Naomi Klein: Addicted to risk

Naomi Klein: Riske bağımlı

Çeviri: Erol Demirtaş Gözden geçirme: Sancak Gülgen

I just did something I've never done before.

Daha önce hiç yapmadığım bir şey yaptım.

I spent a week at sea on a research vessel.

Bir araştırma teknesinde denizin üzerinde bir hafta geçirdim.

Now I'm not a scientist,

Ben bir bilim insanı değilim,

but I was accompanying a remarkable scientific team

ama Güney Florida Üniversitesi'nden BP'nin petrol

from the University of South Florida

hareketini izleyen muhteşem

who have been tracking the travels of BP's oil

bir bilimsel ekibe Meksika

in the Gulf of Mexico.

Körfezinde eşlik ettim.

This is the boat we were on, by the way.

Bu arada, bu bot üzerinde olduğumuz bottu.

The scientists I was with

Beraber olduğum bilim insanları

were not studying the effect of the oil and dispersants on the big stuff --

petrolün ve seyrelticilerin büyük şeyler --

the birds, the turtles,

kuşlar, kaplumbağlar, yunus balıkları, muhteşem şeyler

the dolphins, the glamorous stuff.

-- üzerindeki etkileri üzerinde çalışmıyorlardı.

They're looking at the really little stuff

Onlar gayet küçük şeyler tarafından yenen

that gets eaten by the slightly less little stuff

biraz daha küçük şeylerin ve eninde sonunda

that eventually gets eaten by the big stuff.

büyük şeyler tarafından yenen küçük şeylere bakıyorlardı.

And what they're finding

Ve buldukları şey,

is that even trace amounts of oil and dispersants

petrol ve seyrelticinin, phytoplanktonlar

can be highly toxic to phytoplankton,

için çok yüksek derecede zehirli

which is very bad news,

olduğu, ki bu çok kötü bir haber,

because so much life depends on it.

çünkü bir çok hayat buna bağlı.

So contrary to what we heard a few months back

Birkaç ay önce duyduklarımızın tersine,

about how 75 percent of that oil

petrolün yüzde 75 inin bir şekilde

sort of magically disappeared

yok olduğuydu,

and we didn't have to worry about it,

ve bunun için endişelenmemiz gerekiyordu,

this disaster is still unfolding.

bu facia hala olarak açığa büyümeye devam ediyor.

It's still working its way up the food chain.

Hala besin zincirinde yukarı doğru tırmanıyor.

Now this shouldn't come as a surprise to us.

Şimdi bu bizi şaşırtmamalı.

Rachel Carson --

Rachel Carson --

the godmother of modern environmentalism --

Modern çevreciliğin öncülerinden--

warned us about this very thing

tamda bu olay hakkında bizi

back in 1962.

1962 de uyarmıştı.

She pointed out that the "control men" --

Kontrolörler

as she called them --

onun değişiyle--

who carpet-bombed towns and fields

şehirleri ve tarlaları

with toxic insecticides like DDT,

DDT gibi zehirli böcek öldürücüler ile bombalayanlar

were only trying to kill the little stuff, the insects,

sadece küçük şeyleri öldürmeye çalışıyorlardı, böcekler gibi,

not the birds.

kuşlar değil.

But they forgot this:

Ama şunu unutuyorlar:

the fact that birds dine on grubs,

gerçek şu ki kuşlar böcekler ile beslenir,

that robins eat lots of worms

kızılgerdan kuşları DDT ye doygun

now saturated with DDT.

kurtcuklar ile beslenir.

And so, robin eggs failed to hatch,

Ve, kuş yumurtlamayı hatalı yapar,

songbirds died en masse,

ötücü kuşlar kitle halinde ölür,

towns fell silent.

şehirler sessizliğe bürünür.

Thus the title "Silent Spring."

Bu yüzden başlık ''Sessiz Bahar.''

I've been trying to pinpoint

beni Meksika Körfezine çeken şeyi

what keeps drawing me back to the Gulf of Mexico,

tam olarak anlatmaya çalışıyorum,

because I'm Canadian,

çünkü Kanadalıyım,

and I can draw no ancestral ties.

ve geçmişe ait bağlar çizemem.

And I think what it is

Ve düşünüyorum ki,

is I don't think we have fully come to terms

bence bu felaketin anlamını

with the meaning of this disaster,

, dünyamızı yırtan bir deliğe

with what it meant to witness a hole

şahitlik etmeyi,

ripped in our world,

ve aylarca, günde

with what it meant to watch the contents of the Earth

24 saat canlı olarak televizyondan

gush forth on live TV,

dünyanın içindekilerin ileriye doğru taşkınlık

24 hours a day,

halinde olduğunu tam olarak

for months.

anlamlandıramadık.

