Seth Shostak: ET is (probably) out there — get ready

Translator: Morton Bast Reviewer: Thu-Huong Ha

Çeviri: Ethem Canbolat Gözden geçirme: Hulya Uzun

Is E.T. out there?

E.T. oralarda bir yerde mi?

Well, I work at the SETI Institute.

Pekala, ben Dünya Dışı Varlık Arayışı enstitüsünde çalışıyorum.

That's almost my name. SETI:

Bu neredeyse benim adım. SETI:

Search for Extraterrestrial Intelligence.

Dünya Dışı Zeki Varlık Arayışı.

In other words, I look for aliens,

Diğer bir deyişle, ben uzaylıları arıyorum

and when I tell people that at a cocktail party, they usually

ve bunu insanlara bir kokteyl partisinde söylediğimde, onlar genellikle

look at me with a mildly incredulous look on their face.

bana yüzlerinde hafif bir kuşkuyla bakıyorlar.

I try to keep my own face somewhat dispassionate.

Ben kendi yüz ifademi biraz sakin tutmaya çalışıyorum.

Now, a lot of people think that this is kind of idealistic,

Şimdi, pek çok insan bunun biraz idealist, saçma belki de

ridiculous, maybe even hopeless,

umutsuz olduğunu düşünmekte,

but I just want to talk to you a little bit about why I think

fakat ben sizinle birazcık neden işimin aslında ayrıcalıklı

that the job I have is actually a privilege, okay,

olduğunu düşündüğüm hakkında konuşmak istiyorum, tamam

and give you a little bit of the motivation for my getting into

ve bu iş koluna girişimin arkasındaki motivasyonun

this line of work, if that's what you call it.

nedenini anlatayım.

This thing — whoops, can we go back?

Bu şey---- Eyvah!, baştan alabilir miyiz?

Hello, come in, Earth.

Merhaba, içeri gelin, Dünya.

There we go. All right.

İşte başlıyoruz. Peki hala.

This is the Owens Valley Radio Observatory

Bu Owens Vadisi Radyo Gözlemevi

behind the Sierra Nevadas, and in 1968,

Sierra Nevadas'ın arkasında ve 1968 yılında

I was working there collecting data for my thesis.

orada çalışıyor, tezim için bilgi topluyordum.

Now, it's kinda lonely, it's kinda tedious, just collecting data,

Şimdi, bu biraz garip, biraz sıkıcı, sadece bilgi toplamak,

so I would amuse myself by taking photos at night

bu yüzden kendimi eğlendirmek için geceleri

of the telescopes or even of myself,

teleskopların ve hatta kendi fotoğraflarımı çekerdim,

because, you know, at night, I would be the only hominid

çünkü, bilirsiniz, geceleri, yaklaşık 30 mil civarındaki tek

within about 30 miles.

insansı ben olurdum.

So here are pictures of myself.

İşte burda benim fotoğraflarım.

The observatory had just acquired a new book,

Gözlemevi, Joseph Shklovsky isimli Rus bir kozmolog

written by a Russian cosmologist

tarafından yazılmış

by the name of Joseph Shklovsky, and then expanded

ve daha sonra biraz daha iyi tanınan Carl Sagan ismiyle,

and translated and edited by a little-known

Cornell gökbilimci tarafından çevirisi yapılmış ve

Cornell astronomer by the name of Carl Sagan.

düzenlenmiş yeni bir kitap edinmişti.

And I remember reading that book,

Ve bu kitabı okuduğumu hatırlıyorum

and at 3 in the morning I was reading this book

ve sabah saat 3'te bu kitabı okuyordum

and it was explaining how the antennas I was using

ve galaksilerin dönüşlerini ölçmek için kullandığım antenlerin

to measure the spins of galaxies could also be used

bir yıldız sisteminden diğerine

to communicate, to send bits of information

iletişim kurmak ve ufak tefek bilgiler göndermek

from one star system to another.

için de kullanılabileceğini anlatıyordu.

Now, at 3 o'clock in the morning when you're all alone,

Şimdi, sabahın saat 3'ünde, yapayalnızsanız,

haven't had much sleep, that was a very romantic idea,

çok uyumadıysanız, bu çok romantik bir fikirdi,

but it was that idea -- the fact that you could in fact

fakat fikir buydu-- hem de sadece bu bildik teknolojiyi kullanarak,

prove that there's somebody out there

aslında orada biryerlerde birilerinin

just using this same technology --

olduğunu kanıtlayabileceğiniz olgusu--

that appealed to me so much that 20 years later I took a job

bu beni o kadar cezbetmişti ki 20 yıl sonra Dünya Dışı Varlık Arayışı Enstitüsü'nde

at the SETI Institute. Now, I have to say

işe başladım. Şimdi, söylemeden edemeyeceğim,

that my memory is notoriously porous, and I've often

benim hafızam herkesin bildiği anlamıyla delikli ve ben çoğu zaman

wondered whether there was any truth in this story,

bu hikayede hiç gerçek payı var mı diye merak ettim,

or I was just, you know, misremembering something,

yoksa ben sadece, bilirsiniz, birşeyleri yanlış mı hatırlıyordum,

but I recently just blew up this old negative of mine,

fakat yakın zamanda, bu eski negativi büyütürdüm

and sure enough, there you can see

ve gerçekten, işte şu

the Shklovsky and Sagan book underneath that

analog hesap makinasının altında

analog calculating device.

Shklovsky ve Sagan kitabını görebilirsiniz.

So it was true.

All right. Now, the idea for doing this, it wasn't very old

Yani doğruydu.

