Ron McCallum: How technology allowed me to read

Tłumaczenie: Kasia Natoniewska Korekta: Rysia Wand

When I was about three or four years old,

Kiedy miałem 3 czy 4 lata,

I remember my mum reading a story to me

pamiętam, jak mama czytała książkę

and my two big brothers,

mnie i moim dwóm starszym braciom.

and I remember putting up my hands

Wyciągałem ręce,

to feel the page of the book,

żeby poczuć strony książki,

to feel the picture they were discussing.

poczuć obrazy, które opisywały.

And my mum said, "Darling,

Mama powiedziała: "Kochanie,

remember that you can't see

pamiętaj, że nie widzisz

and you can't feel the picture

i nie czujesz obrazu

and you can't feel the print on the page."

i nie możesz poczuć druku książki".

And I thought to myself,

Pomyślałem sobie:

"But that's what I want to do.

"Ale właśnie tego chcę.

I love stories. I want to read."

Uwielbiam książki, chcę czytać".

Little did I know

Nie wiedziałem,

that I would be part of a technological revolution

że przyczynię się do rewolucji technicznej,

that would make that dream come true.

która spełni ten sen.

I was born premature by about 10 weeks,

Urodziłem się 10 tygodni za wcześnie,

which resulted in my blindness, some 64 years ago.

dlatego straciłem wzrok. Było to jakieś 64 lata temu.

The condition is known as retrolental fibroplasia,

Schorzenie to, zwane retinopatią wcześniaczą,

and it's now very rare in the developed world.

jest dziś rzadkie w krajach rozwiniętych.

Little did I know, lying curled up

Zwinięty w inkubatorze w 1948 roku

in my prim baby humidicrib in 1948

nie miałem pojęcia,

that I'd been born at the right place

że urodziłem się

and the right time,

we właściwym miejscu i czasie,

that I was in a country where I could participate

w kraju, w którym miałem szansę uczestniczyć

in the technological revolution.

w rewolucji technicznej.

There are 37 million totally blind people on our planet,

Na świecie żyje 37 milionów niewidomych,

but those of us who've shared in the technological changes

ale ci, którzy mieli wpływ na zmiany techniczne,

mainly come from North America, Europe,

pochodzą głównie z Ameryki Północnej, Europy,

Japan and other developed parts of the world.

Japonii i innych rozwiniętych części świata.

Computers have changed the lives of us all in this room

Komputery zmieniły życie ludzi na tej sali

and around the world,

oraz ludzi na całym świecie,

but I think they've changed the lives

ale myślę, że szczególnie zmieniły życie

of we blind people more than any other group.

ludzi niewidomych.

And so I want to tell you about the interaction

Opowiem o wpływie

between computer-based adaptive technology

komputerowych technik asystujących

and the many volunteers who helped me over the years

oraz wielu ochotników, którzy pomogli mi

to become the person I am today.

stać się tym, kim jestem dzisiaj.

It's an interaction between volunteers,

To współdziałanie ochotników,

passionate inventors and technology,

zapalonych wynalazców i techniki,

and it's a story that many other blind people could tell.

to historia wielu niewidomych osób.

But let me tell you a bit about it today.

O tym dziś opowiem.

When I was five, I went to school and I learned braille.

W wieku 5 lat nauczyłem się w szkole Braille'a.

It's an ingenious system of six dots

To pomysłowy system sześciu punktów

that are punched into paper,

wybitych na papierze,

and I can feel them with my fingers.

wyczuwalnych palcami.

In fact, I think they're putting up my grade six report.

To chyba moje świadectwo z szóstej klasy.

I don't know where Julian Morrow got that from.

Nie mam pojęcia, jak Julian Morrow je zdobył.

(Laughter)

(Śmiech)

I was pretty good in reading,

Czytałem bardzo dobrze,

but religion and musical appreciation needed more work.

ale religia i muzyka wymagały więcej pracy.

(Laughter)

(Śmiech)

When you leave the opera house,

Przy wyjściu z opery

you'll find there's braille signage in the lifts.

zwróćcie uwagę na znaki Braille'a w windach.

Look for it. Have you noticed it?

Widzieliście je?

I do. I look for it all the time.

Ja tak, zawsze ich szukam.

(Laughter)

(Śmiech)

When I was at school,

Za moich czasów szkolnych

the books were transcribed by transcribers,

ochotnicy przepisywali książki

voluntary people who punched one dot at a time

punkt po punkcie,

so I'd have volumes to read,

więc miałem co czytać.

and that had been going on, mainly by women,

W tym kraju robiły to głównie kobiety,

since the late 19th century in this country,

poczynając od końca XIX wieku.

but it was the only way I could read.

