Stefan Sagmeister: Happiness by design

Translator: Kaltrina Kusari Reviewer: Helena Bedalli

About 15 years ago, I went to visit a friend in Hong Kong.

Rreth 15 vjet më pare, vizitova një shok në Hong Kong.

And at the time I was very superstitious.

Në atë kohë unë kisha shumë bestytni.

So, upon landing -- this was still at the old Hong Kong airport

Ndërsa po ulej avioni --ishte ende te aeroporti i vjetër i Hong Kong-ut

that's Kai Tak, when it was smack in the middle of the city --

Kai Tak, që ishte mu në mes të qytetit --

I thought, "If I see something good, I'm going to have a great time here in

Unë mendova: Nëse shoh diçka të mirë, do të kaloj mirë

my two weeks. And if I see something negative, I'm going to be miserable, indeed."

gjatë këtyre dy javëve. Nëse shoh diçka negative, do të jem i trishtuar.

So the plane landed in between the buildings

Aeroplani u ul në mes të dy ndërtesave,

and got to a full stop in front of this little billboard.

dhe u ndal para kësaj rreklame.

(Laughter)

(Qeshje)

And I actually went to see some of the design companies

Unë shkova ti shoh disa prej kompanive të dizajnit

in Hong Kong in my stay there.

gjatë vizitës në Hong Kong.

And it turned out that --

Dhe ajo që ndodhi ishte--

I just went to see, you know, what they are doing in Hong Kong.

që unë vetëm shkova të shoh se çfarë po bëjnë këta njerëz në Hong Kong.

But I actually walked away with a great job offer.

Por u largova prej aty me një ofertë për punë.

And I flew back to Austria, packed my bags,

U ktheva në Austri dhe pregatita valixhet.

and, another week later, I was again on my way to Hong Kong

Një javë më vonë, u nisa prap për Hong Kong

still superstitions and thinking, "Well, if that 'Winner' billboard is still up,

ende me bestytni dhe duke menduar: Nëse ajo rreklamë "Fitues" është ende aty,

I'm going to have a good time working here.

unë do të kaloj mirë edhe këtë herë.

(Laughter)

(te qeshura)

But if it's gone, it's going to be really miserable and stressful."

Nëse nuk është aty, vizita ime do të jetë e mjerë dhe stresuese.

So it turned out that not only was the billboard still up

Jo që reklama ishte ende aty,

but they had put this one right next to it.

por ata e kishin vendosur edhe këtë afër saj.

(Laughter)

(te qeshura)

On the other hand, it also taught me where superstition gets me

Kjo më mësoj që bestytnia më gënjen,

because I really had a terrible time in Hong Kong.

sepse kalova një kohë të tmerrshme në Hong Kong

(Laughter)

(te qeshura)

However, I did have a number of real moments of happiness in my life --

Megjithatë, kam pasur disa momente të lumtura në jetë.

of, you know, I think what the conference brochure refers to

momente që, sipas broshures së konferencës,

as "moments that take your breath away."

të lenë pa frymë.

And since I'm a big list maker, I actually listed them all.

Dhe meqë më pëlqen të bëj lista, i listova të gjitha ato,

(Laughter)

(qeshje)

Now, you don't have to go through the trouble of reading them

Ju nuk keni pse i lexoni,

and I won't read them for you.

dhe unë nuk do ti lexoj për ju.

I know that it's incredibly boring to hear about other people's happinesses.

E di që është shumë e mërzitëshme të dëgjosh për lumturinë e njerëzve të tjerë.

(Laughter)

(qeshje)

What I did do, though is, I actually looked at them from a design standpoint

I analizova këto momente prej një këndvështrimi të dizenjimit,

and just eliminated all the ones that had nothing to do with design.

dhe i eliminova të gjitha ato që nuk kishin të bëjnë me të.

And, very surprisingly, over half of them had, actually, something to do with design.

Çuditërisht, mbi gjysma e tyre kishte të bënte dicka me dizenjmin.

So there are, of course, two different possibilities.

Kjo paraqet dy mundësi të ndryshme.

There's one from a consumer's point of view --

Njëra është nga pikëpamja e konsumatorit -

where I was happy while experiencing design.

ku isha i lumtur sepse e përjetova dizenjimin.

And I'll just give you one example. I had gotten my first Walkman.

Do t'ju jap një shembull. Në vitin 1983 bleva

This is 1983.

