Thomas Thwaites: How I built a toaster -- from scratch

Tłumaczenie: Jeremi Ochab Korekta: Marek Kasiak

If we look around us,

Gdzie się nie obejrzeć,

much of what surrounds us

otacza nas wiele rzeczy,

started life as various rocks and sludge

które powstały z kamieni i osadów

buried in the ground in various places in the world.

zakopanych głęboko w różnych zakątkach świata.

But, of course, they don't look like rocks and sludge now.

Teraz wyglądają zupełnie inaczej,

They look like TV cameras, monitors,

jak kamery telewizyjne, monitory

annoying radio mics.

i irytujące mikrofony.

And so this magical transformation

Właśnie tej magicznej przemianie

is what I was trying to get at with my project,

próbowałem przyjrzeć się w przedsięwzięciu

which became known as the Toaster Project.

znanym jako „Projekt: toster”.

And it was also inspired by this quote

Inspiracją do niego

from Douglas Adams,

były słowa Douglasa Adamsa

and the situation is from "The Hitchhiker's Guide to the Galaxy."

z książki „Autostopem przez galaktykę”.

And the situation it describes

Opisują one położenie

is the hero of the book -- he's a 20th-century man --

XX-wiecznego głównego bohatera,

finds himself alone on a strange planet

który przebywa na dziwnej planecie

populated only by a technologically primitive people.

zaludnionej przez prymitywną cywilizację.

And he kind of assumes that, yes,

Zakłada on,

he'll become -- these villagers --

że zostanie władcą zacofanej społeczności,

he'll become their emperor

że zostanie władcą zacofanej społeczności,

and transform their society

że przemieni ją

with his wonderful command of technology

dzięki znajomości techniki,

and science and the elements,

nauki i przyrody.

but, of course, realizes

Uświadamia sobie jednak,

that without the rest of human society,

że bez reszty społeczeństwa

he can barely make a sandwich,

ledwie potrafi przygotować kanapkę,

let alone a toaster.

a co dopiero toster.

But he didn't have Wikipedia.

Ale nie miał Wikipedii.

So I thought, okay,

Pomyślałem więc, że spróbuję zrobić toster od zera.

I'll try and make an electric toaster from scratch.

Pomyślałem więc, że spróbuję zrobić toster od zera.

And, working on the idea

Ponieważ pomyślałem,

that the cheapest electric toaster

że im tańszy toster,

would also be the simplest to reverse-engineer,

tym łatwiej go rozmontować,

I went and bought the cheapest toaster I could find,

kupiłem najtańszy, jaki się dało.

took it home

Zabrałem go do domu

and was kind of dismayed to discover

i z przerażeniem odkryłem,

that, inside this object,

że ten przedmiot,

which I'd bought for just 3.49 pounds,

za który dałem niecałe cztery funty,

there were 400 different bits

mieści 400 różnych części

made out of a hundred-plus different materials.

wykonanych z ponad stu różnych materiałów.

I didn't have the rest of my life to do this project.

Nie chciałem spędzić nad tym reszty życia,

I had maybe nine months.

miałem góra dziewięć miesięcy.

So I thought, okay, I'll start with five.

Wybrałem pięć materiałów:

And these were steel, mica,

stal, mikę,

plastic, copper and nickel.

plastik, miedź i nikiel.

So, starting with steel: how do you make steel?

Zacznijmy od stali – jak ją wytworzyć?

I went and knocked on the door

Zapukałem do Royal School of Mines

of the Rio Tinto Chair

do kierownika

of Advanced Mineral Extraction at the Royal School of Mines

Centrum Zaawansowanego Wydobycia Minerałów Rio Tinto

and said, "How do you make steel?"

i zapytałem „Jak robi się stal?”.

And Professor Cilliers was very kind

Prof. Cilliers był tak miły,

and talked me through it.

by to ze mną omówić.