Peki hala. Şimdi, bunu yapma fikri,

at the time that I made that photo.

o fotoğrafı yaptığım zaman çok eski bir fikir değildi.

The idea dates from 1960, when a young astronomer

Bu fikir, 1960'lara dayanıyor, Frank Drake adında

by the name of Frank Drake used this antenna

genç bir gökbilimci West Virginia'da bu anteni kullandığı zaman,

in West Virginia, pointed it at a couple of nearby stars

onu E.T.'yi gizlice dinleyebileceği umuduyla

in the hopes of eavesdropping on E.T.

yakınlardaki bir iki yıldıza doğrulttu.

Now, Frank didn't hear anything.

Şimdi, Frank hiçbir şey duymadı.

Actually he did, but it turned out to be the U.S. Air Force,

Aslında duydu, fakat sonradan ortaya çıktı ki duyduğu şey

which doesn't count as extraterrestrial intelligence.

Amerikan Hava Kuvvetleri'ydi ki onlar dünya dışı zeki varlıklar kategorisine girmiyorlar.

But Drake's idea here became very popular

Fakat burada Drake'in fikri çok popüler oldu.

because it was very appealing — and I'll get back to that —

çünkü çok cezbediciydi-- ve bu konuya tekrar geleceğim--

and on the basis of this experiment, which didn't succeed,

ve bu deneyin temelinde, ki başarılı olamadı,

we have been doing SETI ever since,

o gün bugündür Dünya Dışı Zeki Varlıklar aramaktayız,

not continuously, but ever since.

durmaksızın değil ama o tarihten beri.

We still haven't heard anything.

Hala hiçbirşey duymadık.

We still haven't heard anything.

Hala hiçbirşey duymadık.

In fact, we don't know about any life beyond Earth,

Aslında, Dünya'nın ötesindeki herhangi bir yaşam hakkında bilgimiz yok

but I'm going to suggest to you that that's going to change

fakat size bunun oldukça yakın bir zamanda değişeceğini

rather soon, and part of the reason, in fact,

ileri sürüyorum, bunun değişeceğini düşünmemin

the majority of the reason why I think that's going to change

bir sebebi de, aslında, büyük bir sebebi de,

is that the equipment's getting better.

ekipmanların gitgide daha iyi olması.

This is the Allen Telescope Array, about 350 miles

Bu Allen Teleskop Array, şu an her nerede oturuyorsanız oradan

from whatever seat you're in right now.

yaklaşık 350 mil mesafede.

This is something that we're using today

E.T.'yi ararken günümüzde kullandığımız bir şey bu

to search for E.T., and the electronics have gotten

ve elektronik bilimi de

very much better too.

çok daha iyi hale geldi.

This is Frank Drake's electronics in 1960.

Bu 1960'ta Frank Drake'in elektroniği.

This is the Allen Telescope Array electronics today.

Bu da günümüzdeki Allen Telescope Array'in elektroniği.

Some pundit with too much time on his hands

Bolca vakti olan bir üstat,

has reckoned that the new experiments are approximately

yeni deneylerin 1960'lardakine kıyasla 100 trilyon kat

100 trillion times better than they were in 1960,

daha iyi olduğunu hesaplamış.

100 trillion times better.

100 trilyon kat daha iyi!

That's a degree of an improvement that would look good

Karnenizde çok iyi görünecek bir

on your report card, okay?

gelişme aşaması bu.

But something that's not appreciated by the public is,

Fakat halk tarafından makbule geçmeyen şey şu ki

in fact, that the experiment continues to get better,

aslında, deneyler gitgide daha iyi oluyor

and, consequently, tends to get faster.

ve bunun sonucunda, gitgide daha hızlı yapılıyor.

This is a little plot, and every time you show a plot,

Bu küçük bir grafik ve seyirciye ne zaman bir grafik gösterirseniz,

you lose 10 percent of the audience.

onların %10'unu kaybedersiniz.

I have 12 of these. (Laughter)

Benden bunlardan 12 tane var. (Kahkahalar)

But what I plotted here is just some metric

Fakat burda grafiğini çıkardığım şey sadece ne kadar

that shows how fast we're searching.

hızlı araştırdığımızın ölçüsü.

In other words, we're looking for a needle in a haystack.

Diğer bir deyişle, samanlıkta iğne arıyoruz.

We know how big the haystack is. It's the galaxy.

Samanlığın ne kadar büyük olduğunu biliyoruz. O galaksi.

But we're going through the haystack no longer

Fakat artık samanlığı çay kaşığıyla değil,

with a teaspoon but with a skip loader,

bir yük kamyonuyla araştırıyoruz

because of this increase in speed.

hızdaki bu artıştan dolayı.

In fact, those of you who are still conscious

Aslında, aranızda hala bilinçli olanlar ve matematik

and mathematically competent,

konusunda yetenekli olanlar,

will note that this is a semi-log plot.

bunun bir yarı logaritmik olduğunu fark edecektir.

In other words, the rate of increase is exponential.

Diğer bir deyişle, artışın oranı üslü bir sayı.

It's exponentially improving. Now, exponential is an

Üslü bir sayı olarak gelişmekte. Şimdi, üslü bir sayı

overworked word. You hear it on the media all the time.

üzerinde çok çalışılmış bir kelimedir. Bu kelimeyi basında sürekli duyuyorsunuz.

They don't really know what exponential means,

Onlar üslü sayının ne demek olduğunu aslında bilmiyorlar,

but this is exponential.

fakat bu üslü bir sayı.

In fact, it's doubling every 18 months, and, of course,

Aslında, her 18 ayda bir ikiye katlanıyor ve tabi ki,

every card-carrying member of the digerati knows

Digerati'nin her kartlı üyesi

that that's Moore's Law.

bunun Moore'nin kanunu olduğunu bilir.

