Scott Fraser: The problem with eyewitness testimony

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Alba Xhani Reviewer: Helena Bedalli

The murder happened a little over 21 years ago,

Vrasja ndodhi mbi 21 vite me parë

18 Janar 1991

January the 18th, 1991,

in a small

në qytetin e vogël rezidencial

bedroom community

of Lynwood, California, just a few miles

të Lynwood,

Kaliforni, vetëm pak km

southeast of Los Angeles.

në juglindje të Los Angeles.

A father came out of his house

Një baba doli nga shtëpia e tij

to tell his teenage son and his five friends

për t'i treguar djalit te tij adoleshent e pesë miqëve të tij,

that it was time for them to stop horsing around

se ishte koha të pushonin së luajturi

on the front lawn and on the sidewalk,

në lëndinën e përparme dhe trotuar,

të vinin në shtëpi, të përfundonin detyrat

to get home, finish their schoolwork,

and prepare themselves for bed.

dhe të bëheshin gati për të fjetur.

And as the father was administering these instructions,

E ndërkohë që babai jepte këto intruksione

a car drove by, slowly,

një makinë u duk aty pranë, ngadalë

and just after it passed the father and the teenagers,

dhe sapo kaloi pranë babait dhe të rinjve

a hand went out from the front passenger window,

një dorë u zgjat jashtë nga dritarja e përparme e pasagjerit

and -- "Bam, Bam!" -- killing the father.

dhe -- "Bam, Bam!" -- vrau babain.

And the car sped off.

Dhe makina shpejtoi të largohej.

The police,

Policia,

investigating officers, were amazingly efficient.

oficeret investigues, u treguan mjaft eficientë.

They considered all the usual culprits,

Ata konsideruan fajtorët e mundshëm

and in less than 24 hours, they had selected their suspect:

e në më pak se 24 orë, e kishin zgjedhur të dyshuarin

Francisco Carrillo, a 17-year-old kid

Francisco Carrillo, një fëmijë 17 vjeçar

who lived about two or three blocks away

që jetonte rreth dy-tre blloqe me larg

from where the shooting occurred.

nga vendi ku ndodhi vrasja.

They found photos of him. They prepared a photo array,

Ata gjetën foto të tij. Përgatitën një koleksion prej tyre,

and the day after the shooting,

dhe një ditë pas vrasjes,

they showed it to one of the teenagers, and he said,

ata ia treguan njërit prej adoleshentëve, dhe ai tha,

"Kjo është fotoja.

"That's the picture.

That's the shooter I saw that killed the father."

Ky është vrasësi që pashë të gjuante, te vriste babain."

That was all a preliminary hearing judge had

Kjo mjaftoi që gjyqtari të vendoste paraprakisht,

to listen to, to bind Mr. Carrillo over to stand trial

të nënshtronte Z.Carrillo para gjyqit akuzuar

for a first-degree murder.

për vrasje të gradës së parë.

In the investigation that followed before the actual trial,

Në investigimin para gjyqit të mirfilltë,

each of the other five teenagers was shown

secilit prej pesë adoleshentëve të tjerë

iu tregua i njejti grup fotosh.

photographs, the same photo array.

The picture that we best can determine was probably

Fotoja më e mirë ndoshta

the one that they were shown in the photo array

ndër fotot që iu treguan atyre

ështe fotoja në cepin e majtë ne fund të këtyre portreteve.

is in your bottom left hand corner of these mug shots.

The reason we're not sure absolutely is because

Arsyeja përse nuk jemi plotësisht të sigurt,

of the nature of evidence preservation

ështe natyra e ruajtes së provave

në sistemin tonë gjyqsor, por

in our judicial system,

but that's another whole TEDx talk for later. (Laughter)

ky do jetë një fjalim i veçantë më vonë në një TEDx tjetër. (Të qeshura)

So at the actual trial,

Kështu, në gjyqin e mirëfilltë,

all six of the teenagers testified,

të gjashtë adoleshentët dëshmuan, dhe

and indicated the identifications they had made

identifikuan personin në foto.

in the photo array.

He was convicted. He was sentenced to life imprisonment,

Ai u dënua me burgim të përjetshëm, dhe

and transported to Folsom Prison.

u dergua në burgun e Folsom.