After telling ourselves for so long

Kendimize çok uzun bir süre boyunca

that our tools and technology can control nature,

aletlerimizin ve teknolojimizin

suddenly we were face-to-face

doğayı kontrol edebildiğini söylerken

with our weakness,

birden zayıflığımız ile yüzleştik,

with our lack of control,

petrol sızınca onu taşıyan

as the oil burst out

her türlü denemedeki

of every attempt to contain it --

kontrol eksikliğimiz --

"top hats," "top kills"

top hat yöntemi,

and, most memorably, the "junk shot" --

top kill yöntemi, ve en hatırlanacak olanı,

the bright idea

junk shot denen eski lastiklerin

of firing old tires and golf balls

ve golf toplarının dünyadaki

down that hole in the world.

delikte yakılmasını kapsayan parlak fikir.

But even more striking

Ama o kaynaktan çıkan gaddar gücün çıkmasından

than the ferocious power emanating from that well

daha da göze çarpıcı olan şey

was the recklessness

gücün açığa çıkması ile beraber

with which that power was unleashed --

gelen düşüncesizlik --

the carelessness, the lack of planning

ilgisizlik, plan yetersizliği,

that characterized the operation

operasyonu sondajdan temizlemeye

from drilling to clean-up.

karakterize ediyor.

If there is one thing

Eğer BP'nin sulu geliştirme davranışının

BP's watery improv act made clear,

açığa çıkardığı bir şey varsa,

it is that, as a culture,

o da, bir kültür olarak,

we have become far too willing to gamble

değerli olan ve yeri doldurulamaz şeyleri

with things that are precious

riske etmede çok daha fazla

and irreplaceable,

istekli hale geldik --

and to do so without a back-up plan,

ve bunu bir yedek planı olmadan yapmaya.

without an exit strategy.

Çıkış stratejisi olmadan yapmaya.

And BP was hardly

Ve BP neredeyse

our first experience of this in recent years.

son yıllardaki bu konudaki ilk deneyimimiz değil.

Our leaders barrel into wars,

Liderlerimiz savaşlara giriyorlar,

telling themselves happy stories

kendilerine kolay işler ve hoşgeldin

about cakewalks and welcome parades.

törenleri hakkında mutlu hikayeler anlatıyorlar,

Then, it is years of deadly damage control,

sonra yıllar süren ölümcül hasar kontrolünün

Frankensteins of sieges and surges

ardından kuşatmaların ve dalgalanmaların Frankeştaynları

and counter-insurgencies,

ve karşı isyanlar,

and once again, no exit strategy.

ve bir kez daha, yine çıkış stratejisi yok.

Our financial wizards routinely fall victim

Finans sihirbazlarımız düzenli bir biçimde

to similar overconfidence,

aynı öz güvenin kurbanı oluyor,

convincing themselves that the latest bubble

en son balonun yeni bir çeşit pazar olduğuna

is a new kind of market --

kendilerini inandırıyorlar--

the kind that never goes down.

asla batmayacak bir pazar...

And when it inevitably does,

Ve kaçınılmaz bir biçimde

the best and the brightest

önemsiz bir denemenin finansal eş değeri

reach for the financial equivalent of the junk shot --

için en iyi ve en parlak yaklaşım--

in this case, throwing massive amounts

bu durumda, inanılmaz ölçekteki

of much-needed public money

ihtiyaç duyulan halkın parasını

down a very different kind of hole.

çok farklı çeşit bir deliğe savurmak.

As with BP, the hole does get plugged,

BP ye göre, delik kapandı,

at least temporarily,

en azından geçici olarak,

but not before

ama çok büyük bir bedele

exacting a tremendous price.

karşılık gelmeden değil.

We have to figure out

Bunun olmasına nasıl izin

why we keep letting this happen,

veriyoruz bunu anlamalıyız,

because we are in the midst

çünkü en yüksek riskli bahsimiz olabilecek

of what may be our highest-stakes gamble of all --

bir durumun ortasındayız.

deciding what to do, or not to do,

iklim değişikliği hakkında,

about climate change.

ne yapılacağına karar vermek, ya da vermemek.

Now as you know,

Şimdi bildiğiniz gibi,

a great deal of time is spent,

bu ülkede ve dünya çapında

in this country and around the world,

çok büyük bir zaman

inside the climate debate,

iklim değişikliğini tartışarak geçti.

on the question of, "What if the IPC scientists

''Eğer IPC bilimcileri tümden yanlışsa?''

are all wrong?"

sorusu.

Now a far more relevant question --

Şimdi çok daha fazla ilgili bir soru --

as MIT physicist Evelyn Fox Keller puts it --

MIT'den fizikçi Evelyn Fox'un açığa çıkardığı gibi --

is, "What if those scientists are right?"