So this means that over the course of the next

Yani bu demek oluyor ki önümüzdeki gelecek 24 yılda,

two dozen years, we'll be able to look at a million star systems,

bir milyon yıldız sistemine bakabiliyor olacağız.

a million star systems, looking for signals

orada birilerinin olduğunu kanıtlayabilecek

that would prove somebody's out there.

işaretleri bir milyon yıldız sisteminde aramak.

Well, a million star systems, is that interesting?

Pekala, bir milyon yıldız sistemi, bu ilginç mi?

I mean, how many of those star systems have planets?

Yani, bu yıldız sistemlerinin kaçının gezegeni vardır demek istiyorum?

And the facts are, we didn't know the answer to that

Ve gerçek şu ki, son 15 yıl öncesine kadar bunun

even as recently as 15 years ago, and in fact, we really

cevabını bilmiyorduk ve aslında,

didn't know it even as recently as six months ago.

son 6 ay öncesine kadar bile cevabı bilmiyorduk.

But now we do. Recent results suggest

Ama artık biliyoruz. Son çalışmalar göstermekte ki

that virtually every star has planets, and more than one.

aslında her yıldızın birden fazla gezegeni vardır.

They're like, you know, kittens. You get a litter.

Onlar, bilirsiniz, kedi yavruları gibidir. Birden çok yavru doğururlar.

You don't get one kitten. You get a bunch.

Sadece bir tane kedi yavrunuz olmaz. Bir sürü olur.

So in fact, this is a pretty accurate estimate

Yani aslında, bu galaksimizdeki gezegenlerin sayılarının oldukça

of the number of planets in our galaxy,

doğru bir tahmini,

just in our galaxy, by the way,

bu arada, sadece bizim galaksimizde

and I remind the non-astronomy majors among you

ve aranızda gökbilimci olmayanlara hatırlatmak isterim ki

that our galaxy is only one of 100 billion

bizim galaksimiz teleskoplarımızla görebildiğimiz

that we can see with our telescopes.

100 milyar galaksiden sadece bir tanesi.

That's a lot of real estate, but of course,

Bu çok fazla mülk demek fakat elbette,

most of these planets are going to be kind of worthless,

bu gezegenlerin çoğu değersizdir

like, you know, Mercury, or Neptune.

bilirsiniz, Merkür ya da Neptün gibi.

Neptune's probably not very big in your life.

Neptün'ün muhtemelen hayatınızda çok büyük önemi yoktur.

So the question is, what fraction of these planets

O zaman soru şu, bu gezegenlerin ne kadarı

are actually suitable for life?

yaşam için gerçekten uygun?

We don't know the answer to that either,

Bunun da cevabını bilmiyoruz

but we will learn that answer this year, thanks to

fakat bu sorunun cevabını NASA'nun Kepler Uzay Teleskopu

NASA's Kepler Space Telescope,

sayesinde bu yıl öğreneceğiz

and in fact, the smart money, which is to say the people who work on this project,

ve aslında, manevi tatmin, bu projede çalışan insanları kastetmek için söylenirse,

the smart money is suggesting that the fraction of planets

manevi tatmin, yaşam için uygun olan gezegenlerin kesirinin

that might be suitable for life is maybe one in a thousand,

binde bir olabileceğini öne sürüyor.

one in a hundred, something like that.

ya da yüzde bir olabileceğini, ona yakın birşeyler.

Well, even taking the pessimistic estimate, that it's

Peki, karamsar tahmini ele aldığımızda bile,

one in a thousand, that means that there are

ki bu binde bir olmasıdır, demek oluyor ki

at least a billion cousins of the Earth

sadece kendi galaksimizde

just in our own galaxy.

Dünya'nın milyarlarca kuzeni var.

Okay, now I've given you a lot of numbers here,

Tamam, şimdi burada size bir sürü sayı verdim,

but they're mostly big numbers, okay, so, you know,

bunların çoğu büyük sayılar, tamam, bilirsiniz,

keep that in mind. There's plenty of real estate,

bunu aklınızda tutun.Yeterince mülk var,

plenty of real estate in the universe,

evrende yeterince mülk var

and if we're the only bit of real estate in which there's

ve eğer biz içerisinde oturan ilginç kiracıların olduğu tek mülk isek,

some interesting occupants, that makes you a miracle,

bu sizi bir mucize yapar

and I know you like to think you're a miracle,

ve biliyorum kendinizin bir mucize olduğunu düşünmek hoşunuza gidiyor

but if you do science, you learn rather quickly that

fakat bilimle uğraşıyorsanız, ne zaman bir mucize olduğunuzu düşünseniz, yanıldığınızı

every time you think you're a miracle, you're wrong,

çok hızlı bir şekilde öğreniyorsunuz.

so probably not the case.

neyse, muhtemelen konu bu değil.

All right, so the bottom line is this:

Peki, sözün özü şu:

Because of the increase in speed, and because of the

Hızdaki artıştan dolayı ve kainatta yaşanabilir mülkün uçsuz

vast amount of habitable real estate in the cosmos, I figure

bucaksızlığından dolayı, 24 yıl içinde

we're going to pick up a signal within two dozen years.

bir sinyal duyacağımızı düşünüyorum.

And I feel strongly enough about that to make a bet with you:

Ve buna sizinle iddiasına girecek kadar çok inanıyorum:

Either we're going to find E.T. in the next two dozen years,

Ya önümüzdeki 24 yıl içinde E.T.'yi bulacağız,

or I'll buy you a cup of coffee.

ya da size bir fincan kahve alacağım.