So what's wrong?

Pra, cfare nuk shkon?

Straightforward, fair trial, full investigation.

E qartë, hetim i plotë, gjykim i drejte.

Ah, po, arma nuk u gjet ndonjëherë.

Oh yes, no gun was ever found.

No vehicle was ever identified as being the one

Asnjë makinë nuk u identifikua si ajo

nga e cila vrasësi nxorri armën, e asnjë

in which the shooter had extended his arm,

and no person was ever charged with being the driver

person nuk u identifikua me shoferin.

of the shooter's vehicle.

And Mr. Carrillo's alibi?

Alibia e Z.Carrillo?

Which of those parents here in the room might not lie

Cilët prindër këtu, në këtë sallë, nuk do

të gënjenin, në mbrojtje të vajzës ose

concerning the whereabouts of your son or daughter

djalit të akuzuar për vrasje?

in an investigation of a killing?

Sent to prison,

Të dërguar në burg,

adamantly insisting on his innocence,

duke ngulmuar për pafajësinë e tij,

which he has consistently for 21 years.

vazhdimisht për 21 vjet.

So what's the problem?

Pra, kush ështe problemi?

The problems, actually, for this kind of case

Problemet në fakt, në këtë rast

janë me shumë dimensione, nga dekada

come manyfold from decades of scientific research

të tëra kërkimesh shkencore duke përfshirë

involving human memory.

kujtesën njerëzore.

First of all, we have all the statistical analyses

Pikësëpari, kemi analizën statistikore nga

from the Innocence Project work,

Projekti i Pafajësisë (Innocent Project)

where we know that we have, what,

ku e dimë se kemi, çfarë,

250, 280 documented cases now where people have

250,280 raste të dokumentuara deri tani

been wrongfully convicted and subsequently exonerated,

ku njerëzit janë dënuar gabimisht e më pas

janë liruar, disa nga dënimi me vdekje,

some from death row, on the basis of later DNA analysis,

pas analizave të ADN-së të bëra më vone,

and you know that over three quarters of all of those cases

e ju e dini se në treçerekun e këtyre

of exoneration involved only eyewitness identification

rasteve, identifikimi dhe dënimi bazohen

testimony during the trial that convicted them.

vetëm në dëshmitë okulare.

Ne e dimë se identifikimet që vijnë nga dëshmitë okulare nuk janë të besueshme.

We know that eyewitness identifications are fallible.

The other comes from an interesting aspect

Kjo vjen nga nje aspekt interesant i

of human memory that's related to various brain functions

kujtesës së njeriut që lidhet me funksione të ndryshme të trurit,

but I can sum up for the sake of brevity here

por për ta përmbledhur shkurt

in a simple line:

në një fjali të thjeshtë:

The brain abhors a vacuum.

Truri e urren zbrazëtinë.

Under the best of observation conditions,

Në kushtet më të mira të vëzhgimit,

the absolute best,

absolutisht më të mirat,

we only detect, encode and store in our brains

ne zbulojmë, kodojmë dhe ruajmë në trurin tonë

bits and pieces of the entire experience in front of us,

vetëm pjesë të vogla të një eksperiencë të plotë para nesh,

and they're stored in different parts of the brain.

dhe ato ruhen në pjesë të ndryshme të trurit.

So now, when it's important for us to be able to recall

Kështu pra, kur është e rëndësishme për ne të rikujtojmë

nje eksperiencë të kaluar

what it was that we experienced,

we have an incomplete, we have a partial store,

ne kemi një kujtim jo të plotë, por të pjesshëm

dhe çfarë ndodh?

and what happens?

Below awareness, with no requirement for any kind of

Pa vetëdije, pa nevojë të ndonjë

motivated processing, the brain fills in information

proçesi motivues, truri plotëson informacionin

that was not there,

që mungon,

not originally stored,

të paruajtur fillimisht,

from inference, from speculation,

bazuar në inferencë, në spekulime,

from sources of information that came to you,

nga burime informacioni që mbërritën te ty,

as the observer, after the observation.

si vëzhgues, pas vëzhgimit.

But it happens without awareness such that

Por kjo ndodh pa vetëdije, kështu që

you don't, aren't even cognizant of it occurring.

ti as nuk e di që kjo dukuri po ndodh

It's called reconstructed memories.

