Seth Shostak: ET is (probably) out there — get ready

Translator: Morton Bast Reviewer: Thu-Huong Ha

Tłumaczenie: Andżelina Bator Korekta: Rysia Wand

Is E.T. out there?

Czy E.T. istnieje?

Well, I work at the SETI Institute.

Pracuję w Instytucie SETI.

That's almost my name. SETI:

Mam na imię podobnie.

Search for Extraterrestrial Intelligence.

SETI - poszukiwania cywilizacji pozaziemskich.

In other words, I look for aliens,

Innymi słowy - szukam kosmitów

and when I tell people that at a cocktail party, they usually

i kiedy mówię o tym na przyjęciu,

look at me with a mildly incredulous look on their face.

najczęściej patrzą na mnie z niedowierzaniem,

I try to keep my own face somewhat dispassionate.

a ja próbuję zachować obojętny wyraz twarzy.

Now, a lot of people think that this is kind of idealistic,

Wielu uważa, że to utopijne,

ridiculous, maybe even hopeless,

śmieszne, może nawet beznadziejne,

but I just want to talk to you a little bit about why I think

ale ja chcę opowiedzieć dlaczego,według mnie,

that the job I have is actually a privilege, okay,

moja praca jest właściwie przywilejem

and give you a little bit of the motivation for my getting into

i o powodach dla których ją podjąłem.

this line of work, if that's what you call it.

i o powodach dla których ją podjąłem.

This thing — whoops, can we go back?

Ta rzecz...Oj, czy możemy wrócić?

Hello, come in, Earth.

Halo, Ziemio wróć!

There we go. All right.

W porządku.

This is the Owens Valley Radio Observatory

To obserwatorium radiowe w Dolinie Owensa.

behind the Sierra Nevadas, and in 1968,

za górami Sierra Nevada.W roku 1968

I was working there collecting data for my thesis.

pracowałem tam zbierając danedo mojej pracy dyplomowej.

Now, it's kinda lonely, it's kinda tedious, just collecting data,

Zbieranie danych jest nużącei czułem się nieco samotny,

so I would amuse myself by taking photos at night

więc dla rozrywki robiłem nocą zdjęcia

of the telescopes or even of myself,

teleskopom i sobie.

because, you know, at night, I would be the only hominid

Ponieważ nocami byłem jedynym człowiekowatym

within about 30 miles.

w promieniu 50 kilometrów,

So here are pictures of myself.

oto zdjęcia ze mną w roli głównej.

The observatory had just acquired a new book,

Obserwatorium właśnie nabyło nową książkę

written by a Russian cosmologist

autorstwa rosyjskiego kosmologa

by the name of Joseph Shklovsky, and then expanded

Josepha Shklovsky'iego, potem poszerzoną,

and translated and edited by a little-known

przetłumaczoną i zredagowaną przez mało znanego

Cornell astronomer by the name of Carl Sagan.

astronoma z Cornell - Carla Sagana.

And I remember reading that book,

Pamiętam jak czytałem tę książkę,

and at 3 in the morning I was reading this book

o 3 nad ranem.

and it was explaining how the antennas I was using

Wyjaśniała jak anteny, których używałem

to measure the spins of galaxies could also be used

do mierzenia obrotów galaktyk mogą być również używane

to communicate, to send bits of information

do komunikacji, do wysyłania informacji

from one star system to another.

z jednego układu gwiezdnego do innego.

Now, at 3 o'clock in the morning when you're all alone,

O 3 nad ranem, w samotności i z niedoborem snu,

haven't had much sleep, that was a very romantic idea,

wydawało się to niezwykle romantycznym pomysłem,

but it was that idea -- the fact that you could in fact

ale to właśnie ta myśl, że można by rzeczywiście

prove that there's somebody out there

udowodnić, że tam ktoś jest

just using this same technology --

stosując tę samą technologię...

that appealed to me so much that 20 years later I took a job

spodobała mi się tak bardzo, że 20 lat później przyjąłem pracę

at the SETI Institute. Now, I have to say

w Instytucie SETI. Muszę przyznać,

that my memory is notoriously porous, and I've often

że mam wiele luk w pamięci i często zastanawiam się,

wondered whether there was any truth in this story,

czy w tej historii jest choć źdźbło prawdy,

or I was just, you know, misremembering something,

czy po prostu źle coś zapamiętałem,

but I recently just blew up this old negative of mine,

ale ostatnio natrafiłem na stary negatyw

and sure enough, there you can see

i z pewnością można dostrzec

the Shklovsky and Sagan book underneath that

książkę Shklobsky'iego i Sagana

analog calculating device.

pod komputerem analogowym.

So it was true.

All right. Now, the idea for doing this, it wasn't very old

Zatem to prawda.