''Eğer o bilimciler tamamen haklıysa?''

Given the stakes, the climate crisis

girilen bahisler sonucunda, iklim krizi

clearly calls for us to act

kesin olarak önlem alma prensipi sonucunda

based on the precautionary principle --

hareket etmemiz gerektiğini gösteriyor, teorinin

the theory that holds

öngördüğü üzere insan sağlığı ve

that when human health and the environment

çevrenin risk altında olması

are significantly at risk

yüzünden ve potansiyel

and when the potential damage is irreversible,

zararın geri dönülmez bir biçimde olması yüzünden

we cannot afford to wait

kesin bir bilimsel cevap için

for perfect scientific certainty.

bekleyecek vaktimiz yok.

Better to err on the side of caution.

Önlem tarafında hata yapmak daha iyidir.

More overt, the burden of proving

Daha açıkcası, herhangi bir uygulamanın

that a practice is safe

güvenli olduğunu kanıtlama sorumluluğu

should not be placed on the public that would be harmed,

zarar görebilecek olan halka yüklenmemeli

but rather on the industry that stands to profit.

bundan kar etmesi muhtemel endüstrilere yüklenmeli.

But climate policy in the wealthy world --

Ancak varlıklı dünyanın iklim politkası--

to the extent that such a thing exists --

var olduğu kadarıyla--

is not based on precaution,

önleme değil

but rather on cost-benefit analysis --

aksine kar-zarar analizine dayanıyor--

finding the course of action that economists believe

eylem planını belirlemek ekonomistlere göre

will have the least impact

GSYIH üzerinde en az

on our GDP.

etkiye sahip olacak.

So rather than asking, as precaution would demand,

Bu nedenle soru sormak yerine,tedbirinde gerektirdiği gibi

what can we do as quickly as possible

potansiyel bir felaketi önlemek için

to avoid potential catastrophe,

mümkün olan en kısa sürede yapabileceğimiz şey

we ask bizarre questions like this:

şunun gibi sıra dışı soruları sormak olacaktır:

"What is the latest possible moment we can wait

"Bu yayılımı ciddi manada düşürmeye başlamadan önce

before we begin seriously lowering emissions?

bekleyebileceğimiz en muhtemel süre nedir?"

Can we put this off till 2020,

Bunu 2020, 2030, 2050

2030, 2050?"

yılına kadar öteleyebilir miyiz?

Or we ask,

Ya da sorarız,

"How much hotter can we let the planet get

"Dünyayı ne kadar daha fazla ısıtıp

and still survive?

hala yaşamasını bekleyebiliriz?

Can we go with two degrees, three degrees, or --

İki dereceyle, üç dereceyle,

where we're currently going --

yada şimdi olduğu gibi

four degrees Celsius?"

dört dereceyle ne kadar devam edebiliriz?

And by the way,

Ve bu arada,

the assumption that we can safely control

Yeryüzünün harika bir şekilde komplike olan

the Earth's awesomely complex climate system

iklim sistemini güvenle kontrol edebileceğimiz sanısı

as if it had a thermostat,

sanki gezegenimizi çok sıcak yada çok soğuk olmaktan koruyan

making the planet not too hot, not too cold,

bir termostatı varmışcasına

but just right -- sort of Goldilocks style --

hatta tam manasıyla bir-Goldilocks stili gibi--

this is pure fantasy,

tamamen bir fanteziden ibaret,

and it's not coming from the climate scientists.

ve fikir bu iklim bilimcilerden gelmiyor,

It's coming from the economists

mekanik düşünce şekillerini

imposing their mechanistic thinking

bilime empoze etmeye çalışan

on the science.

ekonomistlerden geliyor.

The fact is that we simply don't know

Gerçek şu ki biz yarattığımız

when the warming that we create

ısınmanın geri besleme döngüsü ile

will be utterly overwhelmed

tamamen ne zaman

by feedback loops.

bastırılacağını bilmiyoruz.

So once again,

Dolayısıyla bir kere daha,

why do we take these crazy risks

neden böylesine değerli saydıklarımızla ilgili delice riskleri alıyoruz?

with the precious?

delice riskler alıyoruz?

A range of explanations

Bir dizi açıklama geliyordur

may be popping into your mind by now,

şu anda akıllarınıza,

like "greed."

aç gözlülük gibi.

This is a popular explanation, and there's lots of truth to it,

Bu popüler bir açıklama ve oldukça doğruluk payı içeriyor.

because taking big risks, as we all know,

Çünkü risk almak, hepimizin bildiği gibi,

pays a lot of money.

çok para getirir.

Another explanation that you often hear for recklessness

Dikkatsizlik için sık sık duyduğunuz bir diğer açıklama da

is hubris.

gururdur.