Tylko w ten sposób mogłem czytać.

When I was in high school,

W szkole średniej

I got my first Philips reel-to-reel tape recorder,

dostałem pierwszy magnetofon szpulowy Philipsa.

and tape recorders became my sort of pre-computer

Magnetofony stały się moją pomocą naukową

medium of learning.

tuż przed komputerami.

I could have family and friends read me material,

Rodzina lub przyjaciele czytali mi materiał,

and I could then read it back

który potem mogłem czytać od nowa

as many times as I needed.

dowolną ilość razy.

And it brought me into contact

W ten sposób nawiązałem kontakt

with volunteers and helpers.

z ochotnikami i pomocnikami.

For example, when I studied at graduate school

Gdy studiowałem

at Queen's University in Canada,

na uniwersytecie Queen's w Kanadzie,

the prisoners at the Collins Bay jail agreed to help me.

więźniowie z Collins Bay zgodzili się mi pomóc.

I gave them a tape recorder, and they read into it.

Dałem im magnetofon, na który nagrywali czytany tekst.

As one of them said to me,

Jak powiedział jeden z nich:

"Ron, we ain't going anywhere at the moment."

"Ron, na razie nigdzie się nie wybieramy".

(Laughter)

(Śmiech)

But think of it. These men,

Pomyślcie tylko, ci mężczyźni,

who hadn't had the educational opportunities I'd had,

nie mając możliwości edukacji, jakie ja miałem,

helped me gain post-graduate qualifications in law

pomogli mi zdobyć podyplomowy tytuł prawnika

by their dedicated help.

dzięki swej zaangażowanej pomocy.

Well, I went back and became an academic

Po powrocie zostałem wykładowcą

at Melbourne's Monash University,

na Uniwersytecie Monash w Melbourne.

and for those 25 years,

Przez 25 lat magnetofony

tape recorders were everything to me.

były dla mnie wszystkim.

In fact, in my office in 1990,

W 1990 roku miałem

I had 18 miles of tape.

w biurze 29 km taśmy.

Students, family and friends all read me material.

Czytali mi studenci, rodzina i przyjaciele.

Mrs. Lois Doery,

Pani Lois Doery,

whom I later came to call my surrogate mum,

którą zacząłem nazywać zastępczą matką,

read me many thousands of hours onto tape.

przeczytała i nagrała tysiące godzin.

One of the reasons I agreed to give this talk today

Jednym z powodów mojej dzisiejszej prelekcji

was that I was hoping that Lois would be here

była nadzieja, że Lois tu będzie,

so I could introduce you to her and publicly thank her.

przedstawię ją i publicznie jej podziękuję.

But sadly, her health hasn't permitted her to come today.

Niestety, zdrowie nie pozwoliło jej przybyć.

But I thank you here, Lois, from this platform.

Dziękuję ci, Lois, z tej sceny.

(Applause)

(Oklaski)

I saw my first Apple computer in 1984,

Pierwszy komputer Apple zobaczyłem w 1984 r.

and I thought to myself,

Pomyślałem sobie wtedy:

"This thing's got a glass screen, not much use to me."

"Ten szklany ekran na nic mi się nie przyda".

How very wrong I was.

Bardzo się myliłem.

In 1987, in the month our eldest son Gerard was born,

W 1987 r., kiedy urodził się mój najstarszy syn Gerard,

I got my first blind computer,

dostałem pierwszy komputer dla niewidomych,

and it's actually here.

mam go tu ze sobą.

See it up there?

Widzicie go tu na górze?

And you see it has no, what do you call it, no screen.

Nie ma normalnego ekranu.

(Laughter)

(Śmiech)

It's a blind computer.

To ślepy komputer.

(Laughter)

(Śmiech)

It's a Keynote Gold 84k,

To Keynote Gold 84k,

and the 84k stands for it had 84 kilobytes of memory.

84k to ilość kilobajtów jego pamięci.

(Laughter)

(Śmiech)

Don't laugh, it cost me 4,000 dollars at the time. (Laughter)

Nie śmiejcie się, kosztował mnie 4 tys. dolarów. (Śmiech)

I think there's more memory in my watch.

Chyba mój zegarek ma więcej pamięci.

It was invented by Russell Smith, a passionate inventor

Został wynaleziony przed Russela Smitha, zapalonego wynalazcę

in New Zealand who was trying to help blind people.

z Nowej Zelandii, który pomagał niewidomym.