Sam pomysł, w czasie, kiedy robiłem to zdjęcie

at the time that I made that photo.

nie był nowy.

The idea dates from 1960, when a young astronomer

Pojawił się w roku 1960, kiedy młody astronom -

by the name of Frank Drake used this antenna

Frank Drake użył tej oto anteny

in West Virginia, pointed it at a couple of nearby stars

w zachodniej Virginii i skierował ją na kilka pobliskich gwiazd

in the hopes of eavesdropping on E.T.

w nadziei, że uda mu się podsłuchać E.T.

Now, Frank didn't hear anything.

Frank niczego nie usłyszał.

Actually he did, but it turned out to be the U.S. Air Force,

Usłyszał coś, ale okazało się że jest były to lotnictwo USA,

which doesn't count as extraterrestrial intelligence.

a nie cywilizacja pozaziemska.

But Drake's idea here became very popular

Ale pomysł Drake'a stał się bardzo popularny.

because it was very appealing — and I'll get back to that —

ponieważ było intrygujące, ale wrócę do tego później.

and on the basis of this experiment, which didn't succeed,

Na podstawie tego nieudanego eksperymentu,

we have been doing SETI ever since,

poszukujemy cywilizacji pozaziemskich,

not continuously, but ever since.

nie ciągle, ale od tamtej chwili.

We still haven't heard anything.

Nadal niczego nie usłyszeliśmy.

We still haven't heard anything.

Nadal niczego nie usłyszeliśmy.

In fact, we don't know about any life beyond Earth,

W rzeczywistości, nie wiemy nic o życiu poza Ziemią,

but I'm going to suggest to you that that's going to change

ale uważam, że to się wkrótce zmieni,

rather soon, and part of the reason, in fact,

częściowo dlatego,

the majority of the reason why I think that's going to change

właściwie, głównie dlatego,

is that the equipment's getting better.

że sprzęt jest coraz lepszy.

This is the Allen Telescope Array, about 350 miles

To sieć teleskopów Allena, około 560 km od miejsca,

from whatever seat you're in right now.

w którym się teraz znajdujemy.

This is something that we're using today

Oto czego używamy dzisiaj

to search for E.T., and the electronics have gotten

szukając E.T., i elektronika również

very much better too.

znacznie posunęła się do przodu.

This is Frank Drake's electronics in 1960.

To elektronika za czasów Franka Drake'a - 1960 rok,

This is the Allen Telescope Array electronics today.

a to elektronika sieci teleskopów Allena - dziś.

Some pundit with too much time on his hands

Pewien ekspert, który miał za dużo czasu,

has reckoned that the new experiments are approximately

obliczył, że dzisiejsze badania

100 trillion times better than they were in 1960,

są około 100 bilionów razy lepsze, niż te z roku 1960,

100 trillion times better.

100 bilionów razy lepsze.

That's a degree of an improvement that would look good

Taki postęp wyglądałby świetnie

on your report card, okay?

w waszym raporcie, nie?

But something that's not appreciated by the public is,

Jednak społeczeństwo nie docenia faktu,

in fact, that the experiment continues to get better,

że badania są coraz lepsze

and, consequently, tends to get faster.

i konsekwentnie szybsze.

This is a little plot, and every time you show a plot,

Za każdym razem, gdy pokazuje się ten wykres,

you lose 10 percent of the audience.

traci się 10% audytorium.

I have 12 of these. (Laughter)

Mam takich 12. (Śmiech)

But what I plotted here is just some metric

Ten wykres prezentuje dane

that shows how fast we're searching.

ukazujące szybkość poszukiwań.

In other words, we're looking for a needle in a haystack.

Innymi słowy, szukamy igły w stogu siana.

We know how big the haystack is. It's the galaxy.

Wiemy jak duży jest ten stóg. To galaktyka.

But we're going through the haystack no longer

Ale dzięki temu przyspieszeniu

with a teaspoon but with a skip loader,

nie przeszukujemy go już

because of this increase in speed.

łyżeczką do herbaty, tylko koparką.

In fact, those of you who are still conscious

Ci z was, którzy są nadal przytomni

and mathematically competent,

i znają matematykę,

will note that this is a semi-log plot.

zauważą, że to wykreskrzywej logarytmicznej.

In other words, the rate of increase is exponential.

Innymi słowy, tempo przyspieszenia jest gwałtowne.

It's exponentially improving. Now, exponential is an

Wzrasta "wykładniczo". To termin dość nadużywany

overworked word. You hear it on the media all the time.

Słyszy się go w mediach cały czas.

They don't really know what exponential means,

Tak naprawdę nie wiedzą nawet, co on oznacza,

but this is exponential.

ale to jest wykładnicze.

In fact, it's doubling every 18 months, and, of course,

Podwaja się co 18 miesięcy - i oczywiście

every card-carrying member of the digerati knows

każdy znawca komputerów i literatury komputerowej wie,

that that's Moore's Law.

