Stefan Sagmeister: Happiness by design

Tłumaczenie: Michał Kwaterski Korekta: Joanna Stefanska

About 15 years ago, I went to visit a friend in Hong Kong.

Około 15 lat temu pojechałem odwiedzić przyjaciela w Hong Kongu.

And at the time I was very superstitious.

Byłem wtedy bardzo przesądny.

So, upon landing -- this was still at the old Hong Kong airport

Podczas lądowania -- a działo się to na starym lotnisku w Hong Kongu,

that's Kai Tak, when it was smack in the middle of the city --

Kai Tak, wtedy jeszcze w środku miasta --

I thought, "If I see something good, I'm going to have a great time here in

-- pomyślałem: Jeśli zobaczę coś fajnego, mój dwutygodniowy pobyt tutaj

my two weeks. And if I see something negative, I'm going to be miserable, indeed."

będzie udany. A jeżeli zobaczę coś kiepskiego, będę nieszczęśliwy.

So the plane landed in between the buildings

A zatem, samolot wylądował pomiędzy budynkami

and got to a full stop in front of this little billboard.

i zatrzymał się naprzeciwko tego niewielkiego billboardu.

(Laughter)

(Śmiech)

And I actually went to see some of the design companies

Podczas mojego pobytu w Hong Kongu

in Hong Kong in my stay there.

zwiedziłem kilka studiów graficznych.

And it turned out that --

I okazało się, że --

I just went to see, you know, what they are doing in Hong Kong.

przyjechałem tylko zobaczyć, co tworzą w Hong Kongu,

But I actually walked away with a great job offer.

a w efekcie dostałem świetną ofertę pracy.

And I flew back to Austria, packed my bags,

Zatem wróciłem do Austrii, spakowałem walizki.

and, another week later, I was again on my way to Hong Kong

I w tydzień później znów siedziałem w samolocie do Hong Kongu,

still superstitions and thinking, "Well, if that 'Winner' billboard is still up,

tak samo przesądny, rozmyślając: Jeżeli ten billboard Winnera ciągle tam jest,

I'm going to have a good time working here.

to z pewnością praca będzie czystą przyjemnością.

(Laughter)

(Śmiech)

But if it's gone, it's going to be really miserable and stressful."

Ale jeżeli został usunięty, mój pobyt będzie przygnębiający i pełen stresu.

So it turned out that not only was the billboard still up

W końcu okazało się, że był tam nie tylko ten billboard,

but they had put this one right next to it.

ale dodano obok niego następny.

(Laughter)

(Śmiech)

On the other hand, it also taught me where superstition gets me

Z drugiej strony, dostałem nauczkę dokąd prowadzą moje przesądy,

because I really had a terrible time in Hong Kong.

ponieważ pobyt w Hong Kongu był okropny.

(Laughter)

(Śmiech)

However, I did have a number of real moments of happiness in my life --

Jednakże, w moim życiu zdarzały się prawdziwie szczęśliwe momenty --

of, you know, I think what the conference brochure refers to

-- takie, o jakich mowa w broszurze z tej konferencji,

as "moments that take your breath away."

czyli momenty zapierające dech w piersiach.

And since I'm a big list maker, I actually listed them all.

A ponieważ jestem zwolennikiem robienia list, przygotowałem spis takich chwil.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, you don't have to go through the trouble of reading them

Nie musicie jednak kłopotać się z czytaniem ich wszystkich;

and I won't read them for you.

ja również nie będę ich dla was czytał.

I know that it's incredibly boring to hear about other people's happinesses.

Wiem, że słuchanie opowieści o szczęściu innych ludzi jest niebywale nudne.

(Laughter)

(Śmiech)

What I did do, though is, I actually looked at them from a design standpoint

Postanowiłem zatem spojrzeć na nie z perspektywy projektowania

and just eliminated all the ones that had nothing to do with design.

i wykreśliłem wszystkie, które nie mają z projektowaniem nic wspólnego.

And, very surprisingly, over half of them had, actually, something to do with design.

Ku mojemu zdziwieniu, ponad połowa z nich miała jakiś związek z projektowaniem.

So there are, of course, two different possibilities.

Oczywiście, mamy tutaj dwie możliwości.

There's one from a consumer's point of view --

Jedna to punkt widzenia konsumenta --

where I was happy while experiencing design.

-- gdy czułem szczęście doświadczając projektu.