So that's not so bad. I mean, even with two dozen years,

Bu çok da kötü değil. Yani, 24 yıl boyunca bile,

you open up your browser and there's news of a signal,

arama motorunuzu açarsınız ve orada bir sinyalin haberini görürsünüz,

or you get a cup of coffee.

ya da bir fincan kahve alırsınız.

Now, let me tell you about some aspect of this that

Şimdi, size bunun insanların düşünmediği

people don't think about, and that is,

bir yönünden bahsedeyim ve o da şu ki,

what happens? Suppose that what I say is true.

ne olur? Diyelim ki söylediklerim doğru çıktı.

I mean, who knows, but suppose it happens.

Kim bilir, ama diyelim ki oldu.

Suppose some time in the next two dozen years

Diyelim ki önümüzdeki 24 yıl içinde bir zamanda

we pick up a faint line that tells us

radyodan evrensel bir şirketleri olduğunu söyleyen

we have some cosmic company.

belli belirsiz bir sinyal alıyoruz.

What is the effect? What's the consequence?

Etkisi ne? Sonucu ne?

Now, I might be at ground zero for this.

Şimdi, bunun için sıfır noktasında olabilirim.

I happen to know what the consequence for me would be,

benim için sonucun ne olacağını oldu da bildim,

because we've had false alarms. This is 1997,

çünkü şimdiye kadar yanlış alarmlar aldık. Bu 1997,

and this is a photo I made at about 3 o'clock in the morning

ve bu Mountain View'de

in Mountain View here, when we were watching

sabah 3'te yaptığım bir fotoğraf, bilgisayardaki hareketleri

the computer monitors because we had picked up a signal

izlediğimiz zaman çünkü "İşte bu gerçek" Oldu?

that we thought, "This is the real deal." All right?

dediğimiz bir sinyal almıştık,

And I kept waiting for the Men in Black to show up. Right?

ve ben Siyah Giyen Adamların ortaya çıkmasını bekleyip durdum. Tamam mı?

I kept waiting for -- I kept waiting for my mom to call,

Bekleyip durdum-- Annemin aramasını bekleyip durdum,

somebody to call, the government to call. Nobody called.

herhangi birisinin aramasını, devletin aramasını. Hiçkimse aramadı.

Nobody called. I was so nervous

Hiçkimse aramadı. O kadar çok gerilmiştim ki

that I couldn't sit down. I just wandered around

oturamadım. Sırf birşeyler yapayım diye,

taking photos like this one, just for something to do.

bunun gibi fotoğraflar çekip, etrafta gezindim.

Well, at 9:30 in the morning, with my head down

Pekala, sabah saat 9:30'ta, kafam masamın üstünde,

on my desk because I obviously hadn't slept all night,

çünkü besbelli ki bütün gece uyumamıştım,

the phone rings and it's The New York Times.

telefon çaldı ve arayan The New York Times idi.

And I think there's a lesson in that, and that lesson is

Ve bence bunda öğrenilmesi gereken bir ders vardı. Ve o da,

that if we pick up a signal, the media, the media will be on it

eğer bir sinyal yakalarsak, medya, evet medya

faster than a weasel on ball bearings. It's going to be fast.

bilyalı rulmanların üstündeki bir gelincikten çok daha hızlı olacaktır. Hızlı olacaktır.

You can be sure of that. No secrecy.

Bundan emin olabilirsiniz. Sır yok.

That's what happens to me. It kind of ruins my whole week,

Bana olan bu. Bu bütün haftamı mahfetti sayılır,

because whatever I've got planned that week is kind of out the window.

çünkü o hafta planladığım herşey heba olur.

But what about you? What's it going to do to you?

Peki ya siz? Bu durum size ne yapacak?

And the answer is that we don't know the answer.

Ve cevap şu ki ,cevabı bilmiyoruz.

We don't know what that's going to do to you,

not in the long term, and not even very much in the short term.

Size ne yapacağını bilmiyoruz,

uzun vadede değil, ve hatta kısa vadede bile değil.

I mean, that would be a bit like

Yani, bu

asking Chris Columbus in 1491, "Hey Chris,

1491'de Chris Columbus'a, " Merhaba Chris,

you know, what happens if it turns out that there's a

bilirsin, gittiğin yönde burasıyla Japonya arasında

continent between here and Japan, where you're sailing to,

bir kıta olduğu ortaya çıkarsa ne olur,

what will be the consequences for humanity

eğer böyle bir durum olursa, bunun insanlık için

if that turns out to be the case?"

sonuçları ne olur?" diye sormak gibi birşeydir.

And I think Chris would probably offer you some answer

Bence Chris size anlayamayacağınız bazı cevaplar sunacaktır

that you might not have understood, but it probably

fakat bunlar muhtemelen doğru olmayacaktı,

wouldn't have been right, and I think that to predict

ve bence E.T.'yi bulmanın ne anlama

what finding E.T.'s going to mean,

geleceğini tahmin etmeyi de

we can't predict that either.

tahmin edemeyeceğiz.

But here are a couple things I can say.

Ama işte söyleyebileceğim bir kaç şey:

To begin with, it's going to be a society that's way in advance of our own.

Başlangıç olarak, bu bizimkinden çok daha gelişmiş bir toplum olacaktır.

You're not going to hear from alien Neanderthals.

İlkel uzaylı'dan hiç haber alamayacaksınız.

They're not building transmitters.

Onlar radyo vericisi yapmıyorlar.

