Psychedelic Science | Fabian Oefner | TED Talks

Tłumaczenie: Anna Snela Korekta: Rysia Wand

An image is worth more than a thousand words,

Obraz jest wart więcej niż tysiąc słów,

so I'm going to start my talk

zacznę więc prelekcję od tego,

by stop talking and show you a few images

że przestanę mówić i pokażę kilka zdjęć,

that I recently captured.

które ostatnio zrobiłem.

So by now, my talk is already 6,000 words long,

Moja prelekcja ma już 6 tysięcy słów,

and I feel like I should stop here.

więc chyba czas skończyć.

(Laughter)

(Śmiech)

At the same time, I probably owe you

Chyba jednak jestem wam winny

some explanation

kilka słów wyjaśnienia

about the images that you just saw.

tego, co przed chwilą zobaczyliście.

What I am trying to do as a photographer,

Jako fotograf, jako artysta,

as an artist, is to bring the world

staram się połączyć ze sobą

of art and science together.

świat sztuki i świat nauki.

Whether it is an image of a soap bubble

Czy jest to obraz bańki mydlanej,

captured at the very moment where it's bursting,

uchwyconej w chwili pęknięcia,

as you can see in this image,

co widzicie na tym zdjęciu,

whether it's a universe made of tiny little beads

czy też świat złożony z maleńkich kropelek

of oil paint,

farby olejnej,

strange liquids that behave in very peculiar ways,

dziwne płyny z nietypowym zachowaniem,

or paint that is modeled by centrifugal forces,

czy farba rzucona przez siłę odśrodkową,

I'm always trying to link those two fields together.

zawsze próbuję się połączyć te dwa obszary.

What I find very intriguing about those two

Pociąga mnie w nich to,

is that they both look at the same thing:

że obydwa zajmują się tym samym:

They are a response to their surroundings.

stanowią odpowiedź na otoczenie.

And yet, they do it in a very different way.

Jednak robią to zupełnie inaczej.

If you look at science on one hand,

Z jednej strony

science is a very rational approach

nauka ma bardzo racjonalne podejście

to its surroundings,

do otoczenia,

whereas art on the other hand

podczas gdy sztuka

is usually an emotional approach to its surroundings.

na ogół opiera się na emocjach.

What I am trying to do is I'm trying

Ja staram się

to bring those two views into one

połączyć te dwa punkty widzenia,

so that my images both speak to the viewer's heart

tak, żeby zdjęcia przemawiały

but also to the viewer's brain.

zarówno do serca, jak i umysłu widza.

Let me demonstrate this based on three projects.

Pokażę to na podstawie trzech projektów.

The first one has to do with making sound visible.

Pierwszy ma na celu wizualizowanie dźwięku.

Now as you may know,

Jak wiecie,

sound travels in waves,

dźwięk rozchodzi się falami,

so if you have a speaker,

więc w zasadzie głośnik

a speaker actually does nothing else

nie robi nic innego,

than taking the audio signal,

jak tylko przetwarza sygnał dźwiękowy

transform it into a vibration,

w wibrację,

which is then transported through the air,

którą potem transportuje powietrze,

is captured by our ear,

i którą wychwytuje ucho,

and transformed into an audio signal again.

by znów przetworzyć na sygnał dźwiękowy.

Now I was thinking,

Zastanawiałem się, jak sprawić,

how can I make those sound waves visible?

żeby fale dźwiękowe stały się widoczne.

So I came up with the following setup.

Wymyśliłem następującą konstrukcję.

I took a speaker, I placed a thin foil

Wziąłem głośnik,

of plastic on top of that speaker,

umieściłem na nim cienką folię,

and then I added tiny little crystals

a potem położyłem na niej

on top of that speaker.

małe kryształki.

And now, if I would play a sound through that speaker,

W ten sposób, dźwięk odtwarzany przez głośnik

it would cause the crystals to move up and down.

wprawia kryształki w ruch.

Now this happens very fast,

To dzieje się bardzo szybko,

in the blink of an eye,

w mgnieniu oka,

so, together with LG, we captured this motion

więc wspólnie z LG

with a camera that is able

uchwyciliśmy ten ruch kamerą,

to capture more than 3,000 frames per second.

która potrafi zrobić ponad 3 tysiące ujęć na sekundę.

Let me show you what this looks like.

Pokażę wam, jak to wygląda.

(Music: "Teardrop" by Massive Attack)

(Muzyka: "Teardrop" Massive Attack)

(Applause)

(Oklaski)

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

I agree, it looks pretty amazing.

Tak, wygląda to niesamowicie.

But I have to tell you a funny story.

Muszę wam powiedzieć coś zabawnego.

I got an indoor sunburn doing this

Podczas robienia tych zdjęć w Los Angeles

while shooting in Los Angeles.

doznałem udaru słonecznego bez wychodzenia z domu.