Kjo dukuri quhet rindërtimi i kujtimeve.

It happens to us in all the aspects of our life, all the time.

Na ndodh në të gjitha aspektet e jetës, gjatë gjithë kohës.

It was those two considerations, among others --

Ishin këto dy konsiderata, përveç të tjerash --

reconstructed memory, the fact about the eyewitness fallibility --

kujtesë e rindërtuar, fakti rreth gabueshmerise se dëshmitarëve okulare --

that was part of the instigation

qe u be kryesisht shtysa

for a group of appeal attorneys

për një grup avokatësh apeli

led by an amazing lawyer named Ellen Eggers

të udhëhequr nga një jurist i mahnitshëm, Ellen Eggers

to pool their experience and their talents together

mbledhja e eksperiencës dhe e talenteve të tyre së bashku

and petition a superior court

për një peticion në gjykatën e lartë

for a retrial for Francisco Carrillo.

për rigjykimin e çështjes së Francisco Carrillo.

They retained me, as a forensic neurophysiologist,

Ata më zgjodhën mua, si neurofiziolog mjeko-ligjor,

because I had expertise

sepse unë kisha ekspertizën

in eyewitness memory identification,

në identifikimin me anë të kujtimeve nga dëshmite okulare,

which obviously makes sense for this case, right?

gjë e cila ka kuptim në këtë rast, apo jo?

But also because I have expertise and testify about

Por edhe sepse une kam eksperiencë dhe dëshmi

the nature of human night vision.

mbi natyrën e vizionit njerëzor natën.

Well, what's that got to do with this?

Po mirë, ç'lidhje ka kjo me ngjarjen?

Well, when you read through the case materials

Po të lexohen materialet e mbledhura

in this Carrillo case,

për rastin Carrillo,

one of the things that suddenly strikes you is that

një nga gjërat që të bën përshtypje menjëherë ështe

the investigating officers said the lighting was good

fakti se investiguesit kanë thënë se ndriçimi ishte i mirë

at the crime scene, at the shooting.

në skenën e krimit, gjatë vrasjes.

All the teenagers testified during the trial

Të gjithë adoleshentët dëshmuan në gjyq

that they could see very well.

se ata mund të shihnin shumë mirë.

But this occurred in mid-January,

Por ngjarja ndodhi në mes Janari,

in the Northern Hemisphere, at 7 p.m. at night.

në Hemisferën Veriore, në 7 të mbrëmjes.

So when I did the calculations

Pra, kur unë bëra llogaritjet

for the lunar data and the solar data

mbi të dhënat hënore dhe diellore

at that location on Earth at the time of the incident

në atë pozicion gjeografik, në kohën

e vrasjes atë natë,

of the shooting, all right,

kishte kaluar muzgu me kohë

it was well past the end of civil twilight

and there was no moon up that night.

dhe hëna nuk dukej atë natë.

So all the light in this area from the sun and the moon

Kështu, e gjithë drita e hënës dhe diellit në këtë zonë

is what you see on the screen right here.

është ajo çka shihni në ekran, tamam ketu.

The only lighting in that area had to come

from artificial sources,

Ndriçimi i vetëm në atë zone vinte

nga burime artificiale,

and that's where I go out and I do the actual reconstruction

dhe këtu vij unë në skenë dhe bëj rindërtimin e mirëfilltë të skenës

of the scene with photometers, with various measures

me fotometer, për matje të ndryshme

of illumination and various other measures of

të ndriçimit dhe matje të tjera

color perception, along with special cameras

të perceptimit të ngjyrave, duke përdorur kamera speciale

and high-speed film, right?

dhe film me shpejtesi te larte, ok?

Take all the measurements and record them, right?

Marrim të gjitha matjet dhe i regjistrojmë.

Dhe pastaj bëjmë fotografitë, dhe kjo është skena

And then take photographs, and this is what the scene

looked like at the time of the shooting

se si dukej në momentin e vrasjes

from the position of the teenagers

looking at the car going by and shooting.

nga pozicioni i adoleshentëve

duke vështruar makinën të vinte dhe gjuajtjen.