And my vague rememberings from GCSE science --

Gimnazjalna wiedza odżyła:

well, steel comes from iron,

stal produkuje się z żelaza.

so I phoned up an iron mine.

Zadzwoniłem więc do kopalni żelaza:

And said, "Hi, I'm trying to make a toaster.

„Halo, próbuję zrobić toster,

Can I come up and get some iron?"

mógłbym przyjść po trochę żelaza?”.

Unfortunately, when I got there -- emerges Ray.

Niestety Ray, na zdjęciu,

He had misheard me

nie zrozumiał mnie.

and thought I was coming up because I was trying to make a poster,

Myślał, że przygotowywałem poster,

and so wasn't prepared to take me into the mines.

i nie był gotowy zabrać mnie do kopalni.

But after some nagging, I got him to do that.

Dał się jednak przekonać.

(Video) Ray: It was Crease Limestone,

(Nagranie) Ray: To wapień falisty.

and that was produced

Wytworzył się on

by sea creatures

z morskich stworzeń

350 million years ago

sprzed 350 milionów lat

in a nice, warm,

w przyjemnym, słonecznym,

sunny atmosphere.

i ciepłym klimacie.

When you study geology,

Studiując geologię,

you can see what's happened in the past,

można zobaczyć wydarzenia z przeszłości.

and there were terrific changes in the earth.

W ziemi zachodziły ogromne zmiany.

Thomas Thwaites: As you can see, they had the Christmas decorations up.

Thomas Thwaites: Mieli nawet ozdoby bożonarodzeniowe.

And of course, it wasn't actually a working mine anymore,

Ray pracował w tej kopalni,

because, though Ray was a miner there,

choć jest już ona nieczynna.

the mine had closed

Kopalnię zamknięto

and had been reopened as a kind of tourist attraction,

i udostępniono zwiedzającym.

because, of course, it can't compete

Przegrała z konkurencją,

on the scale of operations which are happening

która ma taką skalę wydobycia,

in South America, Australia, wherever.

jak w Australii czy Ameryce Południowej.

But anyway, I got my suitcase of iron ore

Zdobyłem walizkę rudy żelaza

and dragged it back to London on the train,

i zawlokłem do Londynu.

and then was faced with the problem:

Pojawił się problem:

Okay, how do you make this rock

jak przerobić te kamienie

into components for a toaster?

na części tostera?

So I went back to Professor Cilliers,

Znów odwiedziłem prof. Cilliersa.

and he said, "Go to the library."

Odesłał mnie do biblioteki.

So I did

Poszedłem tam

and was looking through the undergraduate textbooks on metallurgy --

i przeglądałem podręczniki podstaw metalurgii.

completely useless for what I was trying to do.

Były dla mnie całkowicie bezużyteczne,

Because, of course, they don't actually tell you how to do it

bo nie mówią, jak to zrobić samemu,

if you want to do it yourself and you don't have a smelting plant.

póki nie ma się własnej huty.

So I ended up going to the History of Science Library

W dziale historii nauki

and looking at this book.

znalazłem jednak tę książkę –

This is the first textbook on metallurgy

pierwszy na Zachodzie

written in the West, at least.

podręcznik metalurgii.

And there you can see that woodcut

Ten drzeworyt pokazuje,

is basically what I ended up doing.

co ostatecznie robiłem.

But instead of a bellows, I had a leaf blower.

Chociaż za miech służyła dmuchawa do liści.

(Laughter)

(Śmiech)

And that was something that reoccurred throughout the project,

Taka sytuacja ciągle się powtarzała –

was, the smaller the scale you want to work on,

im mniejsza skala pracy,

the further back in time you have to go.

tym dalej w czasie trzeba się cofnąć.

And so this is after

To, co wyciągnąłem,

a day and about half a night

po całym dniu

smelting this iron.

i połowie nocy

I dragged out this stuff,

wytapiania żelaza,

and it wasn't iron.

żelazem nie było.