że to prawo Moore'a.

So this means that over the course of the next

Oznacza to, że w ciągu następnych 24 lat

two dozen years, we'll be able to look at a million star systems,

będziemy w stanie obserwować milion systemów gwiezdnych,

a million star systems, looking for signals

szukając sygnałów,

that would prove somebody's out there.

które mogą udowodnić, że ktoś tam jest.

Well, a million star systems, is that interesting?

Milion systemów gwiezdnych, czy to nie fascynujące?

I mean, how many of those star systems have planets?

Ile z tych systemów może mieć planety?

And the facts are, we didn't know the answer to that

A fakty są takie, że nie wiedzieliśmy tego

even as recently as 15 years ago, and in fact, we really

ani 15 lat temu,

didn't know it even as recently as six months ago.

ani nawet 6 miesięcy temu.

But now we do. Recent results suggest

Ale dziś już wiemy. Ostatnie badania wskazują,

that virtually every star has planets, and more than one.

że prawie każda gwiazda ma planety, i to więcej niż jedną.

They're like, you know, kittens. You get a litter.

Są jak kociaki. Dostajesz cały miot,

You don't get one kitten. You get a bunch.

nie jednego, a całą gromadkę.

So in fact, this is a pretty accurate estimate

To dosyć dokładne szacunki odnośnie

of the number of planets in our galaxy,

liczby planet w naszej galaktyce.

just in our galaxy, by the way,

Tylko w naszej galaktyce,

and I remind the non-astronomy majors among you

bo przypominam astronomicznym laikom,

that our galaxy is only one of 100 billion

że nasza galaktyka jest tylko jedną z 100 miliardów,

that we can see with our telescopes.

które możemy obserwować przez teleskopy.

That's a lot of real estate, but of course,

To dużo "nieruchomości", ale oczywiście

most of these planets are going to be kind of worthless,

większość z tych planet będzie w pewnym sensie bezwartościowa,

like, you know, Mercury, or Neptune.

jak Merkury czy Neptun.

Neptune's probably not very big in your life.

Neptun nie ma pewnie dużego znaczenia w waszym życiu.

So the question is, what fraction of these planets

Pytanie brzmi: jaki ułamek tych planet

are actually suitable for life?

ma warunki odpowiednie do życia?

We don't know the answer to that either,

Nie znamy jeszcze odpowiedzi,

but we will learn that answer this year, thanks to

ale poznamy ją w tym roku,

NASA's Kepler Space Telescope,

dzięki teleskopowi Keplera agencji NASA,

and in fact, the smart money, which is to say the people who work on this project,

i ludziom zaangażowanym w ten projekt.

the smart money is suggesting that the fraction of planets

Twierdzą oni, że ułamek planet,

that might be suitable for life is maybe one in a thousand,

na których może rozwijać się życie, to może jedna na tysiąc,

one in a hundred, something like that.

jedna na sto, coś koło tego.

Well, even taking the pessimistic estimate, that it's

Biorąc pod uwagę nawet tak pesymistyczne szacunki,

one in a thousand, that means that there are

oznacza to, że istnieje

at least a billion cousins of the Earth

co najmniej miliard kuzynek Ziemi

just in our own galaxy.

tylko w naszej galaktyce.

Okay, now I've given you a lot of numbers here,

Podałem wam tu wiele liczb,

but they're mostly big numbers, okay, so, you know,

przeważnie dużych,

keep that in mind. There's plenty of real estate,

więc pamiętajcie o tym.

plenty of real estate in the universe,

Jest mnóstwo "nieruchomości" w kosmosie,

and if we're the only bit of real estate in which there's

i jeśli tylko Ziemia jest taką na której żyją

some interesting occupants, that makes you a miracle,

interesujący mieszkańcy, oznacza to, że jesteśmy cudem.

and I know you like to think you're a miracle,

Wiem, że lubicie tak o sobie myśleć,

but if you do science, you learn rather quickly that

ale zajmując się nauką szybko przekonujemy się,

every time you think you're a miracle, you're wrong,

że zawsze, gdy myślimy o cudzie, jesteśmy w błędzie,

so probably not the case.

więc pewnie tak nie jest.

All right, so the bottom line is this:

Najważniejsze jest to,

Because of the increase in speed, and because of the

że w związku ze wzrostem tempa

vast amount of habitable real estate in the cosmos, I figure

i ogromnej ilości potencjalnie zamieszkiwalnych miejsc w kosmosie, szacuję,

we're going to pick up a signal within two dozen years.

że dostaniemy ten sygnał w ciągu 25 lat.

And I feel strongly enough about that to make a bet with you:

Jestem na tyle pewny, że mogę się założyć:

Either we're going to find E.T. in the next two dozen years,

albo znajdziemy E.T.w ciągu następnych 25 lat,

or I'll buy you a cup of coffee.

albo postawię wam filiżankę kawy.

