Sarah Kaminsky: My father the forger

Translator: federica bonaldi Reviewer: Thomas VANDENBOGAERDE

Tłumaczenie: Agata Leśnicka Korekta: Monika Sulima

I am the daughter of a forger,

Jestem córką fałszerza,

not just any forger ...

nie zwykłego fałszerza...

When you hear the word "forger," you often understand "mercenary."

Kiedy słyszycie słowo "fałszerz", często rozumiecie "najemnik".

You understand "forged currency," "forged pictures."

Myślicie o podrabianej walucie i obrazach.

My father is no such man.

Mój ojciec nie jest takim człowiekiem.

For 30 years of his life,

Przez 30 lat swojego życia

he made false papers --

wyrabiał fałszywe dokumenty -

never for himself, always for other people,

nigdy dla siebie, zawsze dla innych

and to come to the aid of the persecuted and the oppressed.

i by pomagać prześladowanym i uciskanym.

Let me introduce him.

Pozwólcie, że go przedstawię.

Here is my father at age 19.

To mój ojciec w wieku 19 lat.

It all began for him during World War II,

Wszystko zaczęło się dla niego podczas II wojny światowej,

when at age 17 he found himself thrust

kiedy w wieku 17 lat został rzucony

into a forged documents workshop.

do warsztatu podrabianych dokumentów.

He quickly became the false papers expert of the Resistance.

Szybko stał się ekspertem ruchu oporu od fałszywych dokumentów.

And it's not a banal story --

I nie jest to banalna historia -

after the liberation he continued

po wyzwoleniu kontynuował

to make false papers until the '70s.

wyrabianie fałszywych dokumentów do lat 70-tych.

When I was a child

Kiedy byłam dzieckiem

I knew nothing about this, of course.

oczywiście nic o tym nie wiedziałam.

This is me in the middle making faces.

To ja w środku stroję miny.

I grew up in the Paris suburbs

Wyrosłam na paryskich przedmieściach

and I was the youngest of three children.

i byłam najmłodszym z trojga dzieci.

I had a "normal" dad like everybody else,

Miałam "normalnego" ojca jak każdy,

apart from the fact that he was 30 years older than ...

poza tym, że był on o 30 lat starszy...

well, he was basically old enough to be my grandfather.

właściwie to był dostatecznie stary by być moim dziadkiem.

Anyway, he was a photographer and a street educator,

Tak czy owak, był on fotografem i pedagogiem ulicy

and he always taught us to obey the law very strictly.

i zawsze uczył nas byśmy bardzo ściśle przestrzegali prawa.

And, of course, he never talked about his past life

I oczywiście nigdy nie mówił o swojej przeszłości

when he was a forger.

kiedy był fałszerzem.

There was, however, an incident I'm going to tell you about,

Jednak był taki incydent, o którym wam opowiem,

that perhaps could have led me suspect something.

który prawdopodobnie powinien był mi dać coś do myślenia.

I was in high school and got a bad grade,

Byłam w szkole średniej i dostałam zły stopień,

a rare event for me,

coś, co mi się rzadko zdarzało,

so I decided to hide it from my parents.

więc zdecydowałam, że ukryję to przed rodzicami.

In order to do that, I set out to forge their signature.

Aby to zrobić, zdecydowałam, że podrobię ich podpisy.

I started working on my mother's signature,

Zaczęłam pracować nad podpisem mojej matki,

because my father's is absolutely impossible to forge.

ponieważ ojca jest absolutnie niemożliwy do podrobienia.

So, I got working. I took some sheets of paper

Więc zaczęłam pracować. Wzięłam kartki papieru

and started practicing, practicing, practicing,

i zaczęłam ćwiczyć, ćwiczyć, ćwiczyć,

until I reached what I thought was a steady hand,

dopóki nie osiągnęłam stabilności ręki

and went into action.

i zaczęłam działać.

Later, while checking my school bag,

Potem, podczas przeglądania mojej teczki,

my mother got hold of my school assignment and immediately saw that the signature was forged.

moja matka znalazła zadanie domowe i natychmiast zauważyła, że podpis został podrobiony.

She yelled at me like she never had before.

Krzyczała na mnie jak nigdy przedtem.

I went to hide in my bedroom, under the blankets,

Poszłam się schować do sypialni, pod koce,

and then I waited for my father to come back from work

a potem czekałam na ojca aż wróci z pracy

with, one could say, much apprehension.

z, można powiedzieć, dużym lękiem.