They're going to be ahead of us, maybe by a few thousand

Onlar bizden çok ileride olacak, belki birkaç bin yıl kadar ileride,

years, maybe by a few millions years, but substantially

belki birkaç milyon yıl ileride, ama ciddi anlamda

ahead of us, and that means, if you can understand

ilerimizde olacaklar, bu da demek oluyor ki, eğer söyleyeceklerinden

anything that they're going to say, then you might be able

bir şey anlarsanız, bizden çok ilerde olan bir toplumdan

to short-circuit history by getting information from a society

bilgi edinerek,

that's way beyond our own.

tarihe kısa devre yapabilirsiniz.

Now, you might find that a bit hyperbolic, and maybe it is,

Şimdi, bunu biraz abartılı bulabilirsiniz ve belki de öyle,

but nonetheless, it's conceivable that this will happen,

ama yine de, bunun olması muhtemel

and, you know, you could consider this like, I don't know,

ve bilirsiniz, bunu şöyle düşünebilirsiniz, bilmiyorum,

giving Julius Caesar English lessons and the key

Julius Ceaser'a İngilizce dersler vermek gibi ve

to the library of Congress.

Congress kütüphanesinin anahtarlarını vermek gibi.

It would change his day, all right?

Bu onun gününü değiştirirdi değil mi?

That's one thing. Another thing that's for sure

Elimizde bir bu var. Mutlaka olacak şeylerden birisi de

going to happen is that it will calibrate us.

bunun bizi düzeltecek olması.

We will know that we're not that miracle, right,

Biliyor olacağız ki biz o mucize değiliz,

that we're just another duck in a row,

sıradanız,

we're not the only kids on the block, and I think that that's

sitedeki tek çocuk biz değiliz ve bence bu

philosophically a very profound thing to learn.

felsefi açıdan öğrenilmesi gereken çok derin bir şey.

We're not a miracle, okay?

Bizler mucize değiliz, tamam mı?

The third thing that it might tell you is somewhat vague,

Size söyleyeceği 3. şey ise biraz muğlak,

but I think interesting and important,

ama bence ilginç ve önemli,

and that is, if you find a signal coming from a more

ve o da şu ki, eğer daha gelişmiş bir toplumdan sinyal geldiğini

advanced society, because they will be,

keşfederseniz, çünkü gelecek,

that will tell you something about our own possibilities,

bu size bizim olasılıklarımız hakkında bir şey anlatacaktır,

that we're not inevitably doomed to self-destruction.

ki o da şudur, biz kaçınılmaz olarak kendimize zarar vermeye mahkum değiliz.

Because they survived their technology,

Çünkü, onlar kendi teknolojilerini yaşattılar,

we could do it too.

bunu biz de yapabiliriz.

Normally when you look out into the universe,

Normalde, evrene baktığınızda

you're looking back in time. All right?

zamanda geçmişe bakıyorsunuz. Değil mi?

That's interesting to cosmologists.

Bu kozmologlara ilginç gelmekte.

But in this sense, you actually can look into the future,

Ama bu bağlamda, siz aslında geleceğe bakabilirsiniz,

hazily, but you can look into the future.

belki puslu bir şekilde, ama geleceğe bakabilirsiniz.

So those are all the sorts of things that would come from a detection.

Bunlar bir tespitin ardından gelebilecek her tür şey.

Now, let me talk a little bit about something that happens

Şimdi, birazda bu esnada bile olan birşeylerden bahsedeyim

even in the meantime, and that is,

ve o da şu ki,

SETI, I think, is important, because it's exploration, and

Dünya Dışı Varlık Arayışı, bence önemli, çünkü o keşif,

it's not only exploration, it's comprehensible exploration.

sadece keşif değil, makul bir keşif.

Now, I gotta tell you, I'm always reading books about

Şimdi söylemem gerekir ki, ben her zaman kaşifler hakkında

explorers. I find exploration very interesting,

kitaplar okurum. Keşfetmeyi çok ilginç bulurum,

Arctic exploration, you know, people like Magellan,

Kuzey Kutup Bölgesi keşifleri, bilirsiniz,

Amundsen, Shackleton, you see Franklin down there,

Macellan, Amundsen, Shackleton, orada aşağıda Franklin'i görüyorsunuz, Scott gibi insanlar, tüm bu adamlar.

Scott, all these guys. It's really nifty, exploration.

Bu gerçekten on numara, keşif.

And they're just doing it because they want to explore,

Ve onlar bunu yapıyorlar çünkü onlar keşfetmek istiyorlar,

and you might say, "Oh, that's kind of a frivolous opportunity,"

ve siz "Aman bu çok anlamsız bir fırsat" diyebilirsiniz.

but that's not frivolous. That's not a frivolous activity,

fakat bu anlamsız değil. Bu anlamsız bir aktivite değil,

because, I mean, think of ants.

çünkü, yani, karıncaları düşünün.

You know, most ants are programmed to follow one another

Bilirsiniz, çoğu karınca birbirini uzun bir çizgi üzerinde takip

along in a long line, but there are a couple of ants,

etmek üzere programlanmıştır ama birkaç karınca vardır ki,

maybe one percent of those ants, that are what they call

belki de bu karıncaların yüzde biri, öncü karınca olarak

pioneer ants, and they're the ones that wander off.

isimlendirilen ve işte onlar o çizginin dışına çıkanlardır.

They're the ones you find on the kitchen countertop.

Mutfak tezgahının üstünde bulduğunuz onlardır.

You gotta get them with your thumb before they

Şeker ya da başka birşey bulmadan önce onları

find the sugar or something.

başparmağınızla almalısınız.