Walkman-in tim të parë.

My brother had this great Yamaha motorcycle

Vëllai im kishte një motobicikletë të mrekullueshme Yamaha,

that he was willing to borrow to me freely.

dhe më lejonte ta huazoja në çdo kohë.

And The Police's "Synchronicity"

Kisha kasetën "Synchronicity" të grupit Police

cassette had just been released

që sapo kishte dalur në treg,

and there was no helmet law in my hometown of Bregenz.

dhe qyteti im, Bregenz, nuk kishte ligj për helmeta.

So you could drive up into the mountains

Kështu që ti mund t'i ngjiteshe malit me motor

freely blasting The Police on the new Sony Walkman.

duke dëgjuar The Police në Wakman-in Sony.

(Laughter)

(qeshje)

And I remember it as a true moment of happiness.

Unë e kujtoj këtë si një moment të vërtetë të lumturisë.

You know, of course, they are related to this combination of

Kjo është e lidhur me faktin që dy prej

at least two of them being, you know, design objects.

këtyre objekteve ishin objekte dizajni.

And, you know, there's a scale of happiness when you talk about in design

Kemi një shkallë të lumturisë kur flasim për dizajn

but the motorcycle incident would definitely be, you know,

por incidenti i motobicikletës do të

situated somewhere here -- right in there between Delight and Bliss.

vendosej këtu -- mu në mes të kënaqësis dhe haresë.

Now, there is the other part, from a designer's standpoint --

Ka edhe një pjese tjetër, prej kundërvështrimit të dizenjuesit --

if you're happy while actually doing it.

nëse je i lumtur gjatë krijimit të një gjëje.

And one way to see how happy designers are when they're designing could be to

Një mënyrë për të kuptuar nëse dizenjatorët janë të lumtur kur krijojnë

look at the authors' photos on the back of their monographs?

është nëse shikoni fotografitë e autorit në monografi.

(Laughter)

(qeshje)

So, according to this, the Australians and the Japanese

Bazuar në këtë, Australianët dhe Japonezët,

as well as the Mexicans

si dhe Meksikanët

are very happy.

janë shumë të lumtur.

(Laughter)

(te qeshura)

While, somewhat, the Spaniards ...

Ndërsa Spanjollët dhe,

and, I think, particularly, the Swiss

unë mendoj, sidomos Zvicëranët,

(Laughter),

(te qeshura)

don't seem to be doing all that well.

nuk janë aq të lumtur.

(Laughter)

(te qeshura)

Last November, a museum opened in Tokyo called The Mori Museum,

Nëntorin e kaluar, u hap në Tokjo një muze, i quajtur Muzeu Mori,

in a skyscraper, up on the 56th floor.

në katin e 56-të të një ndërtese.

And their inaugural exhibit was called "Happiness."

Ekspozita inaguruese u quajt "Lumturia."

And I went, very eagerly, to see it, because --

Unë shkova, shumë i interesuar, për ta parë, sepse

well, also, with an eye on this conference.

kisha në mendje këtë konferencë.

And they interestingly sectioned the exhibit off into four different areas.

Ata e ndanë ekspoziten në katër pjesë të ndryshme.

Under "Arcadia," they showed things like this, from the Edo period --

Nën "Arcadia", ata treguan gjëra si kjo, nga periudha Edo -

a hundred ways to write "happiness" in different forms.

100 mënyra për të shkruajtur "lumturi" në forma të ndryshme.

Or they had this apple by Yoko Ono -- that, of course, later on

Ata kishin edhe këtë molle të bërë nga Yoko Ono - e cila më vone, siç e dini,

was, you know, made into the label for The Beatles.

u shëndërrua në një etiketë për Bitellsat

Under "Nirvana" they showed this Constable painting.

Nën "Nirvana" ata e treguan një pikturë të Constables.

And there was a little -- an interesting theory about abstraction.

Kishte gjithashtu një teori interesante për abtraksionizmin.

This is a blue field -- it's actually an Yves Klein painting.

Kjo është një fushë e kaltër - është një pikturë nga Yves Kline.

And the theory was that if you abstract an image, you really, you know

Teoria ishte që nëse e bëni një imazh abstrakt, atëherë

open as much room for the un-representable --

lejoni vend për gjëra të pa shfaqura--

and, therefore, you know, are able to involve the viewer more.