So that's not so bad. I mean, even with two dozen years,

Niezły układ. Za 25 lat,

you open up your browser and there's news of a signal,

otworzycie przeglądarkę z informacją o sygnale

or you get a cup of coffee.

albo dostajecie filiżankę kawy.

Now, let me tell you about some aspect of this that

Przedstawię wam pewien aspekt

people don't think about, and that is,

nad którym nikt się nie zastanawia.

what happens? Suppose that what I say is true.

Co się wydarzy? Załóżmy, że to co mówię jest prawdą.

I mean, who knows, but suppose it happens.

Nikt tego nie wie, ale załóżmy, że tak się stanie.

Suppose some time in the next two dozen years

Załóżmy, że w ciągu tych 25 lat

we pick up a faint line that tells us

odbieramy słaby sygnał, który potwierdza,

we have some cosmic company.

że mamy w kosmosie towarzystwo.

What is the effect? What's the consequence?

Co to spowoduje? Jakie będą konsekwencje?

Now, I might be at ground zero for this.

Może jestem u źródła sekretu.

I happen to know what the consequence for me would be,

Przypadkiem wiem, jakie będą konsekwencje dla mnie,

because we've had false alarms. This is 1997,

bo mieliśmy fałszywe alarmy. To rok 1997 i zdjęcie,

and this is a photo I made at about 3 o'clock in the morning

które zrobiłem około 3 nad ranem

in Mountain View here, when we were watching

w Mountain View, kiedy wpatrywaliśmy się

the computer monitors because we had picked up a signal

w monitory, ponieważ odebraliśmy sygnał,

that we thought, "This is the real deal." All right?

i pomyśleliśmy, że to poważna sprawa.

And I kept waiting for the Men in Black to show up. Right?

Czekałem na pojawienie się "Facetów w Czerni".

I kept waiting for -- I kept waiting for my mom to call,

Czekałem...Czekałem na telefon od mamy,

somebody to call, the government to call. Nobody called.

na telefon od rządu, kogokolwiek. Nikt nie zadzwonił.

Nobody called. I was so nervous

Nikt. Byłem tak zdenerwowany,

that I couldn't sit down. I just wandered around

że nie mogłem usiedzieć, chodziłem wkoło,

taking photos like this one, just for something to do.

robiąc zdjęcia jak to, po to, żeby mieć zajęcie.

Well, at 9:30 in the morning, with my head down

O 9:30 rano, z głową na biurku,

on my desk because I obviously hadn't slept all night,

bo nie spałem całą noc,

the phone rings and it's The New York Times.

dzwoni telefon z New York Times'a.

And I think there's a lesson in that, and that lesson is

Morał z tego taki,

that if we pick up a signal, the media, the media will be on it

że jeśli odbierzemy taki telefon,

faster than a weasel on ball bearings. It's going to be fast.

to media dowiedzą się o tym pierwsze.

You can be sure of that. No secrecy.

Można być tego pewnym. Żadnej dyskrecji.

That's what happens to me. It kind of ruins my whole week,

To właśnie mi się przydarzyło i zepsuło cały mój cały tydzień,

because whatever I've got planned that week is kind of out the window.

bo wszelkie plany na tamten tydzień spaliły na panewce.

But what about you? What's it going to do to you?

Co to oznacza dla was?

And the answer is that we don't know the answer.

Nie znamy odpowiedzi na to pytanie.

We don't know what that's going to do to you,

not in the long term, and not even very much in the short term.

Nie wiemy co to dla was oznacza

ani w dłuższej perspektywie, ani nawet w krótszej.

I mean, that would be a bit like

To jakby zapytać

asking Chris Columbus in 1491, "Hey Chris,

Krzysztofa Kolumba w 1491 roku:

you know, what happens if it turns out that there's a

"A co jeśli okaże się, że między nami a Japonią

continent between here and Japan, where you're sailing to,

jest kontynent?

what will be the consequences for humanity

Jakie będą tego konsekwencje dla ludzkości

if that turns out to be the case?"

jeśli to okaże się prawdą?

And I think Chris would probably offer you some answer

Sądzę, że Krzysztof udzieliłby

that you might not have understood, but it probably

mało zrozumiałej odpowiedzi, ale prawdopodobnie

wouldn't have been right, and I think that to predict

nie byłaby poprawna i moim zdaniem

what finding E.T.'s going to mean,

ewentualne odnalezienie E.T.

we can't predict that either.

jest także niemożliwe do przewidzenia.

But here are a couple things I can say.

Ale kilka rzeczy można powiedzieć.

To begin with, it's going to be a society that's way in advance of our own.