And I'll just give you one example. I had gotten my first Walkman.

Przytoczę jeden przykład. Kiedyś dostałem mój pierwszy Walkman.

This is 1983.

Był to rok 1983.

My brother had this great Yamaha motorcycle

Mój brat miał wtedy motor Yamaha

that he was willing to borrow to me freely.

i nie miał nic przeciwko, kiedy chciałem go pożyczyć.

And The Police's "Synchronicity"

Wtedy też na kasetach ukazał się

cassette had just been released

album The Police - "Synchronicity",

and there was no helmet law in my hometown of Bregenz.

a w moim rodzinnym mieście Bregenz nie było obowiązku jeżdżenia w kasku.

So you could drive up into the mountains

Zatem można było jechać w góry

freely blasting The Police on the new Sony Walkman.

z nowym Walkmanem Sony, w którym huczało The Police.

(Laughter)

(Śmiech)

And I remember it as a true moment of happiness.

Zapadło to w mojej pamięci jako prawdziwy moment szczęścia.

You know, of course, they are related to this combination of

Oczywiście, wymienione przedmioty, a przynajmniej

at least two of them being, you know, design objects.

dwa z nich, są przykładami wykorzystania dizajnu.

And, you know, there's a scale of happiness when you talk about in design

Istnieje coś takiego jak skala radości, kiedy mówi się o projektowaniu,

but the motorcycle incident would definitely be, you know,

a ten moment na motocyklu bez wątpienia znalazłby się

situated somewhere here -- right in there between Delight and Bliss.

gdzieś w tych okolicach -- dokładnie pomiędzy Rozkoszą a Błogością.

Now, there is the other part, from a designer's standpoint --

Z drugiej strony -- z perspektywy projektanta --

if you're happy while actually doing it.

-- odczuwanie szczęścia w czasie tworzenia projektu.

And one way to see how happy designers are when they're designing could be to

Można sprawdzić, czy projektant jest szczęśliwy podczas pracy

look at the authors' photos on the back of their monographs?

analizując zdjęcia autorów na odwrocie ich monografii.

(Laughter)

(Śmiech)

So, according to this, the Australians and the Japanese

Idąc tym tropem, Australijczycy i Japończycy

as well as the Mexicans

oraz Meksykanie

are very happy.

są bardzo szczęśliwi.

(Laughter)

(Śmiech)

While, somewhat, the Spaniards ...

Podczas gdy Hiszpanie

and, I think, particularly, the Swiss

...oraz, jak zauważyłem, Szwajcarzy

(Laughter),

(Śmiech)

don't seem to be doing all that well.

nie radzą sobie z tym tak dobrze.

(Laughter)

(Śmiech)

Last November, a museum opened in Tokyo called The Mori Museum,

W listopadzie otwarto w Tokio Muzeum Mori

in a skyscraper, up on the 56th floor.

w drapaczu chmur, aż na 56. piętrze.

And their inaugural exhibit was called "Happiness."

Wystawę inauguracyjną zatytułowano "Szczęście".

And I went, very eagerly, to see it, because --

Z wielką ochotą się tam wybrałem, ponieważ --

well, also, with an eye on this conference.

głównie ze względu na temat tej konferencji.

And they interestingly sectioned the exhibit off into four different areas.

Co ciekawe, wystawa podzielona została na 4 sekcje dotyczące różnych sfer.

Under "Arcadia," they showed things like this, from the Edo period --

Pod nazwą "Arkadia" przedstawiono takie dzieła, z okresu Edo --

a hundred ways to write "happiness" in different forms.

-- 100 sposobów zapisania słowa "Szczęście".

Or they had this apple by Yoko Ono -- that, of course, later on

Pokazano również jabłko stworzone przez Yoko Ono -- które później

was, you know, made into the label for The Beatles.

wykorzystano do zaprojektowania okładki The Beatles.

Under "Nirvana" they showed this Constable painting.

Pod hasłem "Nirwana" znalazły się obrazy Constable'a.

And there was a little -- an interesting theory about abstraction.

Nie było tego wiele -- ciekawa teoria na temat abstrakcji.

This is a blue field -- it's actually an Yves Klein painting.

Oto niebieskie pole -- właściwie jest to obraz Yvesa Kleina.

And the theory was that if you abstract an image, you really, you know

W teorii, jeżeli wyabstrahujesz obraz,

open as much room for the un-representable --

tworzysz przestrzeń dla tego, czego nie można przedstawić --

and, therefore, you know, are able to involve the viewer more.