Sadly, he died in a light plane crash in 2005,

Niestety zginął w wypadku samolotu w 2005 r.

but his memory lives on in my heart.

Pamięć o nim na zawsze pozostanie w moim sercu.

It meant, for the first time,

Po raz pierwszy mogłem

I could read back what I had typed into it.

odczytać to, co zapisałem.

It had a speech synthesizer.

Posiadał syntezator mowy.

I'd written my first coauthored labor law book

Pierwszą współautorską książkę na temat prawa pracy

on a typewriter in 1979 purely from memory.

napisałem w 1979 r. na maszynie do pisania, całkowicie z pamięci.

This now allowed me to read back what I'd written

Mogłem przeczytać to, co napisałem,

and to enter the computer world,

wkroczyć w świat komputerów,

even with its 84k of memory.

nawet jeśli miał tylko 84k pamięci.

In 1974, the great Ray Kurzweil, the American inventor,

W 1974 r. wspaniały amerykański wynalazca, Ray Kurzweil

worked on building a machine that would scan books

pracował nad urządzeniem skanującym książki

and read them out in synthetic speech.

i odczytującym je w mowie syntetycznej.

Optical character recognition units then

Optyczne jednostki rozpoznawania liter

only operated usually on one font,

operowały wtedy zazwyczaj na jednej czcionce,

but by using charge-coupled device flatbed scanners

ale przy pomocy płaskich skanerów z matrycą CCD

and speech synthesizers,

oraz syntezatorów mowy

he developed a machine that could read any font.

Kurzweil opracował urządzenie odczytujące każdą czcionkę.

And his machine, which was as big as a washing machine,

Urządzenie to, wielkie jak pralka,

was launched on the 13th of January, 1976.

zostało wypuszczone na rynek 13 stycznia 1976 r.

I saw my first commercially available Kurzweil

Pierwszego dostępnego na rynku Kurzweila

in March 1989, and it blew me away,

zobaczyłem w marcu 1989 r. i zwariowałem na jego punkcie.

and in September 1989,

We wrześniu 1989 r.,

the month that my associate professorship

kiedy zostałem profesorem nadzwyczajnym

at Monash University was announced,

na Uniwersytecie Monash,

the law school got one, and I could use it.

szkoła prawnicza dostała taki komputer i mogłem go używać.

For the first time, I could read what I wanted to read

Po raz pierwszy mogłem czytać, co chciałem,

by putting a book on the scanner.

skanując książkę.

I didn't have to be nice to people!

Nie musiałem być miły dla ludzi!

(Laughter)

(Śmiech)

I no longer would be censored.

Już nie będę na cenzurowanym.

For example, I was too shy then,

Byłem i nadal jestem zbyt nieśmiały,

and I'm actually too shy now, to ask anybody

aby poprosić kogoś

to read me out loud sexually explicit material.

o przeczytanie na głos treści o tematyce seksualnej.

(Laughter)

(Śmiech)

But, you know, I could pop a book on in the middle of the night, and --

Teraz mogłem zeskanować książkę w środku nocy i...

(Laughter) (Applause)

(Śmiech) (Oklaski)

Now, the Kurzweil reader is simply

Teraz czytnik Kurzweila to po prostu

a program on my laptop.

program na moim laptopie.

That's what it's shrunk to.

Tak się skurczył.

And now I can scan the latest novel

Mogę zeskanować najnowszą powieść,

and not wait to get it into talking book libraries.

nie czekając aż znajdzie się w bibliotece książek mówionych.

I can keep up with my friends.

Dorównuję moim przyjaciołom.

There are many people who have helped me in my life,

Wielu ludzi pomogło mi w życiu,

and many that I haven't met.

ale wielu z nich nigdy nie spotkałem.

One is another American inventor Ted Henter.

Na przykład amerykański wynalazca, Ted Henter.

Ted was a motorcycle racer,

Ted był motocyklistą rajdowym,

but in 1978 he had a car accident and lost his sight,

ale w 1978 r. stracił wzrok w wypadku samochodowym,

which is devastating if you're trying to ride motorbikes.

a to straszne dla motocyklisty rajdowego.

He then turned to being a waterskier

Został narciarzem wodnym

and was a champion disabled waterskier.

i zdobył mistrzowski tytuł dla niepełnosprawnych.

But in 1989, he teamed up with Bill Joyce

Ale w 1989 r., wraz z Billem Joycem,

to develop a program that would read out

stworzył program czytający na głos to,

what was on the computer screen

co zjawiało się na ekranie komputera

from the Net or from what was on the computer.

z internetu lub z dysku komputera.