This is looking directly across the street

Kjo është pamja nga rruga

from where they were standing.

ku ato po qëndronin.

Remember, the investigating officers' report said

Kujtoni se raporti i hetuesve thoshte

the lighting was good.

se ndriçimi ishte i mirë.

The teenagers said they could see very well.

Adoleshentët thanë se ata mund të shihnin shumë mirë.

This is looking down to the east,

Kjo është pamja nga lindja,

where the shooting vehicle sped off,

ku makina e vrasësit u largua me shpejtësi

and this is the lighting directly behind the father

dhe ky është ndriçimi direkt pas babait

and the teenagers.

dhe adoleshentëve.

As you can see, it is at best poor.

Siç mund ta shihni, është mjaft i dobët.

No one's going to call this well-lit, good lighting,

Askush nuk do ta quante ndriçim i mirë,

and in fact, as nice as these pictures are,

dhe në fakt, sado të këndshme janë këto foto,

and the reason we take them is I knew I was going to have to testify in court,

dhe arsyeja për të cilën i bëmë, është se unë e dija që do duhej të dëshmoja,

and a picture is worth more than a thousand words

dhe një foto ka vlerën e një mijë fjalëve

when you're trying to communicate numbers,

kur përpiqesh të komunikosh me numra,

abstract concepts like lux, the international measurement

apo koncepte abstrakte si lux, njësia ndërkombëtare e matjes së ndriçimit,

of illumination, the Ishihara color perception test values.

vlerat e testit Ishihara për perceptimin e ngjyrave.

When you present those to people who are not well-versed

Kur këto vlera i prezantohen njerëzve, të cilët nuk janë të specializuar

in those aspects of science and that, they become

në këto aspekte të shkencës, ato shndërrohen

salamanders in the noonday sun. It's like

në salamandra të diellit të mesditës.

talking about the tangent of the visual angle, all right?

Është si të flasësh për tangenten e këndit të shikimit, apo jo?

Their eyes just glaze over, all right?

Syte e tyre nuk koncentrohen.

A good forensic expert also has to be a good educator,

Një ekspert i mirë mjeko-ligjor, duhet të jetë gjithashtu dhe një mësues i mirë,

a good communicator, and that's part of the reason

një komunikues i mirë, dhe kjo është një nga arsyet

why we take the pictures, to show not only

se pse ne bëjmë foto, të tregojmë jo vetëm

where the light sources are, and what we call the spill,

ku janë burimet e dritës, dhe se çfarë ne quajmë shpërndarje të saj,

the distribution, but also so that it's easier

por gjithashtu që ta bëjmë më të lehtë

for the trier of fact to understand the circumstances.

shpjegimin e rrethanave.

So these are some of the pictures that, in fact,

Pra, këto janë disa nga fotot që, në fakt,

I used when I testified,

unë i përdora kur dëshmova,

but more importantly were, to me as a scientist,

por më të rëndësishme, për mua si shkenctar,

are those readings, the photometer readings,

janë vlerat qe tregon fotometri,

which I can then convert into actual predictions

të cilat une mund t'i konvertoj në parashikime

of the visual capability of the human eye

të aftësisë vizuale të syrit njerëzor

under those circumstances,

në ato rrethana,

and from my readings that I recorded at the scene

dhe nga vlerat e regjistruara ne skenën e ngjarjes

under the same solar and lunar conditions

nën të njejtat kushte diellore dhe hënore

at the same time, so on and so forth, right,

në të njejtën kohë, e kështu me rradhë,

I could predict

Une munda të parashikoj

that there would be no reliable color perception,

se nuk mund të kishte një perceptim të besueshëm të ngjyrave,

which is crucial for face recognition,

faktor që është kryesor per dallimin e fytyrave,

and that there would be only scotopic vision,

dhe se do të kishte vetëm një vizion skotopik,

which means there would be very little resolution,

what we call boundary or edge detection,

që do të thotë një rezolucion shumë të ulët,

që ne e quajmë detektim i teheve dhe skajeve,

and that furthermore, because the eyes would have been

dhe se për më tepër, për shkak se sytë do të ishin

totally dilated under this light, the depth of field,

totalisht të zgjeruar nën këtë dritë, thellësia e fushës,

the distance at which you can focus and see details,

distanca në të cilën mund të fokusohesh e të shohësh detaje,

would have been less than 18 inches away.

do të ishte më pak se 50 cm larg.