-- dhe kështu që mund të angazosh shikuesin më shumë.

Then, under "Desire," they showed these Shunsho paintings --

Pastaj, nën "Dëshirë" ata treguan piktura të Shunsho-së

also from the Edo period -- ink on silk.

--po ashtu nga periudha Edo-- piktura në mëndafsh.

And, lastly, under "Harmony," they had this 13th-century mandala from Tibet.

Së fundi, nën "Harmoni" ata kishin një mandala të shkullit të 13-të, nga Tibeti.

Now, what I took away from the exhibit was that

Ajo që kuptova prej ekspozitës ishte që

maybe with the exception of the mandala

ndoshta, me përjashtim të mandales,

most of the pieces in there were actually about the visualization of happiness

shumica e këtyre pjesëve kishin të bëjnë me portretizimin e lumturisë,

and not about happiness.

dhe jo me lumturinë.

And I felt a little bit cheated, because the visualization --

U ndjeva pak i mashtruar, sepse portretizimi është

that's a really easy thing to do.

një gjë e lehtë për tu bërë.

And, you know, my studio -- we've done it all the time.

Studjo ime e ka bërë këtë gjatë gjithë kohës.

This is, you know, a book.

Ky është nje libër.

A happy dog -- and you take it out, it's an aggressive dog.

Një qen i lumtur-- dhe kur e nxirrni jashtë, është një qen agresiv.

It's a happy David Byrne and an angry David Byrne.

Është një David Byrne i lumtur dhe një David Byrne i zemëruar.

Or a jazz poster with a happy face and a more aggressive face.

Ose një pllakat i xhazit me një fytyrë të lumtur dhe një fytyrë agresive.

You know, that's not a big deal to accomplish.

Kjo s'është aq e vështirë të arrihet.

It has gotten to the point where, you know, within advertising

Ka ardhur deri tek pika ku, në marketing, ose në industrinë e

or within the movie industry, "happy" has gotten such a bad reputation that

filmit, "i lumturi" ka krijuar një reputacion të keq.

if you actually want to do something with the subject

Nëse dëshironi të bëni diçka

and still appear authentic, you almost would have to, you know,

autotoktone me subjektin tuaj, ju gjithmonë duhet

do it from a cynical point of view.

ta bëni këtë prej një pikëpamje cinike.

This is, you know, the movie poster.

Kjo është pllakata e filmit.

Or we, a couple of weeks ago, designed a box set for The Talking Heads

Para disa jave ne krijuam një kuti për The Talking Heads (Kokat që flasin)

where the happiness visualized on the cover definitely has, very much, a dark side to it.

ku lumturia e cila portretizohet në mbulesë ka nje anë të errët.

Much, much more difficult is this, where the designs actually can evoke happiness --

Gjëja më e vështirë është të dizenjosh diçka që ndjell lumturi.

and I'm going to just show you three that actually did this for me.

Unë do ju tregoj tri dizenjo që më bënë mua të lumtur.

This is a campaign done by a young artist in New York, who calls himself "True."

Kjo është një fushatë e një artisti të ri nga Nju Jorku qe e quan veten True (E vërtetë)

Everybody who has ridden the New York subway system will be

Çdo njeri që ka përdorur metron në New York

familiar with these signs?

i njeh këto shenja.

True printed his own version of these signs.

True shtypi variantin e tij të këtyre shënjave.

Met every Wednesday at a subway stop with 20 of his friends.

Çdo të Mërkurë, ai u takua me 20 shokë tek një stacion i metros.

They divided up the different subway lines and added their own version.

Ata i ndan linjat e ndryshme të metros dhe shtuan variantet e tyre.

(Laughter)

(Qeshje)

So this is one.

Kjo ështe një prej tyre.

(Laughter)

(Qeshje)

Now, the way this works in the system is that nobody ever looks at these signs.

Në mënyrën si punon sistemi, askush nuk i shikon këto shenja.

So you're

Kshtu kur jeni

(Laughter)

(qeshje)

you're really bored in the subway, and you kind of stare at something.

vërtet i mërzitur në metro, dhe ia ngul sytë diçkaje.

And it takes you a while until it actually --

Të merr pak kohë derisa

you realize that this says something different than what it normally says.

e kupton qe kjo thot diçka ndryshe prej asaj që thoshte më heret.

(Laughter)

(qeshje)

I mean, that's, at least, how it made me happy.