I heard him come in.

Słyszałam jak wchodzi.

I remained under the blankets. He entered my room,

Zostałam pod kocami. Wszedł do mojego pokoju,

sat on the corner of the bed,

usiadł na rogu łóżka

and he was silent, so I pulled the blanket from my head,

i był cicho, więc ściągnęłam koc z głowy,

and when he saw me he started laughing.

a kiedy mnie zobaczył zaczął się śmiać.

He was laughing so hard, he could not stop and he was holding my assignment in his hand.

Śmiał się tak bardzo, że nie mógł przestać i trzymał moje zadanie domowe w dłoni.

Then he said, "But really, Sarah, you could have worked harder! Can't you see it's really too small?"

Potem powiedział: "No naprawdę, Sarah, mogłaś się postarać bardziej! Nie widzisz, że podpis jest za mały?"

Indeed, it's rather small.

Rzeczywiście, jest dość mały.

I was born in Algeria.

Urodziłam się w Algierii.

There I would hear people say my father was a "moudjahid"

Tam słyszałam, jak ludzie mówili, że mój ojciec jest "mudżahidem",

and that means "fighter."

a to oznacza "wojownika".

Later on, in France, I loved eavesdropping on grownups' conversations,

Później, we Francji, kochałam podsłuchiwać rozmowy dorosłych

and I would hear all sorts of stories about my father's previous life,

i słyszałam różne historie o przeszłości mojego ojca,

especially that he had "done" World War II,

szczególnie to, że "działał" podczas II wojny światowej,

that he had "done" the Algerian war.

że "działał" podczas wojny w Algierii.

And in my head I would be thinking that "doing" a war meant being a soldier.

I w głowie myślałam sobie, że "działanie" oznacza bycie żołnierzem.

But knowing my father, and how he kept saying that he was a pacifist and non-violent,

Ale znając swojego ojca i to jak powtarzał, że jest pacyfistą i nie znosi przemocy,

I found it very hard to picture him with a helmet and gun.

było mi bardzo trudno wyobrazić go sobie z hełmem i pistoletem.

And indeed, I was very far from the mark.

I rzeczywiście, byłam bardzo daleko od prawdy.

One day, while my father was working on a file

Pewnego dnia, gdy mój ojciec pracował nad formularzem

for us to obtain French nationality,

byśmy dostali francuskie obywatelstwo,

I happened to see some documents

zobaczyłam pewne dokumenty,

that caught my attention.

które zwróciły moją uwagę.

These are real!

Te są prawdziwe!

These are mine, I was born an Argentinean.

Są moje, urodziłam się w Argentynie.

But the document I happened to see

Ale dokument, który zobaczyłam,

that would help us build a case for the authorities

który miał nam pomóc przedstawić argumenty przed władzą,

was a document from the army

był dokumentem od wojska,

that thanked my father for his work

które dziękowało mojemu ojcu za jego pracę

on behalf of the secret services.

w imieniu służb specjalnych.

And then, suddenly, I went "wow!"

A potem, nagle, pomyślałam "wow!".

My father, a secret agent?

Mój ojciec tajnym agentem?

It was very James Bond.

To było bardzo w stylu Jamesa Bonda.

I wanted to ask him questions, which he didn't answer.

Chciałam zadawać mu pytania, na które nie odpowiadał.

And later, I told myself that

A potem powiedziałam sobie, że

one day I would have to question him.

pewnego dnia będę musiała go zapytać.

And then I became a mother and had a son,

A potem zostałam matką i miałam syna

and finally decided it was time -- that he absolutely had to talk to us.

i w końcu zdecydowałam, że to już czas - że koniecznie musi nam powiedzieć.

I had become a mother

Zostałam matką,

and he was celebrating his 77th birthday,

a on obchodził 77-me urodziny

and suddenly I was very, very afraid.

i nagle bardzo się wystraszyłam.

I feared he'd go

Bałam się, że odejdzie

and take his silences with him,

i zabierze ze sobą swoje milczenie

and take his secrets with him.

oraz sekrety.

I managed to convince him that it was important for us,

Udało mi się go przekonać, że było to dla nas ważne,

but possibly also for other people

ale pewnie także dla innych ludzi,

that he shared his story.

by opowiedział swoją historię.

He decided to tell it to me

Zdecydował się mi to opowiedzieć,

and I made a book,

a ja napisałam książkę,

from which I'm going to read you some excerpts later.

której niektóre fragmenty przeczytam wam później.