Na początek, będzie to społeczeństwo znacznie bardziej rozwinięte niż nasze.

You're not going to hear from alien Neanderthals.

Nie odezwą się do nas kosmici-neandertalczycy.

They're not building transmitters.

Tacy nie budują przekaźników.

They're going to be ahead of us, maybe by a few thousand

Będą zdecydowanie przed nami, może o kilka tysięcy lat,

years, maybe by a few millions years, but substantially

może o kilka milionów lat, ale będą przed nami,

ahead of us, and that means, if you can understand

co oznacza, że jeśli zrozumiemy

anything that they're going to say, then you might be able

cokolwiek z ich przekazu, to może będziemy w stanie

to short-circuit history by getting information from a society

skrócić bieg historii, uzyskując informacje od społeczeństwa

that's way beyond our own.

lepiej rozwiniętego od nas.

Now, you might find that a bit hyperbolic, and maybe it is,

Można to uznać za nieco hiperboliczne,

but nonetheless, it's conceivable that this will happen,

nie mniej jednak może się tak zdarzyć,

and, you know, you could consider this like, I don't know,

i można to porównać do

giving Julius Caesar English lessons and the key

udzielania lekcji angielskiego Cezarowii danie mu klucza

to the library of Congress.

do biblioteki Kongresu.

It would change his day, all right?

Zmieniłoby to jego życie, prawda?

That's one thing. Another thing that's for sure

To jedno. Po drugie, co z pewnością

going to happen is that it will calibrate us.

otrzymamy punkt odniesienia.

We will know that we're not that miracle, right,

Uzmysłowimy sobie, że nie jesteśmy cudem,

that we're just another duck in a row,

że jesteśmy jednymi z wielu,

we're not the only kids on the block, and I think that that's

nie jesteśmy wybrańcami losu,

philosophically a very profound thing to learn.

to bardzo ważna filozoficzna lekcja.

We're not a miracle, okay?

Nie jesteśmy cudem.

The third thing that it might tell you is somewhat vague,

Trzecia rzecz, może trochę mglista,

but I think interesting and important,

ale ciekawa i istotna.

and that is, if you find a signal coming from a more

Jeśli otrzymamy sygnał od bardziej

advanced society, because they will be,

rozwiniętego społeczeństwa, a takie właśnie będzie,

that will tell you something about our own possibilities,

dowiemy się wiele o własnych możliwościach,

that we're not inevitably doomed to self-destruction.

że nie jesteśmy nieuchronnie skazani na samozagładę.

Because they survived their technology,

Skoro oni przetrwali swoją technologię,

we could do it too.

my również możemy.

Normally when you look out into the universe,

Kiedy patrzymy w kosmos,

you're looking back in time. All right?

patrzymy wstecz w czasie.

That's interesting to cosmologists.

To ciekawe dla kosmologów.

But in this sense, you actually can look into the future,

W pewnym sensie to również spojrzenie w przyszłość,

hazily, but you can look into the future.

mglistą, ale przyszłość.

So those are all the sorts of things that would come from a detection.

Tego typu rzeczy doświadczymy po otrzymaniu sygnału.

Now, let me talk a little bit about something that happens

Pomówmy jeszcze o tym,

even in the meantime, and that is,

o tym, co się dzieje w międzyczasie.

SETI, I think, is important, because it's exploration, and

SETI, jest ważne, ponieważ prowadzi

it's not only exploration, it's comprehensible exploration.

badania poznawcze.

Now, I gotta tell you, I'm always reading books about

Przyznam, że czytam książki o badaczach.

explorers. I find exploration very interesting,

Eksploracje za bardzo interesujące,

Arctic exploration, you know, people like Magellan,

eksploracje arktyczne, ludzie jak Magellan,

Amundsen, Shackleton, you see Franklin down there,

Amundsen, Shackleton, na dole widzicie Franklina,

Scott, all these guys. It's really nifty, exploration.

Scott, oni wszyscy. To naprawdę zmyślne.

And they're just doing it because they want to explore,

Robią to, bo chcą eksplorować.

and you might say, "Oh, that's kind of a frivolous opportunity,"

Trochę na zasadzie "żartobliwej okazji",

but that's not frivolous. That's not a frivolous activity,

która jednak poważną jest. To to poważne zajęcie.

because, I mean, think of ants.

Pomyślmy o mrówkach.

You know, most ants are programmed to follow one another

Większość mrówek jest zaprogramowana, żeby podążać w lini,

along in a long line, but there are a couple of ants,

jedna za drugą, ale kilka z nich,

maybe one percent of those ants, that are what they call

może 1%, zwanych mrówkami pionierami

pioneer ants, and they're the ones that wander off.

spaceruje dookoła...

They're the ones you find on the kitchen countertop.

Znajdziemy je na blacie kuchennym.