Now in Los Angeles, you could get a decent sunburn

W LA można doznać niezłego udaru

just on any of the beaches,

na dowolnej plaży,

but I got mine indoors,

ale ja byłem w budynku.

and what happened is that,

Stało się tak dlatego,

if you're shooting at 3,000 frames per second,

że robiąc 3 tysiące ujęć na sekundę

you need to have a silly amount of light, lots of lights.

potrzeba szalonych ilości światła.

So we had this speaker set up,

Mieliśmy ustawiony głośnik,

and we had the camera facing it,

skierowaną na niego kamerę,

and lots of lights pointing at the speaker,

i mnóstwo reflektorów skierowanych na głośnik.

and I would set up the speaker,

A ja ustawiałem głośnik,

put the tiny little crystals on top of that speaker,

układałem na nim malutkie kryształki,

and we would do this over and over again,

po czym powtarzaliśmy to wielokrotnie.

and it was until midday that I realized

Dopiero koło południa zdałem sobie sprawę,

that I had a completely red face

że poczerwieniała mi twarz

because of the lights pointing at the speaker.

od reflektorów skierowanych na głośnik.

What was so funny about it was that

Najśmieszniejsze było to,

the speaker was only coming from the right side,

że głośnik był fotografowany tylko z prawej strony,

so the right side of my face was completely red

więc prawą stronę twarzy miałem czerwoną

and I looked like the Phantom of the Opera

i przez resztę tygodnia

for the rest of the week.

wyglądałem jak Upiór z Opery.

Let me now turn to another project

Przejdę teraz do kolejnego projektu,

which involves less harmful substances.

z mniejszą ilością szkodliwych środków.

Has anyone of you heard of ferrofluid?

Czy ktoś słyszał o ferrofluidzie?

Ah, some of you have. Excellent.

Niektórzy słyszeli. To świetnie.

Should I skip that part?

Może powinienem ominąć tę część?

(Laughter)

(Śmiech)

Ferrofluid has a very strange behavior.

Ferrofluid zachowuje się bardzo dziwnie.

It's a liquid that is completely black.

To całkowicie czarna ciecz

It's got an oily consistency.

o oleistej konsystencji,

And it's got tiny little particles of metal in it,

zawierająca maleńkie cząsteczki metalu,

which makes it magnetic.

przez które ma własności magnetyczne.

So if I now put this liquid into a magnetic field,

Umieszczona \w polu magnetycznym,

it would change its appearance.

ciecz zmieni wygląd.

Now I've got a live demonstration over here

Przygotowałem pokaz na żywo,

to show this to you.

żebyście mogli to zobaczyć.

So I've got a camera pointing down at this plate,

Kamera jest skierowana na talerz,

and underneath that plate, there is a magnet.

pod którym znajduje się magnes.

Now I'm going to add some of that ferrofluid

Nałożę teraz na niego

to that magnet.

trochę ferrofluidu.

Let's just slightly move it to the right

Przesunę go tylko trochę w prawo,

and maybe focus it a little bit more. Excellent.

i wyostrzę trochę obraz. Świetnie.

So what you can see now is that

Widzicie, że ferrofluid

the ferrofluid has formed spikes.

ułożył się w kształt kolców.

This is due to the attraction and the repulsion

Jest to spowodowane przyciąganiem i odpychaniem

of the individual particles inside the liquid.

poszczególnych cząsteczek w płynie.

Now this looks already quite interesting,

To już wygląda całkiem interesująco,

but let me now add some watercolors to it.

ale teraz dodam teraz trochę akwareli.

Those are just standard watercolors

To są zwykłe akwarele,

that you would paint with.

którymi można malować.

You wouldn't paint with syringes,

Nie malujemy przy pomocy strzykawek,

but it works just the same.

ale poza tym działa to tak samo.

So what happened now is,

Akwarele wpłynęły w strukturę,

when the watercolor was flowing into the structure,

ale nie zmieszały się

the watercolors do not mix with the ferrofluid.

z ferrofluidem.

That's because the ferrofluid itself

Stało się tak dlatego,

is hydrophobic.

że ferrofluid jest hydrofobowy.

That means it doesn't mix with the water.

To znaczy, że nie miesza się z wodą.

And at the same time, it tries to maintain its position

Jednocześnie stara się utrzymać

above the magnet,

swoje położenie nad magnesem,

and therefore, it creates those amazing-looking

i dlatego tworzy te niesamowite struktury

structures of channels and tiny little ponds

małych kanalików i stawów

of colorful water paint.

kolorowej akwareli.

So that was the second project.

To był drugi projekt.

Let me now turn to the last project,

Przejdę teraz do ostatniego projektu,

which involves

który wykorzystuje

the national beverage of Scotland.

narodowy trunek Szkocji.