So, his story. My father was born in Argentina.

Więc jego historia. Mój ojciec urodził się w Argentynie.

His parents were of Russian descent.

Jego rodzice mieli rosyjskie pochodzenie.

The whole family came to settle in France in the '30s.

Cała rodzina osiedliła się we Francji w latach 30-tych.

His parents were Jewish, Russian and above all, very poor.

Jego rodzice byli Żydami, Rosjanami, a ponad wszystko bardzo biednymi ludźmi.

So at the age of 14 my father had to work.

Więc w wieku 14 lat mój ojciec musiał pracować.

And with his only diploma,

I ze swoim jedynym dyplomem,

his primary education certificate,

świadectwem ukończenia szkoły podstawowej,

he found himself working at a dyer - dry cleaner.

zaczął pracować u barwiarza, w pralni chemicznej.

That's where he discovered something totally magical,

To tam odkrył coś zupełnie magicznego,

and when he talks about it, it's fascinating --

a kiedy o tym mówi jest to fascynujące -

it's the magic of dyeing chemistry.

to magia barwników chemicznych.

During that time the war was happening

W tym czasie toczyła się wojna,

and his mother was killed when he was 15.

a jego matka została zabita kiedy miał 15 lat.

This coincided with the time when

To zbiegło się w czasie z tym, kiedy

he threw himself body and soul into chemistry

ciałem i duszą wciągnął się w chemię,

because it was the only consolation for his sadness.

ponieważ było to jedyne pocieszenie w jego smutku.

All day he would ask many questions to his boss

Całymi dniami zadawał wiele pytań swojemu szefowi

to learn, to accumulate more and more knowledge,

by się uczyć, gromadzić coraz więcej wiedzy,

and at night, when no one was looking,

a w nocy, kiedy nikt nie patrzył,

he'd put his experience to practice.

wykorzystywał swoje doświadczenie w praktyce.

He was mostly interested in ink bleaching.

Był najbardziej zainteresowany wywabianiem atramentu.

All this to tell you

Mówiąc to wszystko,

that if my father became a forger, actually,

jeśli mój ojciec został fałszerzem,

it was almost by accident.

to w rzeczywistości było to niemal przypadkiem.

His family was Jewish, so they were hounded.

Jego rodzina była żydowska, więc byli ścigani.

Finally they were all arrested and taken to the Drancy camp

W końcu wszyscy zostali aresztowani i zabrani do obozu Drancy,

and they managed to get out at the last minute thanks to their Argentinean papers.

ale zdołali się wydostać w ostatniej chwili dzięki argentyńskim papierom.

Well, they were out,

Wyszli, ale zawsze byli w niebezpieczeństwie.

but they were always in danger. The big "Jew" stamp was still on their papers.

Wielka pieczątka "Żyd" wciąż widniała w ich papierach.

It was my grandfather who decided they needed false documents.

To mój dziadek zdecydował, że potrzebują fałszywych dokumentów.

My father had been instilled with such respect for the law

Mojemu ojcu wpojono taki szacunek do prawa,

that although he was being persecuted,

że choć był prześladowany,

he'd never thought of false papers.

nigdy nie pomyślałby o fałszywych papierach.

But it was he who went to meet a man from the Resistance.

Ale to on poszedł na spotkanie z człowiekiem z ruchu oporu.

In those times documents had hard covers,

W tamtych czasach dokumenty miały twarde okładki,

they were filled in by hand,

były one wypełniane ręcznie

and they stated your job.

i zawierały informację o pracy.

In order to survive, he needed

Aby przetrwać potrzebował

to be working. He asked the man

pracować. Poprosił mężczyznę

to write "dyer."

by napisał "barwiarz".

Suddenly the man looked very, very interested.

Nagle ten człowiek wyglądał na bardzo, bardzo zainteresowanego.

As a "dyer," do you know how to bleach ink marks?

Jako "barwiarz" czy wiesz jak wybawić atrament?

Of course he knew.

Oczywiście, że wiedział.

And suddenly the man started explaining that

I nagle ten człowiek zaczął tłumaczyć, że

actually the whole Resistance had a huge problem:

w rzeczywistości cały ruch oporu miał wielki problem:

even the top experts

nawet najwięksi eksperci

could not manage to bleach an ink, called "indelible,"

nie mogli wywabić atramentu nazywanego "niezmywalny",

the "Waterman" blue ink.

niebieski atrament "Watermana".