I testified to that to the court,

Dëshmova për këtë edhe në gjyq,

and while the judge was very attentive,

dhe ndërkohë që gjykatësi ishte shumë i vëmendshëm,

it had been a very, very long hearing

ishte një seancë shumë, shumë e gjatë

for this petition for a retrial, and as a result,

për këtë peticion për rigjykimin, dhe si përfundim,

I noticed out of the corner of my eye

unë vura re me bisht syri

that I thought that maybe the judge was going to need

dhe mendova se ndoshta gjykatësit do t'i

a little more of a nudge

duhej më shume për tu bindur

than just more numbers.

sesa thjesht numra.

And here I became a bit audacious,

Në atë moment u bëra i guximshëm,

and I turned

and I asked the judge,

dhe u ktheva

I said, "Your Honor, I think you should go out

dhe e pyeta gjykatësin,

Thashë, "I Nderuar, unë mendoj se ju duhet të dilni jashtë

and look at the scene yourself."

dhe ta shihni skenën me sytë tuaj."

Now I may have used a tone which was more like a dare

Ndoshta mund të kem përdorur një ton që tingëlloi më shumë si sfidues

than a request — (Laughter) —

sesa një kërkesë -- (Të qeshura) --

but nonetheless, it's to this man's credit and his courage

por megjithatë, është falë guximit të këtij njeriu

that he said, "Yes, I will."

kur tha, "Po, do ta bëj."

A shocker in American jurisprudence.

Një tronditje për jurisprudencën Amerikane.

So in fact, we found the same identical conditions,

Pra, ne gjetëm të njejtat kushte identike,

we reconstructed the entire thing again,

rindërtuam të gjithë skenën sërish,

he came out with an entire brigade of sheriff's officers

ai erdhi me të gjithë brigadën e oficerëve

to protect him in this community, all right? (Laughter)

për t'a mbrojtur ate në këtë komunitet, apo jo? (Të qeshura)

We had him stand actually slightly in the street,

E bëmë të qëndronte shumë pranë rrugës,

so closer to the suspect vehicle, the shooter vehicle,

më afër makinës së vrasësit,

than the actual teenagers were,

sesa kishin qenë adoleshentët,

so he stood a few feet from the curb

kështu ai qëndroi pranë buzës së trotuarit

toward the middle of the street.

We had a car that came by,

drejt mesit të rrugës.

same identical car as described by the teenagers, right?

Kishim një makinë në rolin e makinës së vrasësit,

e njëjta siç e kishin përshkruar adoleshentët, në rregull?

It had a driver and a passenger,

Kishte një shofer dhe një pasagjer,

and after the car had passed the judge by,

dhe pasi makina kaloi pranë gjykatësit,

the passenger extended his hand,

pasagjeri zgjati dorën,

pointed it back to the judge as the car continued on,

e ia drejtoi gjykatësit, ndërkohë që makina largohej,

just as the teenagers had described it, right?

tamam ashtu siç e kishin përshkruar adoleshentët, në rregull?

Now, he didn't use a real gun in his hand,

Ai nuk përdori një armë të vërtetë,

so he had a black object in his hand that was similar

por një objekt të zi të ngjashëm

to the gun that was described.

me armën që ishte përshkruar.

He pointed by, and this is what the judge saw.

Ai i drejtoi "armën" dhe kjo ishte ajo që gjykatësi pa.

This is the car 30 feet away from the judge.

Kjo është makina 9 metra larg nga gjykatësi.

There's an arm sticking out of the passenger side

Nga ana e pasagjerit mund të shihni të dalë një krah

and pointed back at you.

That's 30 feet away.

drejtuar tek ju.

Eshtë 9 metra larg.

Some of the teenagers said that in fact the car

Disa nga adoleshentët deklaruan në fakt se makina

was 15 feet away when it shot.

ishte 4,5 metra larg kur ndodhi gjuajtja.

Okay. There's 15 feet.

Okay. Le të themi 4,5 metra.

At this point, I became a little concerned.

Në këtë pikë, unë fillova të shqetësohem pak.