But those ants, even though most of them get wiped out,

Ama bu karıncalar, çoğu öldürülse bile,

those ants are the ones that are essential to the survival

karınca topluluğunun hayatta kalması için asıl gerekli olanlardır.

of the hive. So exploration is important.

Yani, keşif önemli.

I also think that exploration is important in terms of

Bence, keşif bir de toplumumuzda benim ciddi eksiklik diye

being able to address what I think is a critical

tabir ettiğim şeye değinebilmek açısından da önemli

lack in our society, and that is the lack of science literacy,

ve bu bilim okuryazarlığı eksikliği

the lack of the ability to even understand science.

hatta bilimi anlayabilme yetisinin eksikliği.

Now, look, a lot has been written about the

Şimdi, bakın, bu ülkede bilim okur yazarlığının

deplorable state of science literacy in this country.

içler acısı hali hakkında çok şeyler yazıldı.

You've heard about it.

Duymuşsunuzdur.

Well, here's one example, in fact.

İşte bir örnek aslında.

Polls taken, this poll was taken 10 years ago.

Anketler yapıldı, bu anket 10 yıl önce yapılmıştı.

It shows like roughly one third of the public thinks

Aşağı yukarı toplumun üçte birinin

that aliens are not only out there, we're looking for them

uzaylıların sadece orada, uzaklarda olmadığına inandığını gösteriyor.

out there, but they're here, right?

biz onları uzaklarda arıyoruz ama onlar burada, değil mi?

Sailing the skies in their saucers and occasionally

Uçan dairelerinde gökyüzüne açılıyorlar ve arada bir

abducting people for experiments their parents wouldn't approve of.

ebeveynlerinin onaylamayacağı deneyler yapmak için insanları kaçırıyorlar.

Well, that would be interesting if it was true,

Pekala, bu doğru olsaydı ilginç olurdu,

and job security for me, but I don't think the evidence is

ve benim için iş güvenliği olurdu, fakat ben kanıtın çok da iyi

very good. That's more, you know, sad than significant.

olduğunu düşünmüyorum. Bu önemli olmasından daha çok üzücü.

But there are other things that people believe

Fakat insanların önemli olduğuna inandığı başka şeyler var,

that are significant, like the efficacy of homeopathy,

benzeri ile tedavi yönteminin faydası gibi,

or that evolution is just, you know, sort of a crazy idea

ya da evrim teorisi, bilirsiniz, bir tür deli fikir,

by scientists without any legs, or, you know, evolution,

bacakları olmayan bilim adamlarınca, ya da bilirsiniz, evrim,

all that sort of thing, or global warming.

tüm bu tür şeyler, ya da küresel ısınma.

These sorts of ideas don't really have any validity,

Bu tür fikirlerin aslında geçerliliği yok,

that you can't trust the scientists.

bilim insanlarına güvenemezsiniz.

Now, we've got to solve that problem, because that's

Şimdi, bu sorunu çözmemiz gerekiyor, çünkü bu

a critically important problem, and you might say,

ciddi derecede önemli bir sorun ve siz diyebilirsiniz ki,

"Well, okay, how are we gonna solve that problem with SETI?"

"Pekala, tamam, bu sorunu Dünya Dışı Varlık Arayışı ile nasıl çözeceğiz?"

Well, let me suggest to you that SETI obviously can't

Pekala, size söyleyeyim ki Dünya Dışı Varlık Arayışı, bu sorunu çözemez,

solve the problem, but it can address the problem.

ama bu sorunu gösterebilir.

It can address the problem by getting young people

Genç insanların ilgisini bilime çekerek bu sorunu gösterebilir.

interested in science. Look, science is hard, it

Bakın, bilim zordur,

has a reputation of being hard, and the facts are, it is hard,

zor olduğuna dair bir üne sahip ve gerçek şudur ki, bilim zordur,

and that's the result of 400 years of science, right?

ve bu 400 yıllık bilimin sonucu, öyle değil mi?

I mean, in the 18th century, in the 18th century

Yani, 18. yüzyılda, 18.yüzyılda,

you could become an expert on any field of science

bir öğleden sonra kütüphaneye giderek, bilimin herhangi bir dalında

in an afternoon by going to a library,

uzman olabilirdiniz,

if you could find the library, right?

eğer kütüphaneyi bulabilseydiniz, öyle değil mi?

In the 19th century, if you had a basement lab,

19. yüzyılda, kendi evinizde, bir bodrum katı laboratuvarınız olsaydı,

you could make major scientific discoveries

çok büyük bilimsel buluşlar yapabilirdiniz. Öyle değil mi?

in your own home. Right? Because there was all this

Çünkü etrafta birisinin bulmasını bekleyen tüm bu

science just lying around waiting for somebody to pick it up.

bilim yatıyordu.

Now, that's not true anymore.

Günümüzde, artık bu geçerli değil.

Today, you've got to spend years in grad school

Günümüzde, sırf önemli soruların neler olduğunu

and post-doc positions just to figure out what

bulmak için lisans üstü eğitimde, doktora sonrası pozisyonlarda

the important questions are.

yıllarınızı geçirmek zorundasınız

It's hard. There's no doubt about it.

Bu zor. Şüphesiz.

And in fact, here's an example: the Higgs boson,

Ve aslında, işte bir örnek: Higgs bozonun Higs bozonunu

finding the Higgs boson.

bulması.

Ask the next 10 people you see on the streets,

Yolda gördüğünüz ilk 10 kişiye sorun,

"Hey, do you think it's worthwhile to spend billions

"Merhaba, sence Higgs bozonu aramak için milyarlarca

of Swiss francs looking for the Higgs boson?"

İsveç frankı harcamaya değer mi?"