-- dzięki temu, bardziej angażujesz osobę, która ogląda dzieło.

Then, under "Desire," they showed these Shunsho paintings --

W dziale "Pożądanie" pokazano obrazy Shunsho --

also from the Edo period -- ink on silk.

-- również z epoki Edo -- tusz na jedwabiu.

And, lastly, under "Harmony," they had this 13th-century mandala from Tibet.

A na koniec, pod hasłem "Harmonia", przedstawiono XIII-wieczną mandalę z Tybetu.

Now, what I took away from the exhibit was that

Właściwie, jedyne, co wyniosłem z wystawy,

maybe with the exception of the mandala

może z wyjątkiem mandali,

most of the pieces in there were actually about the visualization of happiness

było to, że większość tych dzieł pokazywało wizualizację szczęścia,

and not about happiness.

a nie szczęście samo w sobie.

And I felt a little bit cheated, because the visualization --

I poczułem się troszeczkę oszukany, ponieważ wizualizacja --

that's a really easy thing to do.

-- to bardzo prosta rzecz do wykonania.

And, you know, my studio -- we've done it all the time.

W moim studio robimy to cały czas.

This is, you know, a book.

To jest książka.

A happy dog -- and you take it out, it's an aggressive dog.

Szczęśliwy pies -- zmienia się w groźnego psa.

It's a happy David Byrne and an angry David Byrne.

Oto szczęśliwy David Byrne, a to wkurzony David Byrne.

Or a jazz poster with a happy face and a more aggressive face.

Albo jazzowy plakat z buźką wesołą... i groźną.

You know, that's not a big deal to accomplish.

Sami widzicie, że kłopotu nie ma w tym żadnego.

It has gotten to the point where, you know, within advertising

Dochodzimy zatem do momentu, gdzie poprzez reklamę

or within the movie industry, "happy" has gotten such a bad reputation that

lub przemysł filmowy, "szczęście" zdobyło tak złą reputację,

if you actually want to do something with the subject

że jeśli chcesz obracać się w tym temacie

and still appear authentic, you almost would have to, you know,

i pozostać autentycznym, musiałbyś

do it from a cynical point of view.

wykorzystać cyniczny punkt widzenia.

This is, you know, the movie poster.

Oto plakat filmowy.

Or we, a couple of weeks ago, designed a box set for The Talking Heads

Kilka tygodni temu, zaprojektowaliśmy okładkę kolekcji dla The Talking Heads,

where the happiness visualized on the cover definitely has, very much, a dark side to it.

gdzie szczęście pokazane na okładce ma bezsprzecznie mroczny wydźwięk.

Much, much more difficult is this, where the designs actually can evoke happiness --

O wiele trudniejsze okazuje się stworzenie projektu, który wywołuje poczucie szczęścia

and I'm going to just show you three that actually did this for me.

i mam zamiar pokazać wam trzy przykłady, którym się to udało.

This is a campaign done by a young artist in New York, who calls himself "True."

Oto kampania przygotowana przez młodego artystę z Nowego Jorku, który określa się mianem True (Prawdziwy).

Everybody who has ridden the New York subway system will be

Wszyscy, którzy jechali nowojorskim metrem

familiar with these signs?

znają te znaki.

True printed his own version of these signs.

True wykonał własną wersję tych znaków.

Met every Wednesday at a subway stop with 20 of his friends.

W każdą środę spotykał się w metrze z 20 przyjaciółmi.

They divided up the different subway lines and added their own version.

Dzielili między siebie różne linie metra i dolepiali własne wersje znaków.

(Laughter)

(Śmiech)

So this is one.

A oto jedna z nich.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, the way this works in the system is that nobody ever looks at these signs.

Normalnie, nikt nie zwraca uwagi na te znaki.

So you're

A zatem

(Laughter)

(Śmiech)

you're really bored in the subway, and you kind of stare at something.

siedzicie znudzeni w metrze i wbijacie w coś wzrok.

And it takes you a while until it actually --

Minie chwila zanim

you realize that this says something different than what it normally says.

spostrzeżecie, że te znaki przekazują coś innego, niż zazwyczaj.

(Laughter)

(Śmiech)

I mean, that's, at least, how it made me happy.

Sądzę, że właśnie dlatego mnie rozweseliły.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, True is a real humanitarian.