This judge is someone you'd never want to play poker with.

Ky gjykatësi është dikush me të cilin nuk do doje kurre të luaje poker.

He was totally stoic. I couldn't see a twitch of his eyebrow.

Ai ishte krejtësisht stoik. Nuk mund të dalloja asnjë shprehje në sytë e tij.

As përkuljen më të vogël të kokës.

I couldn't see the slightest bend of his head.

I had no sense of how he was reacting to this,

Nuk e kisha idenë më të vogël se si ai do reagonte,

and after he looked at this reenactment,

dhe pas këtij inskenimi,

he turned to me and he says,

"Is there anything else you want me to look at?"

ai u kthye drejt meje e më tha,

"A ka ndonjë gjë tjetër që doni të shoh unë?"

I said, "Your honor," and I don't know whether I was

Unë thashë, "I Nderuar", dhe nuk e di nëse kisha marrë krahë

emboldened by the scientific measurements that I had

nga matjet shkencore që kisha bërë

in my pocket and my knowledge that they are accurate,

dhe siguria se ato ishin të sakta,

or whether it was just sheer stupidity,

apo ishte thjeshtë marrëzi,

which is what the defense lawyers thought — (Laughter) —

siç menduan avokatët e mbrojtjes -- (Të qeshura) --

when they heard me say,

kur më dëgjuan të thoja,

"Yes, Your Honor, I want you stand right there

"Po, I Nderuar, dua të qëndroni pikërisht aty

and I want the car to go around the block again

dhe dua që makina të shkoje rreth bllokut sërish

and I want it to come and I want it to stop

dhe dua të vijë e të ndalojë

right in front of you, three to four feet away,

tamam përballë jush, 1 meter larg,

and I want the passenger to extend his hand

dhe dua që pasagjeri të zgjasë dorën

with a black object and point it right at you,

and you can look at it as long as you want."

me një objekt të zi dhe ta drejtojë atë drejt jush,

dhe ju mund ta shihni aq gjatë sa të dëshironi."

And that's what he saw. (Laughter)

Dhe kjo është ajo çka ai pa. (Të qeshura)

You'll notice, which was also in my test report,

Do ta vini re, diçka që e kam shkruar dhe në raportin e testit,

all the dominant lighting is coming from the north side,

e gjithë drita mbizotëruese vjen nga ana veriore,

which means that the shooter's face would

fakt që tregon se fytyra e gjuajtësit

have been photo-occluded. It would have been backlit.

do të ishte e errët. Do ta kishte dritën mbrapa.

Furthermore, the roof of the car

Për më tepër, çatia e makinës

is causing what we call a shadow cloud inside the car

shkakton brenda makinës atë që ne quajmë reja e hijes

which is making it darker.

dhe e bën akoma më të errët.

And this is three to four feet away.

Dhe kjo është 1 metër larg.

Why did I take the risk?

Pse e ndërmora unë këtë rrezik?

I knew that the depth of field was 18 inches or less.

Unë e dij që thellësia e fushës ishte 45 cm apo më pak.

Three to four feet, it might as well have been

1 metër, mund edhe të kishte qenë

a football field away.

një fushë futbolli larg.

This is what he saw.

Kjo ishte ajo çka ai pa.

He went back, there was a few more days of evidence

Ai u kthye mbrapsht, kaluan ca ditë të tjera me dëgjimin

that was heard. At the end of it,

e dëshmive. Në fund,

he made the judgment that he was going to grant

ai gjykoi se duhej të jepte të drejtën

the petition for a retrial.

për një rigjykim.

And furthermore, he released Mr. Carrillo

Dhe për më tepër, ai e liroi Z.Carrillo

so that he could aid in the preparation of his own defense

kështu që ai të mund të përgatitej për vetëmbrojtje

if the prosecution decided to retry him.

nëse prokurori do të vendoste ta gjykonte sërish.

Which they decided not to.

Gje e cila nuk ndodhi.

He is now a freed man. (Applause)

Ai është tashmë një njeri i lirë. (Duartrokitje)

(Applause)

This is him embracing his grandmother-in-law.

(Duartrokitje)

Ky është ai duke përqafuar gjyshen e të dashurës.