It's called JAWS, Job Access With Speech,

Nazywa się to JAWS (Job Access With Speech)

and it sounds like this.

i brzmi tak.

(JAWS speaking)

(JAWS mówi)

Ron McCallum: Isn't that slow?

Ron McCallum: Czy nie za wolno?

(Laughter)

(Śmiech)

You see, if I read like that, I'd fall asleep.

Czytając w tym tempie zasypiam.

I slowed it down for you.

Spowolniłem dla was.

I'm going to ask that we play it at the speed I read it.

Poproszę o puszczenie tego w tempie, w jakim czytam.

Can we play that one?

Czy możemy to odtworzyć?

(JAWS speaking)

(JAWS mówi)

(Laughter)

(Śmiech)

RM: You know, when you're marking student essays,

RM: Poprawiając wypracowania studentów,

you want to get through them fairly quickly.

chcę przez nie przebrnąć jak najszybciej.

(Laughter) (Applause)

(Śmiech) (Oklaski)

This technology that fascinated me in 1987

Ta technika, która zafascynowała mnie w 1987 r.

is now on my iPhone and on yours as well.

jest teraz dostępna na moim iPhonie, na waszym też.

But, you know, I find reading with machines

Ale uważam, że czytanie za pomocą urządzeń

a very lonely process.

jest bardzo samotnym procesem.

I grew up with family, friends, reading to me,

Wychowałem się z rodziną, przyjaciółmi, którzy dla mnie czytali

and I loved the warmth and the breath

i uwielbiałem ciepło, oddech

and the closeness of people reading.

i bliskość ludzi czytających.

Do you love being read to?

Lubicie, jak ktoś wam czyta?

And one of my most enduring memories

Jednym z najtrwalszych wspomnień

is in 1999, Mary reading to me and the children

jest Mary, czytająca nam w 1999 r.

down near Manly Beach

niedaleko plaży Manly

"Harry Potter and the Philosopher's Stone."

"Harry'ego Pottera i kamień filozoficzny".

Isn't that a great book?

Czyż to nie wspaniała książka?

I still love being close to someone reading to me.

Nadal uwielbiam być blisko osoby, która mi czyta.

But I wouldn't give up the technology,

Ale nie zrezygnuję z techniki,

because it's allowed me to lead a great life.

bo pozwoliła mi wieść wspaniałe życie.

Of course, talking books for the blind

Oczywiście książki mówione dla niewidomych

predated all this technology.

poprzedzają tę technikę.

After all, the long-playing record was developed

Płyty długogrające pojawiły się

in the early 1930s,

na początku lat 30.,

and now we put talking books on CDs

a dziś książki mówione nagrywane są na płyty CD

using the digital access system known as DAISY.

przy pomocy cyfrowego systemu zapisu zwanego DAISY.

But when I'm reading with synthetic voices,

Kiedy w pracy czytam za pomocą mowy syntetycznej,

I love to come home and read a racy novel

lubię po przyjściu do domu przeczytać pikantną powieść,

with a real voice.

czytaną prawdziwym głosem.

Now there are still barriers

Ludzie niepełnosprawni

in front of we people with disabilities.

nadal napotykają wiele trudności.

Many websites we can't read using JAWS

Nie każdą stronę internetową da się przeczytać za pomocą JAWS

and the other technologies.

lub innych technik.

Websites are often very visual,

Strony internetowe są często bardzo wizualne,

and there are all these sorts of graphs

przedstawiają różne wykresy bez opisów,

that aren't labeled and buttons that aren't labeled,

przyciski też ich nie mają.

and that's why the World Wide Web Consortium 3,

Dlatego World Wide Web Consortium 3,

known as W3C, has developed worldwide standards

w skrócie W3C, opracowało

for the Internet.

ogólnoświatowe standardy dla internetu.

And we want all Internet users or Internet site owners

Chcemy, by użytkownicy internetu i właściciele stron internetowych

to make their sites compatible so that

tworzyli strony w sposób kompatybliny,

we persons without vision can have a level playing field.

tak, by osoby niewidzące miały podobne warunki wyjściowe.

There are other barriers brought about by our laws.

Nowe prawa zwracają uwagę na inne trudności.

For example, Australia,

Przykładowo Australia,

like about one third of the world's countries,

podobnie jak jedna trzecia krajów,

has copyright exceptions which allow books to be brailled

ma wyjątki w prawie autorskim, które pozwalają

or read for we blind persons.

na użycie Braille'a lub czytanie książek dla niewidomych.

But those books can't travel across borders.