And my father immediately replied that he knew exactly

A mój ojciec natychmiast odpowiedział, że wie dokładnie

how to bleach it.

jak go wywabić.

Now, of course, the man was very impressed with this young man of 17

Oczywiście mężczyzna był pod wielkim wrażeniem tego 17-letniego młodego chłopaka,

who could immediately give him the formula, so he recruited him.

który mógł od razu dać mu przepis, więc zrekrutował go.

And actually, without knowing it, my father had invented something

I rzeczywiście, nie wiedząc tego, mój ojciec wynalazł coś,

we can find in every schoolchild's pencil case:

co możemy znaleźć w piórniku każdego ucznia:

the so-called "correction pen."

tak zwany korektor.

(Applause)

(Oklaski)

But it was only the beginning.

Ale to był tylko początek.

That's my father.

To mój ojciec.

As soon as he got to the lab,

Kiedy tylko dostał się do laboratorium,

even though he was the youngest,

chociaż był najmłodszy,

he immediately saw that there was a problem with the making of forged documents.

od razu zauważył, że jest problem z oznaczaniem podrobionych dokumentów.

All the movements stopped at falsifying.

Wszystkie ruchy zatrzymywały się przy falsyfikowaniu.

But demand was ever-growing

Ale zapotrzebowanie wciąż rosło

and it was difficult to tamper with existing documents.

i było trudno manipulować istniejące dokumenty.

He told himself it was necessary to make them from scratch.

Powiedział sobie, że trzeba robić je od nowa.

He started a press. He started photoengraving.

Uruchomił prasę. Zajął się fotograwiurą.

He started making rubber stamps.

Wyrabiał gumowe pieczęcie.

He started inventing all kind of things --

Zaczął wynajdować różne rzeczy -

with some materials he invented a centrifuge using a bicycle wheel.

przy użyciu pewnych materiałów wynalazł wirówkę używając koła rowerowego.

Anyway, he had to do all this

W każdym razie, robił to wszystko,

because he was completely obsessed with output.

bo miał obsesję na punkcie produkcji.

He had made a simple calculation:

Dokonał prostych obliczeń:

In one hour he could make 30 forged documents.

w godzinę mógł wykonać 30 podrobionych dokumentów.

If he slept one hour, 30 people would die.

Jeśli prześpi godzinę, 30 ludzi umrze.

This sense of

To poczucie odpowiedzialności

responsibility for other people's lives when he was just 17 --

za życie innych ludzi, gdy miał tylko 17 lat -

and also his guilt for being a survivor,

a także jego poczucie winy dlatego, że przetrwał

since he had escaped the camp when his friends had not --

od kiedy uciekł z obozu, podczas gdy jego koledzy nie -

stayed with him all his life.

pozostały z nim na całe życie.

And this is maybe what explains why, for 30 years,

I może to wyjaśnia dlaczego, przez 30 lat,

he continued to make false papers

nadal wyrabiał fałszywe dokumenty

at the expense of all kinds of sacrifices.

kosztem różnych wyrzeczeń.

I'd like to talk about those sacrifices,

Chciałabym opowiedzieć o tych wyrzeczeniach,

because there were many.

ponieważ było ich wiele.

There were obviously financial sacrifices

Były oczywiście finansowe ofiary,

because he always refused to be paid.

ponieważ zawsze odmawiał zapłaty.

To him, being paid would have meant being a mercenary.

Dla niego, pobieranie opłaty oznaczałoby bycie najemnikiem.

If he had accepted payment,

Gdyby przyjmował zapłatę,

he wouldn't be able to say "yes" or "no"

nie mógłby powiedzieć "tak" lub "nie"

depending on what he deemed a just or unjust cause.

zależnie od tego co uznawał za sprawiedliwą lub niesprawiedliwą sprawę.

So he was a photographer by day,

Więc w ciągu dnia był fotografem,

and a forger by night for 30 years.

a fałszerzem nocami przez 30 lat.

He was broke all of the time.

Był bankrutem cały czas.

Then there were the emotional sacrifices:

Były także koszty emocjonalne:

How can one live with a woman while having so many secrets?

Jak można żyć z kobietą mając tak wiele sekretów?

How can one explain what one does at night in the lab, every single night?

Jak można wyjaśnić co się robi nocami w laboratorium co noc?