And I bet the answer you're going to get, is,

ve her iddasına varım ki alacağınız cevap:

"Well, I don't know what the Higgs boson is,

" Pekala, ben Higs bozonun ne olduğunu bilmiyorum,

and I don't know if it's important."

ve önemli olup olmadığını bilmiyorum."

And probably most of the people wouldn't even know

Ve muhtemelen çoğu insan, bir İsveç frankının

the value of a Swiss franc, okay?

değerini bilmez, tamam mı?

And yet we're spending billions of Swiss francs on this problem.

Ama yine de bu sorun için milyarlarca İsveç frankı harcıyoruz.

Okay? So that doesn't get people interested in science

Tamam mı? Bu, insanların ilgisini bilime çekmiyor

because they can't comprehend what it's about.

çünkü neyle ilgili olduğunu anlayamıyorlar.

SETI, on the other hand, is really simple.

Oysa ki Dünya Dışı Varlık Arayışı, gerçekten basit.

We're going to use these big antennas and we're going to

Büyük antenler kullanacağız ve sinyaller duymaya çalışacağız.

try to eavesdrop on signals. Everybody can understand that.

Bunu herkes anlayabilir.

Yes, technologically, it's very sophisticated,

Evet, teknolojik açıdan, bu çok karmaşık

but everybody gets the idea.

ama ana fikri herkes anlıyor.

So that's one thing. The other thing is, it's exciting science.

O yüzden elde var bir. Diğer şey ise, bu çok heyecan verici bir bilim.

It's exciting because we're naturally interested

Heyecan verici çünkü biz doğal olarak ,

in other intelligent beings, and I think that's

diğer zeki varlıklara ilgi duyuyoruz ve bence

part of our hardwiring.

bu bizim doğamızın bir parçası.

I mean, we're hardwired to be interested

Yani, biz doğal olarak

in beings that might be, if you will, competitors,

şu tür varlıklara ilgi duyuyoruz; rakiplere,

or if you're the romantic sort, possibly even mates. Okay?

ya da eğer siz romantik bir insansanız, muhtemelen eşlere Tamam mı?

I mean, this is analogous to our interest in things that

Yani, büyük dişleri olan şeylere olan ilgimize

have big teeth. Right?

benzer. Öyle değil mi?

We're interested in things that have big teeth, and you

Biz büyük dişleri olan şeylere ilgi duyarız ve

can see the evolutionary value of that, and you can also see

bunun evrimsel değerini anlayabilirsiniz ve ayrıca

the practical consequences by watching Animal Planet.

Hayvanlar Alemi'ni izleyerek bunun uygulamalı sonuçlarını da görebilirsiniz.

You notice they make very few programs about gerbils.

Çöl fareleri hakkında ne kadar az program yaptıklarını fark etmişsinizdir.

It's mostly about things that have big teeth.

Programlar çoğunlukla büyük dişli şeylerle ilgili.

Okay, so we're interested in these sorts of things.

Tamam, biz bu tür şeylerle ilgileniyoruz.

And not just us. It's also kids.

Ve sadece biz değil, çocuklar da öyle.

This allows you to pay it forward by using this subject as a

Bu size, bu konuyu bilime bir kanca atarak ileride kullanmanıza izin veriyor,

hook to science, because SETI involves all kinds of science,

çünkü Dünya Dışı Varlık Arayışı her tür bilimi içermekte,

obviously biology, obviously astronomy,

apaçık ortada ki biyoloji, gökbilimi,

but also geology, also chemistry, various scientific

ayrıca jeoloji, hatta kimya, çok çeşitli bilim alanları

disciplines all can be presented in the guise of,

bu "Biz E.T.'yi arıyoruz" bahanesiyle

"We're looking for E.T."

sunulabilir.

So to me this is interesting and important, and in fact,

Bence, bu ilginç ve önemli ve aslında,

it's my policy, even though I give a lot of talks to adults,

bu benim prensibim, yetişkinlere çok sayıda konuşma yapmama rağmen,

you give talks to adults, and two days later they're back where they were.

yetişkinlere konuşmalar yaparsınız ve iki gün sonra onlar yine oldukları yerdedirler.

But if you give talks to kids, you know,

Ama eğer çocuklara konuşmalar yaparsanız, bilirsiniz,

one in 50 of them, some light bulb goes off, and they think,

50 tanesinden birisi, bir ampul yanar ve şöyle düşünürler:

"Gee, I'd never thought of that," and then they go,

"Vay canına ben bunu daha önce hiç düşünmemiştim" ve sonra

you know, read a book or a magazine or whatever.

bilirsiniz, bir kitap okurlar ya da dergi her neyse.

They get interested in something.

Bir şeye ilgi duyarlar.

Now it's my theory, supported only by anecdotal,

Şimdi, bu benim teorim, sadece bir anektod tarafından desteklenen,

personal anecdotal evidence, but nonetheless,

kişisel anektodsal bir kanıt, ama yine de

that kids get interested in something between the ages

çocuklar 8 ile 11 yaşları arasında bir şeylere ilgi duyarlar.

of eight and 11. You've got to get them there.

Onları orada yakalamalısınız.

So, all right, I give talks to adults, that's fine, but I try

Yani, tamam, ben yetişkinlere konuşmalar yapıyorum, bu iyi hoş, fakat

and make 10 percent of the talks that I give,

yaptığım konuşmaların yüzde 10unu,

I try and make those for kids.

çocuklar için yapmaya çalışıyorum.

I remember when a guy came to our high school, actually,

Lisedeyken bir adamın bizim okulumuza geldiğini hatırlıyorum,

it was actually my junior high school. I was in sixth grade.

aslında o benim orta okulumdu. 6. sınıftaydım.