And greed and hubris

Ve aç gözlülük ve gurur

are intimately intertwined

dikkatsizlik söz konusu olduğunda

when it comes to recklessness.

sıkıca birbirine dolanmıştır.

For instance, if you happen to be a 35-year-old banker

Örneğin, 35 yaşında bir bankacı olsanız,

taking home 100 times more

ve evinize bir beyin cerrahından

than a brain surgeon,

100 kat daha fazla para götürseniz,

then you need a narrative,

bir hikayeye ihtiyacınız olur

you need a story

bir öyküye

that makes that disparity okay.

ki bu eşitsizliği haklı çıkarabilesiniz.

And you actually don't have a lot of options.

Ve aslında çok fazla da opsiyonunuz yoktur.

You're either an incredibly good scammer,

Ya iyi bir hortumcusunuzdur

and you're getting away with it -- you gamed the system --

ve iyi dolandırıyorsunuzdur-sistemi oyuna getirmişsinizdir-

or you're some kind of boy genius,

ya da dahinin birisinizdir

the likes of which the world has never seen.

benzerlerini dünyada görmediğimiz.

Now both of these options -- the boy genius and the scammer --

Şimdi bu iki opsiyon -dahilik ve hortumculuk-

are going to make you vastly overconfident

sizi aşırı kendinize güvenilir yapacaktır

and therefore more prone

ve böylece gelecekte

to taking even bigger risks in the future.

daha büyük riskleri almaya yatkın yapacaktır.

By the way, Tony Hayward, the former CEO of BP,

Bu arada, BP'nin eski CEO'su Tony Hayward'ın masasında

had a plaque on his desk

üzerinde şu ilham verici söz bulunan

inscribed with this inspirational slogan:

bir plaket durur:

"What would you attempt to do

"Kaybetmeyeceğini bilseydin,

if you knew you could not fail?"

ne yapardın?"

Now this is actually a popular plaque,

Şimdilerde bu oldukça popüler bir plaket

and this is a crowd of overachievers,

ve bu bir çok başarılılar ordusu olduğuna göre,

so I'm betting that some of you have this plaque.

iddia ediyorum ki çoğunuzda bu plaket vardır.

Don't feel ashamed.

Utanmayın.

Putting fear of failure out of your mind

Kaybetme korkusunu kafanızdan atmak

can be a very good thing

çok iyi bir şey olabilir

if you're training for a triathlon

eğer bir triatlona

or preparing to give a TEDTalk,

ya da bir TED konuşmasına hazırlanıyorsanız

but personally, I think people with the power

ama kişisel olarak bence ekonomiyi batırmaya

to detonate our economy and ravage our ecology

ve ekolojiyi mahvetmeye gücü olan insanlar

would do better having

duvarlarına bir

a picture of Icarus hanging from the wall,

Ikarus tablosu assalar iyi olur

because -- maybe not that one in particular --

çünkü -- illa ki o olacak diye bir şart yok--

but I want them thinking about the possibility of failure

mağlubiyet ihtimalini düşünmelerini isterim

all of the time.

her zaman için.

So we have greed,

Aç gözlüyüz,

we've got overconfidence/hubris,

kendimize aşırı güvenimiz ve gururumuz var,

but since we're here at TEDWomen,

fakat burada TED kadınları olarak durduğumuza göre

let's consider one other factor

diğer bir faktörü düşünelim.

that could be contributing in some small way

ki bu az da olsa sosyal dikkatsizliğe

to societal recklessness.

katkıda bulunur.

Now I'm not going to belabor this point,

Burayı çok fazla uzatmıyacağım

but studies do show that, as investors,

ancak araştırmalar şunu gösteriyor ki,

women are much less prone

yatırımcı olarak kadınlar erkeklere oranla

to taking reckless risks than men,

dikkatsiz risk almaya daha az yatkınlar.

precisely because, as we've already heard,

sırf bu nedenle, daha önce de duyduğumuz gibi,

women tend not to suffer from overconfidence

kadınlar aşırı güvenden acı çekme konusunda

in the same way that men do.

erkekler kadar tecrübeli değildir.

So it turns out

Dolayısıyla, ortaya çıkıyor ki,

that being paid less and praised less

daha az kazanmanın ve övülmenin

has its upsides --

avantajları vardır--

for society at least.

en azından toplum için.

The flipside of this

Madalyonun diğer tarafında ise,

is that constantly being told

sürekli olarak

that you are gifted, chosen

yetenekli, seçilmiş

and born to rule

ve yönetmek için doğmuş

has distinct societal downsides.

gibi övülmenin de dezavantajları vardır.