Of course, there was another kind of sacrifice

Oczywiście był inny rodzaj poświęcenia

involving his family that I understood much later.

związany z jego rodziną, który zrozumiałam dużo później.

One day my father introduced me to my sister.

Pewnego dnia mój ojciec przedstawił mnie mojej siostrze.

He also explained to me that I had a brother, too,

Wyjaśnił mi także, że mam również brata

and the first time I saw them I must have been three or four,

i pierwszy raz, kiedy ich zobaczyłam musiałam mieć trzy czy cztery latka,

and they were 30 years older than me.

a oni byli o 30 lat starsi ode mnie.

They are both in their sixties now.

Oboje mają teraz przeszło 60 lat.

In order to write the book,

Aby napisać książkę,

I asked my sister questions. I wanted to know who my father was,

zadawałam mojej siostrze pytania. Chciałam wiedzieć kim był mój ojciec,

who was the father she had known.

kim był ojciec, którego ona znała.

She explained that the father that she'd had

Wyjaśniła mi, że ojciec którego miała

would tell them he'd come and pick them up on Sunday to go for a walk.

mówił im, że przyjdzie i zabierze ich w niedzielę na spacer.

They would get all dressed up and wait for him,

Ubierali się i czekali na niego,

but he would almost never come.

ale on prawie nigdy nie przychodził.

He'd say, "I'll call." He wouldn't call.

Mówił: "Zadzwonię" i nie dzwonił.

And then he would not come.

A potem nie przychodził.

Then one day he totally disappeared.

Potem pewnego dnia całkiem zniknął.

Time passed,

Czas mijał,

and they thought he had surely forgotten them,

a one myśleli, że na pewno o nich zapomniał,

at first.

na początku.

Then as time passed,

Potem, gdy mijał czas,

at the end of almost two years, they thought,

pod koniec prawie dwóch lat, pomyśleli:

"Well, perhaps our father has died."

"Cóż, może nasz ojciec umarł."

And then I understood

I wtedy zrozumiałam,

that asking my father so many questions

że zadawanie ojcu tak wielu pytań

was stirring up a whole past he probably didn't feel like talking about

rozpalało całą przeszłość i której pewnie nie chciał mówić,

because it was painful.

ponieważ było to bolesne.

And while my half brother and sister thought they'd been abandoned,

I gdy mój przyrodni brat i siostra myśleli, że zostali porzuceni,

orphaned,

osieroceni,

my father was making false papers.

mój ojciec robił fałszywe dokumenty.

And if he did not tell them, it was of course to protect them.

I nie powiedział im, ponieważ oczywiście chciał ich chronić.

After the liberation he made false papers

Po wyzwoleniu robił fałszywe dokumenty,

to allow the survivors of concentration camps to immigrate to Palestine

by pozwolić tym, którzy przetrwali obozy koncentracyjne, emigrować do Palestyny

before the creation of Israel.

przed utworzeniem Izraela.

And then, as he was a staunch anti-colonialist,

A potem, ponieważ był zagorzałym antykolonialistą,

he made false papers for Algerians during the Algerian war.

wyrabiał fałszywe papiery dla Algierczyków podczas wojny w Algierii.

After the Algerian war,

Po wojnie algierskiej,

at the heart of the international resistance movements,

w sercu międzynarodowych ruchów oporu,

his name circulated

krążyło jego imię

and the whole world came knocking at his door.

i cały świat pukał do jego drzwi.

In Africa there were countries fighting for their independence:

W Afryce były kraje walczące o swoją niepodległość:

Guinea, Guinea-Bissau, Angola.

Gwinea, Gwinea-Biaasu, Angola.

And then my father connected with Nelson Mandela's anti-apartheid party.

Potem mój ojciec związał się z partią Nelsona Mandeli przeciw apartheidowi.

He made false papers for persecuted black South Africans.

Wyrabiał fałszywe papiery dla prześladowanych czarnych mieszkańców Afryki Południowej.

There was also Latin America.

Była także Ameryka Łacińska.

My father helped those who resisted dictatorships

Mój ojciec pomagał tym, którzy stawiali opór dyktaturze

in the Dominican Republic, Haiti,

w Republice Dominikańskiej, na Haiti

and then it was the turn of Brazil, Argentina, Venezuela, El Salvador, Nicaragua,

a potem była Brazylia, Argentyna, Wenezuela, El Salvator, Nikaragua,

Colombia, Peru, Uruguay, Chile and Mexico.

Kolumbia, Peru, Urugwaj, Chile i Meksyk.