And he gave some talk. All I remember from it

Ve o adam bir kaç konuşma yaptı. Bundan tek hatırladığım

was one word: electronics.

tek bir kelimeydi: Elektronik bilimi.

It was like Dustin Hoffman in "The Graduate," right,

"Mezun" filmindeki Dustin Hoffman gibiydi, doğru,

when he said "plastics," whatever that means, plastics.

o plastikler dediğinde, o ne demekse artık, plastikler.

All right, so the guy said electronics. I don't remember

Pekala, bu adam elektronik bilimi dedi. Başka hiçbirşey

anything else. In fact, I don't remember anything

hatırlamıyorum. Aslında, 6. sınıf öğretmenimin bütün yıl

that my sixth grade teacher said all year,

boyunca söylediği hiçbir şeyi hatırlamıyorum.

but I remember electronics.

ama elektronik bilimini hatırlıyorum.

And so I got interested in electronics, and you know,

Ve böylece elektronik bilimine ilgi duydum ve bilirsiniz,

I studied to get my ham license. I was wiring up stuff.

acemi lisansımı almak için okudum. Birşeyleri kablolara bağlayıp duruyordum.

Here I am at about 15 or something, doing that sort of stuff.

İşte yaklaşık 15 yıldır bu tür işler yapmaktayım.

Okay? That had a big effect on me.

Tamam mı? Bunun benim üstümde çok büyük bir etkisi oldu.

So that's my point, that you can have a big effect

Benim düşüncem şu ki, bu çocuklar üstünde

on these kids.

çok büyük etkiler yaratabilirsiniz.

In fact, this reminds me, I don't know, a couple years ago

Aslında, bu bana şunu hatırlatıyor, emin değilim, birkaç yıl önce,

I gave a talk at a school in Palo Alto

Bu konuşmaya gelen,

where there were about a dozen 11-year-olds

11 yaşında yaklaşık bir düzine çocuğun olduğu

that had come to this talk.

Palo Alto'da bir okulda bir konuşma yaptım.

I had been brought in to talk to these kids for an hour.

Bu çocuklara konuşma yapmak için 1 saatliğine oraya götürülmüştüm.

Eleven-year-olds, they're all sitting in a little semi-circle

11 yaşında çocuklar, hepsi bir yarım çember şeklinde oturuyor,

looking up at me with big eyes, and I started,

bana kocaman gözleriyle bakıyorlar ve ben başladım,

there was a white board behind me, and I started off

arkamda beyaz bir tahta vardı ve yanında 22 sıfır olan

by writing a one with 22 zeroes after it, and I said,

1 yazarak başladım ve dedim ki,

"All right, now look, this is the number of stars

"Peki, şimdi bakın, bu görünen evrendeki

in the visible universe, and this number is so big

yıldızların sayısı ve bu sayı o kadar büyük ki

there's not even a name for it."

bir ismi bile yok."

And one of these kids shot up his hand, and he said,

Ve bu çocuklardan birisi aniden elini kaldırdı ve dedi ki,

"Well, actually there is a name for it.

"Aslında bu sayının bir ismi var."

It's a sextra-quadra-hexa-something or other." Right?

Bu bir sextra-quadra-heksa birşey birşey ya da diğeri." Öyle değil mi?

Now, that kid was wrong by four orders of magnitude,

Bu çocuk, 4 basamaksal büyüklükle yanılıyordu,

but there was no doubt about it, these kids were smart.

ama bu çocukların zeki olduğuna dair hiç şüphe yoktu.

Okay? So I stopped giving the lecture.

Tamam. Ders vermeyi bıraktım.

All they wanted to do was ask questions.

Onların tek yapmak istediği soru sormaktı.

In fact, my last comments to these kids, at the end I said,

Aslında, bu çocuklara son yorumlarım, sonunda dedim ki

"You know, you kids are smarter

"Biliyormusunuz, siz birlikte çalıştığım insanlardan

than the people I work with." Now — (Laughter)

çok daha zekisiniz." Şimdi - (Kahkahalar)

They didn't even care about that.

Bu umurlarında bile olmadı.

What they wanted was my email address

Onların istediği şey benim e-mail adresimdi.

so they could ask me more questions. (Laughter)

böylece bana daha çok soru sorabilirlerdi. (Kahkahalar)

Let me just say, look, my job is a privilege

Sadece şunu söyleyeyim, bakın, benim işim bir ayrıcalık

because we're in a special time.

çünkü biz çok özel bir zamandayız.

Previous generations couldn't do this experiment at all.

Önceki nesiller bu deneyleri hiçbir suretle yapamadılar.

In another generation down the line,

Tamemen başka bir nesilde

I think we will have succeeded.

bence başarmış olacağız

So to me, it is a privilege, and when I look in the mirror,

Yani bana göre bu bir ayrıcalık ve aynaya baktığım zaman,

the facts are that I really don't see myself.

gerçekten kendimi görmüyorum.

What I see is the generation behind me.

Gördüğüm şey, arkamdaki nesil.

These are some kids from the Huff School, fourth graders.

Bunlar Huff Okulu'ndan birkaç çocuk, 4. sınıfa gidiyorlar.

I talked there, what, two weeks ago, something like that.

Orada konuştum. 2 hafta önce, ya da öyle birşey.

I think that if you can instill some interest in science

Bence eğer bilime karşı biraz ilgi aşılayabilirseniz

and how it works, well, that's a payoff

ve nasıl çalıştığına dair, karşılığını fazlasıyla

beyond easy measure. Thank you very much.

alacaksınız. Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)