Rob Harmon: How the market can keep streams flowing

Tłumaczenie: Piotr Ożga Korekta: Marcin Kasiak

This is a river.

To jest rzeka.

A to strumień.

This is a stream.

This is a river.

To jest rzeka.

To dzieje się w całym kraju.

This is happening all over the country.

There are tens of thousands of miles of dewatered streams in the United States.

W USA mamy dziesiątki tysięcy mil

wyschniętych strumieni.

On this map, the colored areas represent water conflicts.

Na tej mapie,

kolorowe miejsca oznaczają problemy z wodą.

Similar problems are emerging in the East as well.

To samo dzieje się też na wschodzie kraju.

Przyczyny są różne w każdym stanie,

The reasons vary state to state, but mostly in the details.

ale przejdźmy do szczegółów.

W samej Montanie mamy 6500 km

There are 4,000 miles of dewatered streams in Montana alone.

wysuszonych strumieni.

They would ordinarily support fish and other wildlife.

Mogłyby służyć rybom i dzikiej naturze.

They're the veins of the ecosystem,

Są żyłami ekosystemu,

niestety często pustymi.

and they're often empty veins.

Opowiem wam historię

I want to tell you the story of just one of these streams,

jednego z takich strumieni

because it's an archetype for the larger story.

który jest tylko archetypem dla większego zagadnienia.

This is Prickly Pear Creek.

Chodzi o Prickly Pear Creek.

It runs through a populated area from East Helena to Lake Helena.

Płynie on przez obszar zamieszkały przez ludzi

z miasta East Helena do jeziora Helena.

Jest zamieszkały przez ryby

It supports wild fish including cutthroat, brown and rainbow trout.

takie jak pstrągi tęczowe, potokowe

i łososie Clarka.

Nearly every year for more than a hundred years ...

Prawie co roku

od ponad stu lat

w lecie wyglądał tak.

it looked like this in the summer.

How did we get here?

Jak do tego doszło?

Zaczęło się to pod koniec XIX wieku

Well, it started back in the late 1800s

kiedy ludzie zasiedlali miejsca takie jak Montana.

when people started settling in places like Montana.

In short, there was a lot of water and there weren't very many people.

W skrócie, było mnóstwo wody,

a mało ludzi.

But as more people showed up wanting water,

Ale gdy nowi zaczęli domagać się wody,

the folks who were there first got a little concerned,

mieszkańcy nie byli jednomyślni

and in 1865, Montana passed its first water law.

i w 1865 roku w Montanie ustanowiono pierwsze wodne prawo.

Mówiło ono że każdy w pobliżu strumienia

It basically said, everybody near the stream can share in the stream.

może z niego korzystać.

Oddly, a lot of people showed up wanting to share the stream,

Nowi zaczęli więc korzystać z wody,

and the folks who were there first

a pierwsi mieszkańcy

got concerned enough to bring out their lawyers.

byli na tyle sfrustrowani że zatrudniali prawników.

There were precedent-setting suits in 1870 and 1872,

Powstały oddzielne prawa

w 1870 i 1872 roku

both involving Prickly Pear Creek.

dotyczące Prickly Pear Creek.

W 1921 roku

And in 1921,

the Montana Supreme Court ruled in a case involving Prickly Pear

Sąd Najwyższy stanu Montana

ustanowił że w przypadku Prickly Pear

that the folks who were there first had the first, or "senior water rights."

pierwsi osadnicy mieli pierwszeństwo

w dostępie do wody.

These senior water rights are key.

Te stare prawa wodne są kluczowe.

Problem jest w tym że na zachodzie kraju

The problem is that all over the West now it looks like this.

to wygląda w ten sposób.

Some of these creeks have claims

Niektóre z potoków

for 50 to 100 times more water than is actually in the stream.

miały od 50 do 100 razy więcej wody

niż mają teraz.

And the senior water rights holders, if they don't use their water right,

A starsi posiadacze praw wodnych

jeśli z niego nie korzystają,

they risk losing their water right --

ryzykują utratę tego prawa

przez wartość ekonomiczną wody.

along with the economic value that goes with it.

Nie oszczędzają więc wody.

So they have no incentive to conserve.

So it's not just about the number of people;

Tu nie chodzi tylko o liczbę ludności,

the system itself creates a disincentive to conserve

ale o system który promuje marnowanie wody

ponieważ możesz utracić do niej prawo, jeśli z niej nie korzystasz.

because you can lose your water right if you don't use it.

So after decades of lawsuits and 140 years, now, of experience,

Tak więc po dekadach sporów

i 140 latach doświadczenia,

we still have this.

cały czas to obserwujemy.