(Laughter)

(Śmiech)

This image, and also this one,

Ten obraz i ten także

were made using whiskey.

został stworzony przy pomocy whiskey.

Now you might ask yourself,

Możecie zastanawiać się:

how did he do that?

"Jak on to zrobił?

Did he drink half a bottle of whiskey

Wypił pół butelki whiskey,

and then draw the hallucination he got

a potem narysował

from being drunk onto paper?

na papierze pijackie halucynacje?".

I can assure you I was fully conscious

Zapewniam, że byłem całkowicie trzeźwy,

while I was taking those pictures.

kiedy robiłem te zdjęcia.

Now, whiskey contains 40 percent of alcohol,

Whiskey zawiera 40% alkoholu,

and alcohol has got some very interesting properties.

który ma sporo ciekawych właściwości.

Maybe you have experienced

Może doświadczyliście już

some of those properties before,

niektórych z nich,

but I am talking about the physical properties,

ale ja mówię o właściwościach fizycznych,

not the other ones.

nie o tych innych.

So when I open the bottle, the alcohol molecules

Po otwarciu butelki

would spread in the air,

molekuły alkoholu rozchodzą się w powietrzu,

and that's because alcohol is a very volatile substance.

bo alkohol jest bardzo lotną substancją.

And at the same time, alcohol is highly flammable.

Jednocześnie jest wysoce łatwopalny.

And it was with those two properties

Te właśnie dwie własności wykorzystałem,

that I was able to create the images

żeby stworzyć zdjęcia,

that you're seeing right now.

które właśnie oglądacie.

Let me demonstrate this over here.

Zademonstruję to tutaj.

And what I have here is an empty glass vessel.

Mam tu puste szklane naczynie.

It's got nothing in it.

Nie ma nic w środku.

And now I'm going to fill it with oxygen

Napełnię je teraz tlenem

and whiskey.

i whiskey.

Add some more.

Dodam jeszcze trochę.

Now we just wait for a few seconds

Poczekamy kilka sekund,

for the molecules to spread inside the bottle.

żeby molekuły rozniosły się w powietrzu.

And now, let's set that on fire.

A teraz to podpalimy.

(Laughter)

(Śmiech)

So that's all that happens.

I to wszystko.

It goes really fast, and it's not that impressive.

Idzie szybko i nie wygląda zbyt imponująco.

I could do it again to show it one more time,

Mógłbym to zrobić jeszcze raz,

but some would argue that this is a complete waste

ale niektórzy uznaliby to za marnowanie whiskey,

of the whiskey, and that I should rather drink it.

i że lepiej, żebym ją wypił.

But let me show you a slow motion

Pozwólcie, że pokażę w spowolnieniu

in a completely darkened room

i w całkowicie zaciemnionym pokoju,

of what I just showed you in this live demonstration.

to, co przed chwilą pokazałem na żywo.

So what happened is that the flame

Płomień rozprzestrzenił się w szklanym naczyniu

traveled through the glass vessel from top to bottom,

od góry do dołu,

burning the mix of the air molecules

paląc mieszaninę molekuł

and the alcohol.

powietrza i alkoholu.

So the images that you saw at the beginning,

Zdjęcia, które widzieliście na początku,

they are actually a flame stopped in time

to w rzeczywistości płomień,

while it is traveling through the bottle,

uchwycony w momencie przechodzenia przez butelkę.

and you have to imagine

Został tylko obrócony

it was flipped around 180 degrees.

o 180 stopni.

So that's how those images were made.

Tak właśnie powstały te zdjęcia.

(Applause)

(Oklaski)

Thank you.

Dziękuję.

So, I have now showed you three projects,

Pokazałem wam trzy projekty

and you might ask yourself, what is it good for?

i możecie spytać, po co to wszystko?

What's the idea behind it?

Jaki pomysł za tym stoi?

Is it just a waste of whiskey?

Czy to tylko strata whiskey?

Is it just some strange materials?

Czy to tylko jakieś dziwne materiały?

Those three projects, they're based on very simple

Te trzy projekty oparte są

scientific phenomena,

na bardzo prostych naukowych zjawiskach,

such as magnetism, the sound waves,

takich jak magnetyzm, fale dźwiękowe,

or over here, the physical properties of a substance,

czy, tak jak tutaj, własności fizyczne pewnej substancji.

and what I'm trying to do

Staram się wykorzystać te zjawiska

is I'm trying to use these phenomena

i pokazać je w poetycki,

and show them in a poetic and unseen way,

niewidziany dotąd sposób,

and therefore invite the viewer

i w ten sposób zaprosić widza

to pause for a moment

do przystanięcia na chwilę,

and think about all the beauty

i kontemplacji piękna,

that is constantly surrounding us.

które nieustannie nas otacza.

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Applause)

(Oklaski)