Deep sea diving ... in a wheelchair | Sue Austin

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Michał Graff Korekta: Rysia Wand

It's wonderful to be here

To wspaniale być tutaj,

to talk about my journey,

by mówić o mojej podróży,

to talk about the wheelchair

by mówić o wózku inwalidzkim

and the freedom it has bought me.

i o wolności, jaką mi przyniósł.

I started using a wheelchair 16 years ago

Zaczęłam używać wózka 16 lat temu,

when an extended illness

kiedy przedłużająca się choroba

changed the way I could access the world.

zmieniła mój sposób dostępu do świata.

When I started using the wheelchair,

Kiedy zaczęłam używać wózka inwalidzkiego,

it was a tremendous new freedom.

była to przeogromna nowa wolność.

I'd seen my life slip away and become restricted.

Wcześniej życie wymykało mi się, było pełne ograniczeń,

It was like having an enormous new toy.

a wózek był jak nowa, wielka zabawka.

I could whiz around and feel the wind in my face again.

Mogłam śmigać wokoło i znów czuć wiatr na twarzy.

Just being out on the street was exhilarating.

Samo przebywanie na ulicy było ekscytujące.

But even though I had this newfound joy and freedom,

Ale mimo tej nowo odnalezionej radości i wolności,

people's reaction completely changed towards me.

reakcje ludzi na mnie uległy całkowitej zmianie.

It was as if they couldn't see me anymore,

Jakby przestali mnie dostrzegać,

as if an invisibility cloak had descended.

jakby okrył mnie płaszcz niewidzialności.

They seemed to see me in terms of their assumptions

Widzieli mnie w świetle własnych uprzedzeń

of what it must be like to be in a wheelchair.

co do życia na wózku inwalidzkim.

When I asked people their associations with the wheelchair,

Kiedy pytałam, co kojarzy się z wózkiem inwalidzkim,

they used words like "limitation," "fear,"

używali takich słów jak "ograniczenie", "lęk",

"pity" and "restriction."

"litość" i "bariera".

I realized I'd internalized these responses

Podświadomie brałam te odpowiedzi do siebie,

and it had changed who I was on a core level.

co zmieniło mnie głęboko w środku.

A part of me had become alienated from myself.

Częściowo wyalienowałam samą siebie.

I was seeing myself not from my perspective,

Widziałam siebie nie z mojej własnej perspektywy,

but vividly and continuously from the perspective

ale żywo i nieprzerwanie z perspektywy

of other people's responses to me.

reakcji innych ludzi na mnie.

As a result, I knew I needed to make my own stories

Poczułam, że muszę stworzyć własną historię

about this experience,

o tym doświadczeniu,

new narratives to reclaim my identity.

nowe narracje, aby odzyskać własną tożsamość.

["Finding Freedom: 'By creating our own stories we learn to take the texts of our lives as seriously as we do 'official' narratives.' — Davis 2009, TEDx Women"]

[Własna opowieść zrównuje treść życia z "oficjalną" narracją - Davis 2009]

I started making work

Rozpoczęłam pracę

that aimed to communicate something

nastawioną na przekazywanie radości i wolności,

of the joy and freedom I felt when using a wheelchair --

jakie czułam przemierzając świat

a power chair -- to negotiate the world.

napędzanym elektrycznie wózkiem.

I was working to transform these internalized responses,

Pracowicie zmieniałam przyswojone reakcje,

to transform the preconceptions that had so shaped

zmieniałam uprzedzenia, które ukształtowały mi tożsamość

my identity when I started using a wheelchair,

na początku używania wózka inwalidzkiego,

by creating unexpected images.

przez kreowanie nieoczekiwanych obrazów.

The wheelchair became an object to paint and play with.

Wózek stał się przedmiotem do malowania i zabawy.

When I literally started leaving

Kiedy zaczęłam dosłownie

traces of my joy and freedom,

zostawiać ślady radości i wolności,

it was exciting to see

z podnieceniem widziałam

the interested and surprised responses from people.

zainteresowanie i zdumione reakcje.

It seemed to open up new perspectives,

Otwierały się nowe perspektywy

and therein lay the paradigm shift.

i w tym leżała zmiana paradygmatu.

It showed that an arts practice

Pokazało to, że sztuka

can remake one's identity

może zmienić tożsamość

and transform preconceptions by revisioning the familiar.

i zmienić prekoncepcje dzięki rewizji tego, co znane.