To wadliwy system.

It's a broken system.

There's a disincentive to conserve,

Ludzie marnują wodę,

because if you don't use your water right, you can lose your water right.

bo jeśli nie korzystasz z niej,

możesz stracić do niej prawo.

And I'm sure you all know, this has created significant conflicts

Na pewno wiecie że wywołało to już wiele konfliktów

between the agricultural and environmental communities.

pomiędzy społecznościami rolniczymi i ekologicznymi.

OK, now I'm going to change gears here.

OK. Postaram się to zmienić.

Większość z was ucieszy się z tego

Most of you will be happy to know that the rest of the presentation's free ...

że reszta prezentacji będzie improwizowana.

(Laughter)

Inni z was ucieszą się z tego, że będzie ona dotyczyła piwa.

and some of you'll be happy to know that it involves beer.

(Laughter)

(Śmiech)

There's another thing happening around the country,

Krajowe firmy zaczynają interesować się

Krajowe firmy zaczynają interesować się

which is that companies are starting to get concerned

swoim zużyciem wody.

about their water footprint.

They're concerned about securing an adequate supply of water,

Zastanawiają się nad odpowiednim źródłem wody,

they're trying to be really efficient with their water use,

starają się wykorzystać ją wydajnie,

and they're concerned about how their water use

głowią się nad tym jak zużycie wody

affects the image of their brand.

wpływa na ich wizerunek.

Well, it's a national problem,

To jest problem na skalę krajową,

but I'm going to tell you another story from Montana ...

ale opowiem wam kolejną historię z Montany,

and it involves beer.

która dotyczy piwa.

I bet you didn't know, it takes about 5 pints of water

Pewnie nie wiedzieliście że potrzeba 5 litrów wody

to make a pint of beer.

żeby zrobić litr piwa.

If you include all the drain,

Biorąc pod uwagę odparowywanie,

it takes more than a hundred pints of water to make a pint of beer.

to potrzeba ponad sto litrów wody żeby uwarzyć litr piwa.

Obecnie browary w Montanie

Now the brewers in Montana

have already done a lot to reduce their water consumption,

zrobiły wiele w stronę

ograniczenia zużycia wody,

but they still use millions of gallons of water.

ale cały czas zużywają miliony litrów.

I mean, there's water in beer.

Oczywiście, woda jest w piwie.

So what can they do about this remaining water footprint

Co więc mogą oni zrobić

z pozostałym zużyciem

that can have serious effects on the ecosystem?

które ma znaczący wpływ

na ekosystemy?

These ecosystems are really important

Ekosystemy są bardzo ważne

to the Montana brewers and their customers.

dla browarów w Montanie i ich klientów.

After all, there's a strong correlation between water and fishing,

Poza tym, jest mocne powiązanie

między wodą a wędkarstwem.

and for some, there's a strong correlation between fishing and beer.

Dla innych jest mocne powiązanie

między wędkarstwem a piwem.

(Laughter)

(Śmiech)

So the Montana brewers and their customers are concerned

Browary w Montanie i ich klienci zastanawiają się jak temu zaradzić.

and they're looking for some way to address the problem.

Browary w Montanie i ich klienci zastanawiają się jak temu zaradzić.

So how can they address this remaining water footprint?

Jak mogą zrekompensować ubytki wodne?

Przypomnijcie sobie Prickly Pear.

Remember Prickly Pear.

Up until now, business water stewardship

Na razie

prawa dotyczące wody

has been limited to measuring and reducing,

ograniczają się do mierzenia i redukowania zużycia,

a naszą sugestią jest kolejny krok,

and we're suggesting that the next step is to restore.

czyli odzyskiwanie.

Przypomnijcie sobie Prickly Pear.

Remember Prickly Pear.

It's a broken system.

To wadliwy system.

You've got a disincentive to conserve,

Musisz marnować wodę,

because if you don't use your water right, you risk losing your water right.

bo jeśli jej nie będziesz używać to stracisz do niej prawo.

Well, we decided to connect these two worlds --

Postanowiliśmy połączyć te dwa światy...

świat przemysłu

the world of the companies with their water footprints

z ich zużyciem wody

and the world of the farmers

oraz świat farmerów

with their senior water rights on these creeks.

z ich prawami do wody w tych potokach.

In some states,

W niektórych stanach,

senior water rights holders can leave their water in the stream

posiadacze praw wodnych

mogą pozostawić wodę w obiegu

while legally protecting it from others,

legalnie broniąc jej przed innymi

korzystając tym samym z prawa wodnego.

and maintaining their water right.