You gotta get them with your thumb before they

Należy załatwiać je kciukiem

find the sugar or something.

zanim znajdą cukier lub coś innego.

But those ants, even though most of them get wiped out,

Te mrówki, mimo że większość z nich ginie,

those ants are the ones that are essential to the survival

są niezbędne dla przeżycia mrowiska.

of the hive. So exploration is important.

Eksploracja jest ważna.

I also think that exploration is important in terms of

Jest ważna w kwestii określenia

being able to address what I think is a critical

krytycznych braków naszego społeczeństwa

lack in our society, and that is the lack of science literacy,

czyli umiejętność czytania i pisania tekstów naukowych,

the lack of the ability to even understand science.

brak umiejętności rozumienia nauki.

Now, look, a lot has been written about the

Wiele napisano o opłakanym stanie

deplorable state of science literacy in this country.

piśmiennictwa naukowego w tym kraju.

You've heard about it.

Słyszeliście o tym.

Well, here's one example, in fact.

Oto przykład.

Polls taken, this poll was taken 10 years ago.

Tę ankietę przeprowadzono 10 lat temu.

It shows like roughly one third of the public thinks

Pokazuje, że około 1/3 społeczeństwa uważa,

that aliens are not only out there, we're looking for them

że kosmici nie tylko gdzieś tam są,

out there, but they're here, right?

ale że są tutaj.

Sailing the skies in their saucers and occasionally

Przemierzają niebo w spodkach,

abducting people for experiments their parents wouldn't approve of.

czasami uprowadzają ludzi do eksperymentów, których nie pochwaliliby ich rodzice.

Well, that would be interesting if it was true,

Gdyby to była prawda, byłoby to ciekawe,

and job security for me, but I don't think the evidence is

a dla mnie oznaczało pewną pracę. Jednak rzekome dowody

very good. That's more, you know, sad than significant.

nie są przekonujące. To raczej smutne niż znaczące.

But there are other things that people believe

Ale dla niektórych inne rzeczy są znaczące

that are significant, like the efficacy of homeopathy,

jak na przykład skuteczność homeopatii,

or that evolution is just, you know, sort of a crazy idea

lub że ewolucja

by scientists without any legs, or, you know, evolution,

to tylko szalony wymysł naukowców, albo

all that sort of thing, or global warming.

globalne ocieplenie, czy inne.

These sorts of ideas don't really have any validity,

Pomysły, że nie można ufać naukowcom

that you can't trust the scientists.

nie mają żadnych solidnych podstaw.

Now, we've got to solve that problem, because that's

Musimy rozwiązać ten problem,

a critically important problem, and you might say,

bo jest niesamowicie ważny. Można zapytać:

"Well, okay, how are we gonna solve that problem with SETI?"

"Jak szukanie cywilizacji pozaziemskiej ma go rozwiązać?".

Well, let me suggest to you that SETI obviously can't

SETI oczywiście nie może

solve the problem, but it can address the problem.

rozwiązać tego problemu, ale może się do niego odnieść.

It can address the problem by getting young people

Może się do niego odnieść zachęcając młodych ludzi

interested in science. Look, science is hard, it

do zainteresowania się nauką. Nauka jest trudna,

has a reputation of being hard, and the facts are, it is hard,

mówi się, że jest trudna i fakty to potwierdzają,

and that's the result of 400 years of science, right?

i takie są wyniki 400 lat nauki.

I mean, in the 18th century, in the 18th century

W XVIII wieku.

you could become an expert on any field of science

można było zostać ekspertem w jakiejkolwiek dziedzinie nauki,

in an afternoon by going to a library,

idąc po południu do biblioteki.

if you could find the library, right?

Jeśli można było znaleźć bibliotekę.

In the 19th century, if you had a basement lab,

W XIX w. jeśli miało się w piwnicy laboratorium,

you could make major scientific discoveries

można było dokonać znaczących odkryć naukowych

in your own home. Right? Because there was all this

w swoim domu. Ponieważ cała ta nauka

science just lying around waiting for somebody to pick it up.

była w zasięgu ręki i czekała, aż ktoś ją podniesie.

Now, that's not true anymore.

Już tak nie jest.

Today, you've got to spend years in grad school

Dziś trzeba poświęcić całe lata na studia

and post-doc positions just to figure out what

i na stażu podoktorskim,

the important questions are.

żeby pojąć, co jest ważne.

It's hard. There's no doubt about it.

Jest ciężko. Nie ulega wątpliwości.

And in fact, here's an example: the Higgs boson,

Przykład: bozon Higgsa,

finding the Higgs boson.

znalezienie cząstki Higgsa.

Ask the next 10 people you see on the streets,

Zapytajcie 10 osób spotkanych na ulicy:

"Hey, do you think it's worthwhile to spend billions

"Czy warto wydawać miliardy

of Swiss francs looking for the Higgs boson?"

franków szwajcarskich na cząstkę Higgsa?".