So when I began to dive, in 2005,

Zaczęłam nurkować w 2005 r.

I realized scuba gear extends your range of activity

Akwalung rozszerzał zakres mojej aktywności

in just the same way as a wheelchair does,

tak samo, jak wózek inwalidzki,

but the associations attached to scuba gear

ale skojarzenia związane z aparatem do nurkowania

are ones of excitement and adventure,

przywodzą na myśl podekscytowanie i przygodę,

completely different to people's responses to the wheelchair.

całkowicie odmiennie od reakcji na wózek.

So I thought, "I wonder what'll happen

Pomyślałam: "Co by się stało,

if I put the two together?" (Laughter) (Applause)

gdyby zestawić je razem? (Śmiech) (Brawa)

And the underwater wheelchair that has resulted

Podwodny wózek inwalidzki

has taken me on the most amazing journey

zabierał mnie w niezwykłą podróż

over the last seven years.

przez ostatnie siedem lat.

So to give you an idea of what that's like,

Aby dać wam odczuć, jak to jest,

I'd like to share with you one of the outcomes

podzielę się rezultatem

from creating this spectacle,

tworzenia tego spektaklu,

and show you what an amazing journey it's taken me on.

i pokażę wspaniałą podróż, na jaką mnie zabrał.

(Music)

(Muzyka)

(Applause)

(Brawa)

It is the most amazing experience,

To najbardziej zdumiewające doświadczenie,

beyond most other things I've experienced in life.

wykraczające poza wszelkie inne doświadczenia.

I literally have the freedom to move

Mogę poruszać się swobodnie

in 360 degrees of space

w 360 stopniach przestrzeni,

and an ecstatic experience of joy and freedom.

z ekstatyczną radością i wolnością.

And the incredibly unexpected thing

Nieoczekiwanie również inni ludzie

is that other people seem to see and feel that too.

chyba to widzą i odczuwają.

Their eyes literally light up,

Oczy im błyszczą.

and they say things like, "I want one of those,"

Mówią: "Ja też tak chcę",

or, "If you can do that, I can do anything."

albo "Jeżeli ty możesz to robić, to ja mogę wszystko".

And I'm thinking, it's because in that moment

To dlatego, że w chwili

of them seeing an object

postrzegania przedmiotu

they have no frame of reference for,

ludzie nie mają dla niego ramy odniesienia.

or so transcends the frames of reference

Ten widok przekracza ramy odniesienia

they have with the wheelchair,

co do wózka inwalidzkiego,

they have to think in a completely new way.

więc muszą myśleć w zupełnie nowy sposób.

And I think that moment of completely new thought

Ten moment całkowicie nowej myśli

perhaps creates a freedom

być może kreuje wolność,

that spreads to the rest of other people's lives.

która przenika do innych aspektów życia.

For me, this means that they're seeing

Dla mnie to oznacza, że dostrzegają

the value of difference,

wartość zróżnicowania,

the joy it brings

radość jaką przynosi.

when instead of focusing on loss or limitation,

Zamiast skupiać uwagę na stracie albo ograniczeniu,

we see and discover the power and joy

widzimy i odkrywamy moc i radość

of seeing the world from exciting new perspectives.

postrzegania świata z nowych, ekscytujących perspektyw.

For me, the wheelchair becomes

Dla mnie wózek staje się

a vehicle for transformation.

pojazdem transformacji.

In fact, I now call the underwater wheelchair "Portal,"

Nazywam ten podwodny wózek "Portalem",

because it's literally pushed me through

bo dosłownie przewiózł mnie

into a new way of being,

w nowy sposób życia,

into new dimensions and into a new level of consciousness.

w nowe wymiary i na nowy poziom świadomości.

And the other thing is,

Co więcej,

that because nobody's seen or heard

nikt dotąd nie widział ani nie słyszał

of an underwater wheelchair before,

o podwodnym wózku inwalidzkim.

and creating this spectacle is about creating

Stworzenie tego spektaklu stworzyło też

new ways of seeing, being and knowing,

nowe sposoby widzenia, bycia i świadomości.

now you have this concept in your mind.

Teraz i wy macie tę koncepcję.

You're all part of the artwork too.

Wszyscy jesteście częścią tej sztuki.

(Applause)

(Brawa)