And this problem -- call it the "perils of privilege" --

Ve bu problem, --isterseniz buna ayrıcalığın tehlikeleri deyin-

brings us closer, I think,

bizi, sanırım,

to the root of our collective recklessness.

kollektif dikkatsizliğin köklerine daha da yaklaştırır.

Because none of us -- at least in the global North --

Çünkü hiçbirimiz- en azıdan global olarak Kuzey bölgesinde--

neither men nor women,

erkek ya da kadın,

are fully exempt from this message.

bu mesajdan muaf değiliz.

Here's what I'm talking about.

Konuştuğum şey tam da bu.

Whether we actively believe them

İster aktif olarak inanalım buna,

or consciously reject them,

ister bilinçli olarak reddedelim,

our culture remains in the grips

kültürümüz diğerlerine ve

of certain archetypal stories

doğaya olan üstünlüğümüzle alakalı

about our supremacy

kalıplaşmış hikayelerin

over others and over nature --

pençesine takılmıştır.

the narrative of the newly discovered frontier

Yeni keşfedilmiş sınırların anlatıları,

and the conquering pioneer,

fetheden öncülerimiz,

the narrative of manifest destiny,

açık bir kader hikayeleri,

the narrative of apocalypse and salvation.

ya da kıyamet ve kurtuluş masalları...

And just when you think these stories are fading into history,

Ve tam bu hikayelerin tarihe karıştığını düşündükçe,

and that we've gotten over them,

ve bunları aştığımızı hissetikçe,

they pop up in the strangest places.

en olmadık yerlerden çıkıveriyorlar.

For instance, I stumbled across this advertisement

Örneğin, tesadüfen şu reklama denk geldim:

outside the women's washroom

Bayanlar tuvaletinin önü,

in the Kansas City airport.

Kansas havaalanı.

It's for Motorola's new Rugged cell phone,

Motorola'nın yeni Rugged telefonu hakkında

and yes, it really does say,

ve evet gerçekten şöyle diyordu:

"Slap Mother Nature in the face."

"Doğa ananın suratına yapıştırın tokadı."

And I'm not just showing it to pick on Motorola --

Bunu Motorolayı eleştirmek için göstermiyorum--

that's just a bonus.

bu sadece bir bonus.

I'm showing it because --

Sadece --sponsor olmadıkları için

they're not a sponsor, are they? --

gösteriyorum, sponsor değiller, öyle değilmi?--

because, in its own way,

lafın gelişi,

this is a crass version

anlattığım hikayeye

of our founding story.

tam olarak uyduğu için gösterdim.

We slapped Mother Nature around and won,

Doğa anayı tokatladık ve kazandık.

and we always win,

Ve biz her zaman kazanırız.

because dominating nature is our destiny.

çünkü kaderimiz asıl hakim olan doğamızdır.

But this is not the only fairytale we tell ourselves about nature.

Fakat bu doğayla alakalı olarak anlattığımız tek peri masalı değildir

There's another one, equally important,

Bir tane daha var, en az diğeri kadar önemli,

about how that very same Mother Nature

aynı doğa ananın nasıl

is so nurturing and so resilient

besleyici ve dirençli olduğunu ve onun yokluğunda

that we can never make a dent in her abundance.

bir adım bile atamadığımız hakkında.

Let's hear from Tony Hayward again.

Tekrar Tony Hayward'dan dinleyelim.

"The Gulf of Mexico is a very big ocean.

"Meksika Körfezi çok büyük bir okyanus.

The amount of oil and dispersants that we are putting into it

Oraya akıttığımız petrol ve seyrelticiler

is tiny in relation to the total water volume."

toplam suya oranla çok küçük oranlardadır."

In other words, the ocean is big;

Diğer bir deyişle okyanus büyük,

she can take it.

bunları yutabilir.

It is this underlying assumption of limitlessness

İşte bu limitsizlik algısı

that makes it possible

dikkatsizce aldğımız risklerin altında

to take the reckless risks that we do.

yatan başlıca neden.

Because this is our real master-narrative:

Çünkü bizim gerçek üstanlatımız şu:

however much we mess up,

Ne kadar çok içine edersek,

there will always be more --

daha fazla

more water, more land,

suyumuz, daha fazla toprağımız,

more untapped resources.

daha fazla kullanılmamış doğal kaynaklarımız olacak.

A new bubble will replace the old one.

Eski deyişin yeni biri alacak.

A new technology will come along

Bu fikirle içine ettiklerimizi düzeltmek üzere

to fix the messes we made with the last one.

yeni bir teknoloji doğacak.