And I bet the answer you're going to get, is,

Założę się, że usłyszymy odpowiedź:

"Well, I don't know what the Higgs boson is,

"Nie wiem co to cząstka Higgsa

and I don't know if it's important."

i nie wiem czy jest ważna".

And probably most of the people wouldn't even know

Prawdopodobnie większość ludzi nie zna nawet

the value of a Swiss franc, okay?

wartości franka szwajcarskiego.

And yet we're spending billions of Swiss francs on this problem.

A wydajemy ich miliardy na to zagadnienie.

Okay? So that doesn't get people interested in science

To nie sprawia, że ludzie interesują się nauką,

because they can't comprehend what it's about.

ponieważ nie rozumieją o co chodzi.

SETI, on the other hand, is really simple.

SETI z kolei działa bardzo prosto.

We're going to use these big antennas and we're going to

Będziemy używać tych dużych anten,

try to eavesdrop on signals. Everybody can understand that.

próbując podsłuchać sygnały. Każdy to zrozumie.

Yes, technologically, it's very sophisticated,

To prawda, technologicznie, to bardzo wyszukane,

but everybody gets the idea.

ale każdy rozumie ogólną koncepcję.

So that's one thing. The other thing is, it's exciting science.

To jedna sprawa. Kolejna to fakt, że to ekscytująca nauka.

It's exciting because we're naturally interested

Jest ekscytująca, bo naturalnie ciekawią nas

in other intelligent beings, and I think that's

inne formy inteligencji i sądzę,

part of our hardwiring.

że to u nas wrodzone.

I mean, we're hardwired to be interested

To naturalne, że interesują nas istoty,

in beings that might be, if you will, competitors,

które być może będą naszymi rywalami,

or if you're the romantic sort, possibly even mates. Okay?

lub jeśli ktoś jest romantykiem, mogą być towarzyszami.

I mean, this is analogous to our interest in things that

To jest analogiczne do naszego zainteresowania stworzeniami,

have big teeth. Right?

które mają duże zęby.

We're interested in things that have big teeth, and you

Interesują nas stworzenia, które mają duże zęby

can see the evolutionary value of that, and you can also see

ze względu na wartość ewolucyjną,

the practical consequences by watching Animal Planet.

praktyczne tego konsekwencje można zauważyć na Animal Planet.

You notice they make very few programs about gerbils.

Zauważmy, że robią niewiele programów o myszoskoczkach.

It's mostly about things that have big teeth.

Zazwyczaj pokazują stworzenia z dużymi zębami.

Okay, so we're interested in these sorts of things.

Więc interesujemy się tego typu rzeczami.

And not just us. It's also kids.

I to nie tylko my, także dzieci.

This allows you to pay it forward by using this subject as a

To pozwala nam iść dalej i wykorzystać ten temat

hook to science, because SETI involves all kinds of science,

jako wabik do nauki, ponieważ SETI dotyka różnych jej dziedzin:

obviously biology, obviously astronomy,

biologii, astronomii,

but also geology, also chemistry, various scientific

ale także geologii, chemii, różnych dyscyplin

disciplines all can be presented in the guise of,

naukowych pod płaszczem

"We're looking for E.T."

"Szukamy E.T.".

So to me this is interesting and important, and in fact,

Dla mnie to interesujące i ważne, w rzeczywistości

it's my policy, even though I give a lot of talks to adults,

to moja taktyka, chociaż często przemawiam do dorosłych.

you give talks to adults, and two days later they're back where they were.

Przemawiasz do dorosłych i dwa dni późnie jnic z tego nie zostaje.

But if you give talks to kids, you know,

Ale jeśli przemawiasz do dzieci,

one in 50 of them, some light bulb goes off, and they think,

jednemu na 50 zapali się żaróweczka i pomyśli:

"Gee, I'd never thought of that," and then they go,

"Kurcze, nigdy o tym nie myślałem", a następnie

you know, read a book or a magazine or whatever.

przeczyta książkę, magazyn lub cokolwiek.

They get interested in something.

Zaczną się czymś interesować.

Now it's my theory, supported only by anecdotal,

Moją teorię popiera jedynie osobista anegdota,

personal anecdotal evidence, but nonetheless,

ale jednak dowód na to,

that kids get interested in something between the ages

że dzieci zaczynają interesować sięczymkolwiek między

of eight and 11. You've got to get them there.

8 a 11 rokiem życia.

So, all right, I give talks to adults, that's fine, but I try

Więc przemawiam do dorosłych, ale staram się,

and make 10 percent of the talks that I give,

aby 10% moich przemówień

I try and make those for kids.

trafiało do dzieci.