Të paktën më bëri mua të lumtur.

(Laughter)

(qeshje)

Now, True is a real humanitarian.

Tani, True është një humanitar i vërtetë.

He didn't want any of his friends to be arrested,

Ai nuk dëshironte që shokët e tij të arrestoheshin.

so he supplied everybody with this fake volunteer card.

Kështu që i dha secilit nga një kartë vullnetare falso.

(Laughter)

(Qeshje)

And also gave this fake letter from the MTA to everybody --

Dhe gjithashtu i dha të gjithëve këtë letër të rreme nga MTA -

sort of like pretending that it's an art project

duke u shtirur që ky është një projekt

financed by The Metropolitan Transit Authority.

i financuar nga Autoriteti i Tranzitit Metorpolitan.

(Laughter)

(Qeshje)

Another New York project.

Një projekt tjetër nga Nju Jorku.

This is at P.S. 1 -- a sculpture that's basically a square room

Kjo është në P.S. 1 - një skulpturë që është në thelb një dhomë katror

by James Turrell, that has a retractable ceiling.

nga James Turrell, që ka një tavan që paloset.

Opens up at dusk and dawn every day.

Hapet çdo dite në muzg dhe agim.

You don't see the horizon.

Ju nuk e shihni horizontin.

You're just in there, watching the incredible, subtle changes of color in the sky.

Jeni brenda, duke e shikuar ndërrimin e mahnitshëm të ngjyrave të qiellit.

And the room is truly something to be seen.

Kjo dhomë është me të vërtetë diçka për t'u parë.

People's demeanor changes when they go in there.

Sjellja e njerëzve ndërron kur hyjnë brenda saj.

And, for sure, I haven't looked at the sky in the same way

Unë nuk e kam shikuar qiellin në të njejtën mënyrë

after spending an hour in there.

pasi kalova një orë aty.

There are, of course, more than those three projects that I'm showing here.

Sigurisht që ka më shumë se këto tri projekte që po i tregoj këtu.

I would definitely say that observing Vik Muniz' "Cloud"

Kur e vështrova "Renë" e Vik Muniz

a couple of years ago in Manhattan for sure made me happy, as well.

para disa vitesh në Manhatan, më bëri të lumtur.

But my last project is, again, from a young designer in New York.

Projekti im i fundit, prap nga një dizenjator i ri në New York.

He's from Korea originally.

Ai është nga Koreja.

And he took it upon himself to print 55,000 speech bubbles --

Ai i printoi 55,000 fluska fjalësh --

empty speech bubbles stickers, large ones and small ones.

fluska fjalësh në letra ngjitëse, të mëdha dhe të vogla.

And he goes around New York and just puts them, empty as they are, on posters.

Shkon rreth New York-ut dhe i vendos ato, bosh ashtu si janë, nëpër reklama.

(Laughter)

(Qeshje)

And other people go and fill them in.

Dhe njerëz të tjerë shkojnë dhe i mbushin ato.

(Laughter)

(Qeshje)

This one says, "Please let me die in peace."

Kjo thotë: Më lejo të vdes në paqe.

(Laughter)

(Qeshje)

I think that was --

Unë mendoj se ishte

the most surprising to myself was that the writing was actually so good.

më e befasishmja për mua sepse shkrimi ishte shumë i mirë.

This is on a musician poster, that says:

Kjo është në një rreklamë e një muzikanti, që thotë:

"I am concerned that my CD will not sell more than 200,000 units

Unë brengosem që nuk do të shes më shumë se 200,000 kopje të CD-së.

and that, as a result, my recoupable advance

Si rezultat, kompanija a muzikes do të tërheqi

from my label will be taken from me,

paradhenien nga fitimet.

after which, my contract will be cancelled,

Pas kësaj, kontrata ime do të anulohet,

and I'll be back doing Journey covers on Bleecker Street."

dhe unë do të filloj të bëj përsëri mbulesa për Journey në rrugën Bleecker.

(Laughter)

(Qeshje)

I think the reason this works so well is because everybody involved wins.

Unë mendoj që kjo funksionon sepse çdo njeri që merr pjesë fiton.

Jee gets to have his project;

Jee mundëson projektin e vet;

the public gets a sweeter environment;

publiku ka një ambient më të këndshëm;

and different public gets a place to express itself;

dhe njerëzit e ndryshëm mund të shprehin veten;

and the advertisers finally get somebody to look at their ads.

dhe reklamuesit tërheqin vëmendjen e dikuj më në fund.