In a way, that is the story

Bir anlamda, bu Amerika'ya yerleşme

of the settling of the Americas,

hikayesi gibi birşey

the supposedly inexhaustible frontier

Avrupalıların akın ettiği güya

to which Europeans escaped.

bitmez tükenmez bir sınır olan Amerikaya

And it's also the story of modern capitalism,

Ve bu aynı zamanda modern kapitalizmin de hikayesi.

because it was the wealth from this land

Çünkü ekonomik sistemimizi doğuran

that gave birth to our economic system,

bu toprakların zenginliği.

one that cannot survive without perpetual growth

Öyle bir sistem ki, yeni sınırların sürekli büyümesi

and an unending supply

ve bitmeyen kaynakları olmadan

of new frontiers.

hayatta kalamayan bir sistem.

Now the problem is

Şimdi sorun şu ki

that the story was always a lie.

bu hikaye hep bir yalandı.

The Earth always did have limits.

Yeryüzünün hep limitleri oldu,

They were just beyond our sights.

sadece bizim görüşümüzden öteydiler.

And now we are hitting those limits

Ve şimdi bir çok yönden

on multiple fronts.

o limitlere geldik.

I believe that we know this,

İnanıyorum ki bunun farkındayız,

yet we find ourselves trapped in a kind of narrative loop.

ancak kendimizi bir çeşit anlatı döngüsü içinde takılıp kalıyoruz.

Not only do we continue to tell and retell

Sadece aynı bıktırıcı hikayeleri

the same tired stories,

defalarca anlatmıyoruz,

but we are now doing so

aynı zamanda bunu

with a frenzy and a fury

bir coşkunluk ve hırsla yapıyoruz

that, frankly, verges on camp.

ve açıkcası çok sıradan yapıyoruz...

How else to explain the cultural space

Sarah Palin tarafından işgal edilen

occupied by Sarah Palin?

kültürel boşluğu başka ne şekilde açıklayabiliriz?

Now on the one hand,

Şimdi bir yandan,

exhorting us to "drill, baby, drill,"

bize "kaz bebeğim, kaz" nasihatı veriyor

because God put those resources into the ground

çünkü Tanrı bu kaynakları

in order for us to exploit them,

biz bulalım diye yeraltına koymuşmuş

and on the other, glorying in the wilderness

ve diğer taraftan, Alaska'nın el değmemiş

of Alaska's untouched beauty

bakir doğasını

on her hit reality TV show.

reality show'unda övüyor.

The twin message is as comforting as it is mad.

İki yönü mesajı avutucu olduğu kadar çılgınca da.

Ignore those creeping fears

Sonunda duvara tosladığımız

that we have finally hit the wall.

büyüyen korkularınızı bir kenara bırakın.

There are still no limits.

Herhangi bir limit yok.

There will always be another frontier.

Her zaman gidecek başka bir hudut var.

So stop worrying and keep shopping.

O halde endişelenmeyi bırakın da alışverişe devam edin.

Now, would that this were just about

Şimdi, keşke durum sadece

Sarah Palin and her reality TV show.

Sarah Palin ve reality show'u gibi olsaydı.

In environmental circles,

Çevresel dairelerde

we often hear that, rather than shifting to renewables,

burada yenilenebilir enerjiye geçmek yerine,

we are continuing with business as usual.

hala eski durumla devam ediyoruz.

This assessment, unfortunately,

Bu değerlendirme, malesef,

is far too optimistic.

çok fazla iyimser

The truth is that we have already exhausted

Gerçek şu ki kolay ulaşılabilen

so much of the easily accessible fossil fuels

fosil yakıtları çoktan tükettik bile

that we have already entered

ve çok daha riskli bir

a far riskier business era,

iş alanına girdik;

the era of extreme energy.

aşırı enerji devrine.

So that means drilling for oil in the deepest water,

Derin sularda petrol arama işi

including the icy Arctic seas,

buna buzlu Arktik denizi de dahil,

where a clean-up may simply be impossible.

adeta imkansız hala gelebilir.

It means large-scale hydraulic fracking for gas

Yani büyük boyutlu hidrolik gaz arama çatlakları

and massive strip-mining operations for coal,

ve yoğun kömür maden ocakları

the likes of which we haven't yet seen.

ve benzerlerini görmediğimiz diğer şeyler.

And most controversially, it means the tar sands.

Ve daha tartışmalı olanı, katranlı kum da buna dahil.

I'm always surprised by how little

Kanada dışındaki insanlarn

people outside of Canada

bu yıl Amerika'nın bir numaralı

know about the Alberta Tar Sands,

ithal petrol kaynağı olması hesaplananan

which this year are projected to become

Alberta katran kumları hakkında ne kadar az

the number one source of imported oil

bilgi sahibi olduğuna

to the United States.

her zaman şaşırmışımdır.