I remember when a guy came to our high school, actually,

Pamiętam jak pewien facet przyszedł do naszej szkoły.

it was actually my junior high school. I was in sixth grade.

Byłem wtedy w piątej klasie.

And he gave some talk. All I remember from it

I wygłosił przemówienie. Zapamiętałem z niego

was one word: electronics.

tylko jedno słowo: elektronika.

It was like Dustin Hoffman in "The Graduate," right,

To było jak Dustin Hoffman w "Absolwencie",

when he said "plastics," whatever that means, plastics.

kiedy mówił: 'tworzywa sztuczne".

All right, so the guy said electronics. I don't remember

Ten facet powiedział: elektronika. Nie pamiętam

anything else. In fact, I don't remember anything

nic więcej. Naprawdę to nie pamiętam nic

that my sixth grade teacher said all year,

z tego, co mój nauczyciel mówił przez cały rok,

but I remember electronics.

ale pamiętam elektronikę.

And so I got interested in electronics, and you know,

Tak zacząłem się interesować elektroniką,

I studied to get my ham license. I was wiring up stuff.

studiowałem krótkofalarstwo, podłączałem rzeczy.

Here I am at about 15 or something, doing that sort of stuff.

Na zdjęciu mam około 15 lat i majsterkuję.

Okay? That had a big effect on me.

Wywarło to na mnie ogromny wpływ.

So that's my point, that you can have a big effect

Zmierzam do tego, że można mieć duży wpływ

on these kids.

na te dzieci.

In fact, this reminds me, I don't know, a couple years ago

Przypomina mi to, jak kilka lat temu

I gave a talk at a school in Palo Alto

przemawiałem w szkole w Palo Alto.

where there were about a dozen 11-year-olds

Był jakiś tuzin 11-latków,

that had come to this talk.

którzy przyszli na to przemówienie.

I had been brought in to talk to these kids for an hour.

Moja przemowa miała trwać godzinę.

Eleven-year-olds, they're all sitting in a little semi-circle

11-latki, siedzą w półkolu

looking up at me with big eyes, and I started,

patrzą na mnie wielkimi oczyma,

there was a white board behind me, and I started off

za mną biała tablica, a ja zaczynam

by writing a one with 22 zeroes after it, and I said,

zapisując jedynkę i 22 zera, i mówię:

"All right, now look, this is the number of stars

"Spójrzcie, to liczba widocznych

in the visible universe, and this number is so big

w kosmosie gwiazd. Ich liczba jest tak duża,

there's not even a name for it."

że nie nie ma nawet na nią nazwy".

And one of these kids shot up his hand, and he said,

Jeden z dzieciaków podniósł rękę i powiedział:

"Well, actually there is a name for it.

"Właściwie to jest na nią nazwa.

It's a sextra-quadra-hexa-something or other." Right?

To sextra-kwadra-hexa-coś tam".

Now, that kid was wrong by four orders of magnitude,

To dziecko pomyliło się o cztery rzędy wielkości,

but there was no doubt about it, these kids were smart.

ale bez wątpliwości, były to mądre dzieci.

Okay? So I stopped giving the lecture.

Przerwałem swój wykład,

All they wanted to do was ask questions.

bo dzieci chciały jedynie zadawać pytania.

In fact, my last comments to these kids, at the end I said,

Moje ostatnie słowa do nich brzmiały:

"You know, you kids are smarter

"Wiecie, jesteście mądrzejsi

than the people I work with." Now — (Laughter)

niż ludzie, z którymi pracuję". (Śmiech)

They didn't even care about that.

Nie przejęły się tym.

What they wanted was my email address

Chciały dostać mój adres mailowy,

so they could ask me more questions. (Laughter)

żeby mogły zadać mi więcej pytań. (Śmiech)

Let me just say, look, my job is a privilege

Moja praca jest przywilejem,

because we're in a special time.

ponieważ żyjemy w szczególnych czasach.

Previous generations couldn't do this experiment at all.

Poprzednie pokolenia nie mogły prowadzić takich badań.

In another generation down the line,

W następnym pokoleniu

I think we will have succeeded.

myślę, że nam się uda.

So to me, it is a privilege, and when I look in the mirror,

Zatem dla mnie to przywilej i kiedy patrzę w lustro

the facts are that I really don't see myself.

prawda jest taka, że nie widzę siebie.

What I see is the generation behind me.

Widzę pokolenie, które widzicie za mną.

These are some kids from the Huff School, fourth graders.

To są dzieci z Huff School, trzecioklasiści.

I talked there, what, two weeks ago, something like that.

Przemawiałem tam jakieś dwa tygodnie temu.

I think that if you can instill some interest in science

Sądzę, że jeśli uda się zaszczepić zainteresowanie nauką

and how it works, well, that's a payoff

i tym jak działa, to się zwróci

beyond easy measure. Thank you very much.

po stokroć. Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)