(Laughter)

(Qeshje)

Well, there was a question, of course, that was on my mind for a while:

Ka pasur një pyetje që ishte për një kohë në mendjen time.

You know, can I do more of the things that I like doing in design

A mund të bëj më shumë gjëra që dua në dizajn

and less of the ones that I don't like to be doing?

dhe më pak gjëra që nuk më pëlqejnë?

Which brought me back to my list making --

E cila më çoi përsëri te bërja e listave

you know, just to see what I actually like about my job.

për të parë gjërat që në fakt me bëjne ta dua punën time.

You know, one is: just working without pressure.

E para është: puna pa presion.

Then: working concentrated, without being frazzled.

Pastaj :puna e përqëndruar, pa u rraskapitur.

Or, as Nancy said before, like really immerse oneself into it.

Ose, siç tha Nancy, mundësia për tu zhytur plotësisht në punë.

Try not to get stuck doing the same thing --

Të mundohem të mos mbetem duke bërë të njejtën gjë -

or try not get stuck behind the computer all day.

ose të mundohem të largohem nga kompjuteri.

This is, you know, related to it: getting out of the studio.

Të mundohem të largohem nga studjo.

Then, of course, trying to, you know, work on things

Pastaj, të përpiqem të punoj në gjëra

where the content is actually important for me.

përmbajtja e të cilave është e rëndësishme për mua.

And being able to enjoy the end results.

Dhe dua të jem në gjendje të kënaqem me rezultatet.

And then I found another list in one of my diaries that actually contained

E gjeta edhe një listë në ditarin tim që ka

all the things that I thought I learned in my life so far.

te gjitha gjërat që mendoj se i kam mësuar në jetë.

And, just about at that time, an Austrian magazine called and asked

Gjatë të njejtës kohë, një revistë Austriake më thirri

if we would want to do six spreads -- design six spreads

dhe më pyeti nëse do doja të dizenjoja gjashtë faqe,

that work like dividing pages between the different chapters in the magazine?

te cilat kanë si funksion të ndajnë kapituj të ndryshëm të revistës.

And the whole thing just fell together.

Kjo ndodhi.

So I just picked one of the things that I thought I learned --

Kështu që thjesht zgjodha një nga gjërat që mendoj se i kam mësuar --

in this case, "Everything I do always comes back to me" --

në këtë rast, Çdo gjë që bëj gjithmonë kthehet tek unë --

and we made these spreads right out of this.

dhe i krijuam këto faqe prej këtyre.

So it was: "Everything

Ishte kështu: Cdo gjë

I do

që bëj

always

çdo herë

comes

kthehet

back

tek

to me."

unë.

A couple of weeks ago, a

Para dy javëve,

(Laughter)

(Qeshje)

French company asked us to design five billboards for them.

një kompani Franceze më kërkoi të dizajnoja pesë rreklama.

Again, we could supply the content for it.

Përsëri, ne mund të vendosnim për përmbajtjen e tyre.

So I just picked another one.

Kështu qe e zgjodha një tjetër.

And this was two weeks ago.

Kjo ishte para dy javësh.

We flew to Arizona -- the designer who works with me, and myself --

Ne fluturam në Arizona -- unë dizajneri që punon me mua,

and photographed this one.

dhe fotografuam këtë.

So it's: "Trying

Është: Përpjekja

to look

për tu dukur

good

mirë

limits

limiton

my life."

jetën time.

And then we did one more of these.

Pastaj e krijuam edhe një.

This is, again, for a magazine, dividing pages.

Kjo është, përsëri, për një revistë.

This is: "Having" --

Është: Të kesh --

this is the same thing;

Kjo është e njejta gjë

it's just, you know, photographed from the side.

e fotografuam prej anës.

This is from the front.

Kjo është përballë.

Then it's: "guts."

Pastaj është: guxim

Again, it's the same thing -- "guts" is just the same room, reworked.

Përsëri, e njejta gjë --"guxim" është e njejta dhomë, e ripunuar.

Then it's: "always

Pastaj vjen: gjithmonë

works out."

bën punë

Then it's "for," with the light on.

Pastaj, "për", me dritë të ndezur

(Laughter)

dhe

And it's "me."

"mua."

Thank you so much.

Faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)