He -- His girlfriend was pregnant when he went to trial,

E dashura e tij ishte shtatzënë kur ai u dërgua në gjyq,

right? And she had a little baby boy.

dhe ajo lindi një djalë të vogël.

He and his son are both attending Cal State, Long Beach

Ai dhe i biri janë të dy duke ndjekur tani, California State University,

right now taking classes. (Applause)

në Long Beach, për studime. (Duartrokitje)

And what does this example --

Dhe çfarë tregon ky shembull --

what's important to keep in mind for ourselves?

çfarë është e rëndësishme të mbajmë mend, cili është mësimi?

First of all, there's a long history of antipathy

Pikë së pari, ka një histori të gjatë antipatie

between science and the law

mes shkencës dhe ligjit

in American jurisprudence.

në jurisprudencën Amerikane.

I could regale you with horror stories of ignorance

Unë mund t'ju servirja histori të tmerrshme injorance

over decades of experience as a forensic expert

nga dekada eksperience si ekspert mjeko-ligjor

of just trying to get science into the courtroom.

duke u munduar ta fusja shkencën në dhomën e gjykimit.

The opposing council always fight it and oppose it.

Avokatin mbrojtes gjithmonë e luftojnë dhe e kundërshtojnë.

One suggestion is that all of us become much more

Nje sugjerim do ishte që secili prej nesh të pajtohej pak më shumë

attuned to the necessity, through policy,

me domosdoshmërinë e shkencës dhe përmes politikave,

through procedures,

e proçedurave,

to get more science in the courtroom,

të përfshijmë më shumë shkencë në dhomën e gjykimit,

and I think one large step toward that

dhe unë mendoj se një hap i madh drejt saj

is more requirements,

do ishte rritja e kërkesave,

with all due respect to the law schools,

me gjithë respektin që kam për shkollat e ligjit,

of science, technology, engineering, mathematics

të shkencës, teknologjisë, inxhinierisë, matematikës

for anyone going into the law,

për çdokënd që studion ligjin,

because they become the judges.

sepse janë ata që bëhen gjykatës.

Think about how we select our judges in this country.

Mendoni se si ne i zgjedhim gjykatësit në vendin tonë.

It's very different than most other cultures. All right?

Është shumë më ndryshe sesa shumica e kulturave të tjera, apo jo?

The other one that I want to suggest,

Diçka tjetër që doja të sugjeroja,

the caution that all of us have to have,

kujdesi që të gjithë duhet të tregojmë,

I constantly have to remind myself,

më duhet t'ia rikujtoj rregullisht vetes,

about just how accurate are the memories

ndaj saktësisë së kujtimeve tona

that we know are true, that we believe in?

të cilat mendojmë se janë të vërteta, tek të cilat besojmë.

There is decades of research,

Dekada kërkimi,

examples and examples of cases like this,

me shembuj e shembuj të rasteve të tilla,

where individuals

ku individët

really, really believe. None of those teenagers

vërtet, vërtet besojnë. Asnjë nga ato adoleshentë

who identified him

që e identifikuan

thought that they were picking the wrong person.

nuk e menduan se po zgjidhnin personin e gabuar.

None of them thought they couldn't see the person's face.

Asnjë nga ata nuk mendoi se nuk mund ta shihte fytyrën e personit.

We all have to be very careful.

Duhet të jemi të gjithë mjaft të kujdesshëm.

All our memories are reconstructed memories.

Të gjitha kujtimet tona janë kujtime të rindërtuara.

They are the product of what we originally experienced

Ato janë produkt i asaj që ne vërtet kemi përjetuar

and everything that's happened afterwards.

dhe çdo gjë e ndodhur në vazhdim.

They're dynamic.

Ato janë dinamike.

They're malleable. They're volatile,

Janë të deformueshëm, të paqëndrueshëm,

and as a result, we all need to remember to be cautious,

dhe si pasojë, duhet të gjithë te jemi të ndërgjegjshëm,

se saktësia e kujtimeve tona

that the accuracy of our memories

is not measured in how vivid they are

nuk matet me gjallërinë e tyre

nor how certain you are that they're correct.

as me se sa të sigurtë jemi se ato janë të sakta.

Thank you. (Applause)

Faleminderit. (Duartrokitje)