Then there was the Vietnam War.

Potem była wojna w Wietnamie.

My father made false papers for the American deserters

Mój ojciec wyrabiał fałszywe papiery dla amerykańskich dezerterów,

who did not wish to take up arms against the Vietnamese.

którzy nie chcieli walczyć przeciw Wietnamczykom.

Europe was not spared either.

Europa także nie była oszczędzona.

My father made false papers for the dissidents

Mój ojciec fałszował papiery dla dysydentów

against Franco in Spain, Salazar in Portugal,

przeciwko Franco w Hiszpanii, Salazarowi w Portugalii,

against the colonels' dictatorship in Greece,

przeciw dyktaturze pułkownika w Grecji,

and even in France.

a nawet we Francji.

There, just once, it happened in May of 1968.

Tam, tylko raz, zdarzyło się to w maju 1968 roku.

My father watched, benevolently, of course,

Mój ojciec obserwował, oczywiście życzliwie

the demonstrations of the month of May,

demostracje w maju,

but his heart was elsewhere, and so was his time

ale jego serce było gdzie indziej,

because he had over 15 countries to serve.

miał 15 krajów do obsłużenia.

Once, though, he agreed to make false papers

Raz zgodził się zrobić fałszywe papiery

for someone you might recognize.

dla kogoś, kogo możecie rozpoznać.

(Laughter)

(Śmiech)

He was much younger in those days,

Był wówczas znacznie młodszy,

and my father agreed to make false papers

a mój ojciec zgodził się zrobić fałszywe dokumenty

to enable him to come back and speak at a meeting.

by umożliwić mu powrót i wypowiedzenie się na zebraniu.

He told me that those false papers were the most media-relevant

Powiedział mi, że te fałszywe papiery były najbardziej medialne

and the least useful he'd had to make in all his life.

i najmniej przydatne wśród wszystkich jakie w życiu zrobił.

But, he agreed to do it,

Ale zgodził się na to,

even though Daniel Cohn-Bendit's life was not in danger,

choć życie Daniela Cohn-Bendita nie było w niebezpieczeństwie

just because

tylko dlatego,

it was a good opportunity

że była to dobra okazja,

to mock the authorities,

by zadrwić z władz

and to show them that there's nothing more porous than borders --

i pokazać im, że nie ma nic mniej szczelnego niż granice -

and that ideas have no borders.

i że idee nie znają granic.

All my childhood,

Całe moje dzieciństwo,

while my friends' dads would tell them Grimm's fairy tales,

podczas gdy ojcowie moich przyjaciół opowiadali bajki braci Grimm,

my father would tell me stories about very unassuming heroes

mój ojciec opowiadał mi historie o bardzo skromnych bohaterach

with unshakeable utopias

z niezachwianymi utopiami,

who managed to make miracles.

którzy zdołali czynić cuda.

And those heroes did not need an army behind them.

I ci bohaterowie nie potrzebowali żadnej armii, która by za nimi stała.

Anyhow, nobody would have followed them,

Tak czy owak nikt by za nimi nie podążał,

except for a handful [of] men and women of conviction and courage.

poza garstką mężczyzn i kobiet z przekonaniem i odwagą.

I understood much later

Znacznie później zrozumiałam,

that actually it was his own story my father would tell me to get me to sleep.

że w rzeczywistości była to własna historia mojego ojca, którą opowiadał mi na dobranoc.

I asked him whether, considering the sacrifices he had to make,

Zapytałam go czy, wziąwszy pod uwagę poświęcenia,

he ever had any regrets.

kiedykolwiek żałował.

He said no.

Powiedział, że nie.

He told me that he would have been unable

Powiedział mi, że nie byłby w stanie

to witness or submit to injustice without doing anything.

przyglądać się lub poddawać niesprawiedliwości nie robiąc nic.

He was persuaded, and he's still convinced

Został przekonany i jest nadal o tym przeświadczony,

that another world is possible --

że inny świat jest możliwy -

a world where no one would ever need a forger.

świat gdzie nikt nigdy nie będzie potrzebował fałszerza.

He's still dreaming about it.

Wciąż o tym marzy.

My father

Mój ojciec

is here in the room today.

jest tutaj dzisiaj.

His name is Adolfo Kaminsky and I'm going to ask him to stand up.

Nazywa się Adolfo Kaminsky i poproszę go, żeby wstał.

(Applause)

(Oklaski)

Thank you.

Dziękuję.