But luckily,

Szczęśliwie, w internecie

I found a patent online

znalazłem patent

for industrial furnaces that use microwaves,

na piece przemysłowe z wykorzystaniem mikrofal.

and at 30 minutes at full power,

Po pół godzinie

and I was able to finish off the process.

na pełnej mocy – udało się.

So, my next --

Kolejną rzeczą...

(Applause)

(Oklaski)

The next thing I was trying to get was copper.

Kolejną rzeczą na liście była miedź.

Again, this mine

Ta kopalnia miedzi była kiedyś

was once the largest copper mine in the world.

największą na świecie.

It's not anymore,

Już nie jest.

but I found a retired geology professor

Emerytowany profesor geologii

to take me down,

zaprowadził mnie wgłąb

and he said, "Okay, I'll let you have some water from the mine."

i pozwolił zabrać z kopalni trochę wody.

And the reason I was interested in getting water

Woda była mi potrzebna,

is because water which goes through mines

bo przepływając przez kopalnię,

becomes kind of acidic

nabiera kwasowego odczynu,

and will start picking up,

rozpuszcza minerały

dissolving the minerals from the mine.

i zabiera je ze sobą.

And a good example of this is the Rio Tinto,

Przykładem tego jest Rio Tinto

which is in Portugal.

w Portugalii.

As you can see, it's got lots and lots of minerals dissolved in it.

Widać, że jest w niej mnóstwo minerałów.

So many such

Tak wiele,

that it's now just a home for bacteria

że żyją w niej tylko te bakterie,

who really like acidic, toxic conditions.

które bardzo lubią kwaśne środowisko.

But anyway, the water I dragged back

W wodzie, którą przytaszczyłem

from the Isle of Anglesey where the mine was --

z kopalni na wyspie Anglesey,

there was enough copper in it

było dość miedzi,

such that I could cast the pins

by wykonać odlew

of my metal electric plug.

bolców do wtyczki.

So my next thing: I was off to Scotland

Następnie udałem się do Szkocji

to get mica.

w poszukiwaniu miki.

And mica is a mineral

Mika to minerał,

which is a very good insulator

który jest świetnym izolatorem.

and very good at insulating electricity.

Bardzo dobrze izoluje elektryczność.

That's me getting mica.

Tutaj zdobywam mikę.

And the last material I'm going to talk about today is plastic,

Ostatnim materiałem jest plastik.

and, of course,

Toster musiał mieć

my toaster had to have a plastic case.

obudowę z plastiku.

Plastic is the defining feature

Plastik to wyróżnik

of cheap electrical goods.

tanich urządzeń elektrycznych.

And so plastic comes from oil, so I phoned up BP

Plastik dostaje się z ropy, zadzwoniłem więc do BP

and spent a good half an hour

i po pół godzinie

trying to convince the PR office at BP

przekonywania biura PR,

that it would be fantastic for them

że mają wspaniałą okazję

if they flew me to an oil rig

zabrać mnie na platformę wiertniczą

and let me have a jug of oil.

i dać mi kubeł ropy.

BP obviously has a bit more on their mind now.

BP ma teraz inne problemy,

But even then

ale nawet wtedy

they weren't convinced

nie byli przekonani:

and said, "Okay, we'll phone you back" -- never did.

„Tak, oddzwonimy do Pana” – nie oddzwonili.

So I looked at other ways of making plastic.

Szukałem więc innych sposobów

And you can actually make plastic

zrobienia plastiku.

from obviously oils which come from plants, but also from starches.

Można wykorzystać olej roślinny, ale też krochmal.

So this is attempting to make

Na zdjęciach próbuję otrzymać

potato starch plastic.

plastik ze skrobi ziemniaczanej.

And for a while that was looking really good.

Zapowiadało się nieźle,

I poured it into the mold, which you can see there,

wlałem go

which I've made from a tree trunk.

do drewnianej formy.