Ale książki te nie mogą wydostać się poza granice.

For example, in Spain, there are a 100,000

W Hiszpanii jest około 100 tysięcy

accessible books in Spanish.

książek dostępnych w języku hiszpańskim.

In Argentina, there are 50,000.

W Argentynie jest ich 50 tysięcy.

In no other Latin American country

W innych krajach Ameryki Łacińskiej

are there more than a couple of thousand.

nie więcej niż kilka tysięcy.

But it's not legal to transport the books

Ale przewożenie książek z Hiszpanii

from Spain to Latin America.

do Ameryki Łacińskiej jest nielegalne.

There are hundreds of thousands of accessible books

Setki tysięcy książek dostępnych w USA,

in the United States, Britain, Canada, Australia, etc.,

Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Australii itd.,

but they can't be transported to the 60 countries

nie może trafić do 60 krajów,

in our world where English is the first and the second language.

w których angielski jest pierwszym lub drugim językiem.

And remember I was telling you about Harry Potter.

Mówiłem o Harrym Potterze.

Well, because we can't transport books across borders,

Z powodu zakazu przewożenia książek za granicę

there had to be separate versions read

powstają osobne wersje czytane

in all the different English-speaking countries:

w różnych krajach anglojęzycznych.

Britain, United States, Canada, Australia,

Wielka Brytania, USA, Kanada, Australia

and New Zealand all had to have

i Nowa Zelandia musiały przygotować osobne

separate readings of Harry Potter.

mówione książki o Harrym Potterze.

And that's why, next month in Morocco,

Dlatego za miesiąc różne kraje

a meeting is taking place between all the countries.

spotykają się w Maroko.

It's something that a group of countries

Wtedy grupa krajów

and the World Blind Union are advocating,

oraz Światowa Unia Niewidomych

a cross-border treaty

poprą międzynarodowy układ,

so that if books are available under a copyright exception

pozwalający krajom

and the other country has a copyright exception,

z wyjątkami w prawie autorskim

we can transport those books across borders

na przewożenie książek za granicę

and give life to people, particularly in developing countries,

i przekazywanie ich niewidomym, szczególnie w krajach rozwijających się,

blind people who don't have the books to read.

gdzie niewidomi nie mają dostępu do książek.

I want that to happen.

Chcę, by to się urzeczywistniło.

(Applause)

(Oklaski)

My life has been extraordinarily blessed

W życiu doznałem wielu błogosławieństw,

with marriage and children

małżeństwo, dzieci,

and certainly interesting work to do,

ciekawa praca

whether it be at the University of Sydney Law School,

czy to na wydziale prawa uniwersytetu w Sydney,

where I served a term as dean,

gdzie byłem rektorem,

or now as I sit on the United Nations Committee

czy też w Genewie,.w Komitecie ONZ

on the Rights of Persons with Disabilities, in Geneva.

ds. Praw Osób Niepełnosprawnych.

I've indeed been a very fortunate human being.

Naprawdę jestem szczęśliwym człowiekiem.

I wonder what the future will hold.

Zastanawiam się, co przyniesie przyszłość.

The technology will advance even further,

Technika będzie nadal się rozwijać

but I can still remember my mum saying, 60 years ago,

ale wciąż pamiętam, jak mama mówiła 60 lat temu:

"Remember, darling,

"Pamiętaj, kochanie, nigdy nie będziesz

you'll never be able to read the print with your fingers."

mógł odczytać druku palcami".

I'm so glad that the interaction between braille transcribers,

Cieszy mnie, że współdziałanie osób przepisujących Braillem,

volunteer readers and passionate inventors,

ochotników czytających książki i zapalonych wynalazców

has allowed this dream of reading to come true for me

pozwoliło spełnić marzenie czytania,

and for blind people throughout the world.

moje i wielu niewidomych na całym świecie.

I'd like to thank my researcher Hannah Martin,

Chciałbym podziękować badaczce Hannie Martin,

who is my slide clicker, who clicks the slides,

która zmienia dla mnie slajdy,

and my wife, Professor Mary Crock, who's the light of my life,

oraz mojej żonie, profesor Mary Crock, która jest światłem mojego życia

is coming on to collect me.

i właśnie idzie po mnie.

I want to thank her too.

Chciałbym jej też podziękować.

I think I have to say goodbye now.

Muszę się już pożegnać.

Bless you. Thank you very much.

Bóg zapłać! Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)

Yay! (Applause)

Hurra! (Oklaski)

Okay. Okay. Okay. Okay. Okay. (Applause)

Ok. Już dobrze. (Oklaski)