Przecież

After all, it is their water right,

to jest ich prawo wodne

and if they want to use that water right to help the fish grow in the stream,

i jeżeli chcą z niego korzystać

aby pomóc rybom w strumieniu,

it's their right to do so.

mogą to robić..

But they have no incentive to do so.

Ale nie mają żadnej zachęty aby tak robić.

Pracując z lokalnymi organizacjami

So, working with local water trusts, we created an incentive to do so.

stworzyliśmy taką zachętę.

We pay them to leave their water in stream.

Płacimy im za pozostawienie wody w obiegu.

Oto co się tam dzieje.

That's what's happening here.

This individual has made the choice and is closing this water diversion,

Ten człowiek podjął decyzję

o zamknięciu swojej śluzy

leaving the water in the stream.

i pozostawieniu wody w strumieniu.

He doesn't lose the water right,

Nie traci przy tym prawa do wody,

he just chooses to apply that right, or some portion of it,

po prostu stosuje to prawo,

albo niektóre zapisy,

to the stream, instead of to the land.

dla samego strumienia, zamiast dla ziemii.

Because he's the senior water-rights holder,

Ponieważ jest posiadaczem prawa wodnego,

może pilnować innych przed zużyciem jego wody.

he can protect the water from other users in the stream.

Ok?

OK?

He gets paid to leave the water in the stream.

On dostaje pieniądze za pozostawienie wody w sturmieniu.

Ten człowiek mierzy ile wody

This guy's measuring the water that this leaves in the stream.

w ten sposób pozostało w strumieniu.

We then take the measured water,

Tak zmierzoną wodę

we divide it into thousand-gallon increments.

dzielimy na tysiąc-galonowe części.

Each increment gets a serial number and a certificate,

Każda część otrzymuje swój numer i certyfikat,

a browary i inne przedsiębiorstwa

and then the brewers and others buy those certificates

kupują je

as a way to return water to these degraded ecosystems.

jako rekompensata za wodę

którą pobrali z ekosystemu.

The brewers pay to restore water to the stream.

Browary płacą

aby przywrócić wodę do strumienia.

It provides a simple, inexpensive and measurable way

To zapewnia prostą, tanią

i sprawdzalną metodę

zwracania wody do zniszczonych ekosystemów,

to return water to these degraded ecosystems,

while giving farmers an economic choice

dając tym samym farmerom ekonomiczny wybór

and giving businesses concerned about their water footprints

i dając firmom zainteresowanym swoim zużyciem wody

an easy way to deal with them.

łatwy sposób, aby z nim walczyć.

After 140 years of conflict and 100 years of dry streams,

Po 140 latach konfliktów

i 100 latach wysuszonych strumieni,

a circumstance that litigation and regulation has not solved,

sytuacji, których pozwy sądowe i prawa

nie rozwiązały

stworzyliśmy model potencjalnego

we put together a market-based, willing buyer, willing seller solution --

kupca i potencjalnego sprzedawcy...

model, który nie wymaga aktów prawnych.

a solution that does not require litigation.

It's about giving folks concerned about their water footprints

To po prostu dawanie

ludziom zaniepokojonym zużyciem wody

a real opportunity to put water where it's critically needed,

możliwości

pozostawienia jej, tam gdzie jest niezbędna,

czyli w zdegradowanych ekosystemach,

into these degraded ecosystems,

while at the same time providing farmers a meaningful economic choice

dając tym samym farmerom

dając tym samym farmerom

opłacalną decyzję dotyczącą ich wody.

about how their water is used.

opłacalną decyzję dotyczącą ich wody.

These transactions create allies, not enemies.

Takie transakcje zapewniają przyjaciół, nie wrogów.

They connect people rather than dividing them.

Łączą ludzi, a nie dzielą.

And they provide needed economic support for rural communities.

Zapewniają też niezbędne wsparcie ekonomiczne społeczności rolniczej.

A co najważniejsze, to działa.

And most importantly, it's working.

We've returned more than four billion gallons of water to degraded ecosystems.

Pozostawiliśmy ponad 15 miliardów litrów wody

w zdegradowanych ekosystemach.

Połączyliśmy posiadaczy praw wodnych

We've connected senior water-rights holders

z browarami w Montanie,

with brewers in Montana,

with hotels and tea companies in Oregon,

z hotelami i producentami herbaty w Oregonie

and with high-tech companies that use a lot of water in the Southwest.

oraz z przemysłem technologicznym na południowym zachodzie.

And when we make these connections,

A gdy utworzymy takie połączenia,

we can and we do turn this ...

możemy, a nawet już

zmieniamy to w to.

into this.

(Applause)

Dziękuję bardzo.

Thank you very much.

(Applause)

(Aplauz)