It's worth taking a moment to understand this practice,

Bu durumu anlamak için zaman ayırmaya değer,

because I believe it speaks to recklessness

çünkü inanıyorum ki dikkatsizlik hakkında

and the path we're on

ve tutmamız gereken yol hakkında

like little else.

bize söyleyecekleri var.

So this is where the tar sands live,

İşte bu katran kumlarının yaşadığı

under one of the last magnificent

en son kalan muhteşem

Boreal forests.

Boreal ormanları.

The oil is not liquid.

Petrol sıcı değil;

You can't just drill a hole and pump it out.

sadece bir delik açıp onu dışarı pompalayamazsınız.

Tar sand's oil is solid,

Katran kumlarının petrolü katıdır.

mixed in with the soil.

ve toprakla karışıktır.

So to get at it,

Bu yüzden onu çıkartabilmek için,

you first have to get rid of the trees.

öncelikle ağaçlardan kurtulmanız gerekir.

Then, you rip off the topsoil

Sonra üst toprağı çıkartırsınız

and get at that oily sand.

ve sonra petrollü toprağa ulaşırsınız.

The process requires a huge amount of water,

Bu proses çok miktarda su gerektirir

which is then pumped into massive toxic tailing ponds.

bu su sonra zehirli atık göletlerine pompalanır.

That's very bad news for local indigenous people

Bu akıntının yönünde yaşayan

living downstream

yerel halk için çok vahim bir haberdir

who are reporting alarmingly high cancer rates.

ve bunlardan gelen kanser oranları alarm vermektedir.

Now looking at these images,

Şimdi bu resme bakıldığında,

it's difficult to grasp the scale of this operation,

artık uzaydan bile görülebilen ve

which can already be seen from space

İngiltere kadar bir alanı kaplayan

and could grow to an area the size of England.

bu operasyonun boyutlarını algılamak zor.

I find it helps actually

Ama sanırım şimdiye kadar üretilen

to look at the dump trucks that move the earth,

en geniş damperli kamyonların toprağı toprağı kazması

the largest ever built.

bunu anlamaya yardımcı olacaktır.

That's a person down there by the wheel.

Şurada direksiyonda birisi var.

My point is that

Demek istediğim şu:

this is not oil drilling.

bu bir petrol çıkartma değil,

It's not even mining.

maden arama da değil.

It is terrestrial skinning.

Bu bir karasal deri yüzme.

Vast, vivid landscapes

Geniş, göz alıcı arazilerin

are being gutted,

içi boşaltılıyor

left monochromatic gray.

ve monokromatik griye çevriliyor.

Now I should confess that as [far as] I'm concerned

Şuanda itiraf etmeliyim ki bana kalırsa

this would be an abomination

eğer buradan bir partikül karbon bile sızmış olsa

if it emitted not one particle of carbon.

iğrenç birşey olarak görülürdü.

But the truth is that, on average,

Ama gerçek şu ki ortalama olarak

turning that gunk into crude oil

bu yapışkan maddeyi petrole dönüştürmek

produces about three times more greenhouse gas pollution

Kanada'da bilinen petrolü çıkartmaktan

than it does to produce conventional oil

üç kat daha fazla

in Canada.

sera gazı kirliliği yapıyor.

How else to describe this,

Bunu kitlesel delilikten başka

but as a form of mass insanity?

daha nasıl ifade edebilirsiniz?

Just when we know we need to be learning

Acaba ne zaman öğreneceğiz

to live on the surface of our planet,

gezegenimizin üstünde yaşamak için

off the power of sun, wind and waves,

güneş enerjisinin, rüzgarın ve dalgaların yeterli olduğunu

we are frantically digging

ve akla gelen en pis

to get at the dirtiest,

en çok gaz yayan şeyleri

highest-emitting stuff imaginable.

delice kazmaya gerek olmadığını.

This is where our story of endless growth

Sonsuz büyüme hikayemizin bizi getirdiği yer

has taken us,

işte burası.

to this black hole at the center of my country --

ülkemdeki bu karadelik--

a place of such planetary pain

böylesine gezegensel bir yara yeri ki

that, like the BP gusher,

BP'nin petrol fışkırtan kuyusu gibi,

one can only stand to look at it for so long.

insan saatlerce durup ona bakabilir.

As Jared Diamond and others have shown us,

Jared Diamond ve diğerlerinin bize gösterdiği gibi

this is how civilizations commit suicide,

işte bu medeniyetlerin intihar ettikleri durum;

by slamming their foot on the accelerator

tam frenlere asılmaları gereken zaman,

at the exact moment

gaz pedalına asılıp

when they should be putting on the brakes.

intihar ediyorlar.

The problem is that our master-narrative

Sorun şu ki üst anlatımız

has an answer for that too.

bunun içinde bir cevap sunuyor.