And it was looking good for a while,

Wyglądało to obiecująco,

but I left it outside, because you had to leave it outside to dry,

zostawiłem go do wyschnięcia na zewnątrz,

and unfortunately I came back

ale gdy wróciłem,

and there were snails eating the unhydrolyzed bits of potato.

ślimaki wyjadały niezhydrolizowane części.

So kind of out of desperation,

W desperacji stwierdziłem,

I decided that I could think laterally.

że powinienem myśleć niestandardowo.

And geologists have actually christened --

Geolodzy debatują,

well, they're debating whether to christen --

czy nie wydzielić czasów,

the age that we're living in --

w których żyjemy,

they're debating whether to make it a new geological epoch

jako nowej epoki geologicznej

called the Anthropocene, the age of Man.

zwanej antropocenem, wiekiem człowieka.

And that's because geologists of the future

Przecież geolodzy przyszłości

would kind of see a sharp shift

zobaczyliby wyraźną zmianę

in the strata of rock that is being laid down now.

w dzisiejszej warstwie skalnej.

So suddenly, it will become kind of radioactive from Chernobyl

Zobaczyliby pierwiastki radioaktywne z Czarnobyla

and the 2,000 or so nuclear bombs

i 2000 bomb atomowych

that have been set off since 1945.

zdetonowanych od 1945 roku.

And there'd also be an extinction event --

Zobaczono by masowe wymieranie,

like fossils would suddenly disappear.

nagle znikałyby różne skamieliny.

And also, I thought

Pomyślałem też,

that there would be

że byłyby tam

synthetic polymers,

syntetyczne polimery,

plastics, embedded in the rock.

plastik osadzony w skałach.

So I looked up a plastic --

Zacząłem więc szukać,

so I decided that I could mine

gdzie można wydobyć

some of this modern-day rock.

ten współczesny minerał.

And I went up to Manchester

Poszedłem w Manchesterze

to visit a place called Axion Recycling.

do Axion Recycling – zakładu przetwórstwa odpadów.

And they're at the sharp end of what's called the WEEE,

Jest to ostatnie ogniwo

which is this European electrical and electronic waste directive.

europejskiej dyrektywy o zużytym sprzęcie elektrycznym.

And that was brought into force

Wprowadzono ją,

to try and deal with the mountain of stuff

żeby uporać się z górami rupieci,

that is just being made

które produkuje się dla naszych domów.

and then living for a while in our homes

Poleżą tam chwilę

and then going to landfill.

i trafią na wysypisko.

But this is it.

Proszę spojrzeć.

(Music)

(Muzyka)

(Laughter)

(Śmiech)

So there's a picture

Tak wygląda mój toster.

of my toaster.

Tak wygląda mój toster.

(Applause)

(Brawa)

That's it without the case on.

Teraz bez założonej obudowy.

And there it is on the shelves.

A tutaj na sklepowych półkach.

Thanks.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Bruno Giussani: I'm told you did plug it in once.

Bruno Giussani: Ale włączyłeś go?

TT: Yeah, I did plug it in.

TT: Tak, to prawda.

I don't know if you could see,

Może było widać,

but I was never able to make insulation for the wires.

że nie udało mi się zrobić izolacji przewodów.

Kew Gardens were insistent

Królewskie Ogrody Botaniczne

that I couldn't come and hack into their rubber tree.

zabroniły mi rozłupywania ich kauczukowca.

So the wires were uninsulated.

Nie było więc izolacji.

So there was 240 volts

240 woltów płynęło

going through these homemade copper wires,

przez te druty i wtyczkę

homemade plug.

własnej produkcji.

And for about five seconds,

Przez jakieś pięć sekund

the toaster toasted,

opiekacz opiekał,

but then, unfortunately,

ale jakaś część

the element kind of melted itself.

niestety w końcu się stopiła.

But I considered it a partial success, to be honest.

Uznaję to jednak za częściowy sukces.

BG: Thomas Thwaites. TT: Thanks.

BG: Thomas Thwaites. (TT: Dziękuję.)