.

So there was 240 volts

Bu ev yapımı fişe takılı

going through these homemade copper wires,

ev yapımı bakır kablolardan 240 volt

homemade plug.

elektrik geçiyordu.

And for about five seconds,

Ve yaklaşık beş saniye kadar,

the toaster toasted,

tost makinesi kızarttı,

but then, unfortunately,

fakat sonra, maalesef,

the element kind of melted itself.

element kendini eritti diyebiliriz.

But I considered it a partial success, to be honest.

Ama dürüst olmak gerekirse, bunu kısmi bir başarı saydım.

BG: Thomas Thwaites. TT: Thanks.

BG: Thomas Thwaites. (TT: Teşekkürler.)