At the very last minute, we are going to get saved

Tam son anda, tıpkı bir Hollywood filminde

just like in every Hollywood movie,

olduğu gibi kurtarılacağız,

just like in the Rapture.

Göğe Yükseliş filmindeki gibi mesela.

But, of course, our secular religion is technology.

Fakat elbette bizim seküler dinimiz teknoloji.

Now, you may have noticed

Buna benzer gittikçe daha fazla

more and more headlines like these.

başlık görüyor olmalısınız.

The idea behind this form of "geoengineering" as it's called,

Bu tip bir geomühendisliğin ardında yatan fikir,

is that, as the planet heats up,

söylendiğine göre şu ki, gezegenimiz ısındıkça,

we may be able to shoot sulfates and aluminum particles

stratosfere sülfat ve aluminyum partiküller atmak suretiyle

into the stratosphere

güneş ışınlarının bir kısmını

to reflect some of the sun's rays

uzaya geri göndermeyi

back to space,

başarabiliriz.

thereby cooling the planet.

ve böylece gezegenimizi serinletebiliriz.

The wackiest plan -- and I'm not making this up --

En saçma plan --bunu ben uydurmadım--

would put what is essentially a garden hose

aslında 18 buçuk metre bir bahçe hortumunu

18-and-a-half miles high into the sky,

gökyüzüne balonla asıp

suspended by balloons,

sülfür dioksit fışkırtmak

to spew sulfur dioxide.

fikrinden oluşuyor.

So, solving the problem of pollution with more pollution.

Yani, kirlilik problemini daha fazla kirlilikle çözmek.

Think of it as the ultimate junk shot.

Bunu en son ıskalama atış olarak görebilirsiniz.

The serious scientists involved in this research

Bu araştırmada bulunan ciddi bilim adamları

all stress that these techniques

kullanılan tekniklerin tamamen

are entirely untested.

kontrolsüz olduğunu vurguluyor.

They don't know if they'll work,

İşe yarayıp yaramayacağını bilmiyorlar

and they have no idea

ve ne tür korkutucu yan etkilerinin

what kind of terrifying side effects they could unleash.

olabileceği hakkında bir fikirler de yok.

Nevertheless, the mere mention of geoengineering

Ama yinede, geomühendisliğin bahsi bile

is being greeted in some circles,

bazı çevrelerce-özellikle medya çevrelerinde-

particularly media circles,

sıcak ve hatta rahatlıkla karışık

with a relief tinged with euphoria.

mutlulukla karşılanıyor.

An escape hatch has been reached.

Bşr çıkış kapısına ulaşıldı.

A new frontier has been found.

Yeni bir sınır bulundu.

Most importantly,

Daha da önemlisi

we don't have to change our lifestyles after all.

yaşam şekillerimizi değiştirmeye de hiç gerek yok.

You see, for some people,

Bazı insanları görürsünüz

their savior is a guy in a flowing robe.

kurtarıcıları bir ipte sallanan adam.

For other people, it's a guy with a garden hose.

Diğerleri için, kurtarıcı bahçe hortumlu adam.

We badly need some new stories.

Yeni hikayelere çok kötü derecede ihtiyacımız var.

We need stories that have different kinds of heroes

Değişik riskleri alabilen değişik kahramanları olan

willing to take different kinds of risks --

hikayelere ihtiyacımız var--

risks that confront recklessness head on,

öyle riskler ki dikkatsizliğe baştan göğüs geren

that put the precautionary principle into practice,

koruyucu prensipleri uygulamaya koyan,

even if that means through direct action --

hatta bu kirli enerji santrallerini kapatan

like hundreds of young people willing to get arrested,

ya da dağ başındaki kömür madenini kaldırmaya uğraşan

blocking dirty power plants

yüzlerce gencin yakalanması

or fighting mountaintop-removal coal mining.

gibi direk eylemleri gerektirse bile.

We need stories

Sonsuz büyümenin doğrusal anlatısının yerine alacak

that replace that linear narrative of endless growth

dairesel anlatılar içeren

with circular narratives

hikayelere ihtiyacımız var.

that remind us

Bize bazı şeyleri hatırlatacak;

that what goes around comes around.

etme bulma dünyası olduğunu,

That this is our only home.

bu gezegenin tek evimiz olduğunu;

There is no escape hatch.

kaçacak bir delik olmadığını hatırlatmalı.

Call it karma, call it physics,

İster karma deyin, ister fizik,

action and reaction, call it precaution --

aksiyon, reaksiyon, önlem deyin yada,

the principle that reminds us

Bu hayatın herhangi bir kar için

that life is too precious to be risked

riske atılamayacak kadar değerli olduğunu

for any profit.

gösteren bir prensip.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

Alkış