True jest dobrym człowiekiem.

He didn't want any of his friends to be arrested,

Nie chciał, aby ktoś z jego przyjaciół został aresztowany,

so he supplied everybody with this fake volunteer card.

więc każdy otrzymał plakietkę wolontariusza

(Laughter)

(Śmiech)

And also gave this fake letter from the MTA to everybody --

i zaopatrzył ich w fałszywy list otwarty od MTA (nowojorska spółka komunikacji miejskiej),

sort of like pretending that it's an art project

który miał sugerować, że jest to projekt artystyczny

financed by The Metropolitan Transit Authority.

finansowany przez MTA.

(Laughter)

(Śmiech)

Another New York project.

Kolejny nowojorski projekt.

This is at P.S. 1 -- a sculpture that's basically a square room

Oto P.S. 1 -- rzeźba, która jest kwadratowym pokojem,

by James Turrell, that has a retractable ceiling.

wykonana przez Jamesa Turrella, posiada składany sufit.

Opens up at dusk and dawn every day.

Otwiera się o świcie i zmroku każdego dnia.

You don't see the horizon.

Nie widać horyzontu.

You're just in there, watching the incredible, subtle changes of color in the sky.

Jesteś w środku, oglądasz niebywałe, ledwo uchwytne zmiany kolorów na niebie.

And the room is truly something to be seen.

Ten pokój naprawdę warto zobaczyć.

People's demeanor changes when they go in there.

Ludzie zachowują się inaczej po wejściu.

And, for sure, I haven't looked at the sky in the same way

I na pewno niebo dla mnie nigdy już nie było takie samo

after spending an hour in there.

po tym, jak spędziłem tam godzinę.

There are, of course, more than those three projects that I'm showing here.

Oczywiście, jest więcej projektów niż te trzy, które pokazałem.

I would definitely say that observing Vik Muniz' "Cloud"

Jestem przekonany, że podziwianie "Chmury" Vika Muniza

a couple of years ago in Manhattan for sure made me happy, as well.

jakiś rok temu na Manhattanie, również mnie uszczęśliwiło.

But my last project is, again, from a young designer in New York.

I oto ostatni projekt, także młodego projektanta z Nowego Jorku,

He's from Korea originally.

który pochodzi z Korei.

And he took it upon himself to print 55,000 speech bubbles --

Wydrukował 55.000 komiksowych dymków --

empty speech bubbles stickers, large ones and small ones.

-- pustych naklejek w kształcie komiksowych dymków, dużych i małych.

And he goes around New York and just puts them, empty as they are, on posters.

A następnie chodząc po Nowym Jorku przyklejał je na plakatach.

(Laughter)

(Śmiech)

And other people go and fill them in.

A inni ludzie je wypełniali.

(Laughter)

(Śmiech)

This one says, "Please let me die in peace."

Ten mówi: "Pozwól mi umrzeć w spokoju."

(Laughter)

(Śmiech)

I think that was --

Myślę, że --

the most surprising to myself was that the writing was actually so good.

najbardziej zaskakujące dla mnie było to, że ludzie pisali naprawdę dobre kawałki.

This is on a musician poster, that says:

Ten znajduje się na plakacie jakiegoś muzyka i mówi:

"I am concerned that my CD will not sell more than 200,000 units

"Mam przeczucie, że moja płyta nie sprzeda się w ponad 200.000 egzemplarzy.

and that, as a result, my recoupable advance

a co za tym idzie, moja zwrotna zaliczka

from my label will be taken from me,

za album zostanie mi odebrana.

after which, my contract will be cancelled,

Następnie mój kontrakt zostanie anulowany,

and I'll be back doing Journey covers on Bleecker Street."

a ja wrócę na Bleecker Street odgrzewać covery Journey."

(Laughter)

(Śmiech)

I think the reason this works so well is because everybody involved wins.

Myślę, że to świetnie działa, bo każdy, kto weźmie udział - wygrywa.

Jee gets to have his project;

Jee ma swój projekt;

the public gets a sweeter environment;

odbiorcy widzą coś fajnego na ulicy;

and different public gets a place to express itself;

a niektórzy mają okazję do wyrażenia siebie;

and the advertisers finally get somebody to look at their ads.

i reklamodawcy też są szczęśliwi, bo wreszcie ktoś spojrzał na ich ogłoszenia.

(Laughter)

(Śmiech)

Well, there was a question, of course, that was on my mind for a while:

A teraz pojawia się pytanie, które oczywiście od dawna mnie już męczy:

You know, can I do more of the things that I like doing in design

Czy mogę robić więcej rzeczy, które lubię projektować

and less of the ones that I don't like to be doing?

i mniej tych, za którymi nie przepadam?

Which brought me back to my list making --

I znów zacząłem tworzyć listę --

you know, just to see what I actually like about my job.

-- tak tylko żeby sprawdzić, co właściwie lubię w mojej pracy.

You know, one is: just working without pressure.

Po pierwsze: pracować bez stresu.

Then: working concentrated, without being frazzled.

Następnie: być skoncentrowanym na pracy, bez poczucia wyczerpania.

Or, as Nancy said before, like really immerse oneself into it.

Albo, jak wspomniała Nancy, być zanurzonym w swojej pracy.

Try not to get stuck doing the same thing --

Nie utknąć powtarzając tę samą czynność --

or try not get stuck behind the computer all day.

-- albo nie utknąć przy komputerze na cały dzień.

This is, you know, related to it: getting out of the studio.

Te rzeczy są ze sobą związane: czasami trzeba wyjść ze studia.

Then, of course, trying to, you know, work on things

A potem, oczywiście, ruszyć do pracy nad projektami,

where the content is actually important for me.

których treść jest dla mnie istotna.

And being able to enjoy the end results.

I cieszyć się z efektów pracy.

And then I found another list in one of my diaries that actually contained

Odnalazłem wtedy jeszcze jedną listę w jednym z moich pamiętników, która zawierała

all the things that I thought I learned in my life so far.

wszystkie rzeczy, których zdołałem się dotychczas nauczyć.

And, just about at that time, an Austrian magazine called and asked

I, właśnie wtedy, jakiś austriacki magazyn zaprosił mnie i zapytał

if we would want to do six spreads -- design six spreads

czy mógłbym zaprojektować sześć rozkładówek,

that work like dividing pages between the different chapters in the magazine?

które funkcjonowałyby jako strony rozdzielające różne działy w magazynie?

And the whole thing just fell together.

I żeby to wszystko się komponowało.

So I just picked one of the things that I thought I learned --

Wybrałem jedną z teorii, którą, jak sądziłem mam opanowaną --

in this case, "Everything I do always comes back to me" --

-- w tym przypadku: :"Wszystko, co robię wraca do mnie" --

and we made these spreads right out of this.

-- i zrobiliśmy te rozkładówki na tej podstawie.

So it was: "Everything

A zatem: "Wszystko

I do

co robię

always

zawsze

comes

wraca

back

z powrotem

to me."

do mnie."

A couple of weeks ago, a

Kilka tygodni później,

(Laughter)

(Śmiech)

French company asked us to design five billboards for them.

jakaś francuska firma poprosiła nas o zaprojektowanie pięciu billboardów.

Again, we could supply the content for it.

I znów mogliśmy zaproponować treść projektu.

So I just picked another one.

Dlatego odniosłem się do innej zasady.

And this was two weeks ago.

To było dwa tygodnie temu.

We flew to Arizona -- the designer who works with me, and myself --

Polecieliśmy do Arizony -- grafik, który ze mną pracuje i ja --

and photographed this one.

-- i sfotografowaliśmy coś takiego.

So it's: "Trying

A zatem: "Próbując

to look

wyglądać

good

dobrze

limits

ograniczam

my life."

moje życie."

And then we did one more of these.

I wtedy powstało jeszcze coś.

This is, again, for a magazine, dividing pages.

To ponownie są strony rozdzielające dla magazynu.

This is: "Having" --

Czyli: "Postępowanie" --

this is the same thing;

to ten sam projekt --

it's just, you know, photographed from the side.

-- tylko fotografowany z innej perspektywy.

This is from the front.

To jest od przodu.

Then it's: "guts."

Następnie: "z odwagą"

Again, it's the same thing -- "guts" is just the same room, reworked.

Ponownie, to ten sam projekt -- "odwaga" jest tym samym pokojem, nieco przemeblowanym.

Then it's: "always

Potem: "zawsze

works out."

sprawdza się"

Then it's "for," with the light on.

A teraz "w", z włączonym światłem

(Laughter)

(Śmiech)

And it's "me."

"moim życiu."

Thank